Zakelijke gegevens Schrijfster: Waris Dirie (vertaald door Jorien Hakvoort en Albert Witteveen) Titel: Mijn Woestijn
Uitgever: Arena
Plaats & Jaar van uitgave: Amsterdam, 1998
Druk: 1e druk
Aantal bladzijden: 238 bladzijden
Datum leesverslag: Mijn Keuze Ik wist niet welk boek ik zou kiezen voor het thema Vreemdelingen. Ik kende namelijk geen titels die geschikt zouden zijn. Het enige fragment dat mij aansprak in het thema was: ‘Hoezo bloedmooi’ van Hans Sahar, maar dat boek was uitgeleend in de bibliotheek. De volgende dag vroeg ik aan mijn vriendinnen uit een andere 5 Havo klas welk boek zij hadden gekozen. Alledrie hadden ze ‘Mijn woestijn’ van Waris Dirie gekozen. Ze vertelden dat het een heel erg mooi en aangrijpend boek was. Ik reserveerde het boek in de bibliotheek, maar toen ontdekte ik dat het geen Nederlandse schrijfster was. Ik vroeg dus aan u of het boek wel geschikt was. U zei dat het een goed boek was om te lezen voor Vreemdelingen. Het verhaal is een autobiografie van Waris Dirie, de schrijfster. Ze werd geboren in Somalië en leefde daar volgens de eeuwenoude tradities van de nomaden. Ze werd besneden. Later liep ze weg en werkte ze als fotomodel. Nu is ze speciaal VN-ambassadeur ten strijde tegen de vrouwenverminking. Mijn eerste reacties Ik heb het boek in één dag uitgelezen. Ik kon niet stoppen, omdat ik steeds zo benieuwd was hoe het verder zou gaan. Ik was al bij de eerste zin ‘verslaafd’ aan het verhaal. Zoals mijn vriendinnen al zeiden was het een heel aangrijpend boek. Vooral het feit dat er vrouwen worden besneden greep me erg aan. Ik dacht dat alleen jongens besneden werden, maar het blijkt dus ook bij jonge meisjes te gebeuren. Het is zo’n gruwelijke wijze van verminking. Ik vond het een erg emotioneel verhaal, misschien wel omdat ik weet dat het waar gebeurd is; dat grijpt me meer aan. In dit boek kom je te weten hoe een nomadenleven eruit ziet. Vreemd dat wij hier gewoon het water de gootsteen in laten lopen, terwijl die mensen soms dagen zonder water moeten leven. De vrouwen in Somalië worden erg vernederd. De mannen kijken echt op hen neer. Ik wist wel dat vrouwen maar weinig rechten en veel plichten hadden in de Islam, maar nu weet ik pas dat het echt heel erg met ze gesteld is, vreselijk.
Korte samenvatting Het boek is een autobiografie van Waris Dirie, de schrijfster. Waris werd in Somalië geboren. Haar familie is een nomadenstam en daarom trokken ze altijd door de woestijn op zoek naar eten en drinken. Net als alle andere Somalische vrouwen moet Waris besneden worden, een gruwelijke verminking waar Waris de rest van haar leven mee geconfronteerd wordt. Op een dag loopt Waris weg, omdat haar vader haar wil uithuwelijken aan een erg oude man. Ze zwerft dagen door de woestijn op zoek naar de stad waar haar zus Aman woont. Waris krijgt een baan als schoonmaakster bij familie en na een paar jaar neemt haar oom haar mee naar Londen. Ze mag bij haar oom wonen, maar dan moet ze wel voor het huishouden zorgen. Als ze door een fotograaf wordt ontdekt, gaat ze modellenwerk doen. Ze reist de hele wereld over en wordt beroemd. In New York ontmoet ze een lieve man van wie ze een kind krijgt. Later wordt ze een speciaal VN ambassadeur ten strijde tegen genitale vrouwenverminking. Persoonsbeschrijving Waris wordt in de woestijn van Somalië geboren. Als op zeer jonge leeftijd krijgt ze de verantwoordelijkheid over de geiten van het kamp van haar familie. Ze moest elke dag met de schapen en geiten de woestijn in trekken op zoek naar drinkwater en eten voor de dieren. “Op zesjarige leeftijd was ik verantwoordelijk voor zestig of zeventig schapen en geiten, die ik mee de woestijn in moest nemen om ze te laten grazen.” Haar familie leeft op de tekens van de natuur. Als de zon op komt staan ze op, als ze een speciale ster zien moeten de schapen ondergebracht worden in hun omheinde stuk land. Waris wordt rond deze tijd vaak erg moe, omdat ze al sinds zonsopgang actief bezig is. Terwijl ze de geiten