Being there door Jerzy Kosinski

Boekverslag

• Schrijver: Jerzy Kosinski

• Titel: Being There

• Jaar eerste publicatie: 1971

• Aantal punten: 2

• 4 Belangrijkste karakters en hun onderlinge relaties:

1. Chance (Chauncey Gardiner): Een man die zijn hele leven in een tuin heeft gewerkt en wanneer hij daar weg moet geen idee heeft van de buitenwereld. Door heel veel toeval komt hij echter in hoge kringen terecht en wordt hij wereldberoemd. Het boek volgt zijn verhaal.

2. Mr./Mrs. Rand: De familie waar Chance intrekt wanneer hij weg moet uit de tuin van ‘The Old Man’. Het is een zeer rijke familie met goede connecties. De man, Ben, is ziek en sterft tijdens het boek. De vrouw, EE, voelt zich aangetrokken tot Chance en de twee blijven na de dood van Ben bij elkaar.

3. Mr President: De President van de VS, die Chance zeer inspirationeel vindt en alles van hem wil weten.

4. Skrapinov: De ambassadeur van de Sovjet-Unie, die Chance zeer inspirationeel vindt en alles van hem wil weten.

• Perspectief: Het verhaal wordt door een ‘verteller’ verteld. Dus een auctoriaal perspectief.

• Thema: Naïviteit. Iedereen in het boek gaat er vanuit dat Chance een genie is, terwijl hij nauwelijks kennis heeft – alleen van tuinieren en alles dat hij weet van tv.
  
  
• Geef in het kort aan wat het verband is tussen het begin en het einde van het boek (min. 40 woorden): Aan het begin van het boek moet Chance alles dat hij kent (de tuin van een oude man) verlaten, en terwijl hij een wereldstatus opbouwt gedurende het boek, is hij in de laatste alinea van het boek weer terug in de tuin en is het de plek waar hij tot rust komt.

• Samenvatting (min. 600 woorden):

Chance is een man met weinig kennis, hij heeft zijn hele leven in de tuin van ‘The Old Man’ gewerkt en is nog nooit daarbuiten geweest. De enige kennis die hij heeft van de buitenwereld, heeft hij van televisie. Als de oude man op een dag overlijdt, wordt het huis bezocht door mr. Franklin en een assistente, die verbaast zijn als ze Chance daar aantreffen, omdat er nooit iets bekend was van een hulp/tuinman van de oude man. Chance kan, omdat hij nooit in de buitenwereld geweest is, zich niet identificeren: hij heeft geen enkel papier. Dit is de eerste keer dat het Chance aan een identiteit lijkt te ontbreken.

Chance wordt gedwongen het huis te verlaten, en verlaat dus de volgende dag het huis. Niet lang daarna wordt hij aangereden door een auto. De auto blijkt van Elizabeth Eve (of ‘EE’) Rand te zijn, die haar verontschuldigd en aandringt bij Chance om mee naar haar huis te gaan. EE rijdt in een grote limousine met chauffeur, en biedt Chance onderweg zijn eerste glas alcohol aan. Hij stelt zich voor als ‘Chance, the gardener’, maar EE verstaat dit als ‘Chauncey Gardiner’. Chance zegt er verder niets van.

Eenmaal bij Rand thuis aangekomen, blijkt zij getrouwd te zijn met een belangrijk politiek icoon. Benjamin (Ben) Rand is onder andere adviseur van de president van Amerika. Zijn gezondheid is echter erg slecht, en het lijkt erop dat hij binnen een paar dagen zal sterven. EE vraagt daarom aan Chance, als blijkt dat hij geen huis heeft, om bij hen te blijven – zij heeft haar gezelschap hard nodig.

De president van Amerika komt een dag later bij de familie Rand langs om advies te vragen aan Ben over een speech die hij die middag moet geven over de Amerikaanse economie die in een slechte staat verkeerd. Wanneer Chance naar zijn mening wordt gevraagd, begint hij te praten over de enige kennis die hij heeft: over tuinieren. Hij vertelt dat er een lente en een zomer is, maar ook een herfst en winter. ‘Zo lang de wortels niet breken, komt alles goed.’ De president denkt dat Chance hier opzettelijk beeldspraak gebruikt en denkt hij geniaal is. Hij gebruikt de metafoor die middag in zijn speech en wanneer hij de naam Chauncey Gardiner laat vallen, wordt hij wereldberoemd. Hij wordt gevraagd als gast in ‘This Evening’, een televisieprogramma waarin hij wederom over tuin-zaken praat, maar opnieuw als geniaal wordt ervaren omdat iedereen er vanuit gaat dat het metaforen zijn.

EE Rand is een belangrijke vrouw binnen de Verenigde Naties, en Chance gaat met haar mee naar een feest omdat Ben daar te ziek voor is. Op het feest ontmoet hij de ambassadeur van de Sovjet-Unie Skrapinov. Ook hij wordt zeer geïnspireerd door Chances doodnormale woorden, omdat hij er een diepere betekenis achter zoekt. Ook hij verwerkt Chaunceys naam in een speech.

Kranten, televisieprogramma’s en magazines van over de hele wereld willen met deze inspirerende man praten; de man die binnen een etmaal door de leiders van de twee grootste staten van de wereld is genoemd.

Zowel Skrapinov en de President laten Chances achtergrond uitzoeken, maar beide zonder resultaat. Het lijkt erop dat Chauncey Gardiner niet bestond voordat hij introk bij de familie Rand (nogal logisch: die naam is immers verkeerd verstaan door EE). Beiden trekken echter steeds meer uit de kast om toch iets over de man te vinden. Hij móet immers een achtergrond hebben, met zulke gigantische kennis. Skrapinov komt uiteindelijk door Sulkin, één van de meest machtige mensen op de aarde, tot de conclusie dat Chauncey een elitair is die van plan is om een staatsgreep te plegen. Zijn codenaam is volgens hen ‘Blank Page’. Een adviseur van de President denkt dat Chauncey van een andere planeet komt, maar de President zelf doet dat af als een slechte grap. Dat is onmogelijk volgens hem, hoe het wel kan dat er niks over hem te vinden is, snapt hij niet.