Hoofdstuk 1 en 2

Samenvatting Sprekend Verleden Hoofdstuk 1: Geschiedenis

'Het verleden is voorbij. En met wat voorbij is, heb je niets meer te maken'
Misschien heb je dat wel eens gedacht of horen zeggen. Wie dat denkt of zegt heeft weinig nagedacht en te weinig om zich heen gekeken. Want het verleden is overal om je heen. Geschiedenis zit ook in de hoofden van mensen. Je draagt je eigen geschiedenis met je mee. Het gaat bij geschiedenis niet alleen om weten, maar ook om te weten komen. Er komt elke dag, elk jaar geschiedenis bij. Je zult merken dat mensen verschillend denken over 'wat geschied is'. Vandaar dat je geleerd wordt om te 'wikken en te wegen' hoe je de geschiedenis dient te beoordelen.

- Wat is Geschiedenis?
Geschiedenis bestaat uit verschillende verhalen uit het verleden. Het is heel moeilijk om er achter te komen wat er precies gebeurd is. Mensen verschillen daar dan ook van mening over. En als je er achter kunt komen wat precies gebeurd is blijkt dat niet iedereen dezelfde dingen belangrijk vindt. Er worden daar dus ook keuzes in gemaakt. Geschiedenis bestaat dus uit verschillende verhalen over het verleden.

Geschiedenis is ook een manier van denken en onderzoeken. Men maakt bij dat denken en onderzoeken gebruik van bronnen. Geschiedenis betekent dan ook historie. Het is een Grieks woord dat onderzoek betekent. Vandaar dat we bron omschrijven als: Alles waardoor je iets over het verleden te weten kunt komen. Je mag bronnen niet zo maar geloven. Bij het onderzoek van bronnen gaat het om bijvoorbeeld om de vraag of iets een feit is ( iets dat echt gebeurd is en bewezen kan worden). Is er bewijs voor een bewering of niet? Is de bron betrouwbaar? Is er sprake van standplaatsgebondenheid?

Met standplaatsgebondenheid wordt bedoeld dat een mens altijd vanuit zijn eigen achtergrond kijkt naar gebeurtenissen. ( daarbij spelen geloof, politieke overtuiging en andere zaken een rol).Bij het beoordelen van een bron moet je je dus altijd bewust zijn van je eigen standplaatsgebondenheid.

- Wat heb je aan geschiedenis?
Zonder geschiedenis valt niets te begrijpen. Ieders leven wordt sterk beïnvloed door wat vroeger is gebeurd. Zonder kennis van de geschiedenis kun je niet begrijpen wat er in de wereld gebeurt. Dat is de reden dat in westerse landen geschiedenisonderwijs een belangrijk middel is om mensen bewust te laten zijn van hun verleden en geschiedenis een plaats heeft gevonden in het huidige onderwijs. Maar je zult merken dat ook na de school het ontwikkelen van je historische denken doorgaat. Denk maar aan b.v. de berichten in de kranten of het nieuws dat tot je komt via de t.v. Zouden al die berichten wel juist zijn? Het is die kritische geest die we je via het geschiedenisonderwijs bij willen brengen waardoor je in staat zult zijn zelf je eigen antwoord te kunnen geven op vragen waarmee je als vanzelf in onze wereld te maken krijgt.

- Soorten Bronnen
Geschreven en ongeschreven bronnen
Bronnen zijn alle dingen waardoor je iets over het verleden te weten kunt komen. Ze kunnen worden onderverdeeld in geschreven en ongeschreven bronnen. Voorbeelden van geschreven bronnen: een dagboek of een brief; voorbeelden van ongeschreven bronnen: een kasteel of een tempel.

- Primaire en secundaire bronnen
Bronnen kunnen we ook onderverdelen in primaire ( op de eerste plaats komende) en secundaire ( op de tweede plaats komende) bronnen. Een primaire bron is van een ooggetuige afkomstig en geeft direct inlichtingen over wat je wilt weten. Een secundaire bron gaat altijd via een tussenpersoon.

- Wat heb je aan bronnen
Wat je aan een bron hebt hangt helemaal af van wat je precies wilt weten.
In het boek maak je kennis met verschillende soorten bronnen.

- Standplaatsgebondenheid
Dezelfde gebeurtenis kan vanuit verschillende gezichtshoeken worden bekeken. Je ouders zijn minstens 20 jaar ouder en voelen zich voor jou verantwoordelijk. Daardoor bekijken zij sommige zaken anders dan jij. Niet alleen leeftijd maar ook sekse, het geloof dat je belijdt, het land waar je woont en nog veel meer beïnvloedt je kijk op wat er gebeurt. Iedereen bekijkt alles vanuit zijn eigen achtergrond.

- Cultuur
Ook de cultuur waarin je opgroeit , beïnvloedt je kijk op wat er gebeurt. Cultuur is het denken en doen van een bepaalde bevolkingsgroep.

Samenvatting Sprekend Verleden Hoofdstuk 2: Geschiedenis

- MENSEN EN HUN CULTUREN
De oudste skeletten van mensachtige wezens zijn gevonden in Oost Afrika, waar nu Tanzania, Kenya en Zuid Ethiopië liggen.

