deelcontext 3.

- Koude oorlog was onvermijdelijk en is ontstaan, omdat er machtsvacuüm was ontstaan door het wegvallen van DL, Eng, Fr als grootmachten. à van multipolair naar bipolair.

§ Multipolair = meerdere grootmachten

§ Bipolair = twee grootmachten à KA; Blokvorming (communisme en kapitalisme)

 

· In 1945 DL verslagen, maar oorlog nog niet voorbij. à Japan vocht door.

· Truman besluit geheim wapen in te zetten op Hiroshima

Redenen;

- Snel einde aan WOII om VS het leven te besparen.

- Macht laten zien (aan Russen) à dus ook strategisch.

 

 

· Conferentie van Jalta;

- Zowel VS als S-U wantrouwen elkaar

- Tijdens deze conferentie blijkt dat Stalin oorlog gebruikte om zijn invloed in Oost-Europa te versterken

- Onenigheid over Polen;

Kapitalistische kant

Communistische kant

Engeland had Hitler oorlog verklaard juist omdat hij Polen aanviel. Nu moest Engeland Polen laten vallen en verwerpen aan andere dictator: Stalin

USSR was ‘via ‘ Polen aangevallen door DL, daardoor wilden zij Polen gebruiken als soort bufferzone.

Angst voor uitbreiding macht / invloed van Stalin in rest van Europa

De oorlog aan het oostfront had USSR veel levens + geld gekost.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Geschiedenis dc. 3.2 (& 13.1) :

·  Verdere blokvorming;

- Na Berlijnse Blokkade is duidelijk dat DL niet meer herenigd kan worden

- September 1949; Oprichting bondsrepubliek Duitsland in Oosten à BRD => kapitalistisch en democratisch

- Oktober 1949; Oprichting Duitse Democratische Republiek à DDR => dictatuur/totalitaire staat en communistisch

- Oprichting NAVO 1949 (= voorbeeld van Trumandoctrine, want Europese landen werken samen om zo het communisme tegen te gaan)

- Oprichting Warschaupact

 

· Destalinisatie;

- 1953 à overlijden Stalin

- Chroesjtsjov is opvolger

- 1956 à destalinisatie = kritiek op Stalin; einde aan persoonsverheerlijking van Stalin en meer vrijheid => ontdooiing

- Met machtswisseling ontstaat tijdelijke pacificatie in Koude Oorlog à vreedzame co-existentie (in jaren 50)

 

· Hongaarse opstand;

- Aangemoedigd door destalinisatiepolitiek in 1956

- Volksopstand in Hongarije => Hongaarse Opstand

Gevolgen;

- Regering wordt afgezet + afschaffing van één partijenstelsel + invoeren van verkiezingen + terugtrekking Warschaupact.

§ Chroesjtsjov grijpt streng in en stuurt leger erop af. Hongaarse Opstand wordt bloedig neergeslagen. (bang voor domino-effect)

§ Westen / VS grijpt niet in, Hongarije was namelijk al communistisch        (à Conferentie van Potsdam)

 

· John F. Kennedy;

- Democraat

- Jong à optimist

- Berlijnse Muur

- Cuba Crisis

- Vermoord in 1963

· Berlijnse Muur;

- Probleem = veel mensen vluchten via Berlijn naar Westen

- 1961; Chroesjtsjov wil VS uit West-Berlijn

- Kennedy weigert; wilt niet zwak overkomen

- Berlijnse Muur gebouwd

Redenen;

§ Veel Oost-Duitsers vluchten naar Westen, en dat is slecht voor USSR, want;

1. Economisch motief = hoog opgeleiden gaan naar Westen, want daar kunnen ze meer verdienen
2. Politiek motief = komt slecht over als iedereen weg wilt. + Status + propaganda

 

· Val van Berlijnse Muur in 1989

 

· Cuba Crisis; = hoogtepunt Koude Oorlog

- 1959; Cuba is communistisch onder leiding van Fidel Castro

- 1962; plaatsing Russische kernraketten op Cuba

- Cuba = achtertuin van VS

- Kennedy legt blokkade op Cuba en eist ontmanteling van raketbasis

- Russen naderen de blokkade… maar keren om.

 

· Doordat met name Kennedy blufpoker speelde was een nucleaire oorlog dichtbij

· Crisis wordt opgelost door geheime diplomatie (= landen die met elkaar zaken doen)

· Russen zullen kernwapens uit Cuba halen en VS moet kernwapens uit Turkije halen

· Maar het weghalen van de kernwapens uit Turkije werd pas maanden later tegen de pers verteld (STATUS)

· Maar het weghalen van de kernwapens uit Turkije werd pas maanden later tegen de pers verteld (STATUS)

 

· Gevolgen Cuba Crisis;

- Mensen gaan Apocalyps bunkers bouwen

- Directe telefoonlijn tussen leiders VS en USSR à om zo achterdocht te voorkomen. (dus betere diplomatie à direct contact met elkaar)

 

 

 

 

 

· Chroesjtsjov;

Goed ?

Slecht?

Destalinisatie (einde aan terreur van Stalin)

Oprichten Warschaupact

Ontdooiing (meer culturele en intellectuele vrijheid)

Hongaarse Opstand

Vreedzame co-existentie (communisme en kapitalisme kan los van elkaar staan)

Bouw Berlijnse Muur

 

Cubacrisis

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Geschiedenis dc. 3.3 (& 13.1) :

 

· Later gevolg Cubacrisis;

- Détente = ontspanning (1967-1979) à vooral op gebied van kernwapens

- Overeenkomsten en verschillen détente en co-existentie;

Overeenkomsten

Verschillen

Vreedzame co-existentie = dat VS en USSR elkaar accepteren

Détente in jaren 60 en gaat om stoppen van wapenwedloop

Détente = ontspanning op gebied van kernwapens na de koude oorlog

Vreedzame co-existentie is als Chroesjtsjov aan de macht is en destalinisatie.

DUS; bij allebei namen spanningen tussen VS en USSR af.

DUS; Détente gaat om stoppen wapenwedloop en vce is meer op politiek gebied.

 

· Brezjnev (USSR) en Nixon (VS)

 

· Na Cubacrisis;

- MAD = Mutual Assert Destruction => paradox van Koude Oorlog

- Cubacrisis à beter besef à détente

 

· Détente indirect gevolg => meer zelfstandigheid van West-Europa, want door détente minder dreiging van Rusland en dus heeft Europa minder behoefte aan steun van VS.

· Anti Amerikaanse sfeer;

- In VS zelf en in Europa steeds meer kritiek op Vietnamoorlog, door beelden in de media.

 

• Leonid Brezjnev;

• Buitenland goed à toenadering tot Westen (=détente)
• Buitenland slecht à 1986 Praagse Lente, + Brezjnevdoctrine = zorgen dat communistische landen niet kapitalistisch worden (=> tegenovergestelde van Trumandoctrine)
• Binnenland à ‘diehard’ communist à geen hervormingen

 

· Praagse Lente;

1. Ondanks Hongaarse opstand toch vrijheidsstrijd in Oost-Europa
2. 1968 Volksopstand tegen regering van Tsjecho-Slowakije
3. Alexander Dubcek is nieuwe leider = niet tegen communisme, wel tegen machtsmisbruik en wilt hervormingen (meer vrijheid, meer vrije markt, etc.)
4. Brezjnev is bang dat de rest van Oost-Europa zal volgen
5. Brezjnev stuurt Warschaupact leger erop af (Niet Russische leger, want wilt niet overkomen als onderdrukker) (+ is propaganda om beter over te komen, Warschaupact is alle communistische landen)

 

· Waarom Praagse Lente?;

1. Studenten willen zelfde vrijheden als Jeugdcultuur in West-Europa
2. Arbeiders willen betere werksituatie (meer loon)

 

· Brezjnevdoctrine;

- Lijkt op Trumandoctrine, maar die is met het economische Marshallplan en de Brezjnevdoctrine heeft geen economische hulp.

 

· Einde Koude Oorlog;

- Rond 1980 lijkt détente voorbij

1. Oorlog USSR in Afghanistan
2. Reagan à Duivels en Satan
3. SDI project (star wars) (= soort van schild om VS heen die raketten van USSR onderschept) (à Russen denken dat ze achterlopen en strijd niet meer kunnen winnen)

 

· Economisch gezien had VS rond 1980 Koude Oorlog duidelijk gewonnen

· Geen vrije pers + censuur in Oosten, daarom wist het Westen niet van afnemende macht van communisme.

 

· Voornaamste reden einde Koude Oorlog;

- Gorbatsjov à Perestrojka (= economische vrijheid) en Glasnost (= politieke openheid)

- Nieuwe politieke koers veroorzaakt protestacties in Oost-Europa

- Gorbatsjov grijpt niet in = einde Brezjnevdoctrine àGevolg = andere landen volgen door democratisch te worden à keerpunt.

+ gevolg is Val van Berlijnse Muur.