Aardrijkskunde H5: Azië: verwoestende krachten
§1 De Ring van Vuur
- In Azië komen een aantal natuurrampen vaker voor:
- Aardbevingen
- Vulkaanuitbarstingen
- Orkanen
- De Ring van Vuur is een gebied rond de Grote Oceaan met veel vulkanen, omdat het een vorm van een boog heeft noemen we het de Ring van Vuur. De oostkant van Azië maakt een deel uit van de ring. De aardkorst bestaat niet uit 1 stuk, maar uit meerdere schollen oftewel platen. De platen liggen niet stil, maar bewegen heel langzaam niet meer dan een paar centimeter per jaar. De platen kunnen 3 bewegingen maken: lang elkaar, van elkaar af en naar elkaar toe. De platen van de Ring van Vuur bewegen vooral naar elkaar toe (zie afbeelding) daardoor ontstaan botsingen. De plaat waarop de Grote (Pacifische) Oceaan ligt botst met de andere platen zoals de Euraziatische en de Filipijnse plaat. Bij de botsingen duiken de platen onder elkaar weg, daardoor komt er veel energie vrij. Door die energie ontstaan vulkaanuitbarstingen en aardbevingen.
- Endogene en exogene krachten
De aardkorst verandert constant, vooral door natuurkrachten. Van buitenaf verandert de aardkorst door exogene kracht en de aardkorst wordt veranderd van binnenuit door endogene kracht. Van buitenaf veranderen plantengroei en het weer ervoor dat de aardkorst wordt veranderd. Vooral in gebieden met veel reliëf wordt het losse verweringsmateriaal weggespoeld door het regenwater. Daardoor worden gebergten langzaam maar zeker afgeslepen, het afslijpen van de aardkorst heet erosie
- Van binnenuit werkt de hitte. 1000m (1km) is het al 30 warmer en op 10 km al 300. Door de warmte wordt het gesteente vloeibaar en dan heet het magma
- Vlak onder de aardkorst stroomt het magma langzaam rond, door de kracht van de stromingen komen er breuken in de aardkorst. In een breukgebied schuiven stukken aardkorst en daardoor ontstaat een aardbeving
- Het kan ook dat er in een breukgebied een gat ontstaat die dwars door de aardkorst heen gaat. Door dat gat kan het magma naar boven komen. Zodra magma naar boven is gekomen noem je het lava. De uitstromende lava kan stollen en een berg vormen: een vulkaan.
- Platen en breuken
Door endogene krachten ontstaan breuken in de aardkorst. De stukken aardkorst tussen die breuken heten schollen of platen. De grootste plaat is de Pacifische plaat. Langs die platen is constant beweging. Soms schuiven de platen horizontaal langs elkaar, soms duiken ze onder elkaar en soms schuiven ze van elkaar weg. Dat uit elkaar schuiven gebeurt bijvoorbeeld op de breuklijn die midden door de Atlantische Oceaan loopt, daardoor drijven enerzijds Amerika en anderzijds Eurazië en Afrika elk jaar iets verder uit elkaar. De ruimte tussen de platen wordt opgevuld door lava. Dat vormt op de oceaanbodem een langgerekte bergrug, de midoceanische rug. Het is duidelijk dat langs de grote breuklijnen de aarde altijd actief is. Het zijn de gebieden met vulkanische uitbarstingen en aardbevingen.
§2 Aardbevingen in Kashmir
- Op 8 oktober 2005 was er een hele grote aardbeving in Kashmir.
De kans op een aardbeving in Kashmir is erg groot omdat twee grote aardplaten daar met elkaar in aanraking komen. De Indisch-Australische plaat beweegt met een snelheid van maar liefst 6cm per jaar naar het noorden en botst met de Euraziatische plaat. Door de vele kracht die hierbij vrijkomt is de Himalaya ontstaan. De beweging tussen de twee platen gaat niet in een vloeiende beweging maar schoksgewijs. Langzaam wordt de spanning in de aardkorst opgebouwd. Je kunt vergelijken met een springveer, die span je steeds verder en op een gegeven moment knapt die en schiet hij met een kracht los. Zo ontlaadt zich ook de spanning in de aardkorst. De Indisch-Australische plaat schiet een stukje verder onder de Euraziatische plaat. Door de energie die plotseling vrijkomt ontstaan aardbevingen. De beving had een kracht van 7,6 op de schaal van Richter en vond plaats op 10km diepte. Voor een hypocentrum is dit vrij ondiep daardoor waren de schokken in het epicentrum nog heviger.
- Op korte termijn is de schade bijvoorbeeld dode mensen, de mensen hebben geen dak boven hun hoofd, geen drinkwatervoorzieningen. Op lange termijn ziektes, mensen hadden geen huisvesting in de winter, door neerslag waren wegen onbegaanbaar voor hulpverleners.
- De aarde bestaat uit verschillende platen. De platen drijven als het ware op vloeibaar magma, dat langzaam stroomt gemiddeld een paar centimeter per jaar. Door die verschuivingen verschuiven de platen ook, soms schuiven ze langs elkaar, onder elkaar of van elkaar weg. Dat schuiven gaat niet vloeien maar schokkerig en soms dan ontstaan er aardbevingen.
Een aardbeving begint ergens diep onder de korst, bijvoorbeeld op 20km diepte, het diepste punt heet het hypocentrum het punt recht boven aan het aardoppervlak heet het epicentrum daar voel je ook de zwaarste schokken. Wetenschappers die aardbevingen bestuderen heten seismologen. Zij meten de trilling van de aardkorst. De Amerikaanse seismoloog Richter is bekend geworden omdat hij een schaal heeft bedacht voor de kracht van een aardbeving. Bij de aller lichtste trilling staat op de schaal van Richter het getal 0. Als de trilling 10 keer zo zwaar is dan staat er het getal 1 en weer 10 keer zo zwaar 2.
§3 Een slapende reus
- In de vorige paragraaf staat dat de Indisch-Australische plaat en de Euraziatische plaat botsen. Hierdoor ontstaan niet alleen aardbevingen, ook de Indonesische eilandenboog met al zijn vulkanen is een gevolg van de botsing. In het plaatje rechts kun je zien hoe dat gebeurt. De Indisch-Australische plaat duikt met een paar centimeter onder de Euraziatische (eigenlijk de Sumaplaat dat is een deel van de Euraziatische plaat) hoe dieper je komt hoe warmer het is, de hitte zorgt ervoor dat de onderduikende plaat gedeeltelijk smelt. Er ontstaat een vloeibaar gesteente: magma. Het magma stijgt op en zorgt voor een vulkaanuitbarsting. De Merapi en alle andere vulkanen op Java zijn daar het gevolg van.
- De mensen moesten evacueren omdat er al maandenlang kleine uitbarstingen en gaswolken waren. Dat leek een grote eruptie aan te kondigen. Bij zo’n uitbarsting zou de top van de vulkaan in kunnen storten. Dan zouden enorme hoeveelheden vulkansich gesteente, lava en puin naar beneden stromen. De regering riep daarom de noodtoestand uit. De mensen die dicht bij de krater en in de dalen wonen moesten evacueren.
- Vulkanen kunnen ook nuttig zijn. Lava zitten veel voedingsstoffen. Uit vulkanisch gesteente ontstaat daarom na duizenden jaren een vruchtbare bodem. In lava komen vaak ook delfstoffen als goud, zilver en diamant, koper en zink voor. Ook veel mensen vinden vulkanen fascinerend, ze hebben er graag een reis voor over. Daardoor levert het toerisme geld en werk op voor de inwoners.
- Eerst beschrijf je iets, dan verklaar je het en tenslotte waardeer je het. Waarderen betekent dat je je mening geeft over een aardrijkskundig probleem. Zo’n probleem pak je aan met het volgende stappenplan: (dit is allemaal beschreven zoals het in het boek staat, incl. probleem)
De samenvatting gaat verder na deze boodschap.
Verder lezen
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden
A.
A.
hoi,
ik vind dit een goede samenvatting alleen is het een beetje geknipt en geplakt.
maar ik heb er wel veel aan gehad
7 jaar geleden
Antwoorden