De koloniale relatie tussen Nederland en Nederlands Indie

De koloniale relatie tussen Nederland en Nederlands-Indie

(1795-1806 Bataafse republiek)

Nederland was een republiek en wilde de VOC (verenigd oost Indische Compagnie) oprichten. Een republiek is een land wat bestaat uit verschillende gewesten, de belangrijkste gewesten waren: Zeeland,
Utrecht en Holland.

1602 => de oprichting van de VOC – het was business en handel. Ze zeiden dat alle schepen die gaan naar oost-indie onder 1 handelsvereniging moeten.
2 belangrijke punten:

- veiligheid
- concurrentie
De republiek heeft genoeg concurrenten. In het begin waren de Portugezen ( die ook hun katholieke godsdienst wilden verspreiden) de concurrentie en daarna de Britten. Na 1602 kon niemand meer een eigen bedrijfje oprichten (monopolie) tot ongeveer 1800.

17e eeuw => gouden eeuw => door economische welvaart door o.a. de VOC. Specerijen waren erg belangrijk. Peper en nootmuskaat konden ook niet bederven en was dus ook makkelijk mee te nemen op een schip en kon in kleine hoeveelheden, omdat het veel waard was.

Nederlands-indie was op het begin geen kolonie, maar NL had in bv Java handelsposten.
Handelsposten = factorijen => een belangrijke factorij was Batavia.
Kenmerken van een factorij:
- burgt/fort er om heen
- opslagplaatsen voor goederen

De VOC mocht oorlog voeren in Indie. Goeverneur Generaal was de koning van de VOC. De GG had de leiding over handelsnederzettingen. Hij had ook een goede relatie met de inlandse vorsten ( dat is de adel). Java bestond als het ware uit allemaal kleine koninkrijkjes en met die koninkrijkjes moest de VOC uitdealen.

Vorst => Sultan => herendiensten
Een eenvoudige indier moest allerlei diensten verrichten zonder vergoeding. Als de sultan een brug moest vernieuwen deden die indiers dat. De beste oogst van de indiers moest ook afgestaan worden.


Een boer moest ook producten leveren, zoals peper. Dat ging via de vorsten, en die vorsten leverden het weer aan de VOC als tussenpersoon.
Ze moesten dus een contigent afleveren. Een contigent is een vaste hoeveelheid. Stel dat het een slecht oogstjaar was, ze moeten het contigent toch
zien te leveren hoe dan ook!
De boeren werden dus op twee punten onderdrukt:
- herendiensten
- oogst
Tot ongeveer 1675 maakte de VOC veel winst!

De VOC maakte dus veel winst, het was een efficiente organisatie => ze hadden ook nog een keer tussenhandel ontwikkeld met landen in Azie.
De VOC had voor 1675:
- goede managers en goede organisatie
- ze hadden nog niet veel concurrentie van het buitenland

Na 1675 begint de neergang van de VOC al. In de 18e eeuw maakt de VOC
alleen nog maar verlies.
- winst => 17e eeuw
- verlies => 18e eeuw

De VOC had na 1675 (begin 18e eeuw):
- Internationale concurrentie ( van de britten en fransen)

- Slechte managers => door corruptie!
- Ze bezuinigen en investeren niet => het gevolg is slechtere en kleinere schepen

Aan het eind van de 18e eeuw is de VOC bijna faillet. Vanaf +/- 1800 zijn de handelsposten van de Nederlandse staat en dus niet meer van de VOC. De schulden gingen ook naar de staat.
1e gouverneur-generaal => Jan Pieterszoon Coen => is nu berucht, omdat hij op de molukken heel veel indiers heeft vermoordt. Er woonden eerst 14000 indiers en na de uitroeing nog maar 1000! Hij wilde dat zij alleen maar werkten voor Nederland. Hij wilde niet dat ze bijvoorbeeld nog stiekem met de portugezen handelden! Daarvoor heeft hij zoveel mensen uitgeroeit.
- NL ziet hem als held
- Indie ziet hem als onderdrukker van hun land