melkt, valt ze soms in slaap. Als haar vader daar achter komt is het niet al te best; hij slaat haar dan zo hard totdat hij er zeker van is dat Waris haar werk voortaan serieus neemt. Nadat al het werk gedaan is, is het tijd voor het avondeten. Dat bestaat meestal alleen uit kamelenmelk. Na het eten gaan de vrouwen hout sprokkelen voor het vuur. Iedereen zit later gezellig kletsend en lachend bij het vuur tot het tijd is om te gaan slapen. “Die avonden vormen mijn dierbaarste herinneringen aan Somalië: bij elkaar zitten met mijn moeder en vader, mijn zussen en broers; wanneer iedereen verzadigd was, lachte ook iedereen.” Waris probeert altijd realistisch en optimistisch te blijven. Ze begrijpt dat als er droogte is dat er dieren sterven. Ook leert haar moeder haar dat ze niet moet zeuren, omdat dat niks oplevert. Waris heeft geen schoenen. Ze moet altijd op haar blote voeten lopen door de woestijn. Het hete zand, de doorns en de scherpe rotsen doen haar pijn. ”We probeerden altijd optimistisch en vrolijk te zijn. Niemand beklaagde zich of zat te jammeren, of zei: He, laten we het eens over de dood hebben. Het leven was erg zwaar; alleen al om te kunnen overleven hadden we al onze kracht nodig en een negatieve houding ondermijnde al ons levensenergie.” Terwijl Waris nog een klein kind is, heeft ze bijna nooit tijd om eens lekker te spelen, omdat ze voortdurend bezig is met de dieren. Wanneer er een keer wel tijd voor is, houdt ze er erg van om tikkertje te doen en om met haar broers in bomen te klimmen en naar de dieren te kijken. Haar favoriete spel is een soort jeu de boules, maar omdat ze geen ballen hebben gebruiken ze kleine en grotere stenen. Je zou denken dat Waris een erg serieus kind is, maar dat is niet zo. Ze is af en toe best brutaal. Ze zorgt voor de dieren van haar oom en ze vindt dat ze daar eigenlijk wel een beloning voor mag krijgen. Ze vraagt mooie leren sandalen. Waris heeft al hele leven al een soort obsessie voor schoenen, maar ze heeft nog nooit een paar schoenen aangehad. Een paar dagen later komt haar oom terug met een paar gele goedkope plastic slippers. Waris is woedend. “’Zijn dít mijn schoenen?!’ schreeuwde ik en gooide ze hem in het gezicht. […] Ik begon met mijn oom te vechten, ik liet mijn vuisten op hem neerkomen omdat ik woedend van teleurstelling was. ‘Heb ik zo hard gewerkt voor deze rotzooi!’, schreeuwde ik. ‘Ik deed al dat werk voor u en dit is alles? Ik krijg een paar goedkope rubberen sandalen? Puh! Ik loop nog liever op blote voeten totdat ze bloeden dan dat ik deze rotzooi draag!’, en ik gebaarde naar zijn cadeau.” Als Waris ongeveer vier jaar oud is komt haar oom Guban op bezoek. Hij wil Waris helpen met de lammeren, maar dat is een list. Als ze ver genoeg van het kamp zijn verkracht hij haar. Ze weet niet wat er met haar gebeurd, maar ze weet wel dat het heel erg is. Haar oom doet haar pijn. Ze rent snel terug naar haar moeder, maar ze kan niet vertellen wat er is gebeurd, omdat ze er geen woorden voor heeft. Waris’ moeder verlaat iedere maand enkele dagen het kamp. Waris is erg nieuwsgierig wat haar moeder die dagen doet. Ook is Waris erg benieuwd naar de besnijdenis, daarom volgt ze haar moeder en zus Aman als die de oude zwerfster opzoeken voor de besnijdenis van Aman. Besneden worden is iets waar ieder meisje naar verlangd: op dat moment worden ze volwassen, want dan zijn ze ‘rein’. Waris had haar moeder gesmeekt om ook mee te mogen met Aman, maar haar moeder had gezegd dat Waris’ tijd nog zou komen. Vanachter een boom begluurt Waris haar moeder, zus en de oude zwerfster. Ze ziet alles. Haar altijd zo sterke zus Aman gilt van de pijn tussen haar benen. Aman geeft de zwerfster een schop en rent hard weg. Waris ziet dat er bloed langs de benen van haar zus naar beneden loopt. Als Aman flauw valt wordt Waris misselijk en rent snel terug naar huis. Niet lang daarna is Waris aan de beurt. Ze is vreselijk zenuwachtig, omdat ze weet wat haar te wachten staat. Heel vroeg in de ochtend maakt haar moeder haar wakker en gaan ze op weg naar de oude zwerfster. Daar aangekomen moeten ze even wachten, want de oude zwerfster is er nog niet. Niet lang daarna zijn de klepperende sandalen te horen. Waris moet op een rots gaan liggen en de oude moordenares (zoals Waris haar noemt) haalt een smerig gebroken scheermesje uit haar tas. Geblinddoekt voelt Waris dat haar geslacht wordt weggesneden. “Toen voelde ik dat mijn vlees werd weggesneden, mijn geslacht. Ik hoorde het geluid van het botte mesje dat heen en weer zaagde door mijn huid. […] Ik verschoof echter geen centimeter, omdat ik me Aman herinnerde en wist dat er geen ontsnappen aan was. En ik wilde dat mama trots op me zou zijn. Ik lag daar alsof ik van steen was en zei tegen mezelf dat hoe meer ik zou bewegen, hoe langer de kwelling zou duren. Helaas begonnen mijn benen uit zichzelf te beven en onbeheerst te schudden e ik bad tot God om het snel voorbij te laten zijn. Dat was in wezen ook het geval omdat ik flauwviel.” Als Waris bij komt denkt ze dat het ergste voorbij is, maar het is nog maar net begonnen eigenlijk. “Mijn blinddoek was af en ik zag dat de Oude Moordenares naast haar een stapeltje doorns van de acaciaboom had liggen. Die gebruikte ze om gaatjes in mijn huid te prikken, daarna stak ze een sterke witte draad door de gaatjes om me dicht te naaien. Mijn benen waren volkomen gevoelloos, maar de pijn ertussenin was zo hevig dat ik dood wilde.” Haar benen worden aan elkaar vastgebonden, om te voorkomen dat de wond weer open gaat. De daaropvolgende dagen verblijft Waris in haar eentje in een speciaal hutje om te herstellen. Ze denkt dat de kwelling voorbij is totdat ze moet plassen. Haar urine moet voortaan door een minuscuul gaatje, zo dun als een luciferstokje. Waris kan maar niet begrijpen waarom ze al die pijn moet ondergaan. Ze weet nog niets van seks en dus de reden van de besnijdenis ook niet. Jaren later, als Waris ongeveer twaalf jaar oud is, wordt ze uitgehuwelijkt aan een oude man. Waris walgt van hem, ze wil niet met hem trouwen. Waris besluit weg te lopen. Dagen zwerft ze door de woestijn op zoek naar de stad Mogadishu. Als ze na een paar dagen in een stad aankomt wordt ze vreemd aangestaard door iedereen, vooral haar voeten krijgen de aandacht. Die zijn namelijk zo bebloed en vol schrammen. Ze krijgt een lift van een aardige man met een mercedes naar de stad Galciao. Waris herinnert zich dat haar oom daar woont. Ze besluit om bij haar oom te gaan logeren. Haar neven vertellen haar waar Waris’ zus Aman woont en hoe ze haar zus kan gaan zoeken voordat ze teruggebracht wordt naar haar ouders. Aman is getrouwd en in verwachting van hun eerste kind. Waris kan bij hen logeren als ze zou meehelpen in het huishouden. Maar Waris blijft niet lang, ze wil meer van de wereld ontdekken en besloot om weer weg te lopen. Niet lang daarna komt ze bij haar tante Sahru aan, een zus van haar moeder. Waris wordt daar hartelijk ontvangen en ze mag hier blijven als ze meehelpt in het huishouden. Na ongeveer vier jaar komt er een oom van Waris op bezoek die iemand zoekt voor in zijn huishouden. Oom Mohammed Chama Farah woont in Londen waar hij de Somalische ambassadeur is. Waris hoort het gesprek tussen haar oom en tante en ze bied zich aan als huishoudster, ze wil namelijk dolgraag naar Londen! Daar aangekomen ziet ze allemaal dingen die ze nog nooit van haar hele leven gezien heeft. Een wc bijvoorbeeld en een televisie. Waris heeft iedere dag een druk schema in het huishouden. Van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat is ze druk bezig met haar taken. Ze moet haar jongere nichtje van school ophalen. Daar spreekt op een dag een Engelse man met lang haar haar aan, maar ze kan hem niet verstaan. Hij wil haar iets vragen, maar Waris is op haar hoede. Later die dag belt de man aan bij het grote huis waar Waris woont. Hij stelt zich voor aan haar tante en hij vertelt dat hij modefotograaf is. Hij wil Waris graag fotograferen, maar