Verzuiling

In hoeverre is er in de huidige samenleving nog sprake van verzuiling?

Om na te kunnen gaan of er in de huidige maatschappij nog sprake is van verzuiling, moet eerst nagegaan worden wat verzuiling precies inhoudt.

Wat is verzuiling en hoe ontstaat het?
Verzuiling is het proces waarbij de maatschappij uiteenvalt in scherp gescheiden kerkelijk-, politieke- en sociale belangengroepen.
Ik denk dat verzuiling ontstaat als gevolg van een ontevreden samenleving. Het geval is namelijk, dat wanneer de bevolking ontevreden is, er veel groeperingen en stromingen ontstaan die een mening hebben over de situatie. Elke politieke partij zegt iets anders, de verschillende kerkelijke stromingen zeggen wat anders. En natuurlijk heeft elke verschillende partij een groep mensen die het eens zijn met wat zíj verkondigen. Gelovigen die hun kerk steunen, Socialisten die de socialistische politiek steunen en liberalen die het liberalisme steunen.
Hierdoor ontstaat een scheiding in een bevolking. Een negatieve houding tegenover andersdenkenden maakt dit alleen maar erger.

Verzuiling in de 20ste eeuw.
Aan het begin van de 20ste eeuw was verzuiling heel sterk aanwezig. Dit was onder andere een gevolg van de industralisatie en de vorming van arbeidersvakbonden. In de jaren voor de Tweede Wereldoorlog was de verzuiling op haar hoogte punt.
Gedurende de oorlog vocht Nederland als een eenheid tegen de bezetter. Politieke overtuiging was niet echt meer van belang, zolang je maar geen Nationaal Socialist was. Na de oorlog wilde koningin Wilhelmina die eenheid vasthouden door een regering te laten vormen die de verzuiling tegen zou gaan. Toch was ook na de oorlog de verzuiling nog sterk. Na verloop van tijd ging het economisch steeds beter met Nederland, dit zorgde ervoor dat de politiek meer naar elkaar toe groeide en zo begon de verzuiling te vervallen.

Verzuiling anno nu.
De afgelopen jaren ging het aardig goed met Nederland, vooral economisch gezien. Als je nu naar de politiek kijkt, zie je dat veel partijen een beetje naar het midden gedreven zijn. Zo zit de PVDA, van oorsprong een echte arbeiderspartij, inmiddels aan de linkerkant van het midden en de VVD, van oorsprong conservatief, zit aan de rechterkant van het midden. Ze hebben allemaal nog wel een beetje hun eigen ideeën, maar de politiek is niet meer echt in te delen in scherp afgetekende hokjes. Al hoewel, een vrij nieuwe partij is niet zo makkelijk naar het midden te schuiven: Leefbaar Nederland is rechts te noemen.
Ik zou niet zeggen dat er in de huidige politiek sprake is van ernstige verzuiling. Bewuste kiezers zien misschien wel de verschillen heel duidelijk, maar volgens mij zijn er op dit moment niet veel mensen die maar in één politieke waarheid geloven. Men staat open voor andere (politieke) opvattingen en alles loopt ook een beetje in elkaar over. Mensen die zich nauwelijks bezig houden met politiek zien het vaak allemaal als één pot nat. Van verzuiling kun je dus niet echt spreken.

De kerk is gedeeltelijk zo goed als verzuiling-vrij en gedeeltelijk nog ontzettend traditioneel.
De Evangelisch-Lutherse kerk, de Gereformeerde Kerken Nederland (GKN) en de Nederlands Hervormde kerk zijn op veel plaatsen samengegaan als Samen-Op-Weg-kerken. Op katholieke scholen zitten niet-katholieken en op protestants-christelijke scholen zitten katholieken en atheïsten.
Maar, een ander deel van godsdienstig Nederland is zeer conservatief en ook goed in hokjes te delen, wat een kenmerk is van verzuiling. Kijk bijvoorbeeld naar de Orthodox Hervormde Kerk, de Gereformeerde Bond en de Vrijgemaakt gereformeerde kerk. Binnen deze godsdiensten zijn ze zeer behoudend, Staphorst is een goed voorbeeld, hier wonen bijna allemaal ‘Gereformeerde Bonders’. Deze kringen zijn vaak ook heel besloten, je gaat naar scholen die gepast zijn en trouwt met iemand binnen de gemeente. Vaak kost het ook veel moeite uit deze kringen te breken.
Je kunt dus zeggen dat er binnen de kerk in Nederland bij een deel toch wel zeer duidelijk sprake is van verzuiling, maar niet op een manier die de gehele maatschappij beheerst. Slechts in die kringen is de verzuiling heel duidelijk aanwezig.

Dan zijn er ook nog de culturele groeperingen die een steeds grotere rol spelen in onze samenleving. Vooral de Islam lijkt een steeds grotere plek in te nemen in het dagelijkse leven. Is er in deze kringen sprake van verzuiling? Ik denk het wel, kijk naar de Islamitische scholen die opgericht worden. Het lijkt erop dat een deel van de Islamitische Nederlanders zich afzijdig willen houden van de Nederlandse cultuur. Maar anderzijds bestaan er ook christelijke scholen, dus waarom geen islamitische? Wel vind ik, dat de Moslims in Nederland veel elkaar opzoeken en zich weinig bemoeien met de gang van zaken in Nederland.

Ik denk dat er onder de verschillende culturen in Nederland wel verzuiling bestaat, als je daar in dit geval over kunt spreken. De bevolking is in groepen verdeeld. Om een echte multi-culturele samenleving te worden moet Nederland daaraan nog heel wat veranderen.

Verzuiling in de toekomst.
Hoe groot is de kans op verzuiling in de toekomst? De laatste tijd gaat de Nederlandse economie achteruit en dit heeft natuurlijk gevolgen voor de samenleving. In de programma’s van politieke partijen lees je er al over. Het kan dus goed dat deze (beginnende) economische daling een nieuwe tijd van verzuiling kan veroorzaken. Want zoals ik al eerder zei, is ontevredenheid onder het volk een goede aanleiding tot verzuiling.
En als je kijkt naar de vorige eeuw, was de verzuiling in de jaren dertig op haar hoogtepunt en dit is ook de tijd van de economische crisis.
Het is dus niet zo’n heel gek idee dat een neerwaartse economische spiraal in de toekomst opnieuw voor verzuiling kan gaan zorgen.

Ook de groei van de Islam in Nederland kan voor verzuiling zorgen. Op een gegeven moment krijg je wat betreft godsdienst drie hoofdgroepen; Christenen/Katholieken, Moslims en atheïsten. De gebruiken van de eerste twee zullen volgens mij op een gegeven moment gaan botsen. Je ziet het nu al, met bijvoorbeeld de Ramadan.
Ik denk dat, als we niet oppassen, dit op den duur ook voor een scheiding in de bevolkin kan zorgen.

Conclusie
Om een antwoord op de vraag of er in de huidige maatschappij sprake is van verzuiling, ga ik alle hierboven genoemde punten bij langs.

Een mogelijke oorzaak van verzuiling is ontevredenheid onder de bevolking. Als je kijkt naar het verleden zie je dat de economische situatie een grote rol speelt bij de vorming van verzuiling.
Het hoogtepunt van verzuiling in de 20ste eeuw was in de jaren dertig, de crisisjaren.
Na de Tweede Wereldoorlog ging het langzaam aan steeds beter met de economische situatie in Nederland, waardoor de verzuiling verwaterde.
De afgelopen jaren groeit de Islam in Nederland, een van oorsprong christelijke staat komt tegenover de Islam te staan.

De afgelopen jaren waren topjaren voor Nederland op economisch gebied. De Nederlanders waren tevreden over de gang van zaken en maakten zich niet veel zorgen.
Op dit moment lijkt de economie achteruit te gaan maar dit heeft nog geen duidelijke invloed gehad op de maatschappij. In de politiek is tot dusver geen sprake van verzuiling, al hoewel een partij als Leefbaar Nederland, die heel wat dingen wil gaan veranderen in ons land, wel sterk in de aandacht ligt.
Ook de kerkelijke kringen scheiden zich niet meer af dan de afgelopen decennia, behalve de eerder genoemde, conservatievere stromingen.
Na de gebeurtenissen op elf september 2001 is de mening van veel mensen ten opzichte van Moslims verandert. Er wordt vanuit beide kanten weer meer op de verschillen in cultuur gelet en er wordt ook weer meer onderscheid gemaakt, volgens mij. Een gevaarlijk proces in een samenleving als de Nederlandse.

Kortom, ik denk dat er op dit moment in Nederland geen sprake is van ernstige verzuiling. De meeste groeperingen die zich afzijdig houden, hebben dat over het algemeen altijd al gedaan en daar is dus geen actuele reden voor. De afstand tussen Moslims en niet-Moslims is na elf semptember jongst leden toegenomen, maar of dit ernstige gevolgen heeft is te bezien.
Wel denk ik, dat de kans vrij groot is dat in de toekomst de verzuiling weer toeneemt, op zowel politiek als cultureel gebied, maar dat is een kwestie van afwachten.