Biografie: Stefan Zweig
Stefan Zweig (Wenen, 28 november 1881 - Petrópolis (bij Rio de Janeiro), Brazilië, 22 februari 1942) was een belangrijke Oostenrijkse schrijver van Joodse afkomst.
Stefan Zweig werd in een welgestelde joodse familie geboren. De familie was niet religieus en Stefan Zweig noemde zich later een "jood door toeval". Al tijdens zijn studie gaf hij gedichten uit die de invloed van Rainer Maria Rilke en Hugo von Hofmannsthal laten zien. In 1904 verscheen zijn eerste novelle, een genre waarmee hij zijn grootste roem zou krijgen.
Stefan Zweig meldde zich bij het begin van de Eerste Wereldoorlog vrijwillig bij de oorlogspers. Het verloop van de oorlog maakte hem echter steeds meer een oorlogstegenstander, wat nog eens versterkt werd door de invloed van zijn vriend, de Franse pacifist Romain Rolland. In 1917 werd Zweig van zijn dienst bij de oorlogspers vrijgesteld, en later helemaal ontslagen. Hij verhuisde naar Zürich, in het neutrale Zwitserland, werkte er als correspondent voor de Weense Neue Freie Presse en publiceerde ook in de Hongaarse Duitstalige krant Prester Lloyd. Deze bezigheden gebruikte hij om o.a. zijn partijloze mening te uiten.
Na het einde van de Eerste Wereldoorlog keerde Zweig terug naar Oostenrijk en woonde in Salzburg. In 1920 trouwde hij met Friderike von Winternitz. Als geëngageerde intellectueel trad Zweig tegen het nationalisme en revanchisme op en bracht hij zijn idee van een geestelijk verenigd Europa naar voren. Hij schreef veel in zijn Salzburger tijd: verhalen, drama's en novellen. De historische momentopname Sternstunden der Menschheit uit 1927 geldt nog steeds als zijn meest succesvolle boek.
Nadat de Nationaal-socialisten in 1933 in Duitsland de macht hadden gegrepen en ook hun invloed in Oostenrijk voelbaar werd, emigreerde Stefan Zweig naar Londen. Bij zijn uitgever in Leipzig mocht Zweig niet meer publiceren. Hij vond echter nog een uitgever in Wenen. In 1936 werden Zweigs boeken in Duitsland verboden. Zijn huwelijk werd in 1938 ontbonden; in 1939 hertrouwde hij met Charlotte Altmann. Na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog nam hij de Engelse nationaliteit aan. Hij verliet Londen en kwam via New York, Argentinië en Paraguay in 1940 in Brazilië terecht. Samen met zijn tweede vrouw koos Zweig op 22 februari 1942 ervoor om vrijwillig een einde te maken aan hun leven. Of zoals hij zelf schreef: "aus freiem Willen und mit klaren Sinnen" vanwege zijn treurigheid over de vernietiging van zijn "geistige Heimat Europa". Zweig besefte dat hij, ook bij een eventuele overwinning op Hitler-Duitsland, representant van een voorbije wereld zou zijn (Die Welt von Gestern, titel van zijn laatste boek), en hij wenste dit niet bewaarheid te zien worden.
===================================================================
Een spannend en intigrerend verhaal over een man die zijn poging te overleven in gevangenschap bijna ziet uitmonden in een persoonlijke catastrofe. Een beroemde novelle over de gevaren van eenzaamheid.
Ooit zei Stefan Zweig (1881-1942): 'Raadselachtige psychologische zaken hebben iets verontrustends, het is een echte uitdaging daar samenhang in te ontdekken.' Zo'n raadselachtige kwestie was voor hem de plotseling op een schip opduikende tegenstander van een grote schaakmeester. Als gevangene van de Gestapo heeft hij zich met behulp van zelfgemaakte stukken tot meersterschaker ontwikkeld. Maar hij is er niet geheel zonder schade van afgekomen; hij moet toegeven dat het voortdurende schaken tegen zichzelf een gespletenheid van het bewustzijn heeft veroorzaakt die noodlottige gevolgen had kunnen hebben.
