Scheiden, alimentatie en bijstand in Nederland

Verslag: ‘Scheiden, alimentatie en bijstand in Nederland’

In dit verslag heb ik, in ieder geval, de antwoorden op de volgende vragen verwerkt:

o Wat is er in de wet geregeld over scheiden?
o Hoe wordt de voogdij over kinderen geregeld als ouders besluiten te scheiden?
o Welke alimentatieregeling geldt in Nederland?
o Wanneer kom je in Nederland voor de bijstand in aanmerking?
o Welke voorwaarden gelden er voor Ellen om in aanmerking te komen voor de bijstand?
o Geef je eigen mening of het terecht is dat Ellen een bijstandsuitkering aanvraagt en motiveer deze.


Wat is er in de wet geregeld over scheiden?

Volgens de Nederlandse wetgeving kunnen echtgenoten op de volgende manieren uit elkaar gaan:

o Echtscheiding
o Scheiding van tafel en bed
o Ontbinding van het huwelijk na scheiding van tafel en bed

Hieronder zal ik de bovengenoemde punten toelichten.

Echtscheiding

De Nederlandse wetgeving geeft maar één juridische grond voor een echtscheiding. En dat is dat de situatie tussen de echtgenoten zodanig is verslechterd, dat er geen verzoening tussen de echtgenoten wordt verwacht. De juridische grondslag voor een echtscheiding staat als volgt in het Burgerlijk Wetboek omschreven -boek 1 artikel 151- : “ Echtscheiding wordt op verzoek van één der echtgenoten uitgesproken, indien het huwelijk duurzaam ontwricht is.”
Een echtscheiding vindt plaats via de rechtbank op het verzoek van één van de echtgenoten of beide echtgenoten. De echtgenoten hebben een advocaat nodig om de echtscheidingsprocedure ( de scheidingsprocedure staat verderop beschreven) bij de rechtbank te voeren. Als de echtgenoten verwachten er in overleg met elkaar uit te komen, kan de procedure voor een echtscheiding gevoerd worden door een gezamenlijke advocaat. Als er veel onenigheid is tussen de echtgenoten dienen zij elk een eigen advocaat te hebben. Zolang de echtscheidings procedure nog lopende is kunnen de echtgenoten of één van de echtgenoten, het verzoek om een echtscheiding intrekken.


Scheiding van tafel en bed

Wanneer echtgenoten getrouwd willen blijven, maar niet meer samen kunnen/ willen wonen, kan worden verzocht om een scheiding van tafel en bed. Om een scheiding van tafel en bed (citaat uit BW Boek 1. artikel 196.) “…kan worden verzocht op dezelfde grond en dezelfde wijze als echtscheiding”.

Ontbinding van het huwelijk na scheiding van tafel en bed

Echtgenoten die van tafel en bed gescheiden zijn, kunnen om een ontbinding van het huwelijk verzoeken. Wanneer het verzoek om ontbinding van het huwelijk eenzijdig is, moet de scheiding van tafel en bed drie jaar hebben geduurd voordat het huwelijk ontbonden kan worden. Op het verzoek van één van de echtgenoten kan de rechter dit verzoek wel terugdingen tot een termijn van één jaar. Er dient dan wel sprake te zijn van wangedrag -van de andere echtgenoot- zo erg dat er van de echtgenoot die het verzoek indient niet kan worden verwacht het huwelijk voort te zetten. Dienen de echtgenoten het verzoek om ontbinding van het huwelijk gezamenlijk in, dan is er geen termijn verbonden aan het ontbinden van het huwelijk. Het is de bedoeling dat de procedure bij de rechtbank -voor het ontbinden van het huwelijk- door een advocaat namens de echtgenoten wordt gevoerd. Net zoals bij echtscheidingen kunnen de echtgenoten zolang er geen onenigheid ontstaat gezamenlijk gebruik maken van een advocaat, ontstaat er wel onenigheid dan dient de advocaat zich terugtrekken.

