Zwarte Piet

BOEM BOEM BOEM! Het is 5 december 2001, pakjesavond. Zwarte piet klopt aan en laat een grote jute zak vol met cadeautjes voor de deur staan. Ik verslind het cadeaupapier, bekijk al mijn cadeautjes haastig en zing daarna ‘dank u Sinterklaasje, dank u Zwarte Piet’ onder de schoorsteen. M'n moeder heeft een paar dagen geleden aan me gevraagd of ik verkleed naar school wilde als Sinterklaas of als Zwarte Piet. Ik heb haar toen even aangekeken met een vragend gezicht, alsof ik wilde zeggen: "Wat is dat nou voor een vraag? Als Zwarte Piet natuurlijk! Wie wil er nou als Sinterklaas verkleed naar school? Zwarte Piet is cool!"

Het is op het moment ongetwijfeld één van de meest besproken figuren in Nederland en waarschijnlijk ook daarbuiten: Zwarte Piet. Meer dan ooit staat zijn positie en herkomst ter discussie. Het is niet voor het eerst dat de zwarte knecht van Sinterklaas ter discussie staat. Dat gebeurde al veel vaker en veel eerder. Zo rond de jaren zestig begonnen de eersten bezwaar te maken tegen Zwarte Piet. En al in 1968 stelde mevrouw Grünbauer , een blanke dame die zich bijzonder ergerde aan de Zwarte Pieten die ervoor zorgden dat wij ‘maar blijven doorsukkelen met de oude traditie de neger als slaaf voor te stellen’ , voor om Zwarte Piet in te ruilen voor een Witte Piet. Hoewel haar mening mensen ongetwijfeld aan het denken zette, kwam die Witte Piet er niet. Maar in de jaren die volgden, namen de klachten rondom Zwarte Piet toe. Vooral mensen met een getinte huidskleur hebben moeite met de Nederlandse traditie. Zij vinden dat Zwarte Piet teveel kenmerken heeft van de slavernij van de 19e eeuw die in Nederland plaatsvond.

Voor velen is het Sinterklaasfeest een jarenlange traditie, die met veel cadeaus, gezelligheid en uiteraard met Zwarte Piet wordt gevierd. Nadat er ter oren was gekomen dat men in opstand kwam tegen deze zwartgeschminkte knecht van Sinterklaas, ontstond er veel oproer. Er kwam een landelijke actie tegen deze opstand; de Pietitie. Deze online petitie heeft op Facebook 2,1 miljoen likes vergaard. Deze zijn afkomstig van boze Nederlanders, die vinden dat er niet met hun tradities moet worden geknoeid. ‘Dat mensen van Zwarte Piet af willen, dat is pas racisme!’ wordt hier genoemd. Een traditie is en blijft een traditie, vindt het gros van Nederland. ‘Hier moet je vanaf blijven en anders ga je maar terug naar je eigen land!’

‘Elk verhaal heeft een beginpunt en voor dit was dat het moment dat mijn moeder mij op een dag belde en vertelde dat een collega haar Zwarte Piet had genoemd,’ vertelt Quinsy Gario op zijn blog genaamd: Zwarte Piet is racisme. ‘Zij was even naar buiten gegaan en toen ze binnenkwam zei haar collega ten overstaan van aanwezige klanten: "We vroegen ons al af waar onze Zwarte Piet was en daar ben je dan." Onthutst, gekwetst en beledigd wist ze er geen raad mee. Na dit incident begon ik in mijn gedichten referenties naar de absurditeit en racisme van Zwarte Piet te stoppen. Het was mijn manier om op onverwachte momenten mensen te laten weten dat het niet langer zo kon in Nederland.’ De antropoog John Helsloot van het Meertens Instituut, waar de Nederlandse volkscultuur wordt bestudeerd, heeft onderzoek gedaan naar Zwarte Piet. ‘Niemand zegt dat de duizenden mensen die zich in de Sinterklaastijd verkleden als Zwarte Piet racisten zijn', zegt hij. 'Maar Zwarte Piet komt wel voort uit het negentiende-eeuwse idee dat zwarte mensen het beste een dienende rol kunnen hebben in de maatschappij. Met dit idee hebben witte mensen eeuwenlang de slavernij en de slavenhandel verdedigd. Rijke mensen lieten zich dus bedienen door een zwarte om te laten zien hoe respectabel ze waren. Dezelfde functie heeft Zwarte Piet voor Sinterklaas.’

30 November zal ik zelf fungeren als ‘Slechthorende Piet’. En jawel, ook als een zwartgeschminkte Piet. Ikzelf heb nog steeds de grootste lol in het vermaken van kinderen. Dit was ook alles wat ik van Zwarte Piet dacht: hij vermaakt. In eerste instantie vond ik de ophef overdreven. Slavernij, dat zit toch allang niet meer achter dit kinderspel? Het is toch maar acteerwerk? Toch heb ik begrip gekregen voor de andere kant van het verhaal. Zwarte Piet heeft wel degelijk racistische kenmerken en racisme hoort niet thuis in Nederland. Ook de opmerkingen die hier af en toe bij komen kijken, zijn grensoverschrijdend. Nederland is een multicultureel en democratisch land, waarin iedereen zich het recht behoudt zijn mening te geven, zolang we maar begrip houden voor andermans inzichten.

Het compleet afschaffen van Zwarte Piet, zal niet gaan. Ook is het duidelijk dat we het Sinterklaasfeest niet voort kunnen zetten, zoals het nu verloopt. Er is nu van bepaalde kanten geluiden te horen over gekleurde pieten. Naast de bekende zwarte pieten, zouden er dan ook gele, roze en anders gekleurde pieten komen. Dit zou een oplossing voor iedereen kunnen zijn. Misschien krijgen dan onze schoorstenen vanbinnen ook een feestelijk kleurtje.