Leerdoelen Hoofdstuk 1

Paragraaf 1 

1. Wat zijn de betekenissen van de vetgedrukte woorden? 

Antw: Habsburgers: Machtige adellijke familie die regeerde over Oostenrijk, Spanje, Duitsland, delen van Italië en de Nederlanden.  

Gewestelijke staten: Het bestuur van de gewesten dat bestond uit vertegenwoordigers van steden, adel en kerk. 

Privileges: Rechten voor zelfbestuur van adel, steden en gewesten. 

Staten-Generaal: Bijeenkomst van afgevaardigden uit alle gewesten. 

Centralisatie politiek: Streven naar eenwording van de verschillende gewesten en wetten en belastingen. 

Particularisme= Het vooropstellen van de belangen van het eigen gewest. 

Inquisitie= Rooms-Katholieke geloofsrechtbank die onderzoek deed naar ketters en die berechtte. 

1. Wat is de bijhorende gebeurtenis van de volgende jaartallen? 

Antw: 1525: Jan de Bakker in Den Haag verbrand. 

1555: Filips II volgt Karel V op als Heer der Nederlanden. 

1. Hoeveel gewesten waren er en welke 3 waren er het belangrijkste? 

Antw: Er waren 17 gewesten de belangrijkste 3 waren: Holland, Vlaanderen en Brabant (er zit geen volgorde in) 

1. Wie was de landheer en waar regeerde hij allemaal? 

Antw: Sinds 1515 was Karel V heer der Nederlanden. Hij was afkomstig uit de familie van de Habsburgers. Naast heer der Nederlanden was hij ook koning van Spanje en koning van Duitsland. 

1. Welke privileges hadden de gewestelijke staten?  

Antw: Elk gewest had een eigen bestuur, die mocht wetten en regels opstellen en handhaven en belasting innen. 

1. Wat is een reden VOOR de centralisatiepolitiek en een reden voor VERZET ertegen? 

Antw: Voor= Makkelijker een vergadering houden, omdat hij dan niet apart moest vergaderen omdat ieder zijn eigen regels heeft. Tegen=Discussies, omdat de gewesten het er niet mee eens waren. 

1. Waarom stuitte de godsdienst politiek van Karel op verzet? 

Antw: omdat Karel V streng Rooms-katholiek was en men wilde godsdienstvrijheid. 

1. Waarom zagen de Nederlandse edelen Filips als buitenlander? 

Antw: Omdat hij zijn halfzus Margaretha van Parmade aanstelde als landvoogdes om namens hem de Nederlanden te besturen, Omdat hij vertrok naar Spanje. 

1. Wat zijn twee belangrijke redenen waarom Willem van Oranje de belangrijkste Nederlandse Edelman was? 

Antw: Hij zat in de Raad van State. Hij erfde via zijn neef landgoederen in de Nederlanden. 

1. Wanneer mag je in opstand komen volgens Calvijn en Luther? 

Antw: Als een vorst je gaat vervolgen omwille van je geloof. 

Paragraaf 2 

1. Wat zijn de betekenissen van de vetgedrukte woorden? 

Antw: Smeekschrift der Edelen= Verzoekschrift om matiging van de kettervervolgingen 

Hagenspreken=Preek in de openlucht (buiten) 

Beeldenstorm= periode in 1566 waarin tientallen rooms-katholieke kerken op gewelddadige wijze van beelden, schilderijen en altaren ontdaan werden 

Raad van Beroerten=Door Alva opgerichte rechtbank die deelnemers aan de beeldenstorm berechtte 

Tiende penning=Door Alva ingevoerde permanente belasting van tien procent op alle handelswaar 

1. Wat is de bijhorende gebeurtenis van de volgende jaartallen? 

Antw: 1566: smeekschrift, hagenpreken en beeldstorm  

1568: Begin Nederlandse opstand 

1. Wat vroegen de edelen in hun smeekschrift? 

Antw: Of Margaretha het wou beëindigen van de kettervervolging en eerbiediging van de privileges van de gewesten. 

1. Wat was het verband tussen het smeekschrift der Edelen, hagenpreken en beeldstorm? 

Antw: Doordat Margaretha van Parma nog geen antwoord van Filips had gehad op het smeekschrift der Edelen werd er een tijdelijke matiging van kettervervolging beloofd. Hierdoor waren er mensen die hagenpreken organiseerden, hier kwamen steeds meer mensen naartoe en iedereen ging het Protestantse geloof aanhangen. In dat geloof werd verkondigd dat de beeldendienst in de roomse kerk niet goed was. Daardoor ging men de roomse kerken in en vernielden alle beelden, schilderijen en altaren. Dit wordt de beeldenstorm genoemd 

1. Wat was de oorzaak van de komst van Alva? 

Antw: Toen Filips hoorde van de beeldenstorm werd hij woedend. Hij kon niets anders doen tegen de heiligschennis dan deze zwaar te straffen. Daarom stuurde hij zijn succesvolle generaal Alva in de plaats van Margaretha. 

1. Welke 3 opdrachten ging Alva uitvoeren in de Nederlanden? 

Antw: 1=Het straffen van de beeldenstormers 

2=het herstellen van de orde 

3=het invoeren van de perkamenten belastingen 

1. Wat was de reden voor de eerste aanval op Willem van Oranje? 

De reden voor de aanval van Willem van Oranje was dat er veel onvrede heerste doordat Alva aan de macht was. Het resultaat van de aanval was niet goed, er was geldnood zodat al de huurlegers wegliepen en daardoor was er geen sterk leger meer. Ook Willems jongste broer sneuvelde. 

1.  Je weet welke motieven leidden tot de beeldenstorm. (VWO) 

 Hier zijn de meningen over verdeeld maar sommigen zien het als een uitbarsting van opgekropte onvrede, maar anderen zeggen dat ze aangespoord werden door de calvinisten. 

Paragraaf 3 

1. Wat is de betekenis van de vetgedrukte begrippen? 

Vrije Statenvergadering: eerste bijeenkomst van afgevaardigden uit opstandige steden in Holland. Pacificatie van Gent: verdrag van samenwerking tussen rooms-katholieke, zuidelijke gewesten en protestantse, noordelijke gewesten.                                                                                                            Unie van Utrecht: verbond van protestantse, noordelijke gewesten om gezamenlijk verder te strijden tegen Spanje en voor het protestantse geloof.                                                          Soevereiniteit: de hoogste macht over een staat.                                                                           Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden: naam van de noordelijke Nederlanden vanaf 1588 

1. Wat is de bijhorende gebeurtenis van de volgende jaartallen? 

1572: Den Briel ingenomen                                                                                                                                  1576: Pacificatie van Gent                                                                                                                             1579: Unie van Utrecht                                                                                                                                   1581: Acte van Verlatinghe                                                                                                                            1584: Willem van Oranje vermoord                                                                                                            1588: Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden 

1. Wat is het gevolg van de mislukte herovering van Den Briel door Alva? 

Het was voor verschillende steden zoals: Vlissingen, Veere, Enkhuizen, Alkmaar, Hoorn, Haarlem en Leiden een sein om ook voor de prins te kiezen. 

1. Wat werd er tijdens de vrije Statenvergadering besloten? 

Op de Vrije Statenvergadering werd besloten om WVO die door Filips als stadhouder was ontslagen weer in zijn functie te herstellen. Ook werd er besloten dat er jaarlijks 600.000 gulden aan het leger te besteden voor de strijd tegen Alva. 

1. Wat zijn voorbeelden van steden die wel door Alva veroverd werden en steden die niet veroverd werden? 

Den Briel en Leiden werden bijvoorbeeld niet veroverd. Zutphen, Naarden en Mechelen bijvoorbeeld wel. 

1. Wat is een reden voor en de afspraken van de Pacificatie van Gent? 

Spaanse soldaten sloegen na de dood van Requesens aan het plunderen en moorden. Ook katholieken werden hierdoor getroffen. Nu wilden ook de katholieke gewesten af van de Spaanse soldaten. WVO gebruikte dit om katholieke en protestantse gewesten te verenigen in de Pacificatie van Gent. De afspraken die werden gemaakt waren: Alle Spaanse soldaten moeten weg. Daarnaast mocht Filips wel gewoon als heer blijven. De kettervervolgingen moesten stoppen. 

1. Je kunt de deelnemers aan de afspraken van de Unie van Utrecht opnoemen. 

De noordelijke gewesten verenigden zich in de Unie van Utrecht. Dezelfde afspraken als in de pacificatie van Gent. Wel kreeg de unie een meer calvinistisch karakter. Ook zouden de gewesten samen een leger bekostigen om te strijden tegen de Spanjaarden. 

1. Wat zijn twee voorbeelden van de moeilijke situatie voor de opstandige gewesten rond 1580? 

De hertog van Parma was aan de winnende hand. Hij veroverde veel gebied op de opstandelingen. Willem van Oranje werd vogelvrij verklaard. 

1. Wat hield de Acte van Verlatinghe in? 

In de Acte van Verlatinghe zwoeren de edelen Filips af als hun wettige vorst. 

1. Waarom maakte de Staten-Generaal van de Nederlanden een republiek? 

De Staten-Generaal kon geen soeverein vinden als opvolger van Filips. Daarom besloten ze zelf de soevereiniteit op zich te nemen. Vanaf die tijd heette ons land de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. 

Paragraaf 4 

1. Wat is de betekenis van de vetgedrukte begrippen. 

Staatse leger: het leger van opstandige gewesten.                                                                        Twaalfjarig Bestand: wapenstilstand tijdens de Nederlandse Opstand (1609-1621).                       Vrede van Munster: bijeenkomst waarbij de Nederlandse Opstand werd beëindigd en de vrede met Spanje getekend. 

1. Wat is de bijhorende gebeurtenis van de volgende jaartallen? 

1585: Prins Maurits word stadhouder.                                                                                                        1600: Slag bij Nieuwpoort.                                                                                                                                    1609-1621: 12 jarige bestand                                                                                                                             1625: Frederik Hendrik word stadhouder.  

1649: vrede van Münster 

1. Wat zijn de drie redenen dat het Staatse leger steeds professioneler werd? 

Hij liet zijn soldaten veel trainen en zorgde voor goede discipline. Ook kreeg Maurits meer geld om het leger te verbeteren.5 

1. Hoe zorgde de bedreiging door de Armada uiteindelijk oor militaire successen door Maurits? 

De Armada ging deels ten onder in een storm. De ondergang van de Armada was voor Spanje financieel en militair een zware klap. Maurits kon hier voordeel uit halen in de oorlog. 

1. Wat zijn twee redenen voor het Twaalfjarig Bestand? 

1. Zowel Spanje als de Republiek stonden er financieel slecht voor. Oorlogvoeren was daardoor bijna niet mogelijk. Men wilde daarom vrede.                                                                                                                                 b. De voorwaarden voor definitieve vrede tussen de landen lag nog te ver uit elkaar. Daarom koos men voor een tijdelijke wapenstilstand.

1. Waarom werd Frederik Hendrik ‘de stedendwinger’ genoemd? 

Omdat hij de moeilijk veroverbare stad Den Bosch wist in te nemen.