Een scheidingsprocedure verloopt als volgt:

o Het indienen van een verzoekschrift
Echtgenoten dienen samen of apart via een advocaat een verzoekschrift in bij de rechtbank. Wanneer een echtgenoot alleen een verzoekschrift indient, zorgt de advocaat ervoor dat een kopie binnen veertien dagen bij de andere echtgenoot wordt bezorgd door een deurwaarder. In het verzoekschrift dienen de namen, voornamen, woonplaats of werkelijke verblijfplaats -voor zover die bekend is- van beide echtgenoten en eventuele kinderen te staan.

o Een eventueel verzoek om nevenvoorzieningen
Het kan voor komen, dat echtgenoten niet verwachten onderling tot afspraken te komen over: de voogdij/ alimentatie voor eventuele kinderen, alimentatie voor een van de echtgenoten, verdeling van de boedel of andere zaken die samenhangen met de echtscheiding of ontbinding van het huwelijk. In dit geval kunnen zij in het verzoekschrift ook verzoeken om een beslissing van de rechter omtrent deze zaken.

o Het verzoekschrift via een advocaat naar de rechtbank sturen in het/ de arrondissement/en waar de echtgenoten wonen.


o In geval van een eenzijdig verzoek kan een van de echtgenoten het niet eens zijn met het eenzijdig verzoek
Deze echtgenoot kan dan via een advocaat bezwaar indienen bij de rechtbank. Dit moet gebeuren binnen de zes weken nadat de echtgenoot het verzoekschrift heeft ontvangen, als de woonplaats van de echtgenoot niet bekend is heeft hij/ zij drie maanden de tijd om te reageren. Het termijn van zes weken kan door de rechtbank verlengd worden op verzoek van een van de echtgenoten of de echtgenoten samen.

o Eventueel verweer bij eenzijdig verzoek om echtscheiding
Een echtgenoot die het niet eens is met het verzoek om een echtscheiding kan verweer indienen wanneer hij vindt dat het huwelijk niet duurzaam ontwricht is. Dit verweer wordt alleen in uitzonderlijke gevallen ingewilligd. De echtgenoot kan ook de voorwaarde stellen dat de echtscheiding niet uitgeroepen mag worden tenzij er maatregelen zijn genomen voor het geval de ander komt te overlijden. Het gaat dan meestal om het vooruitzicht op een uitkering of een nabestaandenpensioen die verloren zouden gaan of verminderen door een echtscheiding.

o Eventueel verweer bij verzoek om scheiding van tafel en bed
Hier is maar één verweer mogelijk, en dat is dat de echtgenoot die het verweer indient duurzame ontwrichting van het huwelijk ontkent.

o Eventueel verweer bij eenzijdig verzoek om ontbinding
De echtgenoot die het niet eens is met de scheiding kan stellen dat de scheiding van tafel en bed is opgehouden. Deze verzoening dient dan wel te zijn ingeschreven in het huwelijksgoederenregister. Net zoals het geval bij echtscheiding kan de echtgenoot die het verweer indient als voorwaarde stellen dat, voordat de ontbinding plaats vindt, er voorwaarden getroffen worden voor het geval de ander komt te overlijden.

o Eventueel bezwaar tegen nevenvoorzieningen

Een van de echtgenoten kan ook bezwaar hebben tegen nevenvoorzieningen. In zo een geval behandeld de rechter nevenvoorzieningen tijdens een aparte zitting.

o De zitting
Als er geen bezwaar is op het verzoekschrift en er geen kinderen vanaf de twaalf jaar oud zijn, dan vind er geen zitting plaats. De rechter beslist dan op basis van het verzoekschrift en andere eventuele stukken. Is er wel verweer ingediend dan wordt er wanneer alle stukken binnen zijn een datum vastgesteld voor de zitting. Tijdens de zitting vraagt de rechter of de echtgenoten iets willen zeggen waarvan zij denken dat het invloed kan hebben op de beslissing van de rechter. Beide echtgenoten worden opgeroepen voor de zitting, zij zijn niet verplicht aanwezig te zijn. Aan het einde van de zitting laat te rechter weten wanneer de beslissing bekend wordt gemaakt.

o Beslissing
De beslissing die de rechter neemt, wordt schriftelijk vastgelegd (een beschikking).
Deze beschikking wordt via de advocaat/en naar beide echtgenoten toegestuurd.

o Verzoek om voorlopige voorzieningen
Omdat een scheidingsprocedure een tijd kan duren, kunnen er voor in de tussentijd regelingen worden getroffen voor het: gezag en omgang met betrekking tot de kinderen, alimentatie, boedel, gebruik van de echtelijke woning. Deze tijdelijke regelingen worden ‘voorlopige voorzieningen’ genoemd. Een verzoek hiervoor dient tijdens de scheidingsprocedure of een maand voordat de scheidingsprocedure start te worden ingediend. Dient een echtgenoot het verzoek in voordat hij/ zij om een scheiding verzoekt, dan is het de bedoeling dat het verzoekschrift (om te scheiden) bij dezelfde rechtbank wordt ingediend als waar er een verzoek is ingediend om voorlopige voorzieningen.

o Convenant

Echtgenoten kunnen ook met de hulp van één of twee advocaten afspraken maken. Deze afspraken worden opgenomen in een convenant (overeenkomst). Op deze manier kan het vezoek om scheiding gezamenlijk worden ingediend. De scheiding kan dan binnen drie maanden geregeld zijn.

o Hoger beroep en cassatie
Wanneer één of beide echtgenoten het niet eens zijn met de uitspraak van de rechtbank, kan er een hoger beroep worden aangespannen bij het Gerechtshof. Het Gerechtshof bekijkt de zaak opnieuw en neemt een beslissing. Ook tegen deze beslissing kan hoger beroep worden aangespannen ‘beroep in cassatie’ wordt dat genoemd, maar ditmaal bij de Hoge Raad. De Hoge Raad zal de zaak niet opnieuw bekijken, maar zal nagaan of het recht juist is toegepast.
Beide soorten van hoger beroep dienen binnen drie maanden, nadat de echtgenoten de beschikking in ontvangst hebben genomen, ingediend te worden.

Hoe wordt de voogdij over kinderen geregeld als ouders besluiten te scheiden?

Om te beginnen bestaat er een verschil tussen voogdij en gezag. Van voogdij wordt gesproken wanneer het gezag over kinderen wordt uitgeoefend door niet-ouders. Wanneer ouders zelf het gezag over hun kinderen uitoefenen wordt er gesproken over ‘gezag’.

Gezag

Ouders die in een scheiding zitten, houden in principe samen het gezag over hun kinderen, dit wordt ‘ouderlijk gezag’ genoemd. Beide ouders zijn dan verantwoordelijk voor de verzorging en opvoeding van het kind, en beslissingen die invloed hebben op het kind. Het is mogelijk dat beide/ of één van de ouders, de rechter verzoekt het gezag aan een van hen over te dragen. De rechter zal bij zo een verzoek, in de meeste gevallen, advies vragen aan de kinderbescherming. Als het gaat om kinderen van twaalf jaar oud of ouder, wordt ook hun mening gevraagd, deze mening telt zwaar maar is niet doorslaggevend. Slechts in bijzondere gevallen willigt de rechter zo een verzoek in.
Wanneer één van de ouders samen met een partner (niet-ouder van het kind) het gezag voert over een kind, wordt dit ‘gezamenlijke gezag’ genoemd.


Voogdij

Kinderen worden onder voogdij geplaatst wanneer ouders door de rechter onbevoegd tot gezag over hun kinderen zijn verklaard, of ontzet worden uit het gezag. De kinderen komen in zo een situatie onder voogdij te staan. De voogd oefent het gezag over de kinderen uit. Kinderen kunnen onder voogdij te komen staan van een instelling/ één voogd of twee partners. Het kan ook voorkomen dat ouders het gezag over hun kinderen mogen behouden, maar er toch wel een gezinsvoogd wordt aangesteld om de opvoeding van de kinderen te begeleiden.

Welke alimentatieregeling geldt in Nederland?

Alimentatie is een bijdrage in de kosten van levensonderhoud. Het gaat om een geldbedrag dat regelmatig door de alimentatiegerechtigde ontvangen, en door de alimentatieplichtige betaald wordt. In geval van een scheiding kunnen de partijen afspraken omtrent de alimentatie op papier vastleggen. Dit wordt dat dan een ‘scheidingsconvenant’ genoemd. In de wet staat dat er een alimentatieplicht is voor:

o (ex) echtgenoten en (ex) geregistreerde partners
o kinderen en ouders
o stiefouders en partners van ouders die zelf niet de ouder zijn, maar de voogdij over kinderen uitoefenen of uitgeoefend hebben.

In dit verslag zal ik alleen ingaan op alimentatie voor kinderen en ex echtgenoten.

Ex-echtgenoten

In een huwelijk of een geregistreerd partnerschap moeten, volgens de wet, partners beide (tenzij bijzondere omstandigheden) bijdragen in de kosten van de huishouding. Deze verplichting komt niet te vervallen wanneer het huwelijk of geregistreerd partnerschap wordt afgebroken. De ex-partner die niet voldoende inkomsten heeft, heeft dan het recht om alimentatie te ontvangen van de ander. Het kan ook zijn dat op het moment van de scheiding geen van de partners financiële bijstand nodig heeft van de ander, en later wel. Dan kan deze ex-partner alsnog de ander om alimentatie vragen. Het kan ook voorkomen dat de omstandigheden van de alimentatieplichtige zo veranderen dat de bestaande alimentatieregeling niet meer redelijk is, dan kan er een andere alimentatieregeling getroffen worden. Het aanpassen van een alimentatieregeling gebeurt via een advocaat of een notaris. Wanneer de alimentatiegerechtigde een bijstandsuitkering aanvraagt, wordt er door de sociale dienst een opgaaf van de financiële gegevens van de ex partner gevraagd. Dit om na te gaan of de bijstand eventueel op de ex partner verhaald kan worden. Wanneer ex-partners onderling niet tot een regeling komen omtrent alimentatie, terwijl een van de twee dat toch wel nodig heeft. Dan kan de rechter een alimentatieregeling vaststellen.

Kinderen

Als ouders gaan scheiden dan betaalt de ouder die niet voor het kind zorgt, afhankelijk van zijn/ haar financiële situatie, alimentatie aan het kind. Een kind heeft recht op alimentatie tot zijn/ haar 21ste jaar. Tussen de 18de en 21ste jaar van het kind kan het alimentatiebedrag worden gewijzigd, dit omdat de financiële situatie van het kind gewijzigd kan zijn (studiefinanciering, bijbaan).


Wanneer kom je in Nederland voor de bijstand in aanmerking?

De bijstand in Nederland is toegankelijk voor ieder die rechtmatig in Nederland verblijft en op geen enkele manier in zijn/ haar inkomen kan voorzien. Deze persoon dient wel, als werkzoekende, te staan ingeschreven bij het Centrum voor Werk en Inkomen. Het moet dus aantoonbaar zijn dan die persoon zijn/ haar best doet om een baan te vinden.

Welke voorwaarden gelden er voor Ellen om in aanmerking te komen voor de bijstand?

Voor Ellen gelden dezelfde voorwaarden, om in aanmerking te komen voor de bijstand, als voor anderen. De voorwaarden zijn dat Ellen rechtmatig verblijft in Nederland en op geen enkele manier in haar inkomen kan voorzien. Aan deze twee voorwaarden voldoet Ellen in ieder geval al. Dan blijft er één voorwaarde over waar zij nog niet aan voldoet, en dat is dat zij als werkzoekende dient te staan ingeschreven bij het Centrum van Werk en Inkomen.

Geef je eigen mening of het terecht is dat Ellen een bijstandsuitkering aanvraagt en motiveer deze

Ik vind dat Ellen in een vervelende situatie zit. Misschien is het wel makkelijker voor Ellen om nu naar de bijstand te grijpen, maar naar mijn mening geen slimme zet. Redenen dat ik het geen slimme zet vind van Ellen om een bijstandsuitkering aan te vragen, is vooral omdat ik vind dat zij haar leven moet oppakken. Ellen is een gediplomeerd verpleegster, zij kan weer aan het werk gaan als zij dat wil. Als zij het werken als verpleegster zwaar vind te combineren met de zorg voor haar twee kinderen, kan zij ook wel een minder zwaar beroep uitoefenen. Ellen kan met haar verpleegstersdiploma in een crèche werken, bij een dokterspraktijk. In veel vacatures voor administratieve werkzaamheden wordt een havo/ mbo werk en denk niveau gevraagd, dus Ellen kan ook administratief werk gaan doen. Wanneer Ellen aan het werk is maakt ze nieuwe contacten, ontwikkeld zij haar kennis en heeft een hoger inkomen dan zij zou hebben als ze in de bijstand zit. Er zullen vast regelingen (die gelden voor mensen in de bijstand) komen te vervallen voor Ellen en haar kinderen, maar als zij het ook zonder die regelingen kan redden vind ik dat zij daarvoor moet gaan. Terwijl zij aan het werk is kunnen haar kinderen naar de kinderopvang wat, over het algemeen, ook voor hun ontwikkeling goed is. Ik vind dus dat Ellen het best haar werk weer kan oppakken. Ik zeg niet dat Ellen onterecht een bijstandsuitkering aanvraagt, want zij voldoet bijna aan alle voorwaarden. En als ze straks ingeschreven staat bij het CWI als werkzoekende voldoet zij aan alle voorwaarden voor de bijstand (hoewel ik denk dat ze dan snel een baan zal vinden) , en als zij aan alle voorwaarden voldoet is het blijkbaar wel terecht dat zij een bijstandsuitkering aanvraagt. Het is naar mijn mening gewoon geen slimme zet.