Ansichten eines Clowns door Heinrich Böll

Titel: Ansichten eines Clowns Auteur: Heinrich Boll Briefopdracht: Geachte mevrouw Jurjaanz, Hartelijk dank voor uw brief. Allereerst mijn verontschuldigingen dat mijn antwoord drie jaar op zich heeft laten wachten. Wat een moeite om na zoveel jaar het verslag van die bewuste zondagavond in Bonn te lezen! Uw bezorgdheid en advies betreur ik zeer. Niet alleen voor u, want u bent nog zo jong. Maakt u zich toch vooral geen zorgen om een oude clown! Bovendien, wat heb ik aan uw bezorgdheid? Wat geld zou mij meer helpen! Wat ik vooral betreur betreft mijzelf; dat de heer Böll, de auteur van het verslag, er kennelijk niet in is geslaagd om u te overtuigen van mijn gelijk. Ergens verbaast dat me ook niet, want hoe kan een jonge vrouw van 18 jaar bevatten welke lijdensweg het verlies van een geliefde inhoudt? Nu drie jaar na uw brief bent u inmiddels ook weer wat ouder en heeft u zelf misschien wat ongelukkige liefdes achter de rug. Ik op mijn beurt ben dan weer bezorgd of u, gezien uw verwijzing naar het gezegde dat in de oorlog en de liefde alles geoorloofd is, niet meer schade heeft toegebracht, dan u zelf heeft geleden. Ik ben namelijk van mening dat de liefde onvoorwaardelijk is en altijd gericht is op de ander en dat er daarom heel weinig geoorloofd is. Maar, zoals u al weet, ik ben dan ook monogaam. Was het maar liefde die Marie heeft doen besluiten naar Züpfner te gaan! Dan was uw verwijzing gegrond. Maar nee, het was geen liefde, het was angst. Ze hebben haar zo bang gemaakt voor de ‘brede weg’ en hebben net zo lang op haar ingepraat dat zij dát als de enige zag om terug te keren naar de moederkerk. Het motief was niet liefde, maar de kerk en dan nog niet eens het geloof ‘an sich’, maar de bangmakerijen daarbij en het gekonkel van de kudde die zelf voor herder wil spelen. En dan oorlog. Wat weet u van oorlog? Nu, achteraf weten we pas goed hoe weinig er geoorloofd is in tijden van oorlog. Ik ben blij dat de heer Böll altijd open is geweest over zijn dienstplicht bij de Wehrmacht, want wat de heer Grass nu nog moet ondergaan is weer dat hypocriete werk van diezelfde kudde, zij het dat het ditmaal van die andere kerk is; de rode kerk der fatsoenrakkers. Ook wil ik u niet belasten met mijn drinkgewoonten, maar gezien uw vorming op het atheneum schat ik in dat u bent gaan studeren en dan weet u inmiddels ook welk een verzachtende werking alcohol is. “Hoc est amoris poculum, Dolores est antidotum” weet u nog? Het enige wat ik wilde was Marie. En spelen van stad naar stad. Misschien samen een kind, maar dat mocht kennelijk meteen al niet. Toen dat niet genoeg was werd eerst Marie van me afgenomen en toen mijn spel. Dat is nog een ander punt dat u mij adviseerde; iets anders gaan doen. U hebt mij werkelijk niet begrepen. Het enige dat ik wilde is Marie liefhebben en spelen. Zo jong als u bent is men er kennelijk al in geslaagd u te indoctrineren. Mijn familie heeft dat ook geprobeerd. Toen ik deze passage in uw brief las, werd ik heel verdrietig, omdat ik daarbij moest denken aan mijn zus Henriette. U bent net zo oud als zij was toen ze stierf en u bent net zo naïef als zij toen was, maar in tijden van oorlog (Waarin ‘alles geoorloofd is’ weet u nog?) kan dat je leven kosten, mevrouw Jurjaanz. In uw tijd zullen ze u heel langzaam doden, zonder dat u het in de gaten zult hebben. Tot u op een ochtend wakker wordt en vergeten bent wie u was en onduidelijk is wie u werkelijk bent. Ach, u zult mij waarschijnlijk niet begrijpen. Neemt u mij maar niet al te serieus, mevrouw Jurjaanz, maar herdenkt u alstublieft zo nu en dan nog eens mijn spel. Het gaat u goed! Hoogachtend,