Glas (in lood), kleurstoffen en natuurstoffen

Glas: Hoe wordt de stof gewonnen of gemaakt? Glas wordt gemaakt uit legering (mengsel) van glazige bestandsdelen, zoals Seliciumoxide of Booranhydride. Deze grondstoffen worden met een trechter in de smetlover gestort (continu-proces). De oven wordt door branders verhit met gas of stookolie. De verbrandingslucht wordt opgewarmd door recuperatoren (blokken vuurvast metaal), voordat de lucht de branders bereikt. De oven heeft 2 recuperatoren die telkens na ongeveer 20 minuten van functie verwisselen: de een warmt op terwijl hij in contact staat met de verbrande gassen. De ander levert zijn warmte aan de verbrandingslucht. Het mengsel wordt allereerst gesmolten en gaat vervolgens naar de koelzone, waar de loutering plaatsvindt. Het verkregen glas kan dan in de vorm worden gegoten of word, tot platen geplet. De meeste glassoorten die als glas verkocht worden bestaan uit een legering van 3 groepen anorganische (niet tot het planten- of dierenrijk behorende) oxiden. 1 een zuurvormende oxide (SIO) 2 een oxide van een eenwaardige alkalimetaal (NaO) 3 een oxide van tweewaardig metaal (CaO) Je kan dus zeggen dat glas een vaste vloeistof is. De kleur van glas wordt voornamelijk bepaald door speciaal toegevoegde metaaloxiden en door verontreinigingen. Zeer weinig ijzer(II)oxide in de grondstoffen veroorzaakt reeds een groene kleur van het glas. Wat is de rol van de stof in de geschiedenis geweest? Waarschijnlijk werd ± 3000 v.C. voor het eerst in Egypte glas gemaakt. De voorwerpen, veelal in graven gevonden, zijn niet geblazen, maar gevormd; wel was de techniek van het in de vorm gieten en slijpen van glas bekend. Op Assyrische kleitabletten vindt men reeds uitgebreide recepten voor het maken van glas dat was rond 600v.C. De uitvinding van de glasblaaskunst, veroorzaakte een ingrijpende verandering, want de Romeinen namen de kennis over en experimenteerden vanaf de 1ste eeuw met het materiaal en zo vond, naast gieten en blazen in de vorm, het vrij blazen zonder vorm toepassing, waardoor men veel meer dingen kon maken. In die tijd had het glas een grote waarde en was voor belangrijke mensen dus onmisbaar. Over de periode van de 9de tot de 14de eeuw is weinig bekend. Uit verschillende bronnen weet men dat glazen kommen, bekers, lampen en flessen gemaakt werden, net zoals spiegels en vlakglas, maar daar is weinig van bewaard gebleven. In het Nabije Oosten bleef de Romeinse traditie nog lange tijd bewaard in het islamitische glas (8ste–14de eeuw). De precieze plaats en tijd kan men hier niet uit opmaken. In Syrië vond met vazen die met goud beschilderd waren. Ook die hadden voor de mensen een grote betekenis, alleen bij belangrijke mensen waren die gouden glazen dan ook te zien. In Venitie bestonden er in de 11de eeuw al glasateliers en bezaten in de 14de eeuw al een vrij grote export aan glas. Hoewel Ventie strenge straffen op legede aan degenen die het geheim doorvertelde hoe men glas maakte, verspreidde het recept zich snel. In Europese landen, tot in Scandinavië toe, werd in de 16de en 17de eeuw het Venetiaanse voorbeeld zo goed mogelijk nagemaakt.
Waar wordt de stof nu voor gebruikt? Rond 1964 zijn er in de Verenigde Staten, nieuwe glasbewerkingen ontwikkeld: door middel van kleinere smelt- en koelovens en met glas met lager smeltpunt, kan men in een eigen atelier met glas werken. De laatste richtte in 1969 aan de Rietveld Academie te Amsterdam de werkgroep glas op. In de moderne glaskunst wordt vaak glas tezamen met andere materialen toegepast. Door contacten vindt dikwijls uitwisseling van ideeën en technieken plaats. Hierdoor heeft de Studio Glass Movement een internationaal karakter. Ook sinds 1900 doet men aan glasblazen, wat ook vorderingen boekte. Dit geldt in een aantal gevallen evenzeer voor de ‘vlakke’ glaskunst, o.m. gebrandschilderd en/of versmolten–geplakt glas in lood. In deze tijd kunnen ze veel meer met glas. Denk maar aan knikkers. Ook wordt er nog erg veel glas gebruikt voor: glas in lood, vazen, glazen, ramen, schalen, deuren enzo. Wat zijn de voor- en nadelen van het gebruik van de stof voor de maatschappij? De voordelen van glas: De nadelen van glas: Het is doorzichtig (je kan zien wat er in zit). Het kan kapot. Het is ruimtelijk. Het is scherp. Het is vormbaar Je kan er in graveren. (bewerkbaar) Het kan kapot. Je kan het kleuren. (bewerkbaar) Het is lichtdoorlatend. Het is zonnewarmte doorlatend. Het is weerbestendig. Het is vlak. Het is in zeer verschillende afmetingen verkrijgbaar. Het is zeer sterk. Het is te leveren in dikten van 0,4 tot 25mm. Het is min of meer milieu vriendelijk. Kleurstoffen: Hoe wordt de stof gewonnen of gemaakt? Er zijn veel soorten kleurstoffen. Je hebt: · Basische kleurstoffen: is een verzamelnaam voor een grote grope organische kleurstoffen. De kleurstoffen worden vooral toegepast bij het verven van polyacrylonitrilvezels en soms bij het verven van wol en zijde. · Directe kleurstoffen: het is een groep van kleurstoffen met een hoge affiniteit voor katoen. Deze worden vooral gebruikt vanwege hun lage prijs, veel kleurmogelijkheden en echtheid. · Disperse kleurstoffen: niet-wateroplosbare kleurstoffen die toegepast worden voor het verven van kunstvezels, zoals polyamide en polyester. · Natuurlijke kleurstoffen: ze komen uit natuurproducten, planten, dieren of mineralen. Ze werden eeuwenlang zeer veel gebruikt om textiel te verven. Na de opkomst van de synthetische kleurstoffen zeer strek gedaald, omdat synthetische kleurstoffen in alle kleuren beschikbaar zijn tegen een lagere prijs. Je ziet dus dat niet alle kleurstoffen gemaakt worden, maar dat natuurlijke kleurstoffen gewoon uit de natuur komen. Ook heb je natuurlijke de kleurstof die in voeding zit. Dat is een kleurstof waarmee levensmiddelen kunnen worden gekleurd. Het is een geselecteerde groep stoffen die (mogen) worden gebruikt in jam, limonades, suikerwerk, biscuits, enz. Men onderscheidt synthetische kleurstoffen en natuurlijke kleurstoffen, zoals chlorofyllen en bietenrood. Kleurstoffen voor het kleuren van levensmiddelen zijn onderworpen aan goedkeuring door de Europese Unie. Wat is de rol van de stof in de geschiedenis geweest? Voor het verven van textiel werden traditioneel kleurstoffen gebruikt die uit dieren en planten werden geëxtraheerd. Natuurlijke kleurstoffen die toen en nu heel bekend zijn, zijn: indigo, cochenille en saffraan. Na de bleek moesten stoffen worden gebeitst met aluin of ijzersulfaat. Daardoor konden alleen de rijken zich geverfde stoffen permitteren. De concurrentie op de textielmarkt was erg groot. In de ververijen van textielbedrijven kregen de belangstelling voor chemicaliën verschillende soorten textiel. Door de industriële revolutie kwam er meer een goedkopere textiel op de markt. De walsdruk machine maakte bontbedrukte doeken tot een goedkoop massa-artikel rond 1830 waren die katoenen doeken 50x zo goedkoop als de zijden stoffen van een have eeuw daarvoor. Waar wordt de stof nu voor gebruikt? Alle verschillende soorten kleurstoffen dienen meestal ook voor een ander soort materiaal: De meeste kleurstoffen kunnen toegepast worden voor het kleuren van materialen zoals: textiel, papier, leder, hout, levensmiddelen, cosmetica, enz. Azokleurstoffen dienen voor het kleuren van katoen, wol, zijde, rayon, inkt, jute, stro, kokos, lakken, veren en hier ook levensmiddelen, papier en leder, waarvoor uiteraard speciale niet-giftige soorten worden gekozen. In de fotografie en de reprografie vinden azokleurstoffen o.m. toepassingen bij het kleurstofbleekprocédé. Zo zie je al dat de veel verschillende kleurstoffen voor veel dingen worden gebruikt.
Wat zijn de voor- en nadelen van het gebruik van de stof voor de maatschappij? Voordelen: De kleur is aantrekkelijker. De geur wordt lekkerder. De smaak wordt veel lekkerder. Nadelen: Sommige mensen gaan daar verkeerd op reageren. Het is chemisch. Natuurstoffen: Hoe wordt de stof gewonnen of gemaakt? Natuurstoffen komen uit de natuur, ze worden dus niet gemaakt. We halen ze uit de natuur. In tropische regenwouden zitten nog duizenden natuurstoffen verborgen die mogelijk gebruikt zouden kunnen worden als nieuwe geneesmiddelen. Dat denken ze omdat er nog grote stukken gebied niet onderzocht is en niet alleen een groot aantal stoffen is nog onbekend maar er zijn ook nog veel planten waarvan ze dachten dat die er bijna niet meer waren. Deze natuurstoffen zouden een waardevolle bijdrage kunnen leveren in de ontwikkeling van nieuwe natuurstoffen of verbindingen die mogelijk van grote waarde kunnen zijn. Wat is de rol van de stof in de geschiedenis geweest? Vroeger had men nog niet zoveel van natuurstoffen gehoord. Alleen rond de Indianen en al die oude stammen gebruikte veel natuurstoffen
voor medicijnen en andere middeltjes. Waarschijnlijk komt het werkelijke natuurstof ook van de oude stammen uit het verre Amerika. Nu gebruikt men natuurstoffen voor van alles, maar vroeger bleef de mogelijkheid beperkt, omdat ze dachten dat er maar weinig natuurstoffen waren en die daarom dus snel op konden raken, mochten ze die alleen gebruiken voor ernstige gevallen. Later gebruikte ze zelfs voor eten en andere dagelijkse dingen. Verschillende stammen namen het gebruik van natuurstoffen over en zo werd het gebruik van natuurstoffen bekend. Ook zijn ze zo aan goud en andere dure stoffen gekomen. Waar wordt de stof nu voor gebruikt? Natuurstoffen worden het meest gebruikt voor geneesmiddelen en andere oude middeltjes. Maar door de chemie zit er in heel wat shampoos, douchegel, afwas- en reinigingsmiddelen detergenten uit de APG- familie, die bereid zijn uit glucose en vetalcoholen op de basis van nieuwe natuurstoffen. Deze stoffen zijn biologisch afbreekbaar, zelfs onder moeilijke omstandigheden. Raapzaadolie wordt o.m. in verven en smeermiddelen ingezet, kokosester en palmpitolie vormen de basis voor nieuwsoortige reinigingsmiddelen.
Wat zijn de voor- en nadelen van het gebruik van de stof voor de maatschappij? Er zijn natuurlijk heel wat voordelen van het gebruik van natuurstoffen. Het is zoal goed voor geneesmiddelen als voor shampoos e.d. Dus het is eigenlijk iets heel goeds, het is niet slecht voor het milieu, of voor de mens. Alleen moeten we wel oppassen dat we het niet overbodig gebruiken, want ooit komt er waarschijnlijk een einde aan het gebruik van natuurstoffen omdat die er dan bijna niet meer zijn. Maar natuurlijk hoeven we ons daar nu nog geen zorgen over te maken. Ook een probleem is, dat het nog al duur is. Het is erg kostbaar. Dus natuurstoffen in geneesmiddelen, voedsel, de landbouw e.d.