Natuurkunde H5 par 1 t/m 5 samenvatting
Par. 1
Een stroomkring maken
Om een lampje te laten branden moet je er een elektrische stroom door laten lopen. Dat lukt alleen, als je een gesloten stroomkring maakt.
Isolerende en geleidende stoffen
Geleiders: stoffen waar elektrische stroom door kan lopen: metalen, koolstof.
Elektrolyt: een geleidende vloeistof: water met zout of zuur.
Isolatoren: stoffen die elektrische stroom niet of slecht doorlaten: plastic, rubber, glas, lucht.
Schakelaar: hiermee kun je een stroomkring openen of sluiten.
De gloeilamp
In een gloeilamp loopt de stroom door een gloeidraad van het metaal wolfraam. Hierdoor wordt deze draad heet. Als deze stroom groot genoeg is zal deze draad licht uitzenden.
Extra
Een diode bestaan uit het materiaal: halfgeleider. De diode is een geleider als de stroom er in de ene richting doorheen wil en een isolator als de stroom er in tegenovergestelde richting wil. LED: is een diode die licht geeft als er een stroom doorheen loopt, dus een vorm van een diode.
Par. 2
Batterijen en accu’s
Spanningsbron: altijd nodig om een stroomkring te maken: batterijen, accu’s, dynamo’s, zonnecellen.
Chemische spanningsbronnen: de spanning wordt opgewekt met behulp van een scheikundige reactie. Als de stoffen die reageren op zijn, levert de batterij of accu geen spanning meer. In een chemische spanningsbron heb je altijd:
- twee elektroden: gemaakt van twee verschillende geleidende stoffen;
- een elektrolyt: een geleidende vloeistof.
Dynamo’s en generatoren
Dynamo: hierin wordt de spanning opgewekt door een magneet langs een spoel te draaien. In de spoel ontstaat dan een wisselspanning.
Stopcontact: hierin wordt de spanning opgewekt door generatoren in een elektriciteitscentrale.
Generatoren: een soort grote dynamo’s.
Spanning
Spanning = U, spanning wordt gemeten met spanningsmeter.
Volt = V: hierin wordt de grootte van de spanning aangegeven.
Als je weet dat de spanning per batterij los is U=1,5 V. Om een batterij van 6,0 volt te kunnen maken moet je 4 staaf batterijen van 1,5 volt op de goede manier in serie schakelen: de min-pool van de ene batterij tegen de plus-pool van de andere batterij.
Hoogspanning en laagspanning
Laagspanning: een spanning kleiner dan 20 volt.
Hoogspanning: een spanning hoger dan 20 volt.
Transformator/voedingskastje: kan hoge spanning omzetten in lage spanning.
- werkt alleen op wisselspanning.
Extra
Om te begrijpen wat spanning en stroom is, kun de je gebruik maken van een model.
Zo kun je een watermodel gebruiken. Je ziet veel overeenkomsten tussen een watermodel en schakeling. Waterstroom wordt dan vergeleken met elektrische stroom. Elektrische druk wordt spanning genoemd. Dit lijkt op waterdruk. Je kunt wel spanning hebben zonder stroom, maar geen stroom zonder spanning. Nut van watermodel: je kunt begrijpen dat stroom en spanning 2 verschillende dingen zijn.
Par. 3
Schakelingen tekenen
Schakelschema’s zijn handig om iemand uit te leggen hoe een bepaalde schakeling eruit ziet. Hiervoor heb je ook symbolen (zie pag. 76)
Schakelingen
Serieschakeling: heeft geen vertakkingen: er is maar één stroomkring, als je één lampje losdraait gaan alle lampjes uit
Parallelschakeling: heeft verschillende vertakkingen: elke vertakking is een aparte stroomkring. Als je één lampje losdraait blijven de andere 2 branden.
De elektrische installatie thuis
Elektrische installatie: thuis zijn alle apparaten en lampen aangesloten op een netspanning van 230 volt. Ze zijn parallel geschakeld!
Extra
Wisselschakeling: deze schakeling maakt het mogelijk om de lamp die een trap verlicht, op twee plaatsen aan (of uit) te doen. Dat gebeurt met behulp van wisselschakelaars.
Par. 4
De stroom in een stroomkring
Stroom loopt altijd van de plus-pool naar de min-pool
De stroom meten
Stroomsterkte (I) wordt gemeten in ampère (A) met een stroom/ampèremeter
1 A = 1000 mA
1 mA = 0,001 A
Het maakt niet uit waar je een stroommeter in een serieschakeling opneemt. De stroomsterkte in een serieschakeling is namelijk op elke plaats in de stroomkring evengroot.
Stromen in huis
Apparaten in huis zijn allemaal op dezelfde spanning van 230 volt aangesloten. Maar de stroomsterkte kunnen erg verschillen tussen apparaten.
Te veel stroom
Twee oorzaken:
1) Overbelasting: Er staan te veel elektrische apparaten tegelijk aan: de elektriciteitsleiding wordt overbelast.
2) Kortsluiting: In de stekker raken de beide snoeren elkaar. Daardoor is er een stroomkring ontstaan die bestaat uit zeer goed geleidend koperdraad. Op het moment dat je de stekker in het stopcontact steekt, zal er door deze stroomkring een te grote stroom gaan lopen.
Zekeringen
Smeltveiligheid: Meestal een zekering of ‘stop’ genoemd. Zodra door een overbelasting of een elektrisch defect te veel stroom gaat lopen, wordt door de elektrische weerstand de geleidende draad zodanig verhit dat deze uiteindelijk smelt. Hierdoor wordt de stroomkring onderbroken.
Een zekering moet altijd in serie worden geschakeld met de apparaten die hij moet beveiligen!
Extra
In gemengde schakelingen zijn de verschillende onderdelen soms in serie met elkaar geschakeld en soms parallel aan elkaar geschakeld
Par. 5
Elektrische apparaten in stroomkringen
Er zijn er apparaten die elektrische energie omzetten in bijvoorbeeld warmte, licht of beweging.
Het vermogen van een apparaat
Vermogen (P) wordt opgegeven in watt (W), soms ook in kilowatt (kW).
1 kW = 1000 W
Vermogen: geeft aan hoeveel elektrische energie het apparaat per seconde verbruikt.
Het elektrische energieverbruik meten
Kilowattuurmeter=elektriciteitsmeter: deze meter houdt bij hoeveel energie er door alle elektrische apparaten samen verbruikt wordt in kilowattuur (kWh).
Het energieverbruik berekenen
Twee dingen die je moet weten voor het berekenen:
1) het vermogen van het apparaat
2) de tijd die het aangestaan heeft
vermogen (in kW) • tijd (t) = kWh = E = P • t
Als het vermogen van een elektrisch apparaat wordt opgegeven in watt moet je het eerst omrekenen naar kilowatt. Dus delen door 1000!
Par. 1
Een stroomkring maken
Om een lampje te laten branden moet je er een elektrische stroom door laten lopen. Dat lukt alleen, als je een gesloten stroomkring maakt.
Isolerende en geleidende stoffen
Geleiders: stoffen waar elektrische stroom door kan lopen: metalen, koolstof.
Elektrolyt: een geleidende vloeistof: water met zout of zuur.
Isolatoren: stoffen die elektrische stroom niet of slecht doorlaten: plastic, rubber, glas, lucht.
Schakelaar: hiermee kun je een stroomkring openen of sluiten.
In een gloeilamp loopt de stroom door een gloeidraad van het metaal wolfraam. Hierdoor wordt deze draad heet. Als deze stroom groot genoeg is zal deze draad licht uitzenden.
Extra
Een diode bestaan uit het materiaal: halfgeleider. De diode is een geleider als de stroom er in de ene richting doorheen wil en een isolator als de stroom er in tegenovergestelde richting wil. LED: is een diode die licht geeft als er een stroom doorheen loopt, dus een vorm van een diode.
Par. 2
Batterijen en accu’s
Spanningsbron: altijd nodig om een stroomkring te maken: batterijen, accu’s, dynamo’s, zonnecellen.
Chemische spanningsbronnen: de spanning wordt opgewekt met behulp van een scheikundige reactie. Als de stoffen die reageren op zijn, levert de batterij of accu geen spanning meer. In een chemische spanningsbron heb je altijd:
- twee elektroden: gemaakt van twee verschillende geleidende stoffen;
- een elektrolyt: een geleidende vloeistof.
Dynamo’s en generatoren
Dynamo: hierin wordt de spanning opgewekt door een magneet langs een spoel te draaien. In de spoel ontstaat dan een wisselspanning.
Stopcontact: hierin wordt de spanning opgewekt door generatoren in een elektriciteitscentrale.
Spanning
Spanning = U, spanning wordt gemeten met spanningsmeter.
Volt = V: hierin wordt de grootte van de spanning aangegeven.
Als je weet dat de spanning per batterij los is U=1,5 V. Om een batterij van 6,0 volt te kunnen maken moet je 4 staaf batterijen van 1,5 volt op de goede manier in serie schakelen: de min-pool van de ene batterij tegen de plus-pool van de andere batterij.
Hoogspanning en laagspanning
Laagspanning: een spanning kleiner dan 20 volt.
Hoogspanning: een spanning hoger dan 20 volt.
Transformator/voedingskastje: kan hoge spanning omzetten in lage spanning.
- werkt alleen op wisselspanning.
Extra
Om te begrijpen wat spanning en stroom is, kun de je gebruik maken van een model.
Zo kun je een watermodel gebruiken. Je ziet veel overeenkomsten tussen een watermodel en schakeling. Waterstroom wordt dan vergeleken met elektrische stroom. Elektrische druk wordt spanning genoemd. Dit lijkt op waterdruk. Je kunt wel spanning hebben zonder stroom, maar geen stroom zonder spanning. Nut van watermodel: je kunt begrijpen dat stroom en spanning 2 verschillende dingen zijn.
Par. 3
Schakelingen tekenen
Schakelingen
Serieschakeling: heeft geen vertakkingen: er is maar één stroomkring, als je één lampje losdraait gaan alle lampjes uit
Parallelschakeling: heeft verschillende vertakkingen: elke vertakking is een aparte stroomkring. Als je één lampje losdraait blijven de andere 2 branden.
De elektrische installatie thuis
Elektrische installatie: thuis zijn alle apparaten en lampen aangesloten op een netspanning van 230 volt. Ze zijn parallel geschakeld!
Extra
Wisselschakeling: deze schakeling maakt het mogelijk om de lamp die een trap verlicht, op twee plaatsen aan (of uit) te doen. Dat gebeurt met behulp van wisselschakelaars.
Par. 4
De stroom in een stroomkring
Stroom loopt altijd van de plus-pool naar de min-pool
De stroom meten
Stroomsterkte (I) wordt gemeten in ampère (A) met een stroom/ampèremeter
1 A = 1000 mA
1 mA = 0,001 A
Het maakt niet uit waar je een stroommeter in een serieschakeling opneemt. De stroomsterkte in een serieschakeling is namelijk op elke plaats in de stroomkring evengroot.
Stromen in huis
Te veel stroom
Twee oorzaken:
1) Overbelasting: Er staan te veel elektrische apparaten tegelijk aan: de elektriciteitsleiding wordt overbelast.
2) Kortsluiting: In de stekker raken de beide snoeren elkaar. Daardoor is er een stroomkring ontstaan die bestaat uit zeer goed geleidend koperdraad. Op het moment dat je de stekker in het stopcontact steekt, zal er door deze stroomkring een te grote stroom gaan lopen.
Zekeringen
Smeltveiligheid: Meestal een zekering of ‘stop’ genoemd. Zodra door een overbelasting of een elektrisch defect te veel stroom gaat lopen, wordt door de elektrische weerstand de geleidende draad zodanig verhit dat deze uiteindelijk smelt. Hierdoor wordt de stroomkring onderbroken.
Een zekering moet altijd in serie worden geschakeld met de apparaten die hij moet beveiligen!
Extra
In gemengde schakelingen zijn de verschillende onderdelen soms in serie met elkaar geschakeld en soms parallel aan elkaar geschakeld
Par. 5
Elektrische apparaten in stroomkringen
Er zijn er apparaten die elektrische energie omzetten in bijvoorbeeld warmte, licht of beweging.
Het vermogen van een apparaat
Vermogen (P) wordt opgegeven in watt (W), soms ook in kilowatt (kW).
Vermogen: geeft aan hoeveel elektrische energie het apparaat per seconde verbruikt.
Het elektrische energieverbruik meten
Kilowattuurmeter=elektriciteitsmeter: deze meter houdt bij hoeveel energie er door alle elektrische apparaten samen verbruikt wordt in kilowattuur (kWh).
Het energieverbruik berekenen
Twee dingen die je moet weten voor het berekenen:
1) het vermogen van het apparaat
2) de tijd die het aangestaan heeft
vermogen (in kW) • tijd (t) = kWh = E = P • t
Als het vermogen van een elektrisch apparaat wordt opgegeven in watt moet je het eerst omrekenen naar kilowatt. Dus delen door 1000!
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden
L.
L.
Hee, ik zit ook op het CGU!
Goeie samenvatting, handig voor leren morgen een natuurkunde rep. ;)
12 jaar geleden
AntwoordenA.
A.
wow best wel chill dit.. heb morgen so nask
12 jaar geleden
AntwoordenJ.
J.
Dit is een goede lijst, ik heb namelijk havo/vwo boeken de eerste 3 jaren :S
Maar het is echt goed :D :D :D
12 jaar geleden
AntwoordenL.
L.
Dit heeft me bestwel geholpen, heb morgen een pw hierover. Thanks!
12 jaar geleden
AntwoordenA.
A.
Best chill, thnx.
X
12 jaar geleden
AntwoordenK.
K.
yeah veat handig vanmiddag toets, nu gaan we hem niet verkloten! ;)
12 jaar geleden
AntwoordenN.
N.
Dankje! overmorgen een Pw nask, dit helpt! x
12 jaar geleden
AntwoordenL.
L.
Ah, superfijn dit! Heb morgen een nask proefwerk lol..
12 jaar geleden
AntwoordenZ.
Z.
Echt super dit, heb binnenkort een toets, bah.
12 jaar geleden
AntwoordenH.
H.
Koalo Chill! :D
12 jaar geleden
AntwoordenI.
I.
echt bedankt!
jammer dat de extra er niet bij zit!
nu hopen op een voldoende morgen!
11 jaar geleden
AntwoordenA.
A.
Weet iemand nog vragen wat er op komt?
11 jaar geleden
AntwoordenC.
C.
slim gedaan
dankjewel schat!
hou van je mattie
kusjes van je bas!
11 jaar geleden
AntwoordenE.
E.
wauw tanks nu hoef ik niet meer zelf te schrijven!
11 jaar geleden
AntwoordenN.
N.
dankjeee x
11 jaar geleden
AntwoordenS.
S.
OMG echt super!! echt alle belangrijke dingen staan erin :) Dankjee!! xx
11 jaar geleden
AntwoordenJ.
J.
OMG, dit had ik net nodig, heb binnenkort een toets hiervan. Echt supertof & superbedankt!!!!!!!! =DDDD
11 jaar geleden
AntwoordenP.
P.
thnx !! begrijpte het niet echt, maar door deze samenvatting begrijp ik het helemaal overmorgen s.o !!
11 jaar geleden
AntwoordenE.
E.
BEDANKT!! Ik heb morgen toets,
en ben heeeel slecht in nask
en heb nog niet geleerd!
Ben je zooo dankbaar ! :)
11 jaar geleden
AntwoordenL.
L.
dankje, dit hoofdstuk is al bijna een halfjaar geleden ... Update ?
10 jaar geleden
AntwoordenF.
F.
thanx ouwe!! keo morge examen :P
10 jaar geleden
AntwoordenJ.
J.
Ik ben nou niet echt de beste in nask en ik heb ook geen zin om uren achter het boek te gaan zitten. Met deze samenvatting veel sneller klaar !!!
10 jaar geleden
AntwoordenM.
M.
Super, ik had geen tijd meer op er zelf een te maken. Dus heel erg bedankt. Goeie samenvatting btw.
10 jaar geleden
AntwoordenS.
S.
Jo Chil man , Morgen rep nask geen zin om te leren maar dit helpt srs thx bro
10 jaar geleden
AntwoordenA.
A.
dit is echt goed
9 jaar geleden
AntwoordenL.
L.
echt goed ! snapte er helemaal niks van maar nu wel bedankt.
9 jaar geleden
AntwoordenT.
T.
oohh zo bedankt boeken op school vergeten en ik heb morgen nask PW zo bedankt!!!!!! :)
9 jaar geleden
AntwoordenM.
M.
dit is echt makkelijk om mee te leren ik heb een 9 gehaalt
9 jaar geleden
Antwoorden..
..
ik heb een 1-2 havo vwo boek en heb een pw van hoofdstuk elektriciteit en ik heb dit gevonden maar is dit wel dezelfde ?
8 jaar geleden
AntwoordenA.
A.
held!
8 jaar geleden
AntwoordenA.
A.
Nice!
8 jaar geleden
AntwoordenJ.
J.
echt chil dit, volgende week proefwerkweek dus kan dit wel gebruiken! thaaanks
8 jaar geleden
AntwoordenR.
R.
wat heb je gehaald ? Had je genoeg aan deze samenvatting?
8 jaar geleden
S.
S.
Hele goeie samenvatting.??
8 jaar geleden
AntwoordenK.
K.
Super fijn! hier heb ik echt wat aan voor mijn pw morgen!
7 jaar geleden
AntwoordenS.
S.
super handig ik heb morgen een so ik lees dit een paar keer door en ik hoop op een voldoende:)
7 jaar geleden
AntwoordenJ.
J.
Laat ook de symbolen zien die ze in een schakelschema gebruiken.
7 jaar geleden
AntwoordenB.
B.
Sorry maar hoogspanning is niet alles wat hoger is dan 20V. In de techniek is 230V nog laagspanning. je moet het eerder hebben over veilige en onveilige spanning als je 20V als grens gebruikt.
6 jaar geleden
AntwoordenD.
D.
thanks
6 jaar geleden
AntwoordenR.
R.
Wel handig dit,
geen idee of ik dit ga nodig hebben want ik doe t-havo
6 jaar geleden
AntwoordenI.
I.
Handig!
5 jaar geleden
AntwoordenA.
A.
ik heb het boek in het engels dus dit is heeeel handig!
5 jaar geleden
AntwoordenJ.
J.
Fk handig heb namelijk zo Nask PW
5 jaar geleden
Antwoordeneen scholier
een scholier
goed
4 maanden geleden
Antwoorden