Literatuurgeschiedenis na 1900

Literatuurgeschiedenis

1900-1940

Tijdsbeeld:
Begin twintigste eeuw werd de techniek moeilijker; er kwam meer vraag naar geschoolde arbeiders. Er kwam lager onderwijs en voor scholen beroepsonderwijs, waardoor een deel van de arbeiders betere arbeidsomstandigheden kregen. Vakbonden; Lonen werden hoger en de arbeidsomstandigheden beter.

In het begin van de twintigste eeuw waren er belangrijke wetenschappelijke ontdekkingen:
- 1901: Snelle, draadloze telegrafie over Atlantische Oceaan (Marconi)

- 1903: Eerste gemotoriseerde vliegtuig (Gebroeders Wright)
- 1905: Realiviteitstheorie (Albert Einstein)

Op de universiteit van Cambridge werd de basis gelegd voor moderne elektronica. Telefoon en auto kwamen ook.

Al die positieve ontwikkelingen stopte bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog in 1914 die tot 1918 duurde. Veel geweld, veel doden voor enkele meters terreinwinst. In de jaren tussen de twee grote oorlog, Interbellum genoemd, waren er nog steeds spanningen tussen landen binnen Europa en in de hele wereld. In 1929 was er een grote economische crisis; Veel werkloosheid en armoede. Fascisten Mussolini en Hitler kregen veel aanhangers, maar in 1939 brak de Tweede Wereldoorlog uit.

Literatuur:
Tussen 1900 en 1940 vernieuwingsbewegeningen in de literatuur; modernisme.
Literaire expressionisme; Schrijvers werden opstandig en verzetten zich tegen de schijnbare wereld van mooie woorden. Binnenste van de verhaalfiguren kwam centraal te staan. Expressionisme is ontstaan in Duitsland en daarna uitgebreid naar heel West-Europa. Kenmerken;
- Abstracte beelden van gevoelens in krachtig, kleurrijk taalgebruik
- Universele onderwerpen, zoals liefde, geboorte, dood, eenzaamheid
- Nieuwe woorden
- Emotie
- Het vrije vers; niet meer de traditionele dichtvorm

Literaire Dadaïsme; Ook grote invloed op literatuur. Ook zij braken met de literaire traditie. Grote vrijheid, nog groter dan in het Expressionisme. Er werd vrij omgesprongen met teksten, zinnen, woorden en met letters.

Literaire surrealisme; Onderbewustzijn ging grote rol spelen. Schrijvers lieten zich leiden door beelden uit het onbewuste.


Nieuwe zakelijkheid; Korte zinnen. Sobere, strakke manier van schrijven. Reportageachtige stijl. Bekend is Das leben der Auto uit 1930 van de Rus Ilja Ehrenburg.

1940-1960

Tijdsbeeld:
Door de slechte werkomstandigheden en armoede zochten veel mensen in de jaren dertig dus hulp bij de fascisten Mussolini en Hitler. Die sleurden de bevolking echter mee de Tweede Wereldoorlog in: 1939-1945. Toen Duitsland in 1945 verloor was heel West-Europa verwoest. Na de bevrijdingsfeesten moest de wederopbouw beginnen met hulp van de Amerikanen (Marshallhulp).

Existentialisme; Filosofische stroming vanuit Frankrijk door Jean-Paul Sartre en Albert Camus. Bestaan is een chaos en men is alleen. Het moet de chaos overwinnen en zich zeker niet laten leiden door politiek en godsdienst.

Door de groeiende economie kregen veel mensen een baan en ook in de dienstsector veel banen. In Nederland was er een optimistisch gevoel volgens de American Dream. Gemiddelde inkomen steeg en mensen konden veel kopen. Door mechanisering en automatisering konden mensen meer dagen vrij nemen> meer vrije tijd. Confectiekleding, Dior en Chanel-pakje voor de welgestelden.

Literatuur:
Verzets- en oorlogsliteratuur; Tijdens de oorlog veel verzetsliteratuur tegen de Duitsers. In de jaren na de oorlog is er een grote stroom verschenen van de oorlogsliteratuur en ook nu komen er nog boeken van uit.

Bekentenisromans; Niet echt veel vernieuwing in de literatuur. Bekentenisromans zijn boeken waarin de schrijver zijn persoonlijke leven blootlegt. Naoorlogse romans; Existentialisme; Mensen zijn vervreemd van elkaar, worden door egoïsme gedreven en geen beschaving.

1960-1980

Tijdsbeeld:

In de jaren zestig nam de welvaart in West-Europa toe. Mensen konden serieus gaan denken over een auto en een vakantie. De invloed van radio, tv en film was enorm.

Er kwam wel meer kritiek en mensen zetten vraagtekens achter de gevestigde orde van die tijd. Voor jongeren pleitten voor een radicale tegencultuur. Ze hadden geen boodschap aan de autoriteit van de gezagsdragers. Ook hadden ze een sterke afkeer tegen de Koude Oorlog:
- Demonstraties Vietnamoorlog
- Studentenacties
- Roep om vrijheid in muziek (Bob Dylan, de Beatles, Rolling Stones)
In de jaren zestig romantische doorbraak van de jeugd met rock n’ roll, flowerpower, drugs en oosterse mystiek. Hippies in een commune. Seksuele revolutie en vrouwenemancipatie.

In de jaren zeventig waren er minder protesten. De club van Rome voorspelde dat de wereld niet lang meer te gaan had; oliebronnen droogden op, woestijnen werden groter en milieuvervuiling. Rapport schokte de wereld en er kwam een oliecrisis. Milieuvervuiling is sindsdien een belangrijk punt.

Literatuur:
Realistische en psychologische romans werden populair.
De literatuur werd democratischer. Het werd leesbaar voor iedereen en genres als strips en sciencefiction werden nu ook gelezen en serieus genomen. Boeken werden anders aangeboden; Niet meer in chique en afstandelijke boekhandels, maar in publieksvriendelijke winkels. Er kwamen boekenclubs en boeken werden goedkoper (pockets) en kregen eigentijdse omslagen.

Jongeren waren vol van popartiesten in de jaren zestig. Dichters probeerden de popmuziek en poëzie bij elkaar te brengen. In de VS noemde ze zich de Beat Poets.


De periode na 1980

Tijdsbeeld:
Er kwamen nieuwe communicatietechnieken als fax, kabelkrant, videogames, kooptelevisie en Internet. Er was echter ook sprake van een economische terugval>werkloosheid nam toe. Ondanks socialistische regeringen was er toch weer veel waardering voor de extreem rechtse.
Er kwamen opnieuw demonstraties tegen kernenergie.

De periode 1900-2000 heeft geen naam, maar wordt wel eens Internetperiode genoemd. Het internet en de e-mail ontwikkelde zich in die tijd. Hele twintigste eeuw kan revolutie genoemd worden, want er waren veel snelle en ingrijpende veranderingen. Industriële kennisrevolutie en politieke revolutie van de democratisering.

Tegenwoordig zijn er goede arbeids en levensomstandigheden. Deze zijn het gevolg van de noeste arbeid en politieke inspanningen van vorige generaties. In de toekomst lijkt het erop dat we weer te maken krijgen met een klassenmaatschappij en dat het verschil tussen arm en rijk weer groot wordt. Jong en oud worden weer grote tegenpolen.

Literatuur:
Postmodernisme; Keuze uit verschillende stijlen en stijlcombinaties en het gebruikmaken van elementen uit film, televisie, muziek.

Naast de leescultuur is er nu ook een kijkcultuur ontstaan. Het medium film heeft zich ontwikkelt als een nieuwe kunstvorm. Vele televisiezenders voorzien in grote mate in de behoefte aan informatie, amusement en verstrooiing. De toekomst moet uitwijzen of we nog wel blijven lezen. Momenteel wordt er juist meer gelezen, omdat er op televisie veel aandacht wordt geschonken aan boeken.

Nieuwe schrijvers krijgen momenteel een echte kans van vooral de media. Er is behoefte aan nieuwe gezichten en stemmen. Negatief kan zijn dat de nieuwe boeken snel vergeten worden. Literatuur wordt meer als handelswaar beschouwd tegenwoordig. Er is ook meer aandacht voor schrijvers uit andere (wereld)landen.


De literaire tijdschriften zijn hun torenpositie kwijt geraakt. De column in dagbladen is zeer populair geworden. In de poëzie wordt er eenvoudige taal gebruikt. Alledaagse dingen worden eenvoudig beschreven, maar met een ondertoon van warmte en verlangen. Er zijn veel poëziefestivals.

Toneel is ondanks de concurrentie van tv en film nog steeds populair. Veel mensen willen kaartjes voor bekende shows.