Sociale experimenten

Sociale experimenten hebben geen nut en zijn schadelijk voor de deelnemers.

Het Milgram experiment

In dit experiment moest de deelnemer als leerkracht een leerling, in feite een acteur, woordrijtjes juist laten herhalen. Bijkomend was dat de ‘leerling’ vastzat een machine die elektrische schokken kon geven door middel van een besturingspaneel. Dus als de leerling een fout maakte, dan mocht de leerkracht hem een schok geven

Contra: Aan de hand van dit experiment wilden onderzoekers erachter komen hoe het kon dat Hitler zoveel volgers had. En hoe het dus kon dat de mensen indertijd tot zo’n gruwelijke dingen in staat waren De meeste mensen deden dit echter niet omdat ze er plezier in beleefden of omdat ze gewoon onmenselijke wezens waren, maar omdat de aanwezigheid van een autoritair persoon hun handelingen sterk kan beïnvloeden, in dat geval: Hitler. Mensen zijn snel geneigd om een gezaghebbend persoon te gehoorzamen, ook al gaat het bevel in tegen hun moreel kompas.

Pro: Het is allemaal goed en wel dat ze weten dat mensen snel geneigd zijn te doen wat een autoritair persoon hen opdraagt, maar wat zijn ze ermee? Ze kunnen er met dit experiment toch moeilijk voor zorgen dat niemand meer luistert naar gezaghebbende mensen, want die vind je overal. Bovendien kunnen de proefpersonen zich nogal ongemakkelijk of geschokt voelen als ze zich realiseren dat als de ‘leerling’ echt had vastgezeten aan de machine, 65% onder hen mogelijkerwijze een moord zou hebben gepleegd. Zou dit niet kunnen lijden tot mentale problemen? De meeste deelnemers zijn immers in staat om te moorden.

Blue eyes/ Brown eyes experiment

Jane Elliot voerde een sociaal experiment uit in haar klas, waarbij ze haar leerlingen opdeelde in twee verschillende groepen: de blauwe ogen en de bruine ogen. Eerst werd er van de bruinogen-groep gezegd dat ze superieur en beter waren dan de rest en dat de blauwogen niets konden en nergens goed in waren. Daarna werden de rollen omgedraaid.

Contra: Door middel van dit experiment leerden de kinderen uit de klas van Jane Elliot het begrip ‘discriminatie’ kennen. Doordat de ene groep meer voorrechten kreeg dan de andere groep, leerde de benadeelde groep hoe het voelt als je anders wordt dan anderen, gewoon op basis van je oogkleur. Hoe kan je immers het best weten hoe iets voelt? Door het zelf mee te maken en te ondervinden.

Pro: Het experiment is niet noodzakelijk schadelijk, maar kan wel tot verschillende frustraties leiden. Kinderen die normaal gezien goed zijn in wiskunde bijvoorbeeld, maar behoren tot de benadeelde groep kunnen al snel onzekerheid en bijgevolg een negatief zelfbeeld krijgen. Ook kan het zijn dat jij een blauwoog bent en je beste vriend een bruinoog… Hierbij kunnen dus ook twisten ontstaan. Bovendien werden de kinderen niet eens gevraagd of ze wilden deelnemen aan het experiment. Eigenlijk ging het experiment dus in tegen de ethische regels.

Contra: Aan de andere kant duurde het experiment maar één dag. Eventuele twisten kunnen snel vergeven en vergeten worden en de ontstane zekerheid kan terug worden vergeten door de leerling te stimuleren en veel complimenten te geven. De eventuele schade kan dus snel verholpen worden.

Het Stanford experiment

Dit experiment werd uitgevoerd door professor Zimbardo. Er namen studenten aan deel die oftewel de rol van bewaker op zich namen, oftewel de rol van gevangene. Daarna werden de (studenten)gevangenen achter de tralies gezet en moesten de (studenten)bewakers hen bewaken. Maar op de tweede dag al kwamen de gevangenen in opstand. De bewakers scheidden ze van elkaar en vernederden ze. Het experiment had twee weken moeten duren, maar werd stopgezet na zes dagen.

Pro: Dit experiment was toch wel wat schadelijk voor de deelnemers. Ze werden vernederd en moesten allerlei nutteloze straffen uitvoeren van de bewakers. Zoals pompen, in de lucht springen… Na de opstand van de tweede dag kregen sommige gevangenen privileges en andere niet, dit zorgde dus voor onderlinge verdeeldheid (divide et impera): de bewakers hadden de gevangenen in hun macht. Zelfs nog voor het experiment geëindigd was, werden sommige studenten naar huis gestuurd om dat ze hysterische huilbuien kregen of een hongerstaking hielden. Dit kan toch niet goed geweest zijn voor hen? Ook de duur van het experiment getuigt hiervan: zes dagen in plaats van twee weken. Ook werden de gevangenen niet aangesproken met hun naam, maar met een nummer en de bewakers werden aangesproken met ‘Mr. Correctional Officer. Om deze reden vergaten veel gevangenen hun persoonlijkheid en zagen ze zichzelf meer en meer als een nummer. Het was zelf zo dat toen er een priester op bezoek kwam, de gevangenen zich voorstelden met hun nummer en niet met hun naam. Ja, ik vind dit experiment toch wel schadelijk voor de deelnemers, maar ik denk niet dat het daarom nutteloos is. Het is inspirerend dat mensen zo snel in een gegeven rol kunnen opgaan, maar voor de rest…