haar tante wil er niets van weten. De volgende dag drukt de fotograaf Waris een kaartje in haar hand. Waris kan niet lezen, daarom gaat ze ermee naar haar nichtje. Haar nichtje Basma vertelt haar dat het een modefotograaf is. Waris wordt in de jaren dat ze bij haar oom en tante woont lastig gevallen door haar neef Haji. Nadat ze er een keer voor heeft gezorgd dat hij werd betrapt is het afgelopen. Na vier jaar wonen bij Waris’ oom en tante gaan ze weer terug naar Somalië. Waris besluit om in Londen te blijven. Ze probeert een baantje te krijgen bij de Somalische ambassade. Haar poging mislukt. Uiteindelijk komt ze bij een aardige Somalische vrouw terecht. Waris mag bij haar wonen in de YMCA. Ze gaat als schoonmaakster bij de Mac Donald’s werken. Op een dag komt ze de fotograaf met de lange haren daar tegen. Ze zegt vriendelijk gedag tegen hem. Een paar weken later doet ze auditie in de studio van Malcolm Fairchild. Haar carrière als fotomodel is begonnen. Waris heeft altijd enorme last van haar ongesteldheid. Ook duurt het plassen ook altijd een kwartier. Dat zijn gevolgen van haar besnijdenis. Ze raapt al haar moed bij elkaar en gaat naar de dokter. De dokter schrikt als hij hoort dat Waris besneden is. Hij wil haar onderzoeken, maar daar is Waris een beetje huiverig voor. Ze doet het toch. Het ziet er niet best uit vindt de dokter. Hij wil haar wel opereren. Waris is bang. Ze denkt dat het proces een herhaling wordt van haar besnijdenis. Achteraf is ze erg blij dat ze het heeft laten doen. “Dr. Macrae heeft het prima gedaan en ik ben hem nog altijd dankbaar.” In 1991 komt Waris in de Verenigde Staten terecht. Daar heeft ze volop werk als fotomodel. Ze gaat een keer met haar vriendin naar een café. Er treed een bandje op en Waris is op slag verliefd op de drummer. Als ze kans krijgt om hem aan te spreken zegt ze: “’Ik zal een baby van jou krijgen.’ Hij keek niet erg blij bij de gedachte dat hij de toekomstige vader van mijn kind zou zijn. Ik plaats daarvan keek hij me aan met een blik die zei: deze vrouw is écht gek, niet zomaar een vrolijke gek die lol maakt.” Waris krijgt gelijk. Een jaar later is ze zwanger van Dana. Ze krijgen een prachtig zoontje dat ze Aleeke noemen.”Vanaf de dag dat Aleeke werd geboren, is mijn leven veranderd. Het gevoel van geluk dat hij me geeft, is nu alles voor mij. Ik heb alle stomme kleine dingen waarover ik altijd klaagde en waarover ik me zorgen maakte van me afgezet. Het leven – het geschenk van leven – is wat belangrijk is. Dit heb ik leren inzien doordat ik mijn zoon op de wereld heb gezet.” In 1995 wordt er aan Waris gevraagd of ze een documentaire wil maken over haar leventje. Ze wil er aan mee werken op één voorwaarde: ze wil naar Somalië om haar moeder te vinden. Een paar weken later is Waris in Ethiopië, omdat ze geen geldig visum voor Somalië heeft. Na een lange zoektocht hebben ze haar moeder gevonden. Ze is dolblij, ze heeft haar moeder zo lang moeten missen! Het blad Marie-Claire wil Waris graag interviewen. Waris vertelt dat ze vroeger is besneden. “Na lang nadenken realiseerde ik me dat ik om twee redenen over mijn besnijdenis moest spreken. Ten eerste is de besnijdenis iets dat me erg dwarszit. […] De tweede reden waarom ik het artikel liet publiceren, was de hoop dat mensen zich ervan bewust zouden worden dat deze praktijken nog altijd doorgaan.” Als het artikel gepubliceerd wordt krijgt Waris veel reacties. Positieve reacties. Mensen vinden het knap dat iemand eindelijk eens openlijk hierover durft te spreken. Het Bevolkingsfonds van de Verenigde Naties nodigt Waris uit om zich aan te sluiten bij de strijd voor het beëindigen van de vrouwenbesnijdenis. Ze neemt het aanbod aan en wordt speciaal VN-ambassadeur. Tot op de dag van vandaag probeert Waris Dirie om de genitale vrouwenverminking de wereld uit te helpen. Verdiepingsopdracht Het boek Mijn woestijn gaat over de levensloop van Waris Dirie die eerst in Somalië als nomade door de woestijn heeft