2e gouverneur-generaal in nl-indie => Daendels! => rond 1800 in de franse tijd (patriotten) => Daendels was degene die naar nl-indie ging NA de VOC (moest problemen oplossen namens nederland)
Als patriot schafte hij de herendiensten namens nederland af. Hij wilde een vast plantloon plantloon = javaanse boeren moesten een deel van de oogst aan het gouvernement afstaan, het was een vast bedrag en ze keken niet aan hoeveel arbeid de boeren eraan hebben gehad. Het plantloon kon wel omlaag gaan door een slechte oogst.

Daendels was de eerste die het durfde op te nemen tegen de Indische adel!
Daendels heeft in Java een grote postweg laten aanleggen ( een soort van A1 die een verbindingsweg was tussen veel gebieden) door het oerwoud heen. Hij heeft daarvoor boeren gebruikt ZONDER ze te betalen! Hij is dus gewoon een hypocriete patriot.

De javaanse adel irriteerde zich ontzettend aan de postweg.

Diponegoro => Hoogste Javaanse adel die er was (1825-1830)
Hij heeft een oorlog gevoerd in Java met NL om ze er uit te werken. Hij zag het als een strijd tegen de blanken. Eind 1800 werd hij een held van het volk. In de indonesische schoolboeken is hij een held! Tussen 1825 – 1830 zijn er 200.000 javanen omgekomen en 8000 nederlanders.

1830 – 1870 => Het Cultuurstelsel (ontwikkeld door: J. van den Bosch)
het cultuurstelsel houdt in dat een boer 1/5 deel van zijn grond ‘in cultuur brengen’ voor de nederlanders. De nederlanders bepaalden wat daarop verbouwd werd.de oogst van de ‘cultures’ moest worden afgestaan aan het gouvernement, in ruil voor plantloon.

Batigslot => de producten van het cultuurstelsel werden door de nederlandse handel-maatschappij (NHM) op veilingen in nederland verkocht. De winst ging naar de nederlanse schatkist. Hierdoor kon de nederlandse regering haar begroting sluiten met een ‘batig slot’, een overschot aan inkomsten.
Batigslot bestond uit winst en begroting.

Als nederland nl-indie niet meer heeft, zijn er veel inkomsten verloren. Het cultuurstelsel was dus dat de staat een enorme invloed had. Het regelen tussen de boeren onderling was door binnenlandse vorsten geregeld.
Dat was een dualistisch bestuursstelsel => het Nederlands en het inheems bestuur functioneerden naast elkaar. Maar het inheems bestuur stond wel onder toezicht van het Nederlands bestuur.

1870 =>


Agrarische wet => er kwam een wet die europees particulier ondernemersschap mogelijk maakte! De javanen kregen dus gelijk beschikking over hun eigen grond. (de boeren hoefden dus ook geen 1/5 deel van hun grond meer af te staan!)

De suikerwet => er kwam een einde aan het cultuurstelsel. De suikerwet bepaalde dat het gouvernement alleen nog maar voor de aanplant van suikerriet zorgde. Particuliere fabrikanten moesten de rest van de suikerproductie op zich nemen. Als gevolg van deze wet was in 1891 de gehele suikercultuur in particuliere handen.

Een nadeel van de agrarische wet was dat boeren nu alles zelf moesten doen en daar maakte Nederland gebruik van! Ook hadden boeren nu lagere prijzen voor producten en hadden ook geen subsidie dus hadden het op het begin alleen maar moeilijker!
Een voordeel was dat er dankzij de nieuwe wetten geen hongersnood meer was! Tijdens het cultuurstelsel was er namelijk te weinig landbouwgrond voor rijst en dat was hetgeen was de boeren vaak zelf aten!

1870-1940 periode van de ethische politiek!
=> dit was het keerpunt van uitbuiten => naar beschaving
Vanaf nu heeft NL als regering de plicht om ook beschaving te brengen in indie! In nl-indie moet nl onderwijs brengen, betere infrastructuur aanleggen, etc.

Vanaf 1870 beginnen de Nederlanders heel nl-Indië te veroveren!! (Het is de tijd van de Atjeh-oorlog)

K.N.I.L => koninklijk Nederlands Indisch leger => die hielden alles op orde in NL-Indië voor de Nederlanders. De officieren waren europeanen.

Modern-imperialisme => Met modern imperialisme wordt bedoeld het proces van versnelde uitbreiding van westerse macht in gebieden die tot op dat moment (eind 19e eeuw) niet of slechts op papier door een westers land werden bestuurd. Daarbij werden die gebieden onder daadwerkelijk politiek gezag en koloniaal bestuur gebracht.

Men was op zoek naar nieuwe producten zoals rubber en olie ( industriële revolutie).


NL-Indië moest een kolonie blijven! NL blijft de baas! Er was een voogdij gedachte => Nederland voelde zich verplicht om de Indonesiërs op te voeden en op termijn zelfstandiger te maken! Indonesiërs zouden vooral door onderwijs, kennis moeten maken met de Europese cultuur. Daardoor zouden zij zich meer verbonden gaan voelen met Nederland.

Associatie => iedereen die zich niet tegen Nederland verzet kan heel ver komen! Mensen uit indie die slim zijn kunnen zelfs in NL komen studeren!

Korte verklaring => buitenlandse politiek van Nederland mocht alleen worden gevoerd door Nederland zelf. Nederland wil de baas zijn!

Het sleutelwoord uit de 20e eeuw is NATIONALISME! => streven naar onafhankelijkheid. Ook in de kolonie komen er groepen (uit Indonesië) die in opstand komen en willen onafhankelijk worden!

Oprichting van de volksraad in 1916 => dit was het eerste stapje op weg naar democratie!
Waarom hadden die nationalisten nou iets met de volksraad? Had geen politieke macht en geen echte vertegenwoordigers.
Volksraad = Dit vertegenwoordigend lichaam zou moeten uitgroeien tot het Nederlands-Indisch parlement. de bevolking kreeg meer inspraak in het bestuur.

P.N.I (partij nationaal Indonesië) => 1927 =>leider soekarno
Soekarno had 1 doel: zo snel mogelijk onafhankelijk zijn! Nederlanders hadden soekarno ook al vaak gearresteerd.
Soekarno voerde non-coöperatie => het hield in dat de PNI weigerde samen te werken met de Nederlanders ( veel staken en niet samenwerken). De PNI weigerde bijvoorbeeld een zitting te nemen in de volksraad.

1942-1945 => Japanse bezetting
soekarno was werkzaam met de Japanners. Soekarno zag de Jappen als bevrijders van Nederland!

Soekarno was ook onafhankelijkheid beloofd. Hij mocht zelfs al een Indonesische vlag hebben.

Nederlanders vonden Soekarno een collaborateur (een verrader!), omdat hij ging samenwerken met de Jappen!
Op 15 augustus 1945 wordt Nederlands-Indië bevrijd door de Britten!
De Nederlanders dachten dat ze de baas weer zouden gaan worden , maar op 17 augustus 1945 (2 dagen later…) riep soekarno de onafhankelijkheid uit. Nederland erkent dat niet.
Nederland was gedwongen met soekarno samen te gaan werken.

Akkoord van linggadjati=> in 1946
1. soekarno wilde dat nl-Indië een eenheidsstaat zou worden
2. Nederland wilde federatie! (deelstaten)

Het akkoord werkte niet, er kwamen korte oorlogen in 1947-1948 in Java.
Beide oorlogen moest Nederland staken onder druk van de verenigde naties en de vs. Dit was een nederlaag voor nederlanden een overwinning voor soekarno!

Dec 1949 => NL erkende de onafhankelijkheid van Indonesië. Soekarno werd de eerste president en het werd nu officieel ‘indonesie’ .

1950 => soekarno maakte een eenheidsstaat van Indonesië!