Literatuur
Dautzenberg
Pagina 1 t/m 29
Literatuur:
- De boeken die je gebruikt om een boek te schrijven , of om te raadplegen
- Teksten doe gelezen worden omdat men ze mooi, spannend en ontroerend vindt.
Literatuur(behoort tot de kunst) - lectuur (ontspanningsliteratuur/triviale literauur)
Literatuur geschiedenis:
- de ME
- de 16e en 17e eeuw
- de 18e eeuw
- de 19e eeuw
- de tijd van de vorige eeuwwisseling (1899-1900)
- de jaren 50 en 60
- de moderne tijd
DE MIDDELEEUWEN
HISTORISCHE ACHTERGROND
Bestuur
Nadat het Romeinse rijk viel, ontstonden in europa allerlei Germaanse koninkrijken, waarvan 1 heel machtig werd: Die van die Franken (Heeel groot rijk)(Karel de Grote)
Werd bestuurd dmv het feodale stelsel.
Na de dood van Karel de grote (814) begon het rijk uit elkaar te vallen.
- Westelijk deel : Frankrijk (in de 12e eeuw)
- Oostelijk deel: Kleine vorstendommen, later (19e eeuw) werd het Duitsland
Cultuur
ME -3 perioden:
- De vroege middeleeuwen ( 500-1000) (Romeinse rijk verslagen, Germaanse koninkrijken, zie hierboven) ( Franken werden Christelijk, veel Romeinse cultuur bewaard, de Priesters waren de hoogste stand -> geestelijke macht, de Adel was de tweede stand -> wereldlijke macht)
- De Hoge Middeleeuwen (1000-1300) (de eerste steden ontstonden, stadsrechten, een nieuwe derde stand: de stedelijke burgerij -> handel en nijverheid, gotische kathedralen en universiteiten, in deze periode laat men de lit.gesch. beginnen)
- De Late Middeleeuwen (1300-1500) ( burgerij werd machtiger -> Het burgerlijke, het oude leenstelsel verdwijnt)
BEELDENDE KUNST EN MUZIEK
De middeleeuwse kunst was overwegend theocentrisch, en diende de mens te wijzen op het goddelijke -> ME kunst bevatte dus ook een les.
Bouwkunst
Veel kathedralen ,de oudste zijn gebouwd in de Romaanse stijl (950-1200), later gotische kathedralen (1150 – 1500)
Romaans: ronde bogen massieve muren ed, in de kunst veel wandschilderingen in kerken en illustraties in boeken (miniaturen)
Gothisch: Luchtiger dan romaans, spitse bogen en gewelven, grote ramen, in de kunst: schilderijen van de ‘Vlaamse Primitieven’ (de schilders uit de Nederlanden), die zeer onrealistisch waren.
Naast theocentrisch was Ridderlijkheid het tweede hoofdthema:
- kastelen, schilderijen van dappere ridders
Muziek: Gregoriaans (kerkelijke muziek)
Wereldlijke muziek: instrumentale begeleiding: luit, vedel, schalmei
LITERATUUR EN TAAL
Tot het einde van de 11e eeuw: Latijn en mondeling in de volkstaal
In de 12e en 13e eeuw is de literatuur theocentrisch en ridderlijk, daarna steeds meer didactische literatuur. De literatuur was bedoeld om te horen, het werd geschreven en gecomponeerd door Troubadours, en ten gehore gebracht door minstrelen en jongleurs.
-> veel rijmende Poëzie
Door de boekdrukkunst kwamen er meer boeken, en konden de verhalen worden omgezet van Poezie naar Proza
Taal -> nog geen ABN maar Diets, een hoop dialecten.
DE RIDDERROMAN
De ridderromans: berijmde verhalen die zich afspeelde in adelijke kringen.
Ridderromans zijn ontstaan in Frankrijk.
Als ridderromans afspelen rond de kringen van Karel de Grote worden ze Karelromans of Frankische romans genoemd.
Er zijn ook Hoofse Romans, waarin de ridder een meer hoffelijk figuur is die zich niet allene met vechten bezighoudt.
VANDENVOS REYNAERDE
Een roman over dieren, van eind 12e eeuw, of 1270 het is niet precies bekend, vertaald uit het Frans: le roman de renart
Van den vos reynaerde is een satire, een tekst waarin bepaalde verschijnselen belachelijk worden gemaakt. Het is ook een Parodie op een hoofse ridderroman.
HET LIED IN DE MIDDELEEUWEN
- ballade, een danslied, bv/ ‘Heer halewijn’. Kenmerken van een ballade: wordt sprongsgewijs verteld, dialogen, en herhalingen, ernstig en somber.
- Elegie of klaagzang, een lyrisch gedicht nav de dood van een geliefd persoon, bv/ het egidius lied.
MIDDELEEUWSE TONEEL
Pas vanaf de 14e eeuw werd er weer toneel geschreven.
Het belangrijkste stuk: Die waarachtige ende zeer wonderlijke historie van Mariken van Nieumeghen. (het gaat over een ,meisje dat inkopen gaat doen in de stad, en gaat ’s avonds ergens langs de weg zitten, daar komt ze de duivel Moenen tegen, die biedt haarde 7 vrije kunsten aan ( retorica, musica, logica, grammatica, geometria, aritmetica, astronomia) + alle talen. Ze gaat met de duivel mee, en richt kwaad aan, na 7 jaar wil ze haar oom opzoeken. Terug in Nijmegen ziet ze een wagenspel over God en Maria en een mens. Daar gaat het over vergeven, en Marieke krabbelt terug, en gat naar de Paus, en wordt daar vergeven)
BUITENLANDSE LITERATUUR
In de loop van de 11e eeuw ontstond een vorm van literatuur die maatgevend zou meoten worden voor heel EU. In het noorden de ridderromans, in het zuiden de liefdeslyriek.
De oudste ridderromans zijn de Chansons de geste(liederen van heldendaden)
- de provencaalse lyriek
in Z frankrijk ontstond andere literatuur: Troubadours schreven liederen over de Hoofse liefde (de overspelige liefde van de troubadour voor de hogergeplaatste kasteelvrouwe)
de grootste troubadour: Bernard de Ventadour
- de hoofse Roman
de hoofsre roman verspreidde zich, en Les chansons de geste maakte plaats voor de hoofse roman (daarom worden ze Vóórhoofs genoemd)
er zijn drie type hoofse Romans:
• de klassieke romans, oude Griekse en Romeinse verhalen worden verplaatst naar de ME
• de Oosterse Roman, ontstond onder invloed van de kruistochten, waarin verhalen werden geschreven tegen de achtergrond van de Arabische cultuur
• de Keltische Roman , waarin stof uit de Keltische cultuur werd verwerkt.
De Keltische romans worden ook weer onderverdeeld:
- tristan en Isolde
- Arthur romans, over Arthur en de ridders van de ronde tafel
- De Graalromans, waarin een lid van de ronde tafel een queeste onderneemt op zoek naar de graal
- Italie
De hoofse troubadourspoezie dringt rechtstreeks door in Italie, maar krijgt een meer religieuze betekenis -> door de ware liefde voor een ander kom je dichter bij God . (dit genre heet dolce stil nuove) (bekendste schrijver daarvan -> Dante)
- de late middel eeuwen
na Dante (zie hierboven) begint in Italie de Renaissance, in de rest van europe duurde de ME nog langer -> de hoge middeleeeuwen
Karelroman/Frankische Romans
Een queeste:
• een zoektocht
• op vreemd terrein
• vol gevaar en avondtuur
• gepaard met een innerlijke quueste
Tijdbalk:
814 Karel de Grote
Rond 950 begin v/d Romaanse Stijl
1000 Ontstaan van le chansons de geste
1100 Ontstaan hoofse Roman
Eind 12e eeuw ontstaan gotische stijl
1200 Karel en de Elegast
1450 Ontstaan boekdrukkunst
1500 Marieke van Nieuemeghen
Geestelijke literatuur
A) Mystiek ( één willen worden met Godheid) bv/ Halewijck (mystieke ervaringen beschreven) en Jan van Tuisbroeck (beschouwingen over mystiek)
B) Bewerkingen van evangelie stof (verhaal van Jezus IHS)
C) Legenden en verhalen over een heilige, bv/ beatrijs
D) Exempelen (zeer kort)
Beloningen en bestraffingen naar gedrag (vertelt door priesters)
Geestelijk drama
A) mysterie spelen (geloofsgeheim) bv/ die seven bliscappen van Maria
B) Mirakelspelen (geloofswonder) bv/ Mariken van Nieuemeghen
C) Moraliteiten (allegorie) bv/ Elckelijc
- Faust motief: Je ziel verkopen aan de duivel in ruil voor kennis
- (transcredentie, het overstijgen v/d werkelijkheid, Immanentie, Causaal, heeft een oorzaak)
Dautzenberg
Pagina 1 t/m 29
Literatuur:
- De boeken die je gebruikt om een boek te schrijven , of om te raadplegen
- Teksten doe gelezen worden omdat men ze mooi, spannend en ontroerend vindt.
Literatuur(behoort tot de kunst) - lectuur (ontspanningsliteratuur/triviale literauur)
Literatuur geschiedenis:
- de ME
- de 16e en 17e eeuw
- de 18e eeuw
- de 19e eeuw
- de tijd van de vorige eeuwwisseling (1899-1900)
- de jaren 50 en 60
DE MIDDELEEUWEN
HISTORISCHE ACHTERGROND
Bestuur
Nadat het Romeinse rijk viel, ontstonden in europa allerlei Germaanse koninkrijken, waarvan 1 heel machtig werd: Die van die Franken (Heeel groot rijk)(Karel de Grote)
Werd bestuurd dmv het feodale stelsel.
Na de dood van Karel de grote (814) begon het rijk uit elkaar te vallen.
- Westelijk deel : Frankrijk (in de 12e eeuw)
- Oostelijk deel: Kleine vorstendommen, later (19e eeuw) werd het Duitsland
Cultuur
ME -3 perioden:
- De vroege middeleeuwen ( 500-1000) (Romeinse rijk verslagen, Germaanse koninkrijken, zie hierboven) ( Franken werden Christelijk, veel Romeinse cultuur bewaard, de Priesters waren de hoogste stand -> geestelijke macht, de Adel was de tweede stand -> wereldlijke macht)
- De Hoge Middeleeuwen (1000-1300) (de eerste steden ontstonden, stadsrechten, een nieuwe derde stand: de stedelijke burgerij -> handel en nijverheid, gotische kathedralen en universiteiten, in deze periode laat men de lit.gesch. beginnen)
BEELDENDE KUNST EN MUZIEK
De middeleeuwse kunst was overwegend theocentrisch, en diende de mens te wijzen op het goddelijke -> ME kunst bevatte dus ook een les.
Bouwkunst
Veel kathedralen ,de oudste zijn gebouwd in de Romaanse stijl (950-1200), later gotische kathedralen (1150 – 1500)
Romaans: ronde bogen massieve muren ed, in de kunst veel wandschilderingen in kerken en illustraties in boeken (miniaturen)
Gothisch: Luchtiger dan romaans, spitse bogen en gewelven, grote ramen, in de kunst: schilderijen van de ‘Vlaamse Primitieven’ (de schilders uit de Nederlanden), die zeer onrealistisch waren.
Naast theocentrisch was Ridderlijkheid het tweede hoofdthema:
- kastelen, schilderijen van dappere ridders
Muziek: Gregoriaans (kerkelijke muziek)
Wereldlijke muziek: instrumentale begeleiding: luit, vedel, schalmei
LITERATUUR EN TAAL
Tot het einde van de 11e eeuw: Latijn en mondeling in de volkstaal
In de 12e en 13e eeuw is de literatuur theocentrisch en ridderlijk, daarna steeds meer didactische literatuur. De literatuur was bedoeld om te horen, het werd geschreven en gecomponeerd door Troubadours, en ten gehore gebracht door minstrelen en jongleurs.
-> veel rijmende Poëzie
Taal -> nog geen ABN maar Diets, een hoop dialecten.
DE RIDDERROMAN
De ridderromans: berijmde verhalen die zich afspeelde in adelijke kringen.
Ridderromans zijn ontstaan in Frankrijk.
Als ridderromans afspelen rond de kringen van Karel de Grote worden ze Karelromans of Frankische romans genoemd.
Er zijn ook Hoofse Romans, waarin de ridder een meer hoffelijk figuur is die zich niet allene met vechten bezighoudt.
VANDENVOS REYNAERDE
Een roman over dieren, van eind 12e eeuw, of 1270 het is niet precies bekend, vertaald uit het Frans: le roman de renart
Van den vos reynaerde is een satire, een tekst waarin bepaalde verschijnselen belachelijk worden gemaakt. Het is ook een Parodie op een hoofse ridderroman.
HET LIED IN DE MIDDELEEUWEN
- ballade, een danslied, bv/ ‘Heer halewijn’. Kenmerken van een ballade: wordt sprongsgewijs verteld, dialogen, en herhalingen, ernstig en somber.
- Elegie of klaagzang, een lyrisch gedicht nav de dood van een geliefd persoon, bv/ het egidius lied.
Pas vanaf de 14e eeuw werd er weer toneel geschreven.
Het belangrijkste stuk: Die waarachtige ende zeer wonderlijke historie van Mariken van Nieumeghen. (het gaat over een ,meisje dat inkopen gaat doen in de stad, en gaat ’s avonds ergens langs de weg zitten, daar komt ze de duivel Moenen tegen, die biedt haarde 7 vrije kunsten aan ( retorica, musica, logica, grammatica, geometria, aritmetica, astronomia) + alle talen. Ze gaat met de duivel mee, en richt kwaad aan, na 7 jaar wil ze haar oom opzoeken. Terug in Nijmegen ziet ze een wagenspel over God en Maria en een mens. Daar gaat het over vergeven, en Marieke krabbelt terug, en gat naar de Paus, en wordt daar vergeven)
BUITENLANDSE LITERATUUR
In de loop van de 11e eeuw ontstond een vorm van literatuur die maatgevend zou meoten worden voor heel EU. In het noorden de ridderromans, in het zuiden de liefdeslyriek.
De oudste ridderromans zijn de Chansons de geste(liederen van heldendaden)
- de provencaalse lyriek
in Z frankrijk ontstond andere literatuur: Troubadours schreven liederen over de Hoofse liefde (de overspelige liefde van de troubadour voor de hogergeplaatste kasteelvrouwe)
de grootste troubadour: Bernard de Ventadour
- de hoofse Roman
de hoofsre roman verspreidde zich, en Les chansons de geste maakte plaats voor de hoofse roman (daarom worden ze Vóórhoofs genoemd)
er zijn drie type hoofse Romans:
• de klassieke romans, oude Griekse en Romeinse verhalen worden verplaatst naar de ME
• de Keltische Roman , waarin stof uit de Keltische cultuur werd verwerkt.
De Keltische romans worden ook weer onderverdeeld:
- tristan en Isolde
- Arthur romans, over Arthur en de ridders van de ronde tafel
- De Graalromans, waarin een lid van de ronde tafel een queeste onderneemt op zoek naar de graal
- Italie
De hoofse troubadourspoezie dringt rechtstreeks door in Italie, maar krijgt een meer religieuze betekenis -> door de ware liefde voor een ander kom je dichter bij God . (dit genre heet dolce stil nuove) (bekendste schrijver daarvan -> Dante)
- de late middel eeuwen
na Dante (zie hierboven) begint in Italie de Renaissance, in de rest van europe duurde de ME nog langer -> de hoge middeleeeuwen
Karelroman/Frankische Romans
Een queeste:
• op vreemd terrein
• vol gevaar en avondtuur
• gepaard met een innerlijke quueste
Tijdbalk:
814 Karel de Grote
Rond 950 begin v/d Romaanse Stijl
1000 Ontstaan van le chansons de geste
1100 Ontstaan hoofse Roman
Eind 12e eeuw ontstaan gotische stijl
1200 Karel en de Elegast
1450 Ontstaan boekdrukkunst
1500 Marieke van Nieuemeghen
Geestelijke literatuur
A) Mystiek ( één willen worden met Godheid) bv/ Halewijck (mystieke ervaringen beschreven) en Jan van Tuisbroeck (beschouwingen over mystiek)
B) Bewerkingen van evangelie stof (verhaal van Jezus IHS)
C) Legenden en verhalen over een heilige, bv/ beatrijs
Beloningen en bestraffingen naar gedrag (vertelt door priesters)
Geestelijk drama
A) mysterie spelen (geloofsgeheim) bv/ die seven bliscappen van Maria
B) Mirakelspelen (geloofswonder) bv/ Mariken van Nieuemeghen
C) Moraliteiten (allegorie) bv/ Elckelijc
- Faust motief: Je ziel verkopen aan de duivel in ruil voor kennis
- (transcredentie, het overstijgen v/d werkelijkheid, Immanentie, Causaal, heeft een oorzaak)
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden