Godsdienst: bindmiddel of splijtzwam?
Homo’s zijn zielig. Zo kopte een column in het RD naar aanleiding van de felle ophef rond een homoleraar in Emst. Deze leraar werd – in goed overleg – ontslagen uit zijn functie nadat hij bekend had gemaakt samen te willen gaan leven met een andere man. Deze levenswijze kwam niet overeen met de identiteit van de school en dus besloot het college de onderwijzer te ontslaan. Minister Plasterk maakte hierover veel rumoer: er was volgens de raadsman sprake van ernstige discriminatie. Deze anekdote wijst ons op de rol van religie als splijtzwam. Er is echter ook nog een andere kant van religie: het kan de mensheid dienen als bindmiddel. Welke Nederlander raapt er immers op paaszondag geen eitjes? Iedereen is hierin hetzelfde, dus hieruit blijkt de rol van religie als een manier om mensen te binden. Naar aanleiding van deze beide functies van religie wil ik mijn betoog houden over de volgende stelling: religie is zowel een bindmiddel als een splijtzwam.
Religie is een bindmiddel omdat het een gevoel van eenheid geeft. Binnen een bepaalde geloofsovertuiging, kerkelijke gemeente of islamitische gemeenschap worden vaak activiteiten georganiseerd, zoals verkopingen, zangavonden en dergelijke. Deze gezamenlijke bezigheden maken dat gelovigen zich met elkaar verbonden voelen: een groep mensen gaat samen voor één doel. Natuurlijk, dat gevoel van eenheid geldt niet voor de gehele samenleving, maar toch wel voor de gelovigen als groep. Dat blijkt ook uit het onderzoek ‘God in Nederland’ uit 2007. In dit onderzoek geven Nederlanders aan dat religie hen motiveert om actief te zijn voor anderen en ook voor de samenleving.
Bovendien hebben veel godsdiensten dezelfde normen en waarden, zoals naastenliefde en trouw. Deze waarden hebben een positieve invloed op de samenleving, want liefde tegenover elkaar voorkomt ruzie en oorlog. Een andere waarde is verdraagzaamheid: een erg gunstige bijdrage aan de cohesie van de samenleving. Ook het niet-religieuze gedeelte van Nederland herkent deze normen en waarden, zodat er een meer vreedzaam klimaat heerst: landgenoten begrijpen, accepteren en verdragen elkaar.
Godsdienst is ten laatste ook een manier om het steeds sterker wordende individualisme de kop in te drukken. Een groep mensen van dezelfde religie is écht een vereniging, een groep die om elkaar geeft en van elkaar houdt. Een dergelijke groep mensen treedt dus uit het individualisme en gaat die nieuwe trend zo tegen.
De andere rol van religie is de rol van splijtzwam. Om deze rol te bewijzen wil ik het volgende argument aanvoeren. Een samenleving waarvan het gros van de mensen niet meer in een God gelooft kan sommige tradities en levenswijzen van religieuzen niet (meer) begrijpen. Ze kan daartegen in opstand komen, zoals dat ook gebeurd is bij de homoleraar uit Emst, die ik in de inleiding genoemd heb. De niet-religieuze maatschappij begrijpt niet waarom christenen geen homoseksuelen willen toelaten op hun school. Daarover kan grote ophef ontstaan. Dit tekent de rol van religie als splijtzwam.
Bovendien hebben verschillende religies ook vaak een verschillende manier van conflictoplossing, waardoor nieuwe ruzies kunnen ontstaan. Neem bijvoorbeeld de eerwraak, die bij sommige islamitische geloofsbelevingen geoorloofd is. Hierbij is het toegestaan om een persoon die op een bepaalde wijze schande aan een familie heeft toegebracht om het leven te brengen. Deze manier van conflictoplossing kan het christendom en vele andere religies niet tolereren: er wordt immers iemand vermoord. Als een conflict opgelost is, betekent dat niet altijd dat het probleem weg is. Er kan namelijk nieuwe onenigheid ontstaan over de manier van oplossen. Dan is er dus sprake van een conflict door conflictoplossing. Hierbij heeft religie dus opnieuw de functie van splijtzwam.
Daarnaast heeft godsdienst binnen de religieuze groep lang niet altijd eenheid tot
gevolg. Kijk alleen maar naar de grote verscheidenheid aan protestantse kerkverbanden: minstens tien verschillende soorten kerken die toch tot dezelfde religie behoren. We staan hier zelfs om bekend in het buitenland, zo zei minister Donner in zijn toespraak tijdens een lezing: ‘Un néerlandais c’est une réligion, deux néerlandais c’est une église, trois néerlandais c’est schisme’ zegt men in Frankrijk – één Nederlander is een geloof, twee Nederlanders is een kerk, drie Nederlanders is een kerksplitsing. Zelfs binnen de eigen kring hebben sommige christenen dus moeite met het bewaren van de eenheid.
Religie is een bindmiddel omdat het tot positieve waarden zoals naastenliefde en trouw aanspoort, de eenheid bevordert en het individualisme de kop vermorzelt. Tegelijkertijd kan religie ook een splijtzwam zijn: er is vaak onbegrip voor oude religieuze tradities, de manier van conflictoplossing binnen religies kan verschillen en zelfs binnen de eigen religieuze groep is er soms geen sprake van eenheid. Religie is dubbelzijdig: ze slaat bruggen en breekt ze weer af. Met deze beide kanten van religie zullen we toch aangename omgangsvormen moeten zien te vinden, want geloof haal je niet uit mensen.
Homo’s zijn zielig. Zo kopte een column in het RD naar aanleiding van de felle ophef rond een homoleraar in Emst. Deze leraar werd – in goed overleg – ontslagen uit zijn functie nadat hij bekend had gemaakt samen te willen gaan leven met een andere man. Deze levenswijze kwam niet overeen met de identiteit van de school en dus besloot het college de onderwijzer te ontslaan. Minister Plasterk maakte hierover veel rumoer: er was volgens de raadsman sprake van ernstige discriminatie. Deze anekdote wijst ons op de rol van religie als splijtzwam. Er is echter ook nog een andere kant van religie: het kan de mensheid dienen als bindmiddel. Welke Nederlander raapt er immers op paaszondag geen eitjes? Iedereen is hierin hetzelfde, dus hieruit blijkt de rol van religie als een manier om mensen te binden. Naar aanleiding van deze beide functies van religie wil ik mijn betoog houden over de volgende stelling: religie is zowel een bindmiddel als een splijtzwam.
Religie is een bindmiddel omdat het een gevoel van eenheid geeft. Binnen een bepaalde geloofsovertuiging, kerkelijke gemeente of islamitische gemeenschap worden vaak activiteiten georganiseerd, zoals verkopingen, zangavonden en dergelijke. Deze gezamenlijke bezigheden maken dat gelovigen zich met elkaar verbonden voelen: een groep mensen gaat samen voor één doel. Natuurlijk, dat gevoel van eenheid geldt niet voor de gehele samenleving, maar toch wel voor de gelovigen als groep. Dat blijkt ook uit het onderzoek ‘God in Nederland’ uit 2007. In dit onderzoek geven Nederlanders aan dat religie hen motiveert om actief te zijn voor anderen en ook voor de samenleving.
Godsdienst is ten laatste ook een manier om het steeds sterker wordende individualisme de kop in te drukken. Een groep mensen van dezelfde religie is écht een vereniging, een groep die om elkaar geeft en van elkaar houdt. Een dergelijke groep mensen treedt dus uit het individualisme en gaat die nieuwe trend zo tegen.
De andere rol van religie is de rol van splijtzwam. Om deze rol te bewijzen wil ik het volgende argument aanvoeren. Een samenleving waarvan het gros van de mensen niet meer in een God gelooft kan sommige tradities en levenswijzen van religieuzen niet (meer) begrijpen. Ze kan daartegen in opstand komen, zoals dat ook gebeurd is bij de homoleraar uit Emst, die ik in de inleiding genoemd heb. De niet-religieuze maatschappij begrijpt niet waarom christenen geen homoseksuelen willen toelaten op hun school. Daarover kan grote ophef ontstaan. Dit tekent de rol van religie als splijtzwam.
Bovendien hebben verschillende religies ook vaak een verschillende manier van conflictoplossing, waardoor nieuwe ruzies kunnen ontstaan. Neem bijvoorbeeld de eerwraak, die bij sommige islamitische geloofsbelevingen geoorloofd is. Hierbij is het toegestaan om een persoon die op een bepaalde wijze schande aan een familie heeft toegebracht om het leven te brengen. Deze manier van conflictoplossing kan het christendom en vele andere religies niet tolereren: er wordt immers iemand vermoord. Als een conflict opgelost is, betekent dat niet altijd dat het probleem weg is. Er kan namelijk nieuwe onenigheid ontstaan over de manier van oplossen. Dan is er dus sprake van een conflict door conflictoplossing. Hierbij heeft religie dus opnieuw de functie van splijtzwam.
Daarnaast heeft godsdienst binnen de religieuze groep lang niet altijd eenheid tot
gevolg. Kijk alleen maar naar de grote verscheidenheid aan protestantse kerkverbanden: minstens tien verschillende soorten kerken die toch tot dezelfde religie behoren. We staan hier zelfs om bekend in het buitenland, zo zei minister Donner in zijn toespraak tijdens een lezing: ‘Un néerlandais c’est une réligion, deux néerlandais c’est une église, trois néerlandais c’est schisme’ zegt men in Frankrijk – één Nederlander is een geloof, twee Nederlanders is een kerk, drie Nederlanders is een kerksplitsing. Zelfs binnen de eigen kring hebben sommige christenen dus moeite met het bewaren van de eenheid.
Religie is een bindmiddel omdat het tot positieve waarden zoals naastenliefde en trouw aanspoort, de eenheid bevordert en het individualisme de kop vermorzelt. Tegelijkertijd kan religie ook een splijtzwam zijn: er is vaak onbegrip voor oude religieuze tradities, de manier van conflictoplossing binnen religies kan verschillen en zelfs binnen de eigen religieuze groep is er soms geen sprake van eenheid. Religie is dubbelzijdig: ze slaat bruggen en breekt ze weer af. Met deze beide kanten van religie zullen we toch aangename omgangsvormen moeten zien te vinden, want geloof haal je niet uit mensen.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden