Hoofdstuk 4. Water

Aardrijkskunde 3 Havo

Water 

De blauwe planeet

De aarde is uniek omdat het de enige planeet is die over water beschikt. Via de waterkringloop komt een klein deel van dit water als zoet water op het land. Veel verdampt maar een deel van de nuttige

neerslag word opgeslagen in de ondergrond.  Dat kan zijn als:

• bodemwater
• grondwater
• fossiel water in een aquifer.

Hoeveel water een gebied in- en uitgaat, kun je zin in de waterbalans. De mensen gebruiken water voor het huishouden, de irrigatie landbouw en voor de industrie. Zolang daarbij alleen de vernieuwbare voorraad water wordt gebruikt, noem je dat duurzaam waterbeheer, maar in toenemende mate zien we dat ook niet-vernieuwbare bronnen worden aangesproken. Dat komt omdat de vraag naar water stijgt, bijvoorbeeld door de groende wereldbevolking,

de stijgende welvaart en de vervuiling van water door onder andere verzilting.

Het gevolg is dat droge maar relatief dichtbevolkte gebieden te maken krijgen

met waterstress.

Sommige landen zijn voor de aanvoer van water erg afhankelijk van andere

landen. In zo’n situatie kan gebrek aan water tot strijd (wateroorlog) leiden.

Het driegende watertekort kan technisch worden aangepakt door:

• ontzilting van zeewater.
• verplaatsing van water van een natter naar een droger gebied.
• oppompen van fossielwater.
• vasthouden van water door de aanleg van dammen.

Uit het oogpunt van duurzaamheid is het beter om zuiniger met water om te springen.

Soms te veel

Twee soorten gebieden hebben juist regelmatig te maken met wateroverlast:

• laaggelegen kustgebieden, vooral wanneer een tropische wervelstorm samenvalt met springtij (springvloed).
• riviervlaktes die overstromen.

Dat komt door:

• natuurlijke oorzaken, een rivier met een sterk schommelend regiem krijgt regelmatig te maken met een piekafvoer.
• menselijke oorzaken, het stroomgebied van de rivier wordt steeds meer ‘versteend’ en door bedijking is er steeds minder ruimte voor de rivier.

Nederland, waterland

Door de trechtervorm van de Noordzee is Laag-Nederland kwetsbaar voor stormvloeden, vooral in combinatie met springtij (springvloed). Door de opwarming van de aarde stijgt de zeespiegel. Dit effect wordt versterkt door de sterkte bodemdaling as gevolg van inklinking van veen en kleigebieden. Dat heeft in deze eeuw gevolgen voor onze kust en de overheid neemt dan ook een aantal maatregelen. Daar waar zeereep ontbreekt, zullen de zeedijken moeten worden versterkt. Elders kan men volstaan met zandsuppletie met het door kustafslag verdwenen zand te vervangen. Soms, in brede duingebieden, kan dynamisch kustbeheer worden toegepast. De versterking van de kust is van groot belang, omdat achter de kust het dichtstbevolkte en meest ingerichte deel van ons land ligt. Vooral de laag gelegen polders (droogmakerijen en veenpolders) worden bedreigd. Misschien is het beter sommige polders te ontruimen en te gebruiken als overloopgebied bij hoof water (retentiegebied).

Nederland ligt in de delta van de grote rivieren. Het gevolg

is dat de rivieren:

• ondiep in het langschap liggen en makkelijk kunnen overstromen.
• sterk meanderen.

De mensen proberen de rivieren al eeuwenlang te temmen door de aanleg van dijken en kanalisatie – rechtrekken – van de rivier. Het gevolg is echter dat het binnendijkse land steeds lager komt te liggen dan het buitendijkse land. Er ontstaat

een soort badkuip!

In deze eeuw zullen in het stroomgebied van onze grote rivieren naast langere, drogere periodes steeds vaker zware buien vorkomen. Het gevolg is dat het regiem van de River onregelmatiger wordt en er sprake is van een piekafvoer. Het antwoord van de overheid is: geef de rivier meer ruimte en probeer een piekafvoer af te vangen. Uitgangspunt hierbij is de drietrapsstrategie van vasthouden, bergen en afvoeren.