De hand van Mustang Sally door Eva Posthuma de Boer

‘’Een even wrang als ontroerend gegeven en een mooie vondst van Posthuma de Boer.’’

De Volkskrant https://www.volkskrant.nl/cultuur-media/eva-posthuma-de-boer-vertelt-vrij-ingetogen-hoe-de-dood-van-een-kind-nog-decennia-nazindert~b2a3a78d/

Dit zijn verwijzingen uit nederlandse kranten waarbij zonder abonnement de inhoud niet te lezen is maar ook recensies zijn over het boek: 

https://www.trouw.nl/cultuur-media/verdriet-en-verdoemenis-aan-de-dijk~b8e1a9c4/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F

https://www.nrc.nl/nieuws/2022/05/05/hoe-mensen-elkaar-kunnen-vinden-ondanks-alles-a4122792

Samenvatting

Het boek begint in het jaar 1978, waarmee we meteen te maken krijgen met de dood van het jongste zoontje van de familie Ridder, genaamd Abel die onderschept wordt op de dijk voor hun boerderij door een vrachtwagen, waarna hij dit ongeluk niet overleeft. Het hele gezin stort na deze gebeurtenis in, en de oudere zus van Abel, Janna. Merkt dit ook. Na deze gebeurtenis worden de ouders van Janna, Rijk en Louise aangeraden om nog een kind te nemen, en dan komt Kjeld. Kjeld is compleet het tegenovergestelde van Abel, waardoor hij totaal niet aan de verwachtingen van zijn ouders voldoet. Vooral Rijk vind dit heel erg, en ergert zich elke dag kapot aan het gedrag van zijn zoon Kjeld. Als Kjeld zes jaar oud is, gaat zijn oudere zus Janna studeren, waardoor ze niet meer thuis kan wonen, waardoor het gedrag van Kjeld alleen maar erger wordt. Mede hierdoor besluiten Rijk en Louise uit elkaar te gaan. Hoewel dit ook komt doordat Louise een hechte band met Stan, de vrachtwagenbestuurder die Abel heeft aangereden. en Lucas, zijn gehandicapte zoon waar ze vlak voor zorgt, heeft gekregen. Later gaat Kjeld uit huis, en behoudt hij zijn problematische gedrag, tot de grote ergenis van Rijk, maar Louise blijft medelijden met hem houden, en geeft hem daarom vaak geld. Naarmate Kjeld ouder wordt, blijft hij zijn gedrag behouden, totdat hij erachter komt dat hij een tienjarig dochtertje heeft. Sally. Hierdoor wilt hij toch graag veranderen, dus besluit hij naar een afkickkliniek te gaan. Alles lijkt beter te gaan met Kjeld totdat hij op een avond waar hij samen met zijn zus Janna bij zijn ouders is, aan zijn moeder verteld dat hij zoch nog steefd vasthoud aan zijn wens om niet veertig jaar oud te worden, ook al heeft hij een dochtertje. Voor zijn veertigste verjaardag pleegt Kjeld dan ook zelfmoord door te verdrinken in het meer waarin hij ligt met zijn woonboot. 

Personages

Hoofdpersonen:

