Hoofdstuk 1 t/m 10

Maatschappij samenvatting hoofdstuk 1 t/m 10

Communicatie =

doorlopend proces waarbij bedoeld of onbedoeld informatie wordt overgebracht aan een ontvanger

- non-verbaal (zonder woorden/bijv.gevoelens)

- Verbaal (met tekst/woorden)

-indirect (meestal meerzijdig/bijv.gesprek of seks)

-direct (meestal eenzijdig/bijv.radio of brief)


4 taken van de media:

- informatie leveren

- opinies/gedrag beïnvloeden

- kennis/inzicht vergroten

- verstrooiing bieden



5 funcies van massamedia:

- cultuur overdragen (kunst/geheel van normen&waarden)

- blikveruiming

- kennis/informatie overdragen

- kennis/informatie overdragen tussen overheid-burgers

- uitwisseling meningen


Normen = regels voor het gedrag

Waarden = opvattingen over wat goed/mooi/nastrevend belangrijk is


Publieke agenda / agendatheorie = onderwerpen die de media aandraagt waar wij ons vervolgens mee gaan bezighouden. Zij selecteren het nieuws waarover mensen geïnformeerd gaan worden.


De massamedia heeft dus wel invloed op de mens bij deze theorie:

- beperkte invloed  mensen selecteren bewust/onbewust en bepalen zelf wat ze met de info doen

- grote invloed  als er veel over een bepaald onderwerp wordt gepraat gaat men dit onder- en overschatten en zo krijgen mensen een vervormd beeld van de werkelijkheid  vormen mening op basis van verkeerde informatie



Selectieve perceptie: mensen nemen slechts een deel waar van wat is gebeurd

Mensen nemen het gene waar wat:

- goed bij hun uitkomt

- past in hun referentiekader (= geheel van gewoonten)

- past bij hun normen en waarden

- aansluit bij hun kennis en ervaring


de massamedia kan nooit een geheel objectief beeld van de werkelijkheid geven:

- het nieuws is maar een fractie van wat er allemaal in de wereld is gebeurd, journalisten kiezen deze onderwerpen uit en bepalen wat wel en niet nieuws is.

- De manier waarop de journalisten het nieuws weergeven hangt weer af van hun referentiekader, normen&waarden en kennis&ervaring





Injectienaaldtheorie = het publiek neemt boodschap van de media klakkeloos over

 indoctrinatie + manipulatie

Optimisten: de maatschappij wordt hierdoor verbeterd doordat de massamedia met goede boodschappen de massa opvoeden.

Pessimisten: door gewelddadige uitzendingen via massamedia kan de massa tot geweld worden aangezet



Indoctrinatie =

Manipulatie =


Theorie tweetrapsmodel (two-step-flow-theorie) =

Publiek wordt opgesplitst in 2 groepen

- opinieleiders

- volgers


Leiders bepalen wat in het nieuws komt en verwerken de informatie, volgers nemen dit over en vormen zo hun mening. Dus in feite werd alles bepaald door de leiders  dit werkte niet.


Selectiviteitstheorien =

Tegengestelde injectienaaldtheorie

Ontvangers bepalen namelijk zelf hoe ze door de massamedia beïnvloed worden. Mensen nemen selectief waar + onthouden selectief  gebaseerd op selectieve perceptie


Commerciële media maken hier gebruik van en zenden uit wat het grote publiek graag wilt.


Kranten brengen 6 soorten berichten:

- beleidsinformatie (politieke/maatschappelijke ontwikkelingen)

- human-interest (alledaagse/bijzondere gebeurtenissen)


- verstrooiing (strips)

- praktische informatie (weer)

- opinie (ingezonden brieven/column)

- advertenties ( niet onder verantwoording van redactie)


4 soorten kranten:

- regionale/landelijke kranten

- ochtend/avond kranten

- populaire massakranten/kader kranten

- kleur van kranten


Regionale/landelijke krant :

Verschil = verspreidingsgebied

Landelijke kranten  veel aandacht binnenlands nieuws over gehele land

Regionale kranten  veel aandacht binnenlands nieuws over eigen streek/regio


Ochtend/avond krant :

Verschil = tijdstip

Ochtendkrant  nieuws van vorige dag

Avondkrant  nieuws van de nacht en ochtend



Populaire massakrant/kader krant :

Verschil = opmaak/doelgroep/amusement/beleidsinformatie


Populaire massakrant  veel human-interest + verstrooiing

Kaderkrant  veel beleidsinformatie


Kleur van krant :

- politiek/maatschappelijk gezien

- identiteit:

- opinieonderdelen

- nieuwsselectie


Tijdschriften = periodieke massamedia met een zeer variërende inhoud + doelgroep

- vrouwen/dames –bladen (praktische informatie voor huisvrouw)

- mannenbladen (seks speelt grote rol)

- familiebladen (human-interest/ reportage/ achtergrondinformatie/ sport/ seks)

- gossip/roddel –bladen (human-interest)(vast patroon: - het succes +schone schijn beroemdheid

- keerzijde van succes, verdriet


Omroepbestel = de gehele organisatie van de Nederlandse omroep


3 kenmerken publiek bestel


- maken van wist is verboden

- open bestel, iedereen die voldoet aan wettelijke voorwaarden kan zendtijd+financiële steun krijgen

- programmatische autonomie, volledige vrijheid invulling van programma’s

 vrijheid van meningsuiting, godsdienst en levensovertuiging


Pluriformiteit = het hebben van een eigen identiteit


Commerciële zenders:

1. winst

2. pluriformiteit


Publieke bestel  omroepinstellingen

- omroepverengingen ( VPRO/TROS)

- Nederlanse Omroep Stichting (NOS)

- De Stichting Ether Reclame (STER)

- educatieve omroepinstellingen

- lokale + regionale omroepinstellingen


omroepvereningingen (=vereniging/stichting met minimum aantal leden / eigen identiteit)

krijgen zendmachtiging wanneer:

- eigen identiteit

- vereniging/stichting  geen winst (financiering vanuit: STER/omroepbijdrage/ledencontributies/verkoop omroepbladen/merchandising)

- volledig programmapakket brengen  totaalprogramma


- minimaal aantal leden


merchandising : verkoop van artikelen die met omroepvereningen en haar programma’s samenhangen. (bijv. tshirts/boeken/cd’s van populaire programma’s)


aspirant omroep : nieuwe omroepvereniging die moet voldoen aan aantal eisen.

- ledenaantal

- kijkcijfers


ledenaantallen van een omroep  status  zendtijd


Naam Identiteit zender

EO Evangelische Omroep Rechtszinnig protestants-christelijk Meer godsdienstig dan politiek Amusement: krachttermen vermeden Nederland 2

KRO Stichting Katholieke Radio-omroep Katholiek Meer godsdienstig dan politiek Nederland 1


Publieke omroepen: (dit kost de staat geld) (boodschap overbrengen)

- meningen  educatief

- cultuur  cultureel

- sport  verstrooiing

- nieuws  informatief


Commerciele omroepen: ( WINST maken!!!!)

- nietszeggende programma’s 


- boodschaploos 

- verstrooiing 

- kijkcijfers 

- reclame 

- WINST


Ontzuiling  Individualisering

Mensen lieten keuzes afhangen van persoonlijke voorkeur en niet van de zuil waar ze vandaan kwamen  massamedia kon niet meer op hun vaste aanhang rekenen  massamedia ging rekening houden met wensen van het ‘grote publiek’

Mensen wilden

- vermaakt worden

- objectief ingelicht worden


objectief = feiten

subjectief = meningen


vervlakking (later vertrossing) = omroepvereningingen richten zich minder op publiek in eigen zuil en meer op ‘grote publiek’ want dan kregen ze:

1. – hoge kijkcijfers

-- hoge ledenaantallen

2. – kwaliteit

-- identiteit


Het programma-aanbod werd eenzijdiger en er waren kleinere verschillen tussen programma’s.

Ook de technologische ontwikkelingen hielpen mee aan de vervlakking:


Antennes  centrale antennesystemen met ondergrondse kabels  satelliettelevisie


Factoren waardoor discussie in omroepbestel ontstond:

- cultureel vlak  steeds verdere ontzuiling in samenleving

- economisch vlak  ontzuiling leidde tot consumentisme onder omroeppubliek 

mensen gingen omroep waarderen om programma’s i.p.v. hun boodschap  verzuilde omroepen zette identiteit aan achtergrond  richtten zich op ‘grote publiek’

- technologisch vlak  via buitenland kwam commerciële televisie in beeld  Nederland concurrentie  Nederland ging hier ook mee beginnen

- politiek vlak  discussie over omroepbestel werd bepaald door compromiskarakter van nieuwe wetgeving  bestel werd open  bleef verzuild


6 belangentegenstellingen omroepbestel:

- Tegenstelling belang van economische groei – uitgangspunten mediabeleid

- economisch gezien positief want meerdere advertenties in commerciële zenders

- pluriformiteit kan in het nauw komen

- Tegenstelling verzuilde A-groepen – Ontzuilde A-groepen  verzuilde bescherming

 onverzuilde voordeel van invoering commerciële televisie

- Tegenstelling bedrijfsleven – overheid

- bedrijven geintresseerd in commerciële televisie  meer reclamemogelijkheden


- overheid willen pluriformiteit behouden  los van de druk kijkcijfers & adverteerders

- Tegenstelling technologische mogelijkheden – maatschappelijke wenselijkheid gebruik

Technologie  niet alles wat kan, moet ook.

- Tegenstelling afnemende steun bevolking voor publieke omroepbestel – vrees

deskundigen/politici voor verdere vervlakking

- Tegenstelling politieke partijen  verdeeldheid  in hoeverre moet de overheid zich met

de media bemoeien ?


3 vormen omroeporganisaties buitenland:

- commerciële omroep

- duaal bestel

- staatsomroep (indoctrinatie)

- weinig overheidsinvloed

- veel overheidsinvloed


Verenigde staten  commerciële omroep

- zendtijd wordt gevuld door zuiver commerciële omroepen

- zeer geringe invloed overheid

- vergunning nodig voor oprichting van zendstations

- geen programmatische voorschriften

- inkomsten zendstations volledig uit reclamegeld

- zendstations richten zich volledig op kijkcijfers + adverteerders


- ze zenden vooral licht-amusement + journaal onderbroken door reclame

- zeer eenzijdig programma aanbod

- kleine groep niet-commerciële zendstations  weinig bekeken


Duitsland + Rusland  staatsomroep


Duitsland  weinig overheidsinvloed

Rusland  veel overheidsinvloed



Duitsland:

- deelstaten met hun eigen omroeporganisatie (9) (neutraal)

- samengesteld door parlement/maatschappelijke organisaties v