Vooral de Olduvaikloof zou door vondsten van Mary en Louis Leakey beroemd worden.

Het ontstaan van etnische verschillen
Het is nog steeds een raadsel hoe etnische verschillen tussen groepen mensen zijn ontstaan. Onder een etnische groep verstaan we een groep mensen met lichamelijke kenmerken die anders zijn dan bij andere groepen mensen. Deze kenmerken zijn erfelijk. Het opvallendste kenmerk is de huidskleur.

Mensen hebben zich in groepen over de wereld verspreid en pasten zich dan aan de omgeving aan.

- HET ONTSTAAN VAN VERSCHILLENDE CULTUREN
Onder een cultuur verstaan we het denken en doen van een bepaalde bevolkingsgroep.

Tot cultuur behoren:

# hoe mensen in hun levensonderhoud voorzien en hun inkomsten verdelen: economie

# hoe mensen zich gedragen en met elkaar omgaan: sociale omstandigheden

# hoe mensen de macht onder elkaar verdelen: politiek

# andere onderdelen - of uitingen - van een cultuur zoals godsdienst, taal, onderwijs en wetenschap, kunst, rechtspraak, sport

Hoe moeten we de cultuurverschillen verklaren?

Het antwoord is te vinden in de geschiedenis van de mensen. Iedere groep heeft een eigen geschiedenis.

- VERZAMELEN EN JAGEN: ZO BEGINNEN ALLE GROEPEN WAT WAREN DE OVEREENKOMSTEN?
Overal zijn stenen vuistbijlen (bijlen zonder steel die in de vuist gehouden werden) speerpunten en schraapstenen gevonden.

Ook zijn op veel plaatsen aanwijzingen gevonden dat mensen probeerden de natuur door magie te beheersen. Magie is iets doen waarvan men denkt dat het een geheimzinnige 'kracht' heeft. Omdat voor veel mensen het leven vol geheimen zat en onbegrijpelijk zochten de mensen naar een verklaring. Men vond die door daarvoor goden te gebruiken. Een god voor b.v. het weer of de jacht. De godsdienst gaf de mensen zo een gevoel van veiligheid.

- DE OVERGANG NAAR DE LANDBOUW
In de geschiedenis zijn 2 vernieuwingen van enorme betekenis

1) De overgang van het verzamelen en jagen naar de landbouw.

2) De overgang van landbouw naar industrie.

Akkerbouw en veeteelt werden voor het eerst ongeveer 7000 jaar voor Chr. bedreven. De oudste sporen van landbouw zijn gevonden in Mesopotamië, het gebied tussen de rivieren de Eufraat en Tigris (waar nu Irak ligt). Daar ontdekte men voor het eerst hoe men door zaaien het volgende jaar kon oogsten en hoe bepaalde dieren als 'huisdier'konden worden gebruikt.De overgang van jagen en verzamelen naar landbouw vond in Europa plaats in de periode tussen 7000 en 3000 voor Chr.

- HET ONTSTAAN VAN DE MENS
Over het ontstaan van de mens wordt verschillend gedacht. Bijna elke godsdienst geeft een ander antwoord. In de bijbel wordt het scheppingsverhaal geschreven waar Adam en Eva een rol in speelden. In onze tijd weten we door Charles Darwin (1809-1882) dat het verhaal uit de bijbel een verhaal is. Darwin toonde via de evolutieleer aan dat de mens zich langzaam ontwikkelde van aapachtige tot de huidige mens. Maar niet iedereen kan zich vinden in zijn wetenschappelijk verantwoorde evolutieleer. De Evolutie is langzame verandering

- PREHISTORIE
Zo wordt de tijd in de geschiedenis genoemd, waarover door niemand in die tijd zelf is geschreven. Toch zijn er gelukkig ongeschreven bronnen uit de prehistorie waardoor we toch iets van de geschiedenis uit die tijd hebben leren kennen. Hoewel er soms nog veel mysteries over zijn. Voorbeelden van ongeschreven bronnen zijn b.v. grotschilderingen in Lascaux in Frankrijk. In ons land zijn het de Hunebedden die tot de verbeelding spreken. Het zijn graven voor de mensen van een heel dorp. Ze zijn gebouwd in de periode 3500-2700 voor Chr. In Europa zijn er nog andere stenen monumenten zoals Stonehenge in Engeland en Carnac in Bretagne. Een andere bron uit de prehistorie zijn de veenlijken. Het in ons land bekendste veenljk is 'het meisje van Yde' dat gevonden werd in 1897. Zij moet ongeveer 16 jaar zijn geworden en geleefd hebben in het begin van onze jaartelling In het Drents museum in Assen heeft men met moderne technieken een reconstructie van het hoofd van het meisje van Yde gemaakt. Nog steeds vragen we ons af waarom mensen op zo'n gruwelijke manier werden omgebracht. Aan het onlangs verschenen standaardwerk over de Nederlandse prehistorie werden gegevens ontleend die in NRC Handelsblad van 070505 in de volgende grafiek werden weergegeven