De held door Jessica Durlacher

Titelverklaring

• de Held” verwijst naar de laatste episode in het boek waarin Herman vertelt over de razzia in de oorlog. Hij had met een pistool op zolder in een luik gezeten en getwijfeld of hij de foute politiemensen die hen kwamen ophalen, had moeten neerschieten. Hij haf het niet gedurfd en daarna was hij uiteindelijk ook opgepakt. 
  In de epiloog doet hij het verhaal echter heel anders voorkomen. In een brief aan zijn vriendje schrijft hij dat hij zijn ouders naar boven heeft gestuurd en dat hij de NSB’ers heeft doodgeschoten. Ze zitten nu in Amerika. Dat is natuurlijk niet waar en Herman heeft er na de oorlog een enorm schuldgevoel aan over gehouden. In 2004 bezoekt hij met zijn kleinzoon Baden-Baden en dan vertelt hij het ware verhaal. Hij laat zijn kleinzoon beloven later nooit dat gevoel van machteloosheid over zich heen te laten komen en altijd moed te tonen wanneer het zover is. 
  Daarom heeft Mich de trekker overgehaald met het pistool van opa, toen hij hoorde van de vernedering die zijn zusje was overkomen. Zijn moeder had het ook niet gedurfd, net als haar vader in de oorlog. Hij had de taak op zich genomen en de vergelding te voltrekken. De titel ” held” kan daarom ook op Mich van toepassing zijn.
•  Motto en opdracht 
  Het is een citaat van de schrijver  Paul Celan. 
  Het motto verwijst naar de opstandigheid van diverse perosnages die niet van plan alles over zich heen te laten komen. Het zich verzetten tegen de ellende (de pest in de roman : in de roman de verkrachting, de inbraak) wordt hier als positief ervaren. Je mag nee, je moet je eigen gezinsleden beschermen tegen het kwaad. Sara wil het lot in eigen handen nemen, maar haar lukt het niet de daad te voltrekken en de trekker over te halen. 
  Maar zoon Mich neemt de familietaak oop zich, omdat hij enkele jaren geleden gemerkt heeft dat zijn opa zijn hele leven lang geleden heeft onder het feit dat hij de oorlog niet daadkrachtig is opgetreden toen de politie in opdracht van de nazi's zijn joodse ouders kwamen ophalen.  Mich is de boom die opstaat tegen de pest. Daarom gaat hij ook in (Amerikaanse) miltaire dienst om in Afghanistaan/Irak orde op zaken te stellen. 
  
• Structuur 
  Er is een korte proloog, die schuin gedrukt staat, waarin Sara de laatste maaltijd van de voltallige familie Silverstein beschrijft. Kort daarop zal namelijk het noodlot toeslaan. 
  Daarna volgen maar liefst 160 korte hoofdstukken (soms zelfs maar van 1 bladzijde lang.) Daarin wordt de dood van Herman, de aanranding van Sara en de overval in hun huis beschreven. Hier zit de kern van het verhaal met het begrip vergelding en vergeving. 
  Het boek eindigt met een epiloog, waarin de laatste brief van Herman Silverstein boven water komt. Samen met de uitleg die Mich aan de brief in het laatste hoofdstuk geeft, wordt het familiegeheim onthuld. 
  Durlacher heeft een ijzersterke structuur neergezet en weet het plot van het familiegeheim tot aan het einde goed vol te houden. Ze heeft geen toevalligheden nodig en geen “ deus ex machina.” ‘ De held heeft een knappe compositie.

• Perspectief 
  Sara Silverstein is de ik-vertelster van deze roman. Ze vertelt afwisselend in de o.t.t. en in de o.v.t. Aan het einde blijkt dat het hele verhaal (tot en met de geschiedenis van ongeveer 2010) in het verleden ligt en zij dus als een achterafvertelster vanuit een ander land (Amerika) haar visie op de geschiedenis van haar vader geeft. Ze hoort de essentiële informatie van Mich.
• Uitgewerkte thematiek 
  Aanleiding voor het schrijven van de roman: Bron: Het NRC van 22 oktober 2010 
  Op 4 mei 2001 hield Jessica Durlacher in De Nieuwe Kerk in Amsterdam de Nationale Herdenkingsrede. Zij vertelde over haar vader, Gerhard Durlacher (1928-1996). Zij omschreef hem als een ‘redelijk man’ en als ‘verlicht en vergevensgezind’. Ondanks Auschwitz had hij zijn geloof in de toekomst weten te behouden. Hij had de woorden gevonden om over zijn kampervaringen te kunnen vertellen. Maar in zijn Gispenbureau, het bureau dat zij van hem erfde, bewaarde hij, zo bleek na zijn dood, een geladen pistool met vijf kogels erin. Daarmee hoopte hij zijn gezin tegen eventuele belagers te beschermen, denkt zij. 
  Dit intrigerende gegeven verwerkte Jessica Durlacher in De held, haar nieuwe roman. Je zou zelfs kunnen zeggen dat het hele verhaal om dat pistool heen geplooid is. Het vormt de verbindende factor tussen drie generaties van de Joodse familie Silverstein. 
  Het bovenstaande element kun je duidelijk terug zien in het nieuwe boek van Jessica Durlacher. 
  “ De held” is een boek over geweld, haat en vergeving. Kun je iemand die je gezin groot onheil leeft berokkend wel vergeven? Sara Silverstein wordt geconfronteerd met geweld kort achter elkaar. Ze wordt tijdens het hardlopen aangerand door een automobilist, haar zoon Mich gaat dienst nemen in het Amerikaanse leger en het gezin wordt ’s nachts overvallen door een tweetal mannen met bivakmutsen. Haar man Jacob wordt daarbij neergeschoten en haar dochter Tess verzwijgt wat er met haar die nacht is gebeurd. Maar het leuke leventje dat het gezin van Sara heeft geleid tot op dat moment, is voorbij. Haar vader Herman had haar als kind altijd tegen onheil willen beschermen. Eigenlijk tot vervelens toe. Maar haar vader had dan ook in zijn puberteit in een concentratiekamp gezeten. Aan het begin van het verhaal sterft haar vader op 80-jarige leeftijd aan een ziekenhuisbacterie. Hij heeft bij een val in zijn tuin een gebroken heup opgelopen en de bacterie had in het ziekenhuis de rest gedaan. Maar geleidelijk wordt in het boek de geschiedenis onthuld. 
  Eerst gaan Sara en haar moeder Izebel nog naar Baden- Baden waar haar vader ereburger van de stad wordt en tijdens het diner hoort Sara van het bestaan van enkele brieven. Die wil ze graag opsporen omdat ze een boek over haar grootmoeder wil schrijven. 
  De oplossing komt sneller dan haar lief is. Binnen korte tijd wordt Sara met geweld geconfronteerd. Allereerst wordt ze tijdens het hardlopen bijna overreden en daarna aangerand. Een echte verkrachting wordt op het laatste nippertje verijdeld door een voorbijkomende fietser. Ze noemt de man “ Het Beest.” 
  Daarna wordt ze geconfronteerd met het feit dat haar in Amerika studerende zoon Mich ineens weet wat hij met zijn leven wil: hij gaat in Amerikaanse dienst naar Afghanistan, waardoor ze zeker weet dat hij ook hij met geweld zal moeten omgaan. Wanneer ze weer terug zijn in Nederland komt de inbraak in het huis in Overveen, waar twee gemaskerde mannen hun slaapkamer binnendringen. Het geweld is dus nu helemaal in de huiselijke sfeer. Jacob wordt gewond en haar dochter Tess weigert te vertellen wat er met haar in die nacht gebeurd is. Wanneer Sara in het verleden van haar vader duikt door middel van de brieven van haar grootmoeder, en het pistool gevonden in de bureaula van haar vader, stuit ze ook op de ordner waarin haar vader de rekeningen en de brieven van de verbouwing heeft bewaard. 
  Hij heeft de zoon van een foute Nederlander in de oorlog de opdracht gegeven om een serre aan te bouwen, maar de kwaliteit daarvan is zo slecht dat hij de man vervolgt en dat leidt uiteindelijk tot een faillissement. De man neemt wraak, want hij is de automobilist die Sara heeft aangerand. Een bij hem werkende allochtoon is een van de inbrekers in Overveen. Hij heeft de sleutel van zijn moeder gekregen. Tess vertelt tegen haar broer Mich met wie ze heel goed kan opschieten, wat er die nacht is gebeurd en nu begint het wraakgevoel bij Sara te leven. Ze denkt dat de dader een veel te lichte straf zal krijgen en dat haar dochter Tess een levenlang trauma heeft opgelopen. Het pistool is natuurlijk de rode draad die door dit verhaal loopt (een verhaalmotief in engere zin noemen we dat) Met dat pistool wordt Raaijmakers neergeschoten. Sara wordt op tijd weggehaald, maar later blijkt dat Mich de wraak voltrokken heeft. Omdat een ander verdacht wordt, gaat de familie edelman/Silverstein vrijuit. Ze vertrekken direct daarna naar Amerika, waar vooral Tess begint op te bloeien. Een dag voordat Mich weggaat naar het Midden-Oosten, belt hij zijn moeder op om het familiegeheim te vertellen. Dan heeft het boek in zijn handeling meteen iets weg van de thematiek van “ Sarah’s key.” ( Haar naam was Sarah van Tatiana de Rosnay) Het schuldgevoel dat Sarah bezighoudt, heeft ook Herman Silverstein zijn leven lang in zijn greep gehouden. Hij heeft zijn kleinzoon ingeprent nooit die machteloosheid van hem zelf over te nemen. Waar Mich zijn moeder enerzijds ziet falen, anderzijds niet zo hebben toegestaan dat zij de trekker bij Raaijmakers zou overhalen, heeft hij die familietaak op zich genomen. 
  De motieven in deze oorlogsroman: 
  - Nawerking van de Tweede Wereldoorlog 
  - De Jodenvervolging 
  - Wraak en vergelding 
  - Het noodlot dat je plotseling overkomt 
  - De zoektocht (naar de brieven uit de oorlog) 
  - Vader-dochterverhouding (Herman tegenover Sara en Tara) 
  - Moeder-zoonverhouding (Sara ten opzichte van Mich) 
  - Het familiegeheim 
  - Schuld en boete 
  
• Het verhaalmotief in engere zin is hier: het pistool (de Lùger van opa Silverstein die in het gehele verhaal een rol blijft spelen.) Opa Herman heeft de Wagner (zoals hij het wapen noemt) niet durven gebruiken, maar hij heeft het pistool wel opgehaald na de oorlog en verborgen gehouden onder zijn bureau. Daar wordt het gevonden door zijn dochter Sara die het ook niet durft te gebruiken bij de vergelding van Raaijmakers. Maar haar zoon Mich heeft zijn opa ooit beloofd op te treden tegen machteloosheid en hij gebruikt het wel. Sara zorgt er ten slotte voor dat het op de bodem van het Noordzeekanaal komt te liggen.

Titelverklaring

• de Held” verwijst naar de laatste episode in het boek waarin Herman vertelt over de razzia in de oorlog. Hij had met een pistool op zolder in een luik gezeten en getwijfeld of hij de foute politiemensen die hen kwamen ophalen, had moeten neerschieten. Hij haf het niet gedurfd en daarna was hij uiteindelijk ook opgepakt. 
  In de epiloog doet hij het verhaal echter heel anders voorkomen. In een brief aan zijn vriendje schrijft hij dat hij zijn ouders naar boven heeft gestuurd en dat hij de NSB’ers heeft doodgeschoten. Ze zitten nu in Amerika. Dat is natuurlijk niet waar en Herman heeft er na de oorlog een enorm schuldgevoel aan over gehouden. In 2004 bezoekt hij met zijn kleinzoon Baden-Baden en dan vertelt hij het ware verhaal. Hij laat zijn kleinzoon beloven later nooit dat gevoel van machteloosheid over zich heen te laten komen en altijd moed te tonen wanneer het zover is. 
  Daarom heeft Mich de trekker overgehaald met het pistool van opa, toen hij hoorde van de vernedering die zijn zusje was overkomen. Zijn moeder had het ook niet gedurfd, net als haar vader in de oorlog. Hij had de taak op zich genomen en de vergelding te voltrekken. De titel ” held” kan daarom ook op Mich van toepassing zijn.
•  Motto en opdracht 
  Het is een citaat van de schrijver  Paul Celan. 
  Het motto verwijst naar de opstandigheid van diverse perosnages die niet van plan alles over zich heen te laten komen. Het zich verzetten tegen de ellende (de pest in de roman : in de roman de verkrachting, de inbraak) wordt hier als positief ervaren. Je mag nee, je moet je eigen gezinsleden beschermen tegen het kwaad. Sara wil het lot in eigen handen nemen, maar haar lukt het niet de daad te voltrekken en de trekker over te halen. 
  Maar zoon Mich neemt de familietaak oop zich, omdat hij enkele jaren geleden gemerkt heeft dat zijn opa zijn hele leven lang geleden heeft onder het feit dat hij de oorlog niet daadkrachtig is opgetreden toen de politie in opdracht van de nazi's zijn joodse ouders kwamen ophalen.  Mich is de boom die opstaat tegen de pest. Daarom gaat hij ook in (Amerikaanse) miltaire dienst om in Afghanistaan/Irak orde op zaken te stellen. 
  
• Structuur 
  Er is een korte proloog, die schuin gedrukt staat, waarin Sara de laatste maaltijd van de voltallige familie Silverstein beschrijft. Kort daarop zal namelijk het noodlot toeslaan. 
  Daarna volgen maar liefst 160 korte hoofdstukken (soms zelfs maar van 1 bladzijde lang.) Daarin wordt de dood van Herman, de aanranding van Sara en de overval in hun huis beschreven. Hier zit de kern van het verhaal met het begrip vergelding en vergeving. 
  Het boek eindigt met een epiloog, waarin de laatste brief van Herman Silverstein boven water komt. Samen met de uitleg die Mich aan de brief in het laatste hoofdstuk geeft, wordt het familiegeheim onthuld. 
  Durlacher heeft een ijzersterke structuur neergezet en weet het plot van het familiegeheim tot aan het einde goed vol te houden. Ze heeft geen toevalligheden nodig en geen “ deus ex machina.” ‘ De held heeft een knappe compositie.

• Perspectief 
  Sara Silverstein is de ik-vertelster van deze roman. Ze vertelt afwisselend in de o.t.t. en in de o.v.t. Aan het einde blijkt dat het hele verhaal (tot en met de geschiedenis van ongeveer 2010) in het verleden ligt en zij dus als een achterafvertelster vanuit een ander land (Amerika) haar visie op de geschiedenis van haar vader geeft. Ze hoort de essentiële informatie van Mich.
• Uitgewerkte thematiek 
  Aanleiding voor het schrijven van de roman: Bron: Het NRC van 22 oktober 2010 
  Op 4 mei 2001 hield Jessica Durlacher in De Nieuwe Kerk in Amsterdam de Nationale Herdenkingsrede. Zij vertelde over haar vader, Gerhard Durlacher (1928-1996). Zij omschreef hem als een ‘redelijk man’ en als ‘verlicht en vergevensgezind’. Ondanks Auschwitz had hij zijn geloof in de toekomst weten te behouden. Hij had de woorden gevonden om over zijn kampervaringen te kunnen vertellen. Maar in zijn Gispenbureau, het bureau dat zij van hem erfde, bewaarde hij, zo bleek na zijn dood, een geladen pistool met vijf kogels erin. Daarmee hoopte hij zijn gezin tegen eventuele belagers te beschermen, denkt zij. 
  Dit intrigerende gegeven verwerkte Jessica Durlacher in De held, haar nieuwe roman. Je zou zelfs kunnen zeggen dat het hele verhaal om dat pistool heen geplooid is. Het vormt de verbindende factor tussen drie generaties van de Joodse familie Silverstein. 
  Het bovenstaande element kun je duidelijk terug zien in het nieuwe boek van Jessica Durlacher. 
  “ De held” is een boek over geweld, haat en vergeving. Kun je iemand die je gezin groot onheil leeft berokkend wel vergeven? Sara Silverstein wordt geconfronteerd met geweld kort achter elkaar. Ze wordt tijdens het hardlopen aangerand door een automobilist, haar zoon Mich gaat dienst nemen in het Amerikaanse leger en het gezin wordt ’s nachts overvallen door een tweetal mannen met bivakmutsen. Haar man Jacob wordt daarbij neergeschoten en haar dochter Tess verzwijgt wat er met haar die nacht is gebeurd. Maar het leuke leventje dat het gezin van Sara heeft geleid tot op dat moment, is voorbij. Haar vader Herman had haar als kind altijd tegen onheil willen beschermen. Eigenlijk tot vervelens toe. Maar haar vader had dan ook in zijn puberteit in een concentratiekamp gezeten. Aan het begin van het verhaal sterft haar vader op 80-jarige leeftijd aan een ziekenhuisbacterie. Hij heeft bij een val in zijn tuin een gebroken heup opgelopen en de bacterie had in het ziekenhuis de rest gedaan. Maar geleidelijk wordt in het boek de geschiedenis onthuld. 
  Eerst gaan Sara en haar moeder Izebel nog naar Baden- Baden waar haar vader ereburger van de stad wordt en tijdens het diner hoort Sara van het bestaan van enkele brieven. Die wil ze graag opsporen omdat ze een boek over haar grootmoeder wil schrijven. 
  De oplossing komt sneller dan haar lief is. Binnen korte tijd wordt Sara met geweld geconfronteerd. Allereerst wordt ze tijdens het hardlopen bijna overreden en daarna aangerand. Een echte verkrachting wordt op het laatste nippertje verijdeld door een voorbijkomende fietser. Ze noemt de man “ Het Beest.” 
  Daarna wordt ze geconfronteerd met het feit dat haar in Amerika studerende zoon Mich ineens weet wat hij met zijn leven wil: hij gaat in Amerikaanse dienst naar Afghanistan, waardoor ze zeker weet dat hij ook hij met geweld zal moeten omgaan. Wanneer ze weer terug zijn in Nederland komt de inbraak in het huis in Overveen, waar twee gemaskerde mannen hun slaapkamer binnendringen. Het geweld is dus nu helemaal in de huiselijke sfeer. Jacob wordt gewond en haar dochter Tess weigert te vertellen wat er met haar in die nacht gebeurd is. Wanneer Sara in het verleden van haar vader duikt door middel van de brieven van haar grootmoeder, en het pistool gevonden in de bureaula van haar vader, stuit ze ook op de ordner waarin haar vader de rekeningen en de brieven van de verbouwing heeft bewaard. 
  Hij heeft de zoon van een foute Nederlander in de oorlog de opdracht gegeven om een serre aan te bouwen, maar de kwaliteit daarvan is zo slecht dat hij de man vervolgt en dat leidt uiteindelijk tot een faillissement. De man neemt wraak, want hij is de automobilist die Sara heeft aangerand. Een bij hem werkende allochtoon is een van de inbrekers in Overveen. Hij heeft de sleutel van zijn moeder gekregen. Tess vertelt tegen haar broer Mich met wie ze heel goed kan opschieten, wat er die nacht is gebeurd en nu begint het wraakgevoel bij Sara te leven. Ze denkt dat de dader een veel te lichte straf zal krijgen en dat haar dochter Tess een levenlang trauma heeft opgelopen. Het pistool is natuurlijk de rode draad die door dit verhaal loopt (een verhaalmotief in engere zin noemen we dat) Met dat pistool wordt Raaijmakers neergeschoten. Sara wordt op tijd weggehaald, maar later blijkt dat Mich de wraak voltrokken heeft. Omdat een ander verdacht wordt, gaat de familie edelman/Silverstein vrijuit. Ze vertrekken direct daarna naar Amerika, waar vooral Tess begint op te bloeien. Een dag voordat Mich weggaat naar het Midden-Oosten, belt hij zijn moeder op om het familiegeheim te vertellen. Dan heeft het boek in zijn handeling meteen iets weg van de thematiek van “ Sarah’s key.” ( Haar naam was Sarah van Tatiana de Rosnay) Het schuldgevoel dat Sarah bezighoudt, heeft ook Herman Silverstein zijn leven lang in zijn greep gehouden. Hij heeft zijn kleinzoon ingeprent nooit die machteloosheid van hem zelf over te nemen. Waar Mich zijn moeder enerzijds ziet falen, anderzijds niet zo hebben toegestaan dat zij de trekker bij Raaijmakers zou overhalen, heeft hij die familietaak op zich genomen. 
  De motieven in deze oorlogsroman: 
  - Nawerking van de Tweede Wereldoorlog 
  - De Jodenvervolging 
  - Wraak en vergelding 
  - Het noodlot dat je plotseling overkomt 
  - De zoektocht (naar de brieven uit de oorlog) 
  - Vader-dochterverhouding (Herman tegenover Sara en Tara) 
  - Moeder-zoonverhouding (Sara ten opzichte van Mich) 
  - Het familiegeheim 
  - Schuld en boete 
  
• Het verhaalmotief in engere zin is hier: het pistool (de Lùger van opa Silverstein die in het gehele verhaal een rol blijft spelen.) Opa Herman heeft de Wagner (zoals hij het wapen noemt) niet durven gebruiken, maar hij heeft het pistool wel opgehaald na de oorlog en verborgen gehouden onder zijn bureau. Daar wordt het gevonden door zijn dochter Sara die het ook niet durft te gebruiken bij de vergelding van Raaijmakers. Maar haar zoon Mich heeft zijn opa ooit beloofd op te treden tegen machteloosheid en hij gebruikt het wel. Sara zorgt er ten slotte voor dat het op de bodem van het Noordzeekanaal komt te liggen.