Ferguut

Titel: Ferguut

Ondertitel: of de Ridder met het Witte Schild

Auteur: Onbekend

Uitgever, plaats, jaartal eerste druk: Onbekend, Oudenaarde (Vlaanderen), rond 1250

Aantal bladzijden: 127

Motto: n.v.t.

Opdracht: n.v.t.

Titel- en ondertitelverklaring

Ferguut is de naam van de ridder waarover dit verhaal geldt. Ferguut werd later in het verhaal de Ridder met het Witte Schild genoemd. Dit kwam omdat hij een aantal keer een jonkvrouw en een heel dorp geholpen heeft met zijn Witte Schild zonder dat hij zijn naam bekend had gemaakt.

Genre

Het genre is een Arthurepik. Het speelt zich af op het hof van Koning Arthur en ook in het gebied waar hij de macht over heeft.  

Samenvatting

Ferguut, de zoon van Somilet, een welgestelde boer en van een adellijke moeder, ziet de jachtstoet van koning Arthur, wanneer hij op een zekere dag aan het ploegen is. Hij wordt daardoor zo enthousiast dat hij besluit om naar het hof van koning Arthur te gaan. Hij lukt er ook in, spijts de tegenstand van thuis. Aan het hof wordt hij als boer wel uitgelachen, speciaal door Mijnheer Keie, maar hij weet te bekomen dat koning Arthur hem ‘s anderendaags tot ridder zal slaan. Hij aanvaardt de uitdaging van Keie om op queeste te gaan naar de sluier en de hoorn die bewaakt wordt door de Zwarte Ridder. Hij slaapt op een kasteel Aliëne, waar Galiëne verliefd op hem wordt en zich vernedert door zelf een huwelijksaanzoek te doen. Hij maakt de vernedering compleet door haar liefde af te wijzen. Een bewijs dat hij nog te boers en niet hoofs genoeg is.

‘s Anderendaags vertrekt Ferguut. Hij verovert de sluier en de hoorn na een gevecht. Daarna wint hij nog meer gevechten. Al wie hij overwonnen heeft, zendt hij naar het kasteel van koning Arthur met de boodschap: “Groeten aan iedereen, behalve aan Keye”. Zelf arriveert hij opnieuw in Aliëne, maar daar is iedereen bedroefd omdat Galiëne verdwenen is. Nu pas komt hij tot het besef dat hij van haar hield en hoe “dorperlic” hij is geweest. Hij wordt er waanzinnig van en zwerft rond zonder doel en sterft ter nauwer nood.

Door een dronk uit een toverbron wordt Ferguut plotseling genezen en onmiddellijk begint hij een tweede queeste, die naar Galiëne. Uiteindelijk komt hij te weten dat hij haar slechts zal vinden en veroveren, als hij het witte schild heeft, wat zijn derde queeste is, dat bewaard wordt door de reuzin Pantasale, de reus Lokefeer en een draak. Hij verovert het schild en wordt de Witte Ridder. Hij ontdekt dat Galiëne op Riekenstein zit en wordt belaagd door een koning Galerant. Hij helpt haar maar zijn identiteit blijft geheim. Een tweegevecht is beslissend: de Witte Ridder strijdt tegen Galerant en nog een ridder. Deze laatste doodt hij, terwijl Galerant weer met de boodschap van de overwinning naar koning Arthur wordt gestuurd. Na een groot toernooi aan het hof van koning Arthur, waarbij de Witte Ridder iedereen overwint (ook Keye), maakt Ferguut zich bekend en wordt Galiëne zijn vrouw. Zij gaan in Riekenstein wonen.

Bron: https://ronnydeschepper.com/2011/09/02/ferguut/

Thema en motieven

Thema: Het thema van dit boek zijn de queesten van Ferguut. Hij begint het verhaal met een queeste om ridder te worden en naar het hof van koning Arthur te gaan. Daarna gaat hij op queeste op de hoorn en de sluier te pakken en de Zwarte Ridder te verslaan. De derde en laatste queeste is de zoektocht naar Galiëne en haar voor zich te winnen.

Motieven:

-      Hoofse liefde: Wanneer Ferguut op het kasteel in Aliëne is wordt Galiëne verliefd op hem maar is Ferguut veel te gefocust op zijn queeste. Later beseft hij hoe dom hij is geweest en gaat hij juist op queeste naar Galiëne.

-      Het hof van Arthur: Het hof komt steeds weer terug. Hij begint zijn reeks queesten daar en telkens als hij mannen heeft overwonnen in gevechten stuurt hij de mannen naar het hof om zich aan te geven bij  koning Arthur en vergiffenis te vragen.

