Tijd van jagers en boeren: tot 3000 v. Chr.
Begrippen
o Agrarisch: alles wat betrekking heeft op landbouw.
o Cultuur: alles wat een groep mensen met gemeenschappelijke kenmerken voortbrengt, zoals taal, godsdienst, kunst, normen en waarden.
o Jagers-verzamelaars: groepen mensen die in de prehistorie leefden van de jacht en wat ze in de natuur vonden. Jagers-verzamelaars waren nomaden en trokken om kleine groepen rond, op zoek naar voedsel.
o Landbouwsamenleving: samenleving waarin het allergrootste deel van de bevolking leeft van de landbouw.
Jaartallen
20.000 v. Chr.: Ohala-cultuur in het Midden-Oosten.
12.000 v. Chr.: natufiërs in het Midden-Oosten.
11.000 v. Chr.: ontstaan van de landbouw in de Vruchtbare Halvemaan.
5300 v. Chr.: eerste boeren in Zuid-Limburg.
3000 v. Chr.: Soemeriërs ontwikkelen het spijkerschrift, Egyptenaren het hiërogliefenschrift.
2950 v. Chr.: farao Narmer zorgt voor de eenwording van Egypte.
1350 v. Chr.: farao Achnaton laat een nieuwe hoofdstad bouwen: Achetaton.
Belangrijke personen
Farao Narmer: leider van Boven-Egypte rond 2950. Na een oorlog kreeg hij ook de macht over Beneden-Egypte. Hij verenigde Boven-Egypte met Beneden-Egypte en dus werd Egypte één staat met één leider. Door de eenheid van taal, geloof, cultuur en bestuur beschouwt men Egypte als de eerste natiestaat.
Amenhotep IV (Achnaton): werd in 1353 de nieuwe farao van Egypte. Hij voerde een aantal radicale veranderingen door om zijn macht te vergroten. Hij verbood het aanbidden van alle Egyptische goden, behalve Aton. Egypte werd dus monotheïstisch. Hij stichtte een nieuwe hoofdstad: Achtetaton.
Kenmerkende aspecten
1. De levenswijze van jagers en verzamelaars.
2. Ontstaan van landbouw, landbouwsamenleving.
3. Ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen.
Uitwerking kenmerkende aspecten
1. De levenswijze van jagers-verzamelaars.
De eerste mensachtige mensen waren de Australopithecus. Deze menssoort ontwikkelde zich in der loop der jaren en werd uiteindelijk de Homo Habilis (handige mens). Deze mensen ontdekten het vuur. Later gingen deze mensen rechtop lopen: dit was handiger, zodat je je handen vrij kon laten om dingen vast te houden. Hierbij is de Homo Erectus ontstaan. 125.000 jaar geleden leefden de Neanderthalers in Europa. De eerste echte mensen leefden als jagers-verzamelaars. Jagers-verzamelaars waren nomaden en trokken rond, op zoek naar voedsel. Ze bouwden hutten als tijdelijke onderkomens en gingen vanuit dit kamp jagen en vissen of het verzamelen van bessen en noten. Jager-verzamelaars begroeven hun doden vaak samen met grafgiften. Deze deelperiode van de prehistorie noemen we het Paleolithicum of Oude Steentijd, naar de stenen werktuigen die de eerste mensen maakten.
2. Ontstaan van landbouw, landbouwsamenlevingen.
Na een tijd gingen de jagers-verzamelaars kampen bouwen om in te wonen. Ze waren geen nomaden meer. Rond 11.000 v. Chr. veranderde het klimaat in het Midden-Oosten. Dit is van invloed geweest op het ontstaan van de landbouw. De Natufiërs waren waarschijnlijk de eerste mensen die gingen experimenteren met het verbouwen van granen. Ook gingen ze honden tam maken. De landbouw is uitgevonden in de Vruchtbare Halvemaan. De overgang naar de landbouw noemen we ook wel de Neolithische Revolutie: van jagers-verzamelaars in het Paleolithicum naar boeren in het Neolithicum. Door de uitvinding van de landbouw kon de bevolking groeien en namen ook de nederzettingen in omvang toe, bijvoorbeeld Abu Hureyra. Boeren waren geen nomaden meer, maar werden sedentair. Boeren gingen andere werktuigen gebruiken. Ook konden ze meer bezittingen hebben. Dit heeft invloed op het ontstaan van statusverschillen in de sociale hiërarchie.
3. Ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen.
Na de Neolithische Revolutie werden sommige nederzettingen steeds groter. Doordat de landbouwopbrengsten toenamen, kon de bevolking groeien. Een aantal kleine dorpen groeide zelfs uit tot stedelijke gemeenschappen. Rond 6500 v. Chr. ontstonden in Soemerië aan de oevers van de Eufraat en de Tigris de eerste dorpen. De landbouw was succesvol en de oogsten waren enorm. Dat was te danken aan de irrigatielandbouw. Die manier van landbouw had ook sociale gevolgen. Boeren die keer op keer een rijkere oogst binnenhaalden, kregen meer aanzien en werden uiteindelijk vaak de politieke leiders.
Kern en perspectief
Paragraaf 1
Een van de grootste veranderingen in de geschiedenis is de uitvinding van de landbouw. Rond 11.000 voor Christus ontdekten jagers-verzamelaars in het Midden-Oosten dat ze zelf eetbare gewassen konden verbouwen. Vanaf toen hoefden ze die steeds minder in de natuur te zoeken, omdat ze het graan van eigen akkers konden oogsten. In deze landbouwsamenleving werd het minder noodzakelijk om op dieren te jagen. Het lukte de mensen eerst schapen en geiten, daarna runderen tam te maken en te fokken. Daarna duurde het nog duizenden jaren voordat de agrarische leefwijze ook buiten het Midden-Oosten de belangrijkste leefwijze van mensen in de prehistorie werd. Toch waren de gevolgen van die verandering zo groot, dat we spreken van de Neolithische Revolutie. De oorzaken van de landbouwrevolutie kunnen we alleen vaststellen aan de hand van ongeschreven bronnen.
De samenvatting gaat verder na deze boodschap.
Verder lