Lutheranisme en Calvinisme vergeleken

Inleiding In de 16e eeuw kwam er een hoop oproer onder de mensen. Dit kwam doordat een Duitse monnik en theoloog, Maarten Luther, kritiek gaf op de kerk waardoor een hele nieuwe geloofsovertuiging ontstond; het protestantisme. Ook waren er veel volgelingen van Maarten Luther, onder andere Johannes Calvijn. In dit verslag wil ik duidelijk maken wat nou de voornaamste verschillen en overeenkomsten tussen het lutheranisme en het calvinisme zijn. Om dat te verklaren heb ik de volgende hoofdvraag bedacht: -Wat zijn de voornaamste verschillen en overeenkomsten tussen het lutheranisme en het calvinisme? De deelvragen stonden al in de opdracht maar het leek me toch even handig om die nog even op een rijtje te zetten: 1. Wat is de ontstaansgeschiedenis van de twee stromingen? 2. Hoe zijn de lutherse en calvinistische kerk opgebouwd? 3. Wat was de invloed van het lutheranisme en het calvinisme op de internationale politieke verhoudingen? 4. Wat is een concreet voorbeeld van een politieke machtsstrijd met katholieke vorsten van zowel het lutheranisme als het calvinisme? 5. Wat was de reactie van de katholieke kerk op de beide stromingen? Deelvraag 1; Wat is de ontstaansgeschiedenis van de twee stromingen? Lutheranisme

Maarten Luther kwam erachter dat de priester over een aantal dingen in de kerk loog, en hij vond sommige dingen in de kerk niet kloppen. Zo had hij bijvoorbeeld het punt dat priesters zeiden dat je aflaat brieven nodig had om de Sint- Pieterskerk te kunnen laten bouwen. Waar hij het niet mee eens was, was dat hij vond dat de mensen die een aflaat brief kochten geen strafvermindering hoefden te krijgen want ‘Gods liefde kun je niet kopen’. Erg veel mensen waren het met Luther eens en zo ontstond er het lutheranisme. Op 31 oktober 1517 had hij een papier met 95 stellingen op de kerkdeur van Wittenberg gespijkerd. Daar stond dingen op die volgens hem verkeerd waren in de kerk. Iedereen las deze brief. Zo kwamen er heel veel mensen voor hun mening uit en er ontstond veel oproer bij de mensen. Calvinisme
Johannes Calvijn werd door zijn vader met een paar vrienden naar Parijs gestuurd, en de bedoeling daarbij was dat hij later priester zou worden. Hij ging naar het Collège de la Marche. Calvijn ging daar Latijn en Frans studeren. Hij was erg goed in deze talen. Ook studeerde hij letteren. In Parijs veranderde Calvijn zijn naam in Johannes Calvinus. Rond 1527 ging Calvijn van Parijs naar Orléans en later naar Bourges om daar burgerlijk recht te studeren. De rede dat hij ergens anders ging studeren kan de invloed van zijn vader geweest zijn, of zijn groeiende teleurstelling in de theologie. Ik denk dat het vooral te maken heeft met de invloed van zijn vader, dat is ook wat de meeste bronnen vertellen. In Orléans en later in Bourges komt hij in aanraking met het humanisme en daar zag hij wel wat in. Overigens had hij wel door dat er een aantal dingen in de kerk niet klopten, maar hij bleef de kerk trouw. In 1531 keerde hij na de dood van zijn vader terug naar Parijs om met zijn studie in het humanisme verder te gaan. Het leek net alsof hij de kant voor het humanisme koos, maar op de Allerheiligendag in 1533 bleek dat niet zo te zijn. Samen met zijn rector, Nicolaas Cop, liet hij daar weten dat hij en zijn rector toch achter de Reformatie, de hervorming van de kerk stonden. In 1536 kwam zijn eerste boek van zijn grote werk ‘de Institutie’ uit, in het Latijn: Institutio religionis Christianae. Deelvraag 2; Hoe zijn de lutherse en calvinistische kerk opgebouwd? Lutheranisme
De lutherse kerk werd vooral door vorsten beschermd, en die vorsten hadden verschillende redenen waarom ze dat deden: 1. De vorst is in elke staat het hoofd van de kerk; 2. Onderdanen moesten de vorst altijd gehoorzamen ook al deed de vorst wat fout; 3. Als er kloosterorden werden afgeschaft konden de vorsten de grond daarvan overnemen en nog rijker worden; 4. Karel V, wilde hervorming binnen de christelijke kerk (Luther had er al ongeveer gezorgd dat het christelijke geloof was onderverdeeld) maar de vorsten wilden zelf liever hun macht uitoefenen op hun grond die ze bezaten. Het lutheranisme werd van bovenaf bestuurd, dat wordt ook wel autoritair genoemd. Calvinisme
Calvijn noemt in zijn kerkorde 4 ambten: • Predikanten; • Doctoren of Leraars; • Ouderlingen; • Diakenen. De predikanten bedienen het Woord en de Sacramenten. Zij vormen met elkaar de “Vénérable compagnie de pasteurs”. Met het tweede ambt bedoelde Calvijn de leraren in de scholen en later zouden zij werken aan de opleiding van de predikanten. De ouderling vormt voor hem het derde ambt. Volgens Calvijns ambtsopvatting bekleedt de ouderling de centrale plaats in de regering van de kerk. Aan deze ambtsdrager is het opzicht over de levenswandel van de leden van de gemeente toevertrouwd. De ouderling gaat om dit opzicht uit te oefenen op huisbezoek. Het vierde ambt is dat van de diakenen. Calvijn kende twee soorten diakenen: De beheerders van de kerkelijke fondsen, en de verzorgers van zieken en behoeftigen. De calvijnse kerken werden 'van onder af' bestuurd, dat wordt ook wel democratisch genoemd. Deelvraag 3; Wat was de invloed van het lutheranisme en het calvinisme op de internationale politieke verhoudingen? Er ontstonden door de opvattingen van Luther en Calvijn allemaal meningsverschillen en conflicten. Doordat veel vorsten zich ook met de meningsverschillen bemoeiden, groeiden ze uit tot politieke tegenstellingen. De koningen van landen waren niet in staat om meer dan één godsdienst in hun land toe te staan. Zo kreeg je dus katholieke en protestantse landen. De katholieke landen waren tegen de protestantse landen en de protestantse landen waren tegen de katholieke landen. Hierdoor ontstonden heel veel conflicten tussen verschillende landen. Bijvoorbeeld in Frankrijk, Nederland (Tachtigjarige Oorlog) en in Duitsland (Dertigjarige Oorlog) werd de godsdienst de grootste oorzaak voor oorlog, maar ook de politiek en de sociaal economische situatie had meestal een grote rol. Deelvraag 4; Wat is een concreet voorbeeld van een politieke machtsstrijd met katholieke vorsten van zowel het lutheranisme als het calvinisme? De tachtigjarige oorlog

In de 16e eeuw heette het gebied wat nu Nederland en België is ‘de Nederlanden’. De Spaanse koning Philips II was de heerser van dit land. Hij was rooms-katholiek. Hij vond dat de protestanten mochten worden vervolgd en hij liet protestanten vervolgen. Een deel van het volk van de Nederlanden was het hier niet mee eens. Een groepje Vlaamse protestanten kwamen in opstand in 1566. Dit groepje maakte allemaal katholieke kerken kapot en ze vernielden alles wat ze tegen kwamen. Dat wordt ook wel de beeldenstorm genoemd. Koning Philips II heeft toen een groot leger naar de Nederlanden gestuurd, omdat hij erg driftig over de beeldenstorm was. De leider van het leger dat hij stuurde was hertog Alva. Maar ook in de Nederlanden hadden de mensen een leger gemaakt, en dat leger stond onder leiding van Willem van Oranje. Willem van Oranje deed in 1568 een inval in de Nederlanden tegen Alva. Dat was het begin van de tachtigjarige oorlog. In 1598 overleed Philips II. Tussen Spanje en de Republiek werd een wapenstilstand gesloten, het twaalfjarig bestand. Na Philips II zijn er nog een aantal keizers geweest. Na prins Maurits was het tijd voor Frederik Hendrik. Hij had vele steden veroverd. Niemand kond e oorlog winnen, daarom werd in 1648 in Munster een vredesverdrag getekend. Oorlog tussen Karel V en Luther samen met een aantal vorsten
Karel V, in 1519 keizer van het Duitse Rijk geworden, wilde dat er eenheid binnen de Christelijke Kerk kwam en hij wilde zijn macht vergroten. Maar de Duitse vorsten wilden zelf de macht in hun vorstendommen uitoefenen. Dus Karel V begon een oorlog tegen hen, met het doel dat iedereen weer Katholiek moest worden. Hij kreeg ook steun van een paar andere Duitse vorsten, maar ze verloren. De protestanten en de Katholieken konden niet met elkaar overweg, het was lastig om de vrede te bewaren. Deelvraag 5; Wat was de reactie van de katholieke kerk op de beide stromingen? De Contra-Reformatie was de rooms-katholieke reactie op de protestantse Reformatie, die was ingezet door de Duitser Maarten Luther en de Zwitsers Calvijn en Zwingli. Het was deze beweging die aanzette tot een meer verfijnde vaststelling van de rooms-katholieke leer en verbetering van het kerkelijk functioneren (bijvoorbeeld door het tegengaan van allerlei misstanden en het herstructureren van de administratie). In de leer van de katholieke Kerk kwamen geen veranderingen. De Contra-Reformatie ving in het begin van de 16e eeuw aan en duurde voort tot in de 18e eeuw. Conclusie
Een verschil tussen het lutheranisme en het calvinisme is dat het calvinisme strenger is in zijn opvattingen dan het lutheranisme. Ook wordt de lutherse kerk autoritair bestuurd en de calvinistische kerk democratisch. Het lutheranisme was een soort beginfase. Daar moest alles nog verzonnen en opgebouwd worden. Johannes Calvijn is een soort volgeling van Maarten Luther. Hij had al heel veel ideeën van Maarten Luther opgedaan dus bij hem ging het een stuk makkelijker. Maarten Luther was vóór het protestantisme en Johannes Calvijn ook. Slot Toen we met dit thema begonnen wist ik vrijwel niks van het lutheranisme en het calvinisme. Het leek me wel een interessant onderwerp. Ik zat in het groepje bij Marlous en Jacqueline. Ik moest de deelvragen bij het stukje over Maarten Luther beantwoorden. Daar heb ik heel lang over gedaan maar het is wel gelukt. Samen met Marlous en Jacqueline ben ik met het verslag al een heel stuk verder gekomen; zij begrepen dingen die ik niet begreep en ik kon hun ook een aantal dingen uitleggen. Dat was erg handig. Ook Lisa heeft mij bij dit verslag geholpen; en ik haar ook weer. Ik vond het een zeer leerzaam verslag en ik vond het vooral erg leuk dat we elkaar goed konden helpen.