Personen

Ferguut: Ferguut was de zoon van een een rijke Boer van Pelande die Somilet heette. Hij was de derde van drie zonen. Zijn broers waren ver weg van de boerderij opgevoed. Hij was gewend aan hard werken. Toen de koning met zijn gevolg langskwam was Ferguut eerst heel bang voor hen maar later heel geïntrigeerd. Hij wilde heel graag koning Artur vinden en hem helpen de slechteriken weg te jagen. Dit laat zien dat hij heel standvastig is. Ook aan het hof was een heel recht door zee en vastbesloten zijn droom waar te maken. Hij was ook zeer moedig en vergevingsgezind door alleen naar de Zwarte Ridder te gaan en hem te proberen te verslaan en hem, net zoals alle andere mannen tegen wie hij had gevecht terug te sturen naar het hof. Nadat hij erachter kwam dat Galiëne weg was, werd hij krankzinnig van zijn onmogelijke liefde voor haar.

Galiëne: Ze is de nicht van de heer van kasteel Idel en logeerde daar. Ze is heel erg mooi en geliefd. Al vanaf het eerste moment dat ze Ferguut ontmoet is ze eigenlijk verliefd om hem, en kan haar drang niet weerstaan om niet te zeggen tegen hem dat ze van hem houdt. Nadat Ferguut haar afwijst loop ze weg om een manier proberen om te gaan met haar liefdesverdriet. Uiteindelijk wordt ze een vermogende vrouw, de landsvrouwe van Rikestene. Ze heeft zelf dus ook veel bereikt, maar kon Ferguut maar niet vergeten. Dat bleek toen ze niet met de koning die de stad belegerde wilde trouwen.

Ruimte

Het verhaal speelt zich af in het gebied van Koning Arthur. De gevechten vinden plaats in een bos of op het platteland. Het Kasteel Idel en het hof van Koning Arthur zijn ook belangrijke ruimtes in het verhaal. Hier begint of eindigt Ferguut zijn queesten.

Tijd

Het verhaal is geschreven rond 1250. Er zijn helemaal geen jaartallen in het boek aanwezig. Wel staat erin dat Ferguut, nadat hij erachter kwam dat Galiëne het kasteel Idel verlaten heeft, twee jaar lang door het woud heeft gedwaald. “Hij had door Galiëne zijn verstand verloren”, aldus het boek. Uit deze tijdaanduiding kan je afleiden dat het verhaal ongeveer 3 jaar duurt. Er zijn geen flashforward aanwezig. Er zijn ook niet echt flashbacks aanwezig, alleen hele kleine gedachtesprongen naar de tijd met Galiëne in het kasteel bijvoorbeeld.

Structuur

Het boek dat ik heb gelezen is niet opgebouwd uit hoofdstukken. Wel heeft het boek een nawoord en aantekeningen over de achtergrond van het verhaal. Onder aan de bladzijde staat wel telkens over welke gebeurtenis het gaat. Een voorbeeld hiervan is ‘De vijftien roofridders in het woud’. Ook staat er onderaan de bladzijde welke verzen er op die bladzijde verteld worden. Op bijvoorbeeld bladzijde 63 worden verzen 3065 tot en met 3123 beschreven.

Schrijfstijl

De schrijfstijl waarin dit boek is geschreven is wel ouderwets, maar niet moeilijk om te begrijpen. Het originele en oorspronkelijke verhaal is in het Middelnederlands geschreven. Het boek dat ik heb gelezen is een vertaling en samenvatting van het origineel. Naast sommige woorden, zinsdelen of zinnen staat een stip. Dit betekent dat achterin het boek bij ‘aantekeningen’ een uitleg of een betekenis staat.

Perspectief

Het verhaal is geschreven vanuit het auctoriaal perspectief. In de middeleeuwen werden deze verhalen niet gelezen door het gewone publiek, maar werden ze aan hen verteld door bijvoorbeeld een ministreel. Hierdoor bestaat er een alwetende verteller in dit boek.

Spanning

Er zit naar mijn mening niet heel veel spanning in het boek. De spanning werd wel een beetje opgebouwd door de queestes. Vooral de zoektocht naar Galiëne. Hij zwerft rond om haar te zoeken en maakt ondertussen veel mee. Het viel te verwachten dat Ferguut Galiëne ging vinden, waardoor je ging je wachtte tot hij dat deed. Dit bracht een beetje spanning in het verhaal.

De schrijver

De schrijver van dit verhaal is niet bekend. Wel is het een mogelijkheid dat Arnulf IV van Pamele (1101-1242) opdracht heeft gegeven het verhaal te schrijven. Hij was kamerheer van de Vlaamse gravin Johanna van Constantinopel. De Ferguut is tussen circa 1330 en 1340 verbeterd en overgeschreven door een kopiist die niet bij naam bekend is, maar door andere werken van hem kan afgeleid worden dat hij een zeer professionele kopiist was, en dat hij grote opdrachten uitvoerde. Van de Ferguut zijn geen andere fragmenten van handschriften bekend, en dus kan niet met zekerheid worden vastgesteld of en in hoeverre het bewaard gebleven verhaal dezelfde is als het origineel. De Ferguut is geen oorspronkelijk Middelnederlands werk, maar een vertaling-bewerking van de Franse Arturroman ‘Le Chevalier au Bel Escu’, beter bekend als de Fergus. Ook van deze roman is er weinig bekend. Wel weten we dat de naam van de auteur, Guillaume le Clerc is. Wanneer en voor wie Guillaume zijn roman schreef is onbekend, maar er wordt vermoedt dat dit omstreeks 1200 gebeurde.

Plaats in de literatuurgeschiedenis

Ferguut is een ridderroman geschreven in de middeleeuwen en is uit het Frans vertaald. Het is een roman uit de Arthurepiek. De kenmerken van de Arthurepiek zie je duidelijk terug in dit boek. Het gaat over de hoofse liefde en ridderschap. De queesten van Ferguut is ook kenmerkend voor de Arthurepiek. Ook is het boek op een sprookjesachtige manier geschreven. Bijvoorbeeld de toverbron en de reus.

Het boek is geschreven voor de elite van die tijd, voor de adel, ridders en patriciërs. De eercultuur dat belangrijk was in die tijd zie je ook terug in dit boek: door strijdlust en dapperheid een hoger doel te bereiken.

De hoofse liefde is ook een kenmerk van deze tijd. Deze liefde zie je terug bij de liefde tussen Ferguut en Galiëne. De man is dienstbaar aan de aanbeden vrouw. Om deze reden was het ook zo’n schande dan niet Ferguut, maar Galiëne een huwelijksaanzoek deed. De hoofse liefdes moeten vele beroevingen doorstaan

De roman is geschreven in de rijmvorm, wat gebruikelijk was in die tijd. Door de verzen kon degene die de roman voordroeg, het verhaal beter onthouden. Het verhaal werd dus niet gelezen, maar voorgedragen. Het doel was de mensen vermaken en vaak ook een les leren net zoals in dit verhaal. Ferguut die berouw toont aan degene van wie hij het gevecht gewonnen heeft.

Beoordeling

Ik vond het een interessant boek om te lezen. Het was niet erg realistisch maar hierdoor kreeg het boek wel een bijzonder sfeer. Mede door deze sfeer, maar ook door de auctoriale verteller kreeg ik de indruk alsof ik naar een toneelstuk of een film zat te kijken waar alle gebeurtenissen plaatsvonden. Ik leefde het verhaal als het ware van dichtbij mee. Doordat het boek niet echt ‘stopte’ doordat het niet in hoofdstukken verdeeld was, vond ik niet heel fijn lezen omdat het maar aan een stuk doorging. De korte inhoudsomschrijvingen onder aan de bladzijde waren wel handig als je een tijdje was gestopt met lezen en daarna weer verder ging. De manier van schrijven was wel prettig, ook al was het wat ouderwets. De afwisseling van tegenwoordige, verleden en voltooid verleden tijd was soms wel storend, maar zo kon de verteller wel tegelijkertijd het verhaal vertellen als het van commentaar voorzien. Ook de aantekeningen achterin waren handig om het verhaal beter te begrijpen. Een achterliggende gedachte van dit verhaal zou kunnen zijn dat je van een eenvoudige boerenjongen met hard werk en goed gedrag het kon schoppen tot een beroemd en gerespecteerde ridder. Ook de opdracht altijd je dromen na te jagen de dingen te doen die je graag wilt doen echt waar te maken zou een bedoeling van de schrijver kunnen zijn. Als laatste zou de intentie van de schrijver kunnen zijn om hoofs te leven en medeleven te tonen met je medemens. Zoals Ferguut dat deed met de mensen van wie hij zijn gevechten had gewonnen, vaak slechte mensen. Hij doodde ze niet maar stuurde de naar het hof om vergiffenis te vragen aan koning Arthur. Het hangt per persoon, en per situatie aan hoe je de bedoeling van dit verhaal interpreteert.