getrokken. Mensen daar hebben erg weinig te eten en bijna nooit iets te drinken omdat het zo droog is daar. Ze zijn al blij met weinig en dat is voor ons echt wonderlijk dat mensen zo blij kunnen zijn met kleine dingen. Hier in Nederland komt dat niet vaak voor en gaat men niet echt zuinig om met water. Daar zouden we eigenlijk meer op moeten letten. Een traditie is dat meisjes als ze ongeveer 5 jaar oud zijn besneden worden. Dit wordt door oude vrouw gedaan en het betekent dat je vanaf dat moment een vrouw bent, je bent dan rein. Ook worden de meisjes besneden, omdat de vader anders later geen goede huwelijkskandidaat kan vinden voor haar. Mannen willen altijd een maagd. Onbesneden meisjes worden als slecht gezien. Ze worden dan voor hoer of slet uitgemaakt. “Hij was een humeurige oude man en altijd wanneer ik of mijn jongere zus hem lastigvielen, gebaarde hij ons weg te gaan alsof hij vliegen verjaagde en pestte hij ons door te zeggen: ‘Ga weg, jullie onhygiënische kleine meisjes, vieze kleine meisjes. Jullie zijn nog niet eens besneden.’ Hij spuugde de woorden altijd uit, alsof het feit dat we niet waren besneden ons zo weerzinwekkend maakte dat hij het nauwelijks kon verdragen naar ons te kijken.” Als het meisje niet trouwt loopt de familie een grote bruidsschat mis, wat een grote bron van inkomsten is. Omdat mensen daar weinig geld hebben, is de bruidsschat is heel waardevols. Ik vind de besnijdenis een afschuwelijke gebeurtenis. Het is ontzettend onhygiënisch. Waris werd bijvoorbeeld met een oud scheermesje besneden waar nog bloed van een ander meisje op zat. Dat is toch ontzettend onverantwoordelijk! Hoe kunnen de ouders nou in staat zijn om hun dochters te laten besneden als het ten eerste ontzettend pijn doet, en ten tweede het ontzettend onhygiënisch is. De meisjes worden besneden om religieuze redenen maar dat klopt eigenlijk niet omdat nergens in de Koran staat vermeldt dat vrouwen besneden moeten worden. Ook worden meisjes om traditionele redenen besneden omdat bijvoorbeeld de moeder van het meisje is besneden en haar moeder ook en haar moeder ook. Het wordt steeds doorgegeven. De kleine meisjes kijken echt uit naar deze gebeurtenis omdat ze niet meer als kind worden beschouwd en ze bij de ouderen horen. Van te voren weet geen enkel kind hoe een besnijdenis nou in zijn werk gaat. Als ze dat zouden weten dan zou geen enkel meisje meer besneden willen worden denk ik. Ik vind echt dat deze afschuwelijke besnijdenissen moeten stoppen! Ook al is het een traditie in Somalië en nog wel meer landen, maar de gevolgen van de besnijdenis zijn niet te overzien. Waris Dirie schrijft bijvoorbeeld in haar boek dat erg veel meisjes zo’n besnijdenis niet eens overleven, ze bloedden dood of ze gaan dood aan een infectie. De mensen moeten daar maar van het idee worden afgeholpen dat een meisje alleen geschikt is als huwelijkskandidaat als ze besneden is. Het meest erge van de hele gebeurtenis, is dat het meisje voor de rest van haar leven pijn zal hebben met bijvoorbeeld naar de wc gaan, ook zal ze nooit kunnen genieten van seks. Ik snap niet dat deze besnijdenis nog steeds bij duizenden meisjes gebeurd! “Toen voelde ik dat mijn vlees werd weggesneden, mijn geslacht. Ik hoorde het geluid van het botte mesje dat heen en weer zaagde door mijn huid. Wanneer ik eraan terugdenk, kan ik me echt niet voorstellen dat dit met mij gebeurd is. Ik heb het gevoel alsof ik het over iemand anders heb. OP geen enkele manier kan ik uitleggen hoe het dit voelt. Het is alsof iemand in het vlees van je dijbeen aan het snijden is, of je arm er afsnijdt, met het verschil dat dit het gevoeligste plekje van je lichaam is.” Een andere traditie is dat meisjes op jonge leeftijd worden uitgehuwelijkt aan oude mannen in ruil voor bijvoorbeeld een aantal kamelen. Als Waris door haar vader wordt uitgehuwelijkt vindt haar vader dat de normaalste zaak van de wereld, maar Waris is er erg op tegen. Waris wil alleen trouwen met iemand van wie ze echt houdt en