Kjeld

Kjeld is het ‘troostkind’ van Louise en Rijk, en het jongere broertje van Janna. Omdat de huisarts van Louise en Rijk aanbeveelde dat ze nog een kind erbij zouden kunnen nemen hebben ze dat toen gedaan, en toen kwam Kjeld.Kjeld wordt beschreven met krullend haar. Kjeld was altijd al een ‘problematisch’ kind, mede doordat hij totaal niet het beeld dat zijn ouders van hem hadden voorgesteld naleefde. Kjeld was al sinds heel jong bezig met verslavende middelen, zo dronk hij al bier en rookte hij rond zijn zesde. Kjeld wordt op een gegevn moment heel goed bevriend met Naomi, die hij meestal ‘Noom’ noemde. Hij vond Naomi op een dag in zijn boomhut, en daar bloeide al gauw een een hechte vriendschap en later een liefdesrelatie uit. Hij en Naomi hebben nooit een officiële relatie gehad, maar ze gaven en hielden wel heel veel van elkaar. Kjeld heeft altijd al een criminele geschiedenis gehad, zo zat hij in het verhaal al op jonge leeftijd op het politiebureau nadat hij iets had gestolen. Nadat Kjeld uit huis is gegaan, is hij op een woonboot in de stad gaan wonen, waar hij eigenlijk helemaal geen geld voor had, dus klopte hij vaak aan voor geld bij zijn moeder Louise. Kjeld komt er op een gegeven moment ook achter dat hij een dochtertje van tien heeft genaamd Sally, die hem voor het eerst zelf komt opzoeken op zijn woonboot. De twee worden meteen extreem gehecht aan elkaar, en er ontstaat een hele goede band tussen de vader en zijn dochtertje. Kjeld had een afspraak gemaakt met zichzelf dat hij de veertig nooit zou halen, en dat is helaas ook nooit gebeurd, doordat Kjeld, in het grote verdriet van zijn gehele familie, en voornamelijk dat van zijn dochtertje, die hij nog niet eens zo lang kende zelfmoord pleegde. Kjeld werd gevonden in het water naast zijn woonboot. Kjeld  veranderd door het verhaal door niet, hij blijft compleet dezelfde persoon die drinkt, rookt aan aan de drugs zit. Ook verandert hij zijn standpunt over niet langer dan veertig jaar oud worden niet nadat hij zijn dochtertje Sally ontmoet. 

Abel

Abel is het het vijf, maar bijna zesjarige jongetje dat een dag voor zijn verjaardag verongelukte, en werd aangereden door een vrachtwagen.Abel is de zoon van Rijk en Louise en het broertje van Janna. Abel is een van de weinige hoofdpersonen waarvan we nooit iets uit zijn ogen krijgen te lezen, zoals bij de andere personages, maar dat komt ook omdat Abel in het begin van het verhaal al verongelukt. 

Janna

Janna is de oudere zus van Abel,en de oudste dochter van Louise en Rijk, Janna volgen we door het gehele verhaal door. Janna heeft de aanrijding van haar kleine broertje zien gebeuren, en heeft daarvoor de ambulance gebeld. Janna was extreem gehecht aan haar broertje Abel, en miste hem daarom ook altijd heel vaak, ze heeft zelf ook een trauma overgehouden aan het ongeval met haar broertje. Nadat haar broertje Abel overleed, kreeg ze later nog een broertje Kjeld, die het tegenovergestelde van het gedrag van Abel vertoonde. Kjeld was negen jaar oud toen Janna ging studeren, waarom Kjeld toen boos wordt, en niet wou dat ze wegging, waarna ze daarom samen hebben gehuild. Kjeld en Janna hebben altijd een hechte relatie behouden. Janna heeft daarentegen nooit meer een hele hechte relatie met haar ouders gehad nadat haar broertje is omgekomen, hoewel de relatie tussen haar en haar vader Rijk meer verslechterde dan die tussen haar en haar moeder Louise, aangezien ze zich was gaan schamen voor haar vader. Miriam was het buurmeisje en de beste vriendin van Janna totdat Janna later is gaan studeren en de ze contact hebben gehouden door brieven. Janna is later met groene energie en groene daken gaan werken. Janna is een heel rustig persoon, die zich vaak afsloot van de ruzies tussen haar ouders. Janna veranderd minimaal door het verhaal heen, wel gaat Janna als ze ongeveer dertig jaar oud is naar een psygoloog om over de dood van haar broertje Abel te praten, waardoor ze voor het eerst weer goed begint te slapen. 

Louise

Loise is de moeder van Abel en Janna, en de vrouw van Rijk. Louise en Rijk hadden al een hobbelige relatie, maar nadat hun zoontje Abel overlijdt, wordt dit allemaal heel veel erger. Dit komt voornamelijk doordat Rijk en Louise heel verschillende personen met heel verschillende karakters zijn. Louise is in tegenstelling tot Rijk veel zachter, en komt niet vaak voor zichzelf op. Ook moet Louise vaak met de depressie en driftbuien van haar man Rijk omgaan, wat haar vaak iets te veel wordt. Na de zoveelste woede uitbarsting van Rijk besluit het stel gezamenlijk om uit elkaar te gaan. Louise en Rijk slapen hierna niet meer samen.

