Andorra door Max Frisch

Andorra 1) Auteur: Max Frisch
Titel: Andorra
Plaats van uitgave: Berlijn
Jaar van uitgave: 1975 2) Motto: Er is geen motto aanwezig in het boek. Ondertitel: Er is geen ondertitel aanwezig in het boek. Mottoverklaring: Niet van toepassing. Titelverklaring: In het toneelstuk staat de naam Andorra model voor een staat, die beheerst wordt door vooroordelen en lafheid. Het heeft verder niets te maken met de echte staat Andorra. 3) Aantal hoofdstukken/delen: Het toneelstuk is in 12 scènes verdeeld.
4) Inhoud: Andorra is een kleine gemeenschap, dat ervan overtuigd is geheel goed te zijn. Ze witten alle huizen in ere van “Sankt Georg”. Hierdoor ontstaat een “schneeweisses Andorra”, zoals ze zich ook zien: de Witten. De Zwarten zijn de mensen buiten Andorra, en het meest vergelijkbaar met de Nationaal Socialisten van Hitler. De bewoners van Andorra zijn ervan overtuigd dat de Zwarten hen niet zullen binnenvallen, omdat ze zo’n goed en geliefd volk zijn. In deze kleine staat wonen Andri, Barblin, Can en zijn vrouw. Andri, de Joodse pleegzoon van Can en zijn vrouw, heeft een verhouding met Barblin, zijn pleegzus. Als zij willen trouwen wordt dat niet goedgekeurd door Can, die de echte vader van Andri blijkt te zijn. Maar omdat Andri een buitenechtelijk kind van hem en een “Zwarte” vrouw was, heeft hij aan de gemeenschap verteld dat Andri een Joods kind is, dat hij gered heeft van de straat. Doordat Andri hierdoor het stempel “Jud” opgedrukt heeft gekregen, wordt hij nooit als gelijke gezien in Andorra. Dit grijpt de ietwat depressieve Andri erg aan. Als hij dan merkt dat een soldaat de nacht bij zijn Barblin heeft doorgebracht, en iedereen hem er maar van probeert te overtuigen dat het “niet erg is om anders te zijn” heeft hij er al snel genoeg van. Hij houdt op om er tegen te vechten en schikt zich in zijn onterecht gegeven lot. Als men dan de Señora (zijn echte moeder) vermoord vindt, en meteen naar Andri wijst, gaat hij hier niet eens echt heel erg tegenin. In het begin wel, maar al snel houdt hij daarmee op. Als de Zwarten dan toch, ondanks alle gedachten van niet, Andorra binnenvallen, wordt Andri meteen door de bewuste soldaat die met Barblin geslapen zou hebben opgepakt. Of Andri ook doodgaat wordt in het midden gelaten. Hij verdwijnt, maar het is aan te nemen dat hij geëxecuteerd is. Wel is zeker dat zijn en Barblins vader dood gaan. Barblin is zo aangegrepen door de dood van haar vader en het verdwijnen van haar broer annex geliefde, dat ze gek wordt. Hiermee eindigt het verhaal. De onschuldigen zijn gestraft en de schuldigen wassen hun handen in onschuld. Personages: Andri: Andri is de twintigjarige zoon van der Lehrer en die Señora. Andri is een eigenwijze jongen. Hoewel hij goed met zijn handen kan werken, is hij niet echt bijster slim. Bij Andri is het glas altijd half leeg. Naar mate de mensen steeds meer over hem gaan roddelen en hem een stempel opdrukken, gaat hij in plaats van de roddels uit de wereld te helpen, zich gedragen naar de roddels. Zo raakt hij steeds dieper en dieper in de put. Hij sluit zich af en gelooft niemand meer. Samen met de anderen graaft hij zijn eigen graf. Barblin: Barblin is de halfzuster van Andri. Ze is negentien jaar. Haar karakter blijft hetzelfde gedurende het stuk. Ze is een wereldvreemd meisje. Andri en Barblin zijn verloofd. Ook al zijn ze voor vijftig procent familie van elkaar. Deze verloving gaat uiteindelijk niet door. Der Lehrer: Zijn voornaam is Can. Der Lehrer is de vader van Andri en Barblin. Der Lehrer doet er in het stuk alles aan om Andri weer op ‘het rechte pad te krijgen’, maar al zijn pogingen zijn tevergeefs, ze maken Andri nog alleen maar meer in de war. Toch houdt der Lehrer erg veel van Andri, dat blijkt wel aan het einde van het stuk, hij weet alleen niet hoe hij in Andri’s leven een goede vader moet zijn. Die Mutter: Die Mutter is de vrouw van der Lehrer en de echte moeder van Barblin. Andri is geen kind van