Alzheimer

ALZHEIMER - Wat is het? Het is een moderne opera over Alzheimer. - Hoe heet het? ALZHEIMER, tragikomische hersenopera. - Hoe heten de makers? Muziektheaterunie: Jurjen Hempel muzikale leiding
Chiel Meijering muziek
Bert Keizer tekst
Johnny Kuiper regie
Frits van Hartingsveldt decor & vormgeving
Lise van der Linden kostuums
Micheline Dumonceau choreografie
George Schouten filmregie
Machteld van Bronkhorst dramaturgie
Claus den Hartog licht

M.m.v. Het Mondriaan Kwartet Extended - Welke nationaliteit hebben deze personen? Ze hebben allemaal de Nederlandse nationaliteit. - Wanneer is het (oorspronkelijk) gemaakt? In 2006, vóór de première (21 september, Wereld Alzheimer Dag). - Hoelang duurde de voorstelling? Ca. 2 uur. - Waar en wanneer heb je het gezien? La Bonbonnière, Maastricht. Dinsdag 10 oktober 2006. VORM De voorstelling vond plaats in een lijsttheater, in “La Bonbonnière”, Maastricht. Het lijsttheater had wel effect op de voorstelling, omdat de voorstelling een à twee meter hoger speelde dan dat je zat. Daardoor was het overzichtelijker. Het decor was minimaal: in de hele voorstelling is er alleen maar een groot, wit projectiescherm gebruikt. Er was voor de rest geen decor omdat er in “La Bonbonnière” geen aparte concertbak onder het podium is. Daardoor stond het orkest achter op het podium. De attributen die de spelers hadden waren: twee banken, één sofa, een aantal boeken, twee ziekenhuisbedden en een aantal rollators. Bij het licht werd er gebruik gemaakt van spotlights in allerhande kleuren. De kostuums waren gewoon: niet overdreven en realistisch. Er zat geen dans in de voorstelling, maar dat maakte ook niet uit. Als er namelijk gebruik van dans zou zijn gemaakt, zou het veel minder realistisch zijn geweest. Om de zoveel tijd werd er op het grote, witte projectiescherm een videofragment afgespeeld. In die videofragmenten vertellen verschillende mensen, waaronder een arts die het ziektebeeld van Alzheimer beschrijft en een ziekenverzorger die vertelt over de passie voor haar vak, iets over de ziekte Alzheimer. Het koor heeft verschillende rollen. Het is het ziekenhuispersoneel, de engelen en gewoon het koor. Maar omdat het een opera is, is het koor niet de enige stem die zingt. De spelers zelf zingen vrijwel de hele voorstelling (op een paar zinnen nagelaten) ook. Het gaat in deze voorstelling niet om een danstechniek, want er zit geen dans in de opera. INHOUD De opera vertelt het verhaal van een kort geleden gepensioneerde Bioloog die begint te dementeren: Jaap de Groot. Hij wordt gespeeld door tenor Hein Meens. Jaap de Groot vecht samen met zijn naaste familieleden tegen de teloorgang door zijn ziekte. In twee episoden wordt het levensverhaal van Jaap de Groot gevolgd; zijn veranderende verhouding met vrouw en kinderen thuis, zijn verblijf in een verpleeghuis en uiteindelijk zijn dood. De voorstelling gaat het over de conflicten die Alzheimer met zich meebrengen. Dat zijn er een heleboel, van de kleine “normale” tot de grote “ernstige”conflicten. De belangrijkste personages zijn Jaap de Groot, de dementerende man, en Ria, de vrouw van Jaap. Jaap is een net gepensioneerde Bioloog, die langzaam maar zeker een sluimerende vergeetachtigheid krijgt. Hij begint steeds meer te verdwalen en raakt zijn grip op het bestaan kwijt. Hij wil eerst niet toegeven dat hij steeds meer dingen begint te vergeten, maar op een gegeven moment kan hij er niet meer onderuit. Deze eigenschappen worden door de muziek, de handelingen die Jaap verricht, en het onbegrip dat op zijn gezicht te lezen valt verbeeld in de opera. Ria is een begrip- en liefdevolle vrouw, die haar man zo goed mogelijk wil helpen. Alleen kan ze dat op een gegeven moment gewoon niet meer zelf. Deze eigenschappen worden door de muziek en de handelingen die Ria uitvoert duidelijk verbeeld in de opera. Jaap en Ria de Groot zijn “gewone” mensen die geen bepaald standpunt vertegenwoordigen. Tenzij onder “een bepaald standpunt vertegenwoordigen” ook “het niet willen van aan dementie lijden” valt. Ik heb het meest met Jaap de Groot, de dementerende man, meegeleefd. Dit komt door de verschijnselen van de dementie, het getransporteerd worden naar een verpleeghuis, ed. Dat soort dingen zijn niet leuk en zijn eigenlijk ook het ergste wat een mens kan over komen: je eigen leven niet meer in de hand hebben.
FUNCTIE Het doel van de voorstelling “Alzheimer” is een boorschap overbrengen. Die boodschap is de mens bewust maken van de ziekte Alzheimer zelf; het leed dat Alzheimer met zich meebrengt en het feit dat er niets tegen de ziekte gedaan kan worden, omdat er (nog) geen geneesmiddel voor is. De theatrale middelen die hierbij een rol spelen zijn de videofragmenten, de muziek en het spel. In die videofragmenten vertelden verschillende mensen, waaronder een arts die het ziektebeeld van Alzheimer beschrijft en een ziekenverzorger die vertelt over de passie voor haar vak, iets over de ziekte Alzheimer. De muziek past goed bij de dingen die gebeuren en hoe Jaap die beleeft. Op het moment dat Jaap steeds verwarder wordt, wordt de muziek ook opeens Jazz of pop, terwijl het daarvoor “echte” opera muziek was. Het spel is realistisch, niet overdreven en goed. Door die dingen komt de boodschap goed over. De regisseur heeft vooral de afwisseling van spel en videofragmenten gebruikt om het publiek te blijven boeien en dat heeft zeker effect. Je hoeft je namelijk niet de hele tijd te richten op het spel, je kunt je om de zoveel tijd ook richten op de videofragmenten. De videofragmenten zijn uit het oogpunt van verschillende “deskundigen” en het spel is vanuit het oogpunt van de regisseur.