===================================================================
a) Thematiek:
Het gevaar dat de gevoelloosheid over het gevoel en de intelligentie zal overwinnen. (4)
b) Titelverklaring:
De plaats waar de personages in dit boek bij elkaar komen is rond het schaakbord. De wereldkampioen schaken Czentovic en een oude man die uit de noodzaak om niet gek te worden schaken heeft geleerd en daarom in staat is om de wereldkampioen op dit gebied te verslaan, komen ook rond het schaakbord samen en ook hierdoor vertelt deze man zijn verhaal aan de verteller.
c) Motto:
--
d) Motieven:
- Psychologische mishandeling:
Dr. B. werd in het hotel psychologisch mishandeld. Dit heeft hij alleen kunnen “overleven” door het schaakspel. Ook in het laatste schaakspel doet Czentovic aan psychologische mishandeling. Hij neemt zo veel mogelijk tijd om over zijn zetten na te denken, waardoor Dr. B. het emotioneel niet meer aankan.
- verlies
McConnor en Czentovic kunnen niet tegen hun verlies. Ze spelen net zo lang door tot ze gewonnen hebben en doen hier alles voor
- oorlog
Dr. B. is door de oorlog zo goed geworden in schaken.
e) Personages:
- De verteller:
Over hem wordt eigenlijk niets over vertelt. Je weet alleen dat hij zich samen met zijn vrouw op het schip bevindt, dat hij kan schaken en dat hij belangstelling heeft in psychologisch merkwaardige gevallen. Hij is dan ook erg nieuwsgierig naar Dr. B.
- Mirko Czentovic:
Mirko Czentovic is analfabeet en het enige wat hem interesseert is geld. Door het schaken is hij miljonair geworden. Hij is enorm intelligent maar zeer afstandelijk. Hij mijdt het contact met de buitenwereld en is arrogant. Hij vindt zichzelf fantastisch en kan niet tegen zijn verlies. Hij beschouwt amateurs als lager hij vindt zichzelf te goed voor hen en speelt alleen met ze voor geld.
- Dr. B:
Dr. B is een Oostenrijkse emigrant. Hij komt uit een welgesteld gezin. Hij werkte op een rechtskantoor dat hij had overgenomen van zijn vader waarin hij kontakten had met onder andere kloosters en keizerlijke families. Hij wordt opgesloten in een hotelkamer waar hij maanden moet verblijven. Hij leert er schaken en krijgt door het vele schaken tegen zichzelf een zenuwinzinking. Hij wordt gewoon gek van zichzelf. Hij mag eigenlijk niet mee schaken van zijn psycholoog maar hij doet het toch. Hij heeft dus een zwakke geest.
- McConner:
McConner is een rijk ingenieur uit Schotland. Hij kan slecht tegen zijn verlies. Hij betaalt een enorm hoog bedrag om een partij tegen Czentovic te mogen spelen.
f) Opbouw:
1 Vertelvorm:
Het verhaal is verteld in de ikpersoon.
2 Tijdsverloop:
Het is een raamvertelling wat inhoudt dat er een verhaal binnen het verhaal is. Het verhaal binnen het verhaal is eigenlijk het belangrijkste verhaal. Het verhaal heeft geen hoofdstukken.
g) Stroming:
Schachnovelle behoort niet tot een bepaalde stroming. (4)
h) Einde:
Het einde is gesloten. Dr. B. zal nooit meer schaak spelen.
i) Samenvatting:
Het boek begint met de geschiedenis van Mirko Czentovic, de wereldkampioen schaken. In zijn dorp houden zijn voogd en een dorpsbewoner een schaakwedstrijd. Czentovic kijkt toe.
Dan wordt zijn voogd vanwege een sterfgeval weg geroepen en Czentovic maakt de schaakpartij voor hem af. Hij blijkt een enorm talent voor schaken te hebben en hij wint dus
ook. Zijn voogd neemt hem mee naar grote toernooien en overal speelt hij heel erg goed. Op kosten van de schaakvereniging wordt hij naar een hotel gestuurd en meneer Simczic leert hem het fijne van schaken. Hierdoor heeft hij op zijn 17e al de Duitse kampioenschappen gewonnen en op zijn 18e de Hongaarse. Op zijn 20e is hij wereldkampioen.
Dan vertelt de verteller over zijn eigen schaakkunst. Hij speelt schaak voor zijn plezier en niet voor meer dan dit. Kortom, hij weet hoe het moet, maar verder ook niks. Hij gaat aan boord
van een schip. Op dit schip zijn Czentovic en McConner. McConner is een schotse ingenieur die rijk is geworden door olieboringen in Californië. Hij is vastbesloten om te winnen van de wereldkampioen Czentovic. Czentovic vraagt voor elke schaakpartij een hoog bedrag, maar McConner vindt dit het waard. Uiteraard verliest hij elke keer weer, tot Dr. B. hem helpt. Hij
geeft McConner een paar kleine aanwijzingen bij het spel tegen Czentovic en McConner wint.
De verteller vraagt zich af wie deze Dr. B. dan wel niet is. Hij gaat dit navragen en komt erachter dat Dr. B. Oostenrijks is. Dan ontmoet hij Dr. B. op het promenadedek. Hij denkt al
meteen dat deze man snel oud geworden moet zijn. Dr. B. begint vervolgens te vertellen over zijn leven. Hij vertelt dat hij niet meer heeft geschaakt sinds zijn gymnasiumtijd 20 jaar geleden. De verteller vraagt hoe het dan komt dat hij zo goed kan schaken. Hier wordt Dr. B.
de ik- persoon:
Dr. B. behoord tot familie van de keizer toen Hitler aan de macht kwam met zijn theorieën tegen kerken en kloosters. De Gestapo zou materiaal tegen zijn familie hebben, en zijn familie zou 'dingen' weten. Hierop werd Dr. B. weggebracht naar een hotelkamer dat diende als cel.
Het was een koude barak met alleen een deur, een bed, een stoel, een wasbak en een klein raam. De deur bleef dag en nacht gesloten. Hier zat hij dag en nacht zonder ook maar enige afleiding. Na 4 maanden zat hij daar nog.
Op een dag werd hij gevraagd voor verhoring. Dr. B beschrijft dat hij dit helemaal niet erg vond, eindelijk iets anders, een andere ruimte. Bij deze verhoring ziet hij in een jas een boek liggen en aangezien hij 4 maanden lang alleen is geweest en niks heeft kunnen doen, is hij dolblij om eindelijk iets als afleiding te hebben. Als dit boek een schaakboek blijkt te zijn, is hij teleurgesteld maar hij blijft blij met het boek.
In de 3 maanden erna doet hij niets anders dan schaken met een zelfgemaakt bord en papiersnippers en broodkruimels. Hij leert het hele boek uit zijn hoofd en kan op een gegeven moment zelfs 5 a 6 zetten vooruit denken. Schaken wordt een obsessie, omdat dat het enige is waarmee hij zich bezig kan houden. Hij denkt nergens anders meer aan. Op een gegeven moment creëert hij een gespleten persoonlijkheid wat betreft schaken. Hij spreekt over zijn 'witte ik' en zijn 'zwarte ik'. Dan op een dag wordt hij wakker in het ziekenhuis. Hij blijkt een acute irritatie te hebben aan zijn hand. Deze heeft hij opgelopen toen hij vocht met een bewaker en daarbij zijn zenuw beschadigde. Dr. B. gaat naar de rokersruimte en daar ziet hij voor het eerst in een jaar een echt schaakbord.
Hier houdt het verhaal van Dr. B. op.
Nog steeds zegt Dr. B. dat hij waarschijnlijk in een echte situatie, dus met een echt bord en een echte tegenspeler, niet kan spelen. Hij zegt 1 spel te zullen spelen tegen Czentovic.
Om drie uur de volgende dag begint de partij. Dr. B. is heel zenuwachtig, terwijl Czentovic schijnbaar rustig is. En dan na heel lang spelen is het gedaan, Dr. B. wint.
Czentovic vraagt om revanche, en Dr. B. stemt toe terwijl hij eerder gezegd had slechts 1 partij te zullen spelen. Nu weer was er de spanning, maar nu echt als vijanden. Czentovic
neemt ongewoon lange denkpauzes, alleen maar om Dr. B. te irriteren. De pijnlijke hand van Dr.B. wordt alsmaar pijnlijker. Na de negentiende zet roept Dr. B.: ‘Schaakmat!’ maar dat is helemaal niet waar., terwijl de partij nog lang niet afgespeeld was. Hij verontschuldigt zich en Dr. B. ziet het dus allemaal niet zo helder meer, waarna hij vertrekt. De grootmeester zegt dat Dr. B. eigenlijk best begaafd is .
j) Ruimte/ tijd:
Het boek speelt zich waarschijnlijk af in 1939 of 1940. Het speelt zich af op een schip, dat van New York naar Buenos Aires vaart. Het verhaal binnen het verhaal speelt zich af in een hotel in Oostenrijk.
Stefan Zweig (Wenen, 28 november 1881 - Petrópolis (bij Rio de Janeiro), Brazilië, 22 februari 1942) was een belangrijke Oostenrijkse schrijver van Joodse afkomst.
Stefan Zweig werd in een welgestelde joodse familie geboren. De familie was niet religieus en Stefan Zweig noemde zich later een "jood door toeval". Al tijdens zijn studie gaf hij gedichten uit die de invloed van Rainer Maria Rilke en Hugo von Hofmannsthal laten zien. In 1904 verscheen zijn eerste novelle, een genre waarmee hij zijn grootste roem zou krijgen.
Stefan Zweig meldde zich bij het begin van de Eerste Wereldoorlog vrijwillig bij de oorlogspers. Het verloop van de oorlog maakte hem echter steeds meer een oorlogstegenstander, wat nog eens versterkt werd door de invloed van zijn vriend, de Franse pacifist Romain Rolland. In 1917 werd Zweig van zijn dienst bij de oorlogspers vrijgesteld, en later helemaal ontslagen. Hij verhuisde naar Zürich, in het neutrale Zwitserland, werkte er als correspondent voor de Weense Neue Freie Presse en publiceerde ook in de Hongaarse Duitstalige krant Prester Lloyd. Deze bezigheden gebruikte hij om o.a. zijn partijloze mening te uiten.
Nadat de Nationaal-socialisten in 1933 in Duitsland de macht hadden gegrepen en ook hun invloed in Oostenrijk voelbaar werd, emigreerde Stefan Zweig naar Londen. Bij zijn uitgever in Leipzig mocht Zweig niet meer publiceren. Hij vond echter nog een uitgever in Wenen. In 1936 werden Zweigs boeken in Duitsland verboden. Zijn huwelijk werd in 1938 ontbonden; in 1939 hertrouwde hij met Charlotte Altmann. Na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog nam hij de Engelse nationaliteit aan. Hij verliet Londen en kwam via New York, Argentinië en Paraguay in 1940 in Brazilië terecht. Samen met zijn tweede vrouw koos Zweig op 22 februari 1942 ervoor om vrijwillig een einde te maken aan hun leven. Of zoals hij zelf schreef: "aus freiem Willen und mit klaren Sinnen" vanwege zijn treurigheid over de vernietiging van zijn "geistige Heimat Europa". Zweig besefte dat hij, ook bij een eventuele overwinning op Hitler-Duitsland, representant van een voorbije wereld zou zijn (Die Welt von Gestern, titel van zijn laatste boek), en hij wenste dit niet bewaarheid te zien worden.
===================================================================
Een spannend en intigrerend verhaal over een man die zijn poging te overleven in gevangenschap bijna ziet uitmonden in een persoonlijke catastrofe. Een beroemde novelle over de gevaren van eenzaamheid.
Ooit zei Stefan Zweig (1881-1942): 'Raadselachtige psychologische zaken hebben iets verontrustends, het is een echte uitdaging daar samenhang in te ontdekken.' Zo'n raadselachtige kwestie was voor hem de plotseling op een schip opduikende tegenstander van een grote schaakmeester. Als gevangene van de Gestapo heeft hij zich met behulp van zelfgemaakte stukken tot meersterschaker ontwikkeld. Maar hij is er niet geheel zonder schade van afgekomen; hij moet toegeven dat het voortdurende schaken tegen zichzelf een gespletenheid van het bewustzijn heeft veroorzaakt die noodlottige gevolgen had kunnen hebben.
===================================================================
a) Thematiek:
Het gevaar dat de gevoelloosheid over het gevoel en de intelligentie zal overwinnen. (4)
b) Titelverklaring:
De plaats waar de personages in dit boek bij elkaar komen is rond het schaakbord. De wereldkampioen schaken Czentovic en een oude man die uit de noodzaak om niet gek te worden schaken heeft geleerd en daarom in staat is om de wereldkampioen op dit gebied te verslaan, komen ook rond het schaakbord samen en ook hierdoor vertelt deze man zijn verhaal aan de verteller.
c) Motto:
--
- Psychologische mishandeling:
Dr. B. werd in het hotel psychologisch mishandeld. Dit heeft hij alleen kunnen “overleven” door het schaakspel. Ook in het laatste schaakspel doet Czentovic aan psychologische mishandeling. Hij neemt zo veel mogelijk tijd om over zijn zetten na te denken, waardoor Dr. B. het emotioneel niet meer aankan.
- verlies
McConnor en Czentovic kunnen niet tegen hun verlies. Ze spelen net zo lang door tot ze gewonnen hebben en doen hier alles voor
- oorlog
Dr. B. is door de oorlog zo goed geworden in schaken.
e) Personages:
- De verteller:
Over hem wordt eigenlijk niets over vertelt. Je weet alleen dat hij zich samen met zijn vrouw op het schip bevindt, dat hij kan schaken en dat hij belangstelling heeft in psychologisch merkwaardige gevallen. Hij is dan ook erg nieuwsgierig naar Dr. B.
- Mirko Czentovic:
Mirko Czentovic is analfabeet en het enige wat hem interesseert is geld. Door het schaken is hij miljonair geworden. Hij is enorm intelligent maar zeer afstandelijk. Hij mijdt het contact met de buitenwereld en is arrogant. Hij vindt zichzelf fantastisch en kan niet tegen zijn verlies. Hij beschouwt amateurs als lager hij vindt zichzelf te goed voor hen en speelt alleen met ze voor geld.
- Dr. B:
Dr. B is een Oostenrijkse emigrant. Hij komt uit een welgesteld gezin. Hij werkte op een rechtskantoor dat hij had overgenomen van zijn vader waarin hij kontakten had met onder andere kloosters en keizerlijke families. Hij wordt opgesloten in een hotelkamer waar hij maanden moet verblijven. Hij leert er schaken en krijgt door het vele schaken tegen zichzelf een zenuwinzinking. Hij wordt gewoon gek van zichzelf. Hij mag eigenlijk niet mee schaken van zijn psycholoog maar hij doet het toch. Hij heeft dus een zwakke geest.
McConner is een rijk ingenieur uit Schotland. Hij kan slecht tegen zijn verlies. Hij betaalt een enorm hoog bedrag om een partij tegen Czentovic te mogen spelen.
f) Opbouw:
1 Vertelvorm:
Het verhaal is verteld in de ikpersoon.
2 Tijdsverloop:
Het is een raamvertelling wat inhoudt dat er een verhaal binnen het verhaal is. Het verhaal binnen het verhaal is eigenlijk het belangrijkste verhaal. Het verhaal heeft geen hoofdstukken.
g) Stroming:
Schachnovelle behoort niet tot een bepaalde stroming. (4)
h) Einde:
Het einde is gesloten. Dr. B. zal nooit meer schaak spelen.
i) Samenvatting:
Het boek begint met de geschiedenis van Mirko Czentovic, de wereldkampioen schaken. In zijn dorp houden zijn voogd en een dorpsbewoner een schaakwedstrijd. Czentovic kijkt toe.
Dan wordt zijn voogd vanwege een sterfgeval weg geroepen en Czentovic maakt de schaakpartij voor hem af. Hij blijkt een enorm talent voor schaken te hebben en hij wint dus
ook. Zijn voogd neemt hem mee naar grote toernooien en overal speelt hij heel erg goed. Op kosten van de schaakvereniging wordt hij naar een hotel gestuurd en meneer Simczic leert hem het fijne van schaken. Hierdoor heeft hij op zijn 17e al de Duitse kampioenschappen gewonnen en op zijn 18e de Hongaarse. Op zijn 20e is hij wereldkampioen.
van een schip. Op dit schip zijn Czentovic en McConner. McConner is een schotse ingenieur die rijk is geworden door olieboringen in Californië. Hij is vastbesloten om te winnen van de wereldkampioen Czentovic. Czentovic vraagt voor elke schaakpartij een hoog bedrag, maar McConner vindt dit het waard. Uiteraard verliest hij elke keer weer, tot Dr. B. hem helpt. Hij
geeft McConner een paar kleine aanwijzingen bij het spel tegen Czentovic en McConner wint.