haar. De moeder speelt bijna geen rol in het stuk. Die Señora: Zij is de moeder van Andri. Ze komt van de Zwarten. Die Señora is een aardig, sympathieke vrouw. Der Pater: Der Pater helpt Andri, Barblin en der Lehrer af en toe door ze moed in te spreken en de waarheid te vertellen. Hij gedraagt zich menslievend en oprecht. Der Soldat: Der Soldat heet Peider. Hij is een irritante en brutale man. Hij misbruikt Barblin en hij zegt altijd precies wat hij denkt. Hierdoor brengt hij anderen op slechte gedachten. Der Wirt: Hij is de waard van zijn herberg. Een van de grootste roddelkonten uit Andorra. Hij is zielig, onzeker, dom en een grote leugenaar. Der Tischler: Der Tischler heet Prader. Op zichzelf wel een aardige man, maar hij wordt heel erg beïnvloedt door bijv. der Dokter. Hij denkt dat hij heel wat is, als hij de mening van een ander volgt, maar als lezer heb je zin om hem een knal voor zijn kop te geven. Der Geselle: Der Geselle betekent in het Nederlands zoiets als vriend, jonge kerel, kameraad. Hij is dat ook vast een hele tijd van Andri geweest. Het woord betekent ook wel gezel, leerling. Hij was samen met Andri leerling bij der Tischler. Hij was minder goed dan Andri. De voornaam van der Geselle is Fredri. Op een gegeven moment wordt hij zo erg beïnvloedt door ‘de verdachten’ dat hij erg gemeen doet tegen Andri. Hij laat hem gewoon stikken. Der Jemand: Ook wel in het Nederlands ‘iemand’. Hij is niet zo belangrijk. Hij dient als opvulsel in het stuk. Hij heet niet voor niets der Jemand. Hij kan exemplarisch staan voor ‘iedereen’. Wij zouden allemaal wel zo kunnen zijn. Tijd: Ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. Het verhaal is chronologisch verteld. Plaats: De fantasiestaat Andorra. Belangrijkste gebeurtenis: Wanneer de Zwarten Andorra toch binnen dringen en Andri meenemen uit zijn huis. Hier draait het hele boek om. Elke ‘scène’ begint met een voorgrond. Hierin verteld elke keer een andere inwoner uit Andorra dat ze niet wisten dat Andri eigenlijk geen Jood was en dat zij Andri niet verlinkt hebben aan de Zwarten. Iedereen praat zichzelf vrij (“Ich habe das niet gewust”). Je weet aan het begin van het boek/toneelstuk dus al dat het niet goed zal aflopen met Andri, waardoor je constant tijdens het lezen aan het nadenken bent wie het gedaan zou kunnen hebben. Helemaal op het einde wordt Andri dus meegenomen. Dat is de climax. Daarna wordt er alleen nog beschreven dat Andri ‘verdwenen’ is, dat vader zelfmoord gepleegd heeft en dat Barblin gek geworden is. 5) Persoonlijke reactie: Ik vond het een leuk verhaal. Ik vond de wijze (telkens voor een nieuwe scène een voorgrond) waarop het verhaal geschreven was erg leuk om te lezen. De personages worden goed duidelijk in het stuk en ieder personage kreeg een paar kenmerkende eigenschappen. Ik vond het leuk om er langzaam achter te komen wat er nou precies aan de hand was in het staatje en om te zien hoe alle personages hun handen in onschuld wasten. Het onderwerp van het boek vond ik ook erg boeiend. Ik kon het goed voor me zien, maar dat komt natuurlijk ook omdat het in feite een toneelstuk was wat we lazen. Ik vond het Duits wel erg lastig. Dit keer had ik het geluk dat we dit boekje gezamenlijk in de klas lazen en dat Men. Bos af en toe uitlegde wat er gebeurde. Hierdoor kon ik het nog redelijk volgen. Ik vond het een leuk verhaal met een interessante afloop.
6) Eindoordeel: Ik wil het boekje zeker aan anderen aanraden, omdat het een leuk verhaal is dat goed in elkaar zit en erg beeldend beschreven is. Doordat het een toneelstuk is, krijg je een duidelijk beeld van het staatje en weet je ook precies wanneer er iemand van het podium afgaat of juist opkomt. Ik vond het Duits nog een beetje aan de moeilijke kant, maar ik denk dat anderen daar misschien wel wat minder last van hebben. Omdat het een toneelstuk is vind ik dat het een makkelijker boekje is om te lezen dan een gewoon Duitstalig boek en daarom vind ik het zeker een aanrader!