Godsdienst

-- SAMENVATTING VAN GODSDIENST H1 PARAGRAAF 3 + H2

 6 levenvragen (vragen die betrekken hebben op allerlei aspecten v je eigen leven):
- wat is belangrijk in het leven?
- wie is de mens?
- hoe leven mensen met elkaar samen?
- wat is de betekenis v lijden en dood?
- wat is tijd?
- wat is de natuur?
• mensbeeld: een doordacht visie/kijk op de mens
 mensbeeld omvat altijd 2 aspecten:
- uitspraken over hoe de mens feitelijk is
- uitspraken over hoe hij zou moeten zijn

• rechten vd mens: een verklaring die veel opvattingen binnen moderne, westerse mensbeelden bevat
• etnocentrisme: het verschijnsel waarbij men het eigen volk als maatstaf beschouwt en het vreemde als minderwaardig ervaart
- vb: grieken – barbaren, moslims – christenhonden
 bijbelse boek Genesis:
- bevat aantal ‘bouwstoffen’ voor een bijbels mensbeeld
- de mens is naar het beeld v God gemaakt, de dieren niet
- de mens is schepper & beheerder
- man & vrouw zijn gelijkwaardig
- laat zien dat er ook kwaad in de wereld bestaat
• zondeval: iets doen dat in strijd is met Gods gebod, je begaat een zonde
 de straffen v God na de zondeval:
- man & vrouw schamen zich als ze naakt zijn
- vijandschap onder de nakomelingen vd man & vrouw
- vrouw zal met pijn kinderen baren
- man zal in het zweet werken voor zijn brood
- de mens wordt sterfelijk
• bijbelse mensbeeld: de mens is een moraal wezen dat goed en kwaad kent (we kunnen kiezen)
• rijk v God: een volmaakte wereld waarin de kwaad en de dood niet meer bestaan, een situatie die nog volmaakter is dan de oorspronkelijke paradijstoestand

- hoe? door geloof & inzet
 Thomas Hobbes:
- engelse filosoof, bekend als de grondlegger vh liberale denken
- burgers moeten een stuk v hun vrijheid inleveren aan de overheid, die op haar beurt ervoor zorgt dat de burgers beschermd worden door een ‘sterke arm’
- leefde in de tijd vh opkomend kapitalisme & opkomst vh individu & secularisatie
• secularisatie: het terugdringen vd invloed vd kerk & geloof in de samenleving
• homo homini lupus: de mens is voor de mens een wolf
• mensbeeld van Hobbes: de mens is van nature een egoïst en asociaal » negatief mensbeeld
• sociaal contract: een contract tussen alle mensen waarin zij hun rechten overdragen aan een heerser die zij gehoorzaamheid verschuldigd zijn
» zonder zo’n contract verkeren mensen in angst & gevaar
• Leviathan: een sterke heerser (overheid) aan wie de mensen in gezamenlijk overleg hun rechten hebben overgedragen. ( = letterlijk machtige monster)

 Karl Marx:

- een vd grondleggers vh socialisme & communisme
- voelde zich in zijn tijd verbonden met de arbeiders & arme boeren v zijn land
- de mens is een egoïst, maar dat is hij geworden, hij is zo opgevoed, hij kan zo veranderen door de maatschappij
- de mens grijpt in de natuur in, hij verandert de omstandigheden, vervolgens wordt hij zelf weer door die omstandigheden beïnvloed
- ‘christendom is opium voor het volk’
• mensbeeld van Marx: de mens is een arbeidend wezen, de mens is veranderlijk maar in wezen is hij goed & sociaal » positief mensbeeld
• arbeidend wezen: een wezen dat zich door zijn arbeid verwerkelijkt
 vervreemding: mens is vervreemd v zijn eigen wezen (in kapitalisme)
- arbeider vervreemdt vh product dat hij maakt (product is voor de ondernemer)
- arbeider vervreemdt vh arbeidsproces (werkt voor ondernemer)
- arbeider vervreemdt v zichzelf (kan creativitieit niet kwijt in werk)
- mensen vervreemden v elkaar (arbeiders & ondernemers concurreren met elkaar)
• klassenloze maatschappij: de productiemiddelen zijn dan in handen v alle mensen samen (maatschappij), geen uitbuiting, geen concurrentie & strijd

 Sigmund Freud

• onbewuste: een soort resevoir met driften, verlangens, jeugdervaringen, trauma’s, etc. waarvan wij ons niet bewust zijn
• geweten: een innerlijk besef v wat goed & wat kwaad is » gevormd door opvoeding & socialisatie
 psychisch apparaat (hierdoor functioneert de mens):
Überrich
(super-ego, geweten, bewuste, moraal vd samenleving)
Ich
(houdt Es en Überrich in evenwicht, sluit compromissen)
Es
(seksuele drift, destructiedrift, onbewuste)
• mensbeeld v Freud: de mens is een seksueel wezen en wordt ook bepaald door hun irrationele driften
• eros: de seksuele drift. doel is om te binden, in stand te houden, steeds grotere eenheden voort te brengen
• libido: de energie die voortkomt uit Eros
• sublimering: het vermogen om v oorsprong seksuele energieën niet op een seksueel object te richten, maar op een ander, maatschappelijk nuttig object
» door je seksuele driften te sublimeren ontstaat cultuur

• thanatos: destructiedrift. doel is om te ontbinden, samenhangen te verbreken, dingen te vernietigen » agressie » alles tot de dood brengen (doodsdrift)
 Jean-Paul Sartre:
- grondleggers vh existentialisme
- je mag je vrijheid niet uitleveren aan god, aan een overheid of aan de mening vd massa
- gaat er vanuit dat wij hele rationele mensen zijn » kritiek: emotie, perongeluk doen
• mensbeeld v Sartre: de mens is een vrij wezen, een wezen dat steeds zelf moet kiezen, hij is wat hij van zichzelf heeft gemaakt
 existentialisme:
- bij voorwerpen gaat het wezen vooraf aan de existentie
- bij de mens gaat de existentie vooraf aan het wezen
 vrijheid heeft 2 kanten:
- positief: vrijheid is iets geweldigs
- negatief: het kan ook een verschrikkelijke last zijn, bv wanneer je een dilemma hebt