De verteller vraagt zich af wie deze Dr. B. dan wel niet is. Hij gaat dit navragen en komt erachter dat Dr. B. Oostenrijks is. Dan ontmoet hij Dr. B. op het promenadedek. Hij denkt al
meteen dat deze man snel oud geworden moet zijn. Dr. B. begint vervolgens te vertellen over zijn leven. Hij vertelt dat hij niet meer heeft geschaakt sinds zijn gymnasiumtijd 20 jaar geleden. De verteller vraagt hoe het dan komt dat hij zo goed kan schaken. Hier wordt Dr. B.
de ik- persoon:
Dr. B. behoord tot familie van de keizer toen Hitler aan de macht kwam met zijn theorieën tegen kerken en kloosters. De Gestapo zou materiaal tegen zijn familie hebben, en zijn familie zou 'dingen' weten. Hierop werd Dr. B. weggebracht naar een hotelkamer dat diende als cel.
Het was een koude barak met alleen een deur, een bed, een stoel, een wasbak en een klein raam. De deur bleef dag en nacht gesloten. Hier zat hij dag en nacht zonder ook maar enige afleiding. Na 4 maanden zat hij daar nog.
Op een dag werd hij gevraagd voor verhoring. Dr. B beschrijft dat hij dit helemaal niet erg vond, eindelijk iets anders, een andere ruimte. Bij deze verhoring ziet hij in een jas een boek liggen en aangezien hij 4 maanden lang alleen is geweest en niks heeft kunnen doen, is hij dolblij om eindelijk iets als afleiding te hebben. Als dit boek een schaakboek blijkt te zijn, is hij teleurgesteld maar hij blijft blij met het boek.
In de 3 maanden erna doet hij niets anders dan schaken met een zelfgemaakt bord en papiersnippers en broodkruimels. Hij leert het hele boek uit zijn hoofd en kan op een gegeven moment zelfs 5 a 6 zetten vooruit denken. Schaken wordt een obsessie, omdat dat het enige is waarmee hij zich bezig kan houden. Hij denkt nergens anders meer aan. Op een gegeven moment creëert hij een gespleten persoonlijkheid wat betreft schaken. Hij spreekt over zijn 'witte ik' en zijn 'zwarte ik'. Dan op een dag wordt hij wakker in het ziekenhuis. Hij blijkt een acute irritatie te hebben aan zijn hand. Deze heeft hij opgelopen toen hij vocht met een bewaker en daarbij zijn zenuw beschadigde. Dr. B. gaat naar de rokersruimte en daar ziet hij voor het eerst in een jaar een echt schaakbord.
Nog steeds zegt Dr. B. dat hij waarschijnlijk in een echte situatie, dus met een echt bord en een echte tegenspeler, niet kan spelen. Hij zegt 1 spel te zullen spelen tegen Czentovic.
Om drie uur de volgende dag begint de partij. Dr. B. is heel zenuwachtig, terwijl Czentovic schijnbaar rustig is. En dan na heel lang spelen is het gedaan, Dr. B. wint.
Czentovic vraagt om revanche, en Dr. B. stemt toe terwijl hij eerder gezegd had slechts 1 partij te zullen spelen. Nu weer was er de spanning, maar nu echt als vijanden. Czentovic
neemt ongewoon lange denkpauzes, alleen maar om Dr. B. te irriteren. De pijnlijke hand van Dr.B. wordt alsmaar pijnlijker. Na de negentiende zet roept Dr. B.: ‘Schaakmat!’ maar dat is helemaal niet waar., terwijl de partij nog lang niet afgespeeld was. Hij verontschuldigt zich en Dr. B. ziet het dus allemaal niet zo helder meer, waarna hij vertrekt. De grootmeester zegt dat Dr. B. eigenlijk best begaafd is .
j) Ruimte/ tijd:
Het boek speelt zich waarschijnlijk af in 1939 of 1940. Het speelt zich af op een schip, dat van New York naar Buenos Aires vaart. Het verhaal binnen het verhaal speelt zich af in een hotel in Oostenrijk.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden