Supermacht VS?

De onbeperkte mogelijkheden van de VS De Verenigde Staten zijn een supermacht, tussen een grote reeks grote machten. De VS kan zijn gang gaan, zolang bij elke onderneming een groep landen gevonden wordt die steun biedt. Dit kan elke keer een andere coalitie zijn. Pakt de VS dit handig aan kan de gehele wereld in het algemeen en de VS in het bijzonder genieten van de golf van positieve gevolgen die dit nader uiteen te zetten beleid zal hebben. De VS pakt het daarentegen niet handig aan. Al sinds de Tweede Wereldoorlog zijn de Verenigde Staten de grootste macht in de wereld. De Koude Oorlog heeft lange tijd het beeld gewekt dat de VS zijn koploperspositie moest delen met een andere supermacht: de Sovjet-Unie. Inmiddels is gebleken dat deze tweede zogenaamde supermacht nooit een echte supermacht is geweest. Mogelijk heeft de VS dit zelf ook nooit gelooft, maar om andere redenen dit onrealistische beeld lange tijd omhoog gehouden. Maar dat is een andere discussie. Nu de Sovjet-Unie uiteen is gevallen en Rusland zich alleen geografisch nog een supermacht kan noemen, is de situatie duidelijk: niemand kan tippen aan de militaire en economische macht van de VS. De VS is militair de onbetwiste leider van de wereld. Het ziet er naar uit dat de VS in 2003 meer uitgeeft aan defensie, dan de 15 a 20 landen bij elkaar die op deze lijst direct onder de VS staan. Dit heeft niet alleen geleid tot een kwantitatieve overmacht, maar ook een kwalitatief veel sterker leger dan welk ander dan ook. Dit alles terwijl de VS slechts 3,5 % van haar BNP uitgeeft aan defensie. De economie van de VS is momenteel de grootste op aarde en daarbij twee keer zo groot als die van de nummer twee: Japan. De vraag is hoelang deze situatie nog stand houdt. Er zijn verschillende ontwikkelingen die in de toekomst de koppositie van de VS kunnen bedreigen. De vergaande integratie van de Europese Unie is mogelijk de meest belangrijke van deze ontwikkelingen. Al is dat proces pas net gestart en zijn er nog vele obstakels die verwijderd moeten worden, indien dit integratieproces slaagt, kan de EU zich ontwikkelingen tot een economisch, en wellicht ook militair, sterkere macht dan de VS. De euro ontwikkelt zich inmiddels tot grote concurrent van de Amerikaanse dollar in de internationale handel. Feit is dat dit alles nog wel even duurt: de Europese Conventie en de ontwikkeling van een gemeenschappelijke grondwet is bij lange na nog geen feit. Bij de oorlog tegen Irak wist de EU bovendien geen gemeenschappelijk standpunt in te nemen: met name Spanje en Engeland maakten het met hun steun aan de VS onmogelijk een Europees front te vormen en hechtten hier blijkbaar ook geen groot belang aan. Italië saboteert momenteel de belastingshervormingen om andere eigenbelangen. De huidige economische recessie brengt bovendien het europact in gevaar: de doelstellingen om de monetaire eenheid te waarborgen blijken een groot blok aan het been voor landen als Duitsland, Frankrijk en Portugal. Zodra Japan uit zijn economische recessie weet te klimmen, kan daar mede door de bestaande kenniseconomie snel voor een verrassing gezorgd worden. De opkomst van de Aziatische tijgers in het verleden heeft bewezen hoe snel een land uit kan groeien tot een grootmacht. Velen beschouwen de 21e eeuw als de eeuw waarin China het helemaal gaat maken, geen gek idee gezien de recente economische hervormingen en de enorme populatie. Vooralsnog ziet het er echter niet naar uit dat de VS binnen een decennium van zijn troon wordt gestoten. De hierboven genoemde processen kunnen alleen op de lange termijn iets aan deze situatie veranderen. Bovendien zijn er voldoende mogelijkheden voor de VS om haar positie te behouden. De Verenigde Staten hebben andere landen een hoop te bieden: toegang tot de Amerikaanse markt, buitenlandse hulp, militaire ondersteuning, vrijstelling van sancties, noem maar op. Een land als Polen, dat op het punt staat toe te treden tot de Europese Unie, steunt hierom met alle liefde VS’ oorlog tegen Irak. Daarnaast zullen de grootmachten die de supermacht VS benijden, samen moeten werken om gelijk op te komen met de Verenigde Staten. Dat is echter makkelijker gezegd dan gedaan. De Chinese cultuur is zo verschillend van die van Rusland en bovendien hebben ze ook onderlinge jaloezieën en conflicterende belangen, dat een samenwerking niet zomaar op poten is gezet. Over zulke problemen binnen de EU heb ik het al gehad. De koppositie van de VS kan, zoals betoogt, voor zowel de gehele wereld als de VS zelf uiterst positief uitpakken. Met zijn huidige economische en militaire macht kan de VS in principe op elk vlak de doorslaggevende factor vormen: een daadkrachtig internationaal beleid kan gevormd worden, waarbij asociale dwarsliggers onder druk gezet kunnen worden. Zo is het mogelijk voor de VS om de leiding te nemen bij de bestrijding van overheden die de rechten van de mens schenden, het zoeken en doorvoeren van een oplossing voor het milieuprobleem, het helpen bij de ontwikkeling van de Derde Wereld welke en een het ontwerpen van een daadkrachtige militaire macht die intervenieert bij burgeroorlogen en blijvende vrede brengt aan zulke landen. Anders gezegd: de VS zit in de ultieme situatie om als enige echte supermacht de rechtvaardige rechter te spelen, een voortrekkersrol op zich te nemen. Maar dat doen ze niet. De VS voert een asociaal beleid. Met de VS als supermacht lijkt er een despoot op de troon te zitten, een corrupte rechter die alleen iets doet aan de problemen op de wereld als ze daar alleen zelf op de korte termijn belang bij hebben. Het stomste is nog wel dat ze hiermee op de lange termijn zichzelf van de troon af stoten: het huidige beleid (en daarmee bedoel ik de verwerping van het Kyotoverdrag, het zonder goedkeuring van de VN aanvallen van landen die –mogelijk- nucleaire wapens in hun bezit hebben terwijl ze zelf deze wapenproductie opvoeren, de zeer beperkte ontwikkelingssteun, de mijlenhoge importtarieven en de daaruit voortkomende beperking van de concurrentie met alle gevolgen van dien – enzovoort) brengt op de lange termijn weinig goeds teweeg. De VS lijken de verantwoordelijkheid die hun koppositie met zich meebrengt, in de wind te slaan omdat ze denken dat ze er mee weg kunnen komen. Dit groeiende anti-Amerikanisme waarvan de huidige Amerikaanse overheid niets wil weten, neemt niet alleen groteske vormen aan binnen Europa. Ook in Azië en niet op zijn minst het Midden-Oosten valt men in steeds grotere mate over de asociale politiek van de VS. De VS is de corrupte rechter, de foute wout waar iedereen een hekel aan krijgt, waar iedereen wanneer nodig vriendjes mee wilt zijn en op een gegeven moment ten onder gaat aan de rotzooi die hij er zelf van heeft gemaakt. De aanslag van 11/9 is slechts een begin van een reeks internationale aanslagen, die in een rij passen met de recente op Westerlingen gerichte aanslagen in Saudi-Arabie en Marokko. De oorlog tegen terrorisme is zinloos en werkt averechts. Dat is niet moeilijk om te begrijpen. Wel is het moeilijk in te zien waarom de VS niets van deze problematiek wil weten. Zou het komen omdat de Amerikaanse politiek achter de schermen bestuurd wordt door de wapenindustrie? Wat een paradox dat hét adagium uit de grootste Amerikaanse propaganda-industrie, Hollywood, ‘with great power comes great responsibility’ (Spider-Man, 2002), door de Amerikaanse overheid in de wind wordt geslagen.