niet met iemand die haar vader voor haar heeft uitgekozen en bijna vier keer zo oud als zij is. Ze snapt maar niet hoe haar vader dat kan doen! Die man met wie haar vader wil dat ze gaat trouwen is bijna net zo oud als haar vader. Dat is toch te gek voor woorden. Ik snap niet dat een man ook daadwerkelijk met een meisje van 12 wil trouwen. Zou hij soms niet snappen dat dat niet kan? Maar dat is waarschijnlijk normaal in hun cultuur dat oude mannen met jonge meisjes trouwen. Oude mannen geven namelijk een grotere bruidsschat. Hier in Nederland zou dat absoluut niet kunnen. Je mag pas trouwen als je minimaal achttien jaar oud bent, maar dan moet je nog steeds toestemming van je ouders hebben. Iedereen zou in onze samenleving de man raar aankijken als hij met een twaalfjarig meisje trouwt. Het past ook niet in onze normen en waarden dat een vader zijn twaalfjarige dochter uithuwelijkt. Het zal nooit geaccepteerd worden. Waris loopt weg op de dag dat haar vader haar wil uithuwelijken! Eigenlijk hoort ze haar vader te gehoorzamen maar deze keer kiest ze voor zichzelf en vlucht ze weg naar haar familie in de stad. Tijdens Waris’ leven in de woestijn is haar vader erg beschermend geweest voor haar en haar zussen. Hij wilde niet dat ze in aanraking kwamen met andere mannen of jongens want zijn dochters moesten maagd zijn wanneer ze zouden trouwen. Er werd nooit in de hele cultuur over het huwelijk of seks gesproken. Iedereen wist dat, dus iedereen hield zich daaraan. “Mijn vader zei altijd tegen mijn zussen en mij: ‘Jullie meisjes zijn mijn koninginnen,’ omdat iedereen vond dat hij van geluk mocht spreken dat hij zulke knappe dochters had. ‘Jullie zijn mijn koninginnen en geen man zal een vinger naar jullie uitsteken. Als iemand dat probeert, waarschuw me dan. Ik ben hier om jullie te beschermen, ik zal voor jullie sterven.” Ik accepteer het feit dat er in hun cultuur de ideeën over het huwelijk en seks zo anders zijn dan hier. Hier is iedereen veel vrijer en kan er gewoon openlijk over gesproken worden. Ook mag je best voor je huwelijk seks hebben als je wilt. In Somalië is dat allemaal veel anders en wordt er veel strenger over gedaan. Mijn vader zou nooit zeggen dat ik voor het huwelijk geen seks mag hebben. Dat is mijn zaak en niet de zijne. Toch vind ik het wel vreemd dat meisjes voor het huwelijk geen seks mogen hebben, maar dat komt waarschijnlijk omdat die regel al miljoenen jaren bestaat. Die zal niet zo een, twee, drie veranderd worden. Mannen zijn altijd erg dominant in de Somalische cultuur. Iedereen gehoorzaamt zijn/haar vader/man. Wanneer Waris wordt uitgehuwelijkt vraagt ze haar moeder om hulp, maar haar moeder kan niks voor haar betekenen omdat ze niet tegen haar man in kan gaan. Dit vind ik erg vreemd. Hoe kunnen mensen nou een relatie hebben als ze niet beiden gewoon hun mening kunnen geven. Waarom zou de vrouw de man altijd om toestemming moeten vragen. Dat is toch vreemd, want de vrouw is niets meer of niets minder dan de man in onze huidige samenleving. Helaas heeft de vrouw niet elke cultuur dezelfde positie als de man. “In Somalië hebben veel nomaden nog nooit van mechanisering gehoord. Ze wonen heel erg primitief, ze hebben erg weinig spullen, zoals de familie van Waris.” Het enige wat zij hebben zijn wat kleren, dieren en enkele rieten manden. Ze weten ook niet veel beter omdat ze nog nooit in contact zijn gekomen met de buitenwereld. Ze vinden het een gewone maar ook erg vervelende zaak dat zij altijd op zoek moeten naar wat te eten en wat te drinken. Toch waarderen ze het leven en hebben ze een grote liefde voor de natuur en voor de dieren. Ze hebben erg veel respect voor de dieren, want zonder de dieren zou er voor hen geen leven zijn. In de tijden van erge honger kunnen ze altijd hun dieren gebruiken om te eten. Of ze verkopen hen. De kamelen zorgen voor melk en kunnen altijd hun weinige spullen meenemen als ze weer verder trekken. Ik vind Waris en haar familie erg bijzonder en ik heb erg veel bewondering voor hen. Ik vind het zo knap dat ze nooit opgeven als het een keer tegenzit. “We probeerden altijd optimistisch en vrolijk te zijn. Niemand beklaagde zich of zat te jammeren, of zei: He, laten we het eens over de dood hebben. Het leven was erg zwaar; alleen al om te kunnen overleven hadden we al onze kracht nodig en een negatieve houding ondermijnde al ons levensenergie.” Als je kijkt naar de mensen in Nederland, in onze samenleving, zie je dat er veel meer gezeurd wordt over alles. Ze nemen niet vaak genoegen met iets, ik vind dat wij het leven meer moeten waarderen. “Het leven wordt er makkelijker op naarmate er meer mensen zijn om het werk te verdelen. Zelfs voor de basisbenodigdheden zoals de beschikking hebben over water – niet een overvloed aan water, of genoeg water, maar alleen al een beetje water – moest keihard gewerkt worden. Wanneer het gebied rondom ons kamp was opgedroogd, ging mijn vader op zoek naar water. Op de kamelen bond hij grote zakken die mijn moeder van gras had geweven. Dan vertrok hij en was dagen weg totdat hij water had gevonden, de zakken had gevuld en weer terugreisde naar ons. We probeerden op één plek op hem te blijven wachten, maar elke dag werd de uitdaging groter, omdat we steeds weer vele kilometers moesten afleggen om de kudden te kunnen voeden.” Waris vertelt in haar boek over haar leven in de woestijn als nomade. Daar komen ze niet in aanrakingen met andere culturen. Wel zien ze af en toe soldaten met grote wagens en soms zien ze wel eens een vliegtuig over vliegen. Waris’ vader gaat af en toe naar de stad toe om rijst te kopen. De mensen die daar wonen hebben het een stuk luxer maar hebben dezelfde cultuur. Daarom hebben ze nooit te maken met vooroordelen over Somaliërs. Somalische mensen zijn heel erg blij met kleine dingen en waarderen het leven en houden er van om samen met familie te zijn. Waris snapt ook niet waarom alle mensen in de Westerse landen zo materialistisch zijn ingesteld. “Ik heb geleerd dat geluk niet afhangt van bezit , omdat ik nooit iets heb bezeten en erg gelukkig was. De mooiste tijd van mijn leven was vroeger, toen mijn familie en ik allemaal samen waren. Toen ik in Somalië opgroeide, hadden we oog voor de eenvoudige dingen in het leven. We vierden feest vanwege de regen, omdat de regen betekende dat we over water konden beschikken. Wie maakt zich in New York nou druk over water?” Als Waris op een dag weg gaat bij haar familie en naar haar familie in de stad gaat, ontmoet ze daar haar oom uit Londen. Hij zoekt iemand die hem thuis kan komen schoonmaken en Waris is de gelukkige en mag mee naar Londen toe. Ze vindt het allemaal erg vreemd, dat komt omdat ze nog nooit blanke mensen heeft gezien. Ze is daar nog nooit in aanraking mee geweest en ze denkt dat dat die mensen zo wit zijn omdat de zon daar nooit schijnt. Dit kun je geen vooroordeel noemen, want ze heeft geen beeld van die mensen, ze denkt alleen slim te zijn door te zeggen dat die blanke mensen gewoon te weinig in de zon zitten. Het wereldje waarin Waris leefde in de Woestijn was erg klein. Ze zag alleen haar eigen familie en ze zag bijna niks van de buitenwereld. Ze had nog nooit sneeuw, blanke mensen, computers of televisies gezien. Het moment dat ze naar Londen vertrok was een erg grote verandering voor haar met allerlei nieuwe indrukken. Het is bijna niet voor te stellen dat iemand nog nooit blanke mensen, fietsen of zwembaden heeft gezien. Wij kunnen ons dat niet voorstellen omdat wij aan deze luxe zijn gewend en we in een multicultureel land wonen. Voor mensen uit Somalië, zoals Waris, is hun leven erg beperkt. Door de verschillende mensen waar Waris in huis schoonmaakt wordt gedacht dat ze niks kan en dat ze daarom maar als schoonmaakster aan de slag is gegaan. Ze is natuurlijk nooit naar school geweest omdat ze in de woestijn leefde maar dat wil niet zeggen dat ze niks kan en dat ze daarom maar als schoonmaakster moet gaan werken. Ieder mens kan iets leren, Waris dus ook. Waris werkt ontzettend hard bij haar familie in Londen en ze heeft bijna nooit vrije tijd. Haar familie behandelt haar een beetje als een slaafje. Ze denken dat Waris onder doet voor hen maar Waris is gelijk aan hen en ze is niets meer of minder dan haar familie. Daarom vind ik het gedrag van haar familie ook erg onder de maat dat ze hun nichtje als slaafje behandelen, dat is toch belachelijk! Als Waris in Londen aankomt bij haar familie verandert haar levensstijl. Ze hoeft niet meer voor de beesten te zorgen maar ze mag nu voor het huishouden gaan zorgen. Ze heeft niet meer de onzekerheid over eten en drinken
Als Waris na vier jaar bij haar familie weggaat en bij een vriendin gaat wonen en bij de Mac Donalds gaat werken, heeft Waris nog altijd heimwee naar haar geboorteland. Ook wordt ze nog steeds geconfronteerd met haar besnijdenis waar ze nog steeds veel last bij heeft met naar de wc gaan en haar maandelijkse ongesteldheid. Ook laat ze mannen nooit te dicht bij komen omdat ze ontzettend onzeker is en denkt dat die mannen alleen maar seks met haar willen. Op een dag gaat Waris tegen de traditie van haar cultuur in en laat zich door een chirurg opereren omdat ze te veel last heeft van haar besnijdenis. “Bij het verkleden voor fotosessies begon het me op te vallen dat ze zo vrijelijk naar het toilet gingen. Het liep er zo uit! Ik moest altijd heel lang persen voordat er een druppeltje urine uitkwam. Als ik ongesteld was, kon het bloed niet weg. Ik kreeg infecties. Uiteindelijk ben ik in een kliniek in Londen geholpen. Ik ben niet meer dichtgenaaid en heb zelfs een kind gekregen." Waris heeft het altijd erg moeilijk gevonden om over besnijdenis te praten in Engeland omdat de mensen daar er helemaal geen verstand van hebben en helemaal niet weten dat veel Somalische vrouwen worden besneden. “Hij zei tegen me: ‘Tsja, als je het echt wilt, dan kunnen ze je weer openmaken.’ Ik keek hem allen maar aan. ‘Maar je weet dat dit tegen onze cultuur ingaat? Weet je familie dat je dit doet?’ ‘Nee. Om de waarheid te zeggen, dat weten ze niet.’ Bij wie woon je?’ ‘Mijn oom en tante.’ ‘Weten zij dat je dit doet?’ ‘Nee.’ ‘Welnu, het eerste wat ik zou doen is het met hen bespreken.’ Ik knikte terwijl ik dacht: dat is typisch de reactie van een Afrikaanse man.” Waris hele leven speelt zich daarna af in Milaan, Parijs, Londen en New York omdat ze daar allemaal als model moet werken. Toch ligt haar hart nog steeds in Somalië, en dat zal altijd zo blijven. “Elke dag dank ik God dat ik uit Afrika kom. Elke dag. Ik ben er erg trots op dat ik een Somalische ben, en ik ben trots op mijn land. Ik denk dat dit in sommige andere culturen misschien als een zeer Afrikaanse manier van denken wordt beschouwd … trots zijn zonder reden. Arrogant zou je dat noemen, geloof ik. Behalve wat de kwestie van de besnijdenis betreft, zou ik mijn jeugd met niemand willen ruilen.” Eindoordeel Ik vind het een ontzettend mooi boek. Door dit boek heb ik een andere cultuur leren kennen en ben ik anders gaan denken over de Islam. Ook ben ik gaan inzien dat wij niet zo moeten zeuren, maar dat we blij moeten zijn met wat we hebben. Als er mensen zijn die mogen zeuren dan zijn dat de meisjes die een besnijdenis moeten ondergaan of ondergingen. Voor Waris Dirie heb ik erg veel respect gekregen. Ze is heel dapper geweest, haar hele leven lang. Ze heeft veel moeilijke beslissingen moeten nemen en is uiteindelijk aan de top terecht gekomen. Het boek is heel mooi geschreven en je leeft je helemaal in in de hoofdpersoon. Ik heb het boek ook in één keer uitgelezen, omdat het zo ontroerend was. Ik was steeds heel benieuwd wat er zou gaan gebeuren en ik vond het jammer toen ik het uit had. Het boek is grappig, emotioneel, ontroerend, aangrijpend en zielig. Ik ben blij dat ik in het vrije Nederland woon en niet in Somalië. Wat hebben wij het hier toch goed! Ik raad iedereen aan om dit boek te lezen, want als je er eenmaal aan begonnen bent, wil je niet meer stoppen!