Slotsommen hoofdstuk 1

Slotsom paragraaf 1: Welke betekenissen gaven de Grieken en de Romeinen aan beeldende kunst en architectuur? -De Grieken pasten hun beeldende kunst en architectuur op de volgende wijze toe: beelden, tempels, orakels en tijdens sportwedstrijden in stadions bijvoorbeeld, eerden en herdachten zij de goede. Gebouwen en beelden in een plaats als Delphi waren hierdoor culturele centra in een verder geografisch sterk verdeelde Griekse wereld. -Vaasschilderingen op bruikbare aardewerken potten laten scènes uit het dagelijkse leven zien. De proportionele perfectie van de afbeeldingen, gebouwen de beelden verraden echter de drang van de Grieken om het alledaagse te willen idealiseren. -Beschilderd aardewerk kreeg dankzij de verstedelijking en de groei van de handel ook een commerciële waarde. Vooral in Attica –daar heerste ook een gunstig democratisch klimaat- kwamen gebouwen door de verstedelijking en de groeiende handel ten dienste van het openbare leven te staan. -De Romeinen pasten hun beeldende kunst op de volgende wijze toe: De rijke Romeinen kopieerden basilieken, standbeelden en zuilengalerijen van de Grieken en etaleerden zo hun smaak en rijkdom. -Vooral de Romeinse keizers zagen de propagandawaarde van de oorspronkelijk Griekse amfitheaters, standbeelden en tempels. De Romeinse kiezers lieten zich ook op vergoddelijken. De Grieken hadden zich met betrekking tot de munten echter beperkt tot mythologische helden en Goden. -Hoewel de Romeinen veel elementen van de Griekse architectuur overnamen, voegden ze ook eigen dingen toe: betonnen triomfbogen, koepels en bakstenen aquaducten. Deze dingen illustreren zowel het praktische gebruik als de vernieuwende waarde van de Romeinse architectuur. Slotsom paragraaf 2: Hoe en waarom werden de klassieke beeldende kunst en architectuur tijdens de Middeleeuwen gebruikt? -Tijdens de Vroege Middeleeuwen werden veel elementen uit de klassieke kunst en architectuur gebruikt door de nog jonge Christelijke kerk. In een sterk heidense omgeving nam de Christelijke kunst veel klassieke vormen aan, dit om te voorkomen dat men de nieuwe godsdienst raar zou vinden. Klassieke kunst diende dus als verpakking voor de introductie van een nieuw geloof, met andere woorden: het kreeg een klassiek jasje. -De nauwe verbondenheid van kiezerschap en het Christendom maakte dat de klassiek-Christenlijke kunstcombinatie zich goed leende als paleiskunst. Byzantijnse keizers, Karolingische vorsten en ambitieuze pausen gebruikten bijvoorbeeld iconen, nimbi, diptieken en andere klassieke beeldelementen om hun machtspositie te rechtvaardigen. -Gedurende de Vroege en de Late Middeleeuwen werd de klassieke erfenis door de geestelijkheid (in de kloosters) en de niet-geestelijkheid (in de nog jonge steden) ‘vergeestelijkt’. -Op bijvoorbeeld miniaturen en in getijdenboeken werden veel klassieke elementen gehele aan het Christendom ontleend. Gotische gebouwen met klassieke elementen drukten het zelfvertrouwen van de stadsbewoners uit en ook hun eerbetoon aan God. Steden werden economische centra (dit in plaats van militaire of bestuurlijk-politieke centra), net zoals bij de Romeinen.
Slotsom paragraaf 3: Hoe en waarom werden de klassiek beeldende kunst en architectuur tijdens de Renaissance gebruikt? -Het 15e eeuwse Italië werd het centrum van de wedergeboorte van de klassieke oudheid. Dingen als de Griekse en Romeinse beeldende kunst, architectuur, literatuur, filosofie geschiedenis en wetenschap stonden weer volop in de belangstelling. Humanisten ontwikkelden zich tot universele oudheidsdeskundigen. Belangrijke geografische factoren voor het beginnen van de Renaissance in It. zijn: - de handelspositie van Italië - het geld dat daaruit voortvloeide - de aanwezigheid van Romeinse ruines - de komst van de Byzantijnse vluchtelingen na de val van Constantinopel -De klassieke erfenis tijdens de Renaissance werd door de vorstelijke elite gebruikt; klassieke kunst leende zich namelijk goed voor de rechtvaardiging van wereldlijke autoriteit. Historici die vooral op de relatie tussen kunst en maatschappij letten benadrukken het egoïstische gebruik van de kunst door de elites. Historici die vooral op de eigentijdse waarde letten van de gebruikte klassieke kunst benadrukken liever de algemene historische waarde ervan. -Kunstenaars en vorstelijke hoven en kerkelijke hoven waren vrijgesteld van kwaliteits-, verkoop-, en prijsbepalingen van ambachtsverenigingen of gilden. -Tijdens de renaissance wilden beeldende kunstenaars en architecten –net als de humanisten- de eigen bedoeling en betekenis van de Griekse oudheid hervinden. Het zoeken naar wetmatigheden van Pytagoras (wiskundige) en Vitravius (architect) en de ‘Idee-theorie’ van Plato werd door de kunstenaar van de Ren, cultuurgetrouw gekopieerd. -Tijdens de Middeleeuwen werden elementen uit de klassieke beeldende kunst overgenomen en gebruikt. Tijdens de Renaissance was er meer aandacht voor de klassieke wereld als totaal. Door uitvinding van de boekdrukkunst werd de totale erfenis van de klassieke oudheid voorgoed vastgelegd. -Naast het belang dat de vorstelijke elites hadden bij het gebruik van klassieke elementen, waren ook de belangen van de kerkelijke (bijvoorbeeld pauselijke) en economische elites (bijvoorbeeld koopmannen) groot. Zij konden namelijk dmv het gebruik van klassieke elementen hun macht en rijkdom rechtvaardigen. Door ‘je klassieken de kennen en te hebben’ werd bovendien goed burgerschap en een ontwikkelde smaak geëtaleerd. -Ook de kunstenaars gebruikten de klassieken om zich tot homo universalis, soloartiest of beroemdheid op te werken. Klassieke kunst kreeg daarom ten tijde van de Middeleeuwen een grotere stempel van de artiest zelve. -Pausen, prinsen, kooplui, bankiers etc. bewonderden de Renaissance, en de Ren, werd Europese mode. Slotsom paragraaf 4: Hoe en waarom werden de klassieke beeldende kunst en architectuur in de Moderne Tijd gebruikt? -De Franse neoclassicistische schilder David bijvoorbeeld gebruikte vormen en thema’s uit de klassieke beeldende kunst opnieuw, om zijn liefde en bewondering voor het (Romeinse) republikeinse vrijheidsideaal vorm te geven. -Neoclassicistische beeldende kunst en architectuur werden door de jonge, onafhankelijke of eengeworden natie-staten als Amerika en later Italië en Duitsland gebuikt om uiting te geven aan nationale trots. Een goed voorbeeld is het Capitool, dat met behulp van klassieke elementen uiting geeft aan het Amerikaanse nationalisme.Het oppermachtige, soevereine Amerikaanse volk wordt erin verheerlijkt. Ook Romantische beeldende kunst kon met behulp van klassieke elementen uitlopen op de verheerlijking van de eigen vrijgeworden natie. De onstuimige, halfnaakte Franse Marianne is hiervan een goed voorbeeld. -Zowel Napoleon als de drie dictators gebruikten de klassieke beeldende kunst en architectuur op propagandische wijze om zichzelf en hun rijk te eren. Napoleon en Mussolini presenteerden zichzelf expliciet als opvolgers van de Romeinse keizers. Napoleon zag zijn rijk als het eerste echte wereldrijk na de Romeinen en de Italiaanse Mussolini beschouwde zichzelf als erfgenaam van zijn illustere voorgangers. In tegenstelling tot Hitler voelde Mussolini de noodzaak om zijn ‘persoonlijk leiderschap’ door middel van klassieke elementen te rechtvaardigen. Hij vergeleek de problemen waar zijn regering mee te maken had met de problemen die het Romeinse keizerrijk in zijn beginjaren had gehad. Hitler verbond de propagandafunctie van klassieke beeldende kunst en architectuur als enige met een rassenleer. Hij buitte imposante voorbeelden van met name klassieke architectuur uit om ten gunste van zijn totalitaire ideologie en psychologisch effect te bereiken: de mensen moesten zich voelen opgaan in ‘het totaal’ van de eigen groep. -In eigentijdse architectuur worden klassieke elementen humoristisch (aan het Amsterdamse Max Euweplein) of idealistisch (het ‘gemeenschapsleven’ in de postmoderne appartementen in Parijs) toegepast. De toepassing van klassieke symboliek in de New Yorkse Prometheus is een voorbeeld uit de eigentijdse beeldhouwkunst, en MC Kenna gebruikt klassieke elementen tegenwoordig op een belerende manier in zijn schilderijen. De reclame past klassieke elementen op succesvolle wijze commercieel toe voor Griekse en Italiaanse vakantiebestemmingen, pizzeria’s, ijssalons, parfums of voor gebruiksvoorwerpen als een bank of een schouw in de huiskamer.