 Nadat Abel Overlijdt begint Loise ook hevig gewicht te verliezen, Hoewel Louise altijd al een mager figuur had gehad wordt het nu wel heel erg mede doordat ze minder eet door haar verdriet rondom haar overleden zoon. Nadat Louise briefjes van Stan, degene die Abel per ongeluk aangereden heeft, begint te ontvangen worden Louise en Stan bevriend. Ook ontmoet Louise dan dan de zoon van Stan, de toen nog- baby Lucas. Louise, Stan en Lucas wonen samen aan de dijk. Louise veranderd niet veel, maar na de ontmoeting met haar kleindochter Sally wordt ze een stuk blijer. 

Rijk

Rijk is de vader van Janna en Kjeld, en was de vader van Abel voordat hij verongelukte. Rijk is kunstenaar, maar maakt alleen maar handen.Rijk is ongeveer tien jaar ouder dan Louise. Doordat Rijk de oorlog als kind heeft meegemaakt, heeft hij daardoor extreme driftbuien, is hij onbeheerst en prikkelbaar voor heel veel dingen, zoals onder andere de ouders van Louise op het moment dat ze Rijk, Louise en hun familie geld aan wilde bieden. Ook heeft hij te maken met een depressie en sluit hij zichzelf daarom eigenlijk op in zijn atelier. Hij spendeert daarmee zijn meeste tijd alleen in zijn kunstatelier. Omdat zijn vrouw Louise en hij zo’n hobbelige relatie hebben, gaan ze uit elkaar, en besluit Rijk om elke dag in zijn kunstatelier te gaan slapen. Na de dood van Kjeld besluiten Rijk en Louise weer samen te gaan slapen. Rijk veranderd niet veel, maar na de ontmoeting van zijn kleindochter wordt hij rustiger. 

Naomi

Naomi is het jongere zusje van Miriam, die de beste vriendin van Janna is. Naomi groeit samen met Miriam en een aantal broertjes samen op in de boerderij naast die van de familie Ridder. Naomi groeit op in een extreem gelovig gezin, met ouders die haar zwaar mentaal en fysiek mishandelen. Ook laten haar ouders haar niet naar school gaan, en mag er volgens haar ouders geen dokter komen op het moment dat een van haar broertjes heel ziek wordt, waardoor hij overleed. Ook mag ze geen boeken lezen. Omdat op een dag haar oudere zus Miriam zomaar vertrekt om te gaan studeren, staat Naomi er helemaal alleen voor, omdat ze zo erg gehecht was aan haar oudere zus, en ze altijd een enorme steun voor elkaar waren. Omdat ze niet verder op deze helse manier wou verder gaan, besloot ze ontsnappen aan haar ouders, met succes. Naomi besloot zich in de boomhut van haar jongere buurjongetje te verstoppen, de boomhut van Kjeld, maar omdat Kjeld al gauw het meisje in de boomhut vond en ze meteen al vrienden begonnen te worden, besloot hij haar te helpen. Al gauw bloeit er een romantische relatie tussen de twee kinderen, en worden ze verliefd op elkaar. Kjeld komt zo vaak hij maar kan bij haar kijken in de boomhut en neemt altijd eten mee voor haar, maar al gauw komen de ouders van Kjeld hierachter, maar die besluiten de twee te laten. Later wordt Naomi door Stan teruggebracht naar haar ouders. 

Naomi groeit op en heeft dan nog steeds een enorm hechte relatie met Kjeld, maar ze blijft thuis wonen, terwijl hij naar de stad verhuist, waardoor ze elkaar niet meer vaak zien. 

Na het overlijden van een broer van Naomi, nadat haar ouders weigerde een dokter te halen voor hem wordt Naomi zo boos dat ze gedurende de begrafenis van haar broer Lucas het huis van haar ouders en broers laat afbranden, hoewel ze het in de eerste instantie zelf wou doen, maar hij het toch voorstelde ze het hem heeft laten doen waarvoor ze de schuld kreeg, en ze een celstraf kreeg, en ze later weer terug naar het ‘dolhuis’ kon gaan, waar ze het fijner vind dan thuis. Na het overlijden van Kjeld is Naomi daar kapot van, maar ze ging uiteindelijk toch op aandringen van Sally mee naar zijn begrafenis. Naomi veranderd gedurende het boek best veel, omdat ze in de eerste instantie heel graag psycholoog wou worden, zodat ze het gedrag van haar ouders en dat van Kjeld kon verklaren, maar later geeft ze die droom op, en accepteert ze het leven dat ze heeft. Naomi is beschreven als een stil, en mager meisje, dat toch mooi is volgens Kjeld. 

Bijpersonen:

Sally

Sally is het dochtertje van Kjeld, en ontmoet hem als ze ongeveer tien jaar oud is. Sally is beschreven als een prachtig klein meisje met lang rood haar. Haar relatie met Kjeld is goed, aangezien er in het verhaal wordt beschreven dat ‘Kjeld haar nooit vergeet’ hoewel hij dat normaal wel doet bij andere familieleden, dus hij maakt een uitzondering voor haar. De relatie tussen Sally en haar moeder gaat wat minder soepel, omdat er in het verhaal nog wel eens beschreven wordt dat haar moeder zich aan haar ergert. De gehele familie Ridder vind het meisje daarentegen wel helemaal geweldig, en houden heel veel van haar. Sally was extreem verdrietig toen haar vader Kjeld overleed, maar heeft wel een feestje van zijn begrafenis gemaakt, precies zodat hij dat wou. Sally is een heel lief, en slim meisje.Het boek is ook vernoemd naar Sally. Sally veranderd niet gedurende het verhaal. 

Stan

Stan is de buurman van de familie Ridder, hij woont dus ook aan de dijk.Stan woont niet in een grote boerderij zoals de familie Ridder, maar in een kleine woonwagen.De vrouw van Stan ligt in een coma, en overleed later. Stan is de vrachtwagenbestuurder die Abel heeft aangehouden, na dit ongeluk begon hij briefjes te schrijven aan de familie Ridder. Louise heeft die toen gelezen waardoor ze in contact zijn gekomen, hierdoor hebben ze samen een goede band. Stan heeft ook een zoon, Lucas die verstandelijk gehandicapt is, waarbij Louise hem helpt nadat de moeder van Stan overlijd. Aan het einde wordt er door Lucas verteld dat Stan overleden is.Stan heeft gedurende het gehele verhaal een extreem schuldgevoel door de aanrijding op Abel. 

Lucas

Lucas is de zoon van Stan, en is verstandelijk gehandicapt, dus zal de rest van zijn leven als een zesjarig kind blijven denken.Lucas woont niet in een grote boerderij zoals de familie Ridder, maar in een kleine woonwagen gezamenlijk met zijn vader Lucas, en zijn oma totdat die overlijd. Zijn oma heeft altijd al een moederlijke rol over hem genomen, doordat zijn moeder kwam te overlijden toen Lucas heel jong was, en hij anders zonder moederfiguur kwam op te groeien, na het overlijden van zijn oma leeft Louise die rol op haar genomen, door Lucas altijd te helpen en te beschermen. Lucas is ook degene die onder druk van Naomi het huis van haar en haar familie in de fik heeft gestoken, maar hier nooit de schuld van heeft gekregen. . 

Miriam

Miriam is de beste vriendin van Janna, en zijn ook nog buurmeisjes van elkaar. Omdat de ouders van Miriam haar geen contact met de buitenwereld lieten hebben door hun strenge geloof, mocht ze dus ook niet met Janna omgaan, wat ze toch deed. De meisjes praten met elkaar door een gat in de heg en werden beste vriendinnen. Omdat Miriam van haar ouders ook geen boeken mag lezen, leent Janna haar boeken, die Miriam kon lezen als haar ouders weg waren, en ze even alleen thuis waren. Ook hadden de twee samen een boek, waarin ze berichten naar elkaar verstuurde, maar nadat de vader van Miriam daar achter kwam, konden ze dat ook niet meer doen. Nadat Janna was vertrokken om te gaan studeren, hielden ze samen contact door middel van brieven. Hierin overtuigt Janna haar om te ontsnappen aan haar ouders om ook te gaan studeren, en dat heeft Miriam toen ook na enige tegenslag gedaan, omdat ze in de eerste instantie wou blijven voor haar zusje Naomi. Ze is aan de pabo gaan studeren, omdat dat altijd al haar grote wens was, die nu eindelijk uitgekomen was. Miriam is een heel gedurft en vrijmoedig persoon, omdat ze toch is weten te ontsnappen. 

Het motto van het boek:

In mijn ogen is het motto van dit boek 'leef zolang het kan, omdat je nooit weet wat er gaat gebeuren' doordat de ouder Rijk en Louise bijvoorbeeld hun twee zonen verliezen, Abel in een ongeluk terechtkomt en Kjeld zelfmoord pleegt. 

Titelverklaring: 

De titel van het boek is 'De hand van Mustang Sally' omdat de naam van het dochtertje van Kjeld Sally is, Rijk, de vader van Kjeld kunstenaar is, en alleen handen maakt. Vandaar 'de hand van Mustang Sally'. En de 'Mustang' komt van het liedje dat wordt gedraaid op de begrafenis van Kjeld, dat Sally dan ook heel hard meezingt. Op die manier kunnen er al kleine details uit het verhaal worden voorspelt. 

Thematiek

De thematiek van het verhaal is het leven nadat er een kind is overleden, en de ondraaglijke pijn die de ouders, en de rest van de familie daardoor ervaren. Het gehele verhaal draait om de dood van Abel, en de emoties en acties die iedereen die dichtbij abel stond qua familie daardoor ervaren. Daarna gaat het verhaal over een combinatie van de dood van Abel, en over Kjeld, die precies het tegenovergestelde van Abel is, en alle problemen die Kjeld met zich mee brengt, maar ook alle liefde die er voor hem is. Ik vind dat dit het thema is, omdat dit het onderwerp is dat centraal staat in dit verhaal, en daarom zo belangrijk is. 

Decor tijd

Het verhaal wordt in chronologische volgorde verteld, en begint in het jaar 1978, en eindigt in 2019 en heeft een tijdspanne van veertig jaar lang. Het verhaal speelt zich voornamelijk af in, en buiten in bijvoorbeeld de tuin van de familie Ridder. Ook spelen stukjes van het verhaal zich af in het huis van Naomi, maar dat gebeurt alleen als dat stukje verhaal wordt verteld vanuit Naomi zelf. Ook worden er stukjes verhaal verteld vanuit Lucas of Stan, en dan is de locatie hun woonwagen. Ook doordat het verhaal door meerdere karakters wordt verteld levert dit meer locaties op, waar de verhalen zich afspelen, maar de voornaamste locatie is natuurlijk de boerderij van de familie Ridder. 

Structuur en perspectief 

Dit boek is geschreven in een meervoudig perspectief, omdat het telkens vanuit een ander personage wordt verteld. Het verhaal bestaat uit vijf hoofdstukken, deze zijn genummerd met romeinse cijfers, en hebben elk hun eigen titel.  Het perscetief wisselt niet per ooftstuk af, maar meestal gewoon midden in het verhaal.

Deel 1 - Van de dood en de geboorte (1978-1979) Dit hoofdstuk gaat over de dood van Abel.

Deel 2 Zorgenjong (1989-1991) Dit hoofdstuk gaat over hoe problematisch Kjeld is.

Deel 3 God sliep (2000) Dit hoofdstuk gaat over Naomi is was weggelopen van haar streng gelovige familie, waarna ze werd teruggebracht door Stan.

Deel 4 Onze kinderen (2010) In dit hoofdstuk maken we kennis met Sally.

Deel 4 Onze kinderen (2010) In dit hoofdstuk maken we kennis met Sally.

Deel 5 De hand van Mustang Sally (2019) De titel van het boek, en dit hoofdstuk gaat over het overlijden van Kjeld, zijn begrafenis en het verdriet dat Sally daarvan heeft.

Citaat structuur en perspectief:

"Miriam maakte een blikje sinas open, dronk heel veel in een keer, en liet een boer waar geen einde aan leek te komen. Gierend van de lach vielen ze elkaar weer in de armen. Janna vertelde dat ze voor haar verjaardag met Saskia naar de film was geweest, naar The wizz, de allerleukste film die ze ooit had gezien, en dat ze wilde dat ze hem met haar had gezien, wat ook echt zo was.''

Opdracht

"Voor jou, Lange''

Slotzin

''Ze gooide de microfoon naar Lucas, die hem met schrik net ving, vatte de fles bij kop en staart, en zette die aan haar mond- waarop gejoel en applaus volgde, en de muziek het weer overnam. 

Motieven

Een veel voorkomend motief in dit boek is de dijk waaraan de familie de Ridder woont, omdat deze dijk vaak benoemd wordt, en dus belangrijk is, mede doordat hier ook de aanrijding met Abel heeft plaatsgevonden en het feit dat dit verhaal uit meerdere personen hun perspectief wordt verteld, waardoor er meer diepgang is, en de emoties van de personages zelf beter kunnen worden gevolgd. 

Mening over dit boek

Zelf vond ik "De hand van Mustang Sally" een heel mooi, en diepgaand boek, omdat de pijn en leed van het verliezen van een kind niet een, maar twee keer naar voren kwam, alleen beide op andere manieren, wat ik aangenaam en toch leuk vond om te lezen. Omdat de dood van Abel natuurlijk een geheel andere situatie dan de dood van Kjeld was, was het mooi om juist die verschillen daarin te kunnen lezen. Ook vond ik het een leuke toevoeging dat het verhaal uit meerdere perspectieven is geschreven, omdat dit totaal niet lastig te lezen is, en er ook geen verwarring ontstaat, omdat door de manier van schrijven meteen duidelijk is wie er precies aan het woord is, maar natuurlijk staat er boven het kleine mini hoofdstukje wel elke keer aangegeven wie er nu precies aan het woord is. Over het algemeen vond ik het ook een snel lezend boek, doordat er geen langdradige en onnodige stukken in het boek waren. Ook vond ik het leuk dat het boek zich over een lange tijd uitspreidde, waardoor ik veel meer het gevoel ad dat ik deze personages echt goed kende. 

Ook het einde vond ik mooi en afsluitend geschreven, omdat eigenlijk alles op het einde goed samenviel, waardoor ik echt het idee had dat dit verhaal goed afgesloten was. Ook vond ik de speech van de dochter van Kjeld, Sally op het einde heel mooi, en vond ik de beschrijving van Kjeld hierin heel goed. Over het algemeen vind ik het dus een heel mooi boek over het leed van ouders die hun zoon verliezen, en zou ik zeker weer een boek lezen van deze schrijfster. 

"Toen Kjeld net in mijn leven was, zat ik voor op zijn fiets daarna zat ik zo ook nog vaak, maar die eerste keer, zijn armen om me heen, reikend het stuur, zijn stem naast me, in mijn oor, zingend, pratend, ik weet het niet meer, maar keihard gingen we, mijn sterke nieuwe vader en ik, en het was dan nieuw, het voelde als bekend, als het gaafste ooit. Als eindelijk.''

(Stukje speech van Sally over Kjeld) 

Vragen

Vraag een

Wat is de belangrijkste gebeurtenis in dit boek?

De aanrijding van Abel, waarbij hij omkomt, en zijn gehele familie door dit event getraumatiseerd is. 

Vraag twee

Wat is een gelijkenis tussen Kjeld en Abel?

Kjeld en Abel zijn beide zonen van Rijk en Louise, alleen leven ze beide niet meer. Abel kwam een dag voor zijn zesde verjaardag on, Kjeld een paar dagen voor zijn veertigste verjaardag. 

Vraag drie

Waardoor komt Kjeld om?

Kjeld pleegt zelfmoord vlak voor zijn veertigste verjaardag, hij is later gevonden in het water waar zijn woonboot in ligt.

Vraag vier

Wat is de relatie tussen Naomi en Kjeld?

Naomi en Kjeld ontmoeten elkaar voor het eerst in de boomhut van Kjeld waar Naomi zich in had verstopt om te ontkomen van haar zwaar religieuze ouders, hierna worden de twee al snel verliefd op elkaar, hoewel ze nooit een echte relatie hebben gehad omdat ze beide destijds nog heel jong waren, later hebben ze wel altijd een romantische relatie gehad, maar die is later verwaterd nadat Kjeld ergens anders ging wonen in zijn woonboot. 

Vraag vijf

Wat is de tijdspan over het gehele beok?

Het verhaal duurt ongeveer veertig jaar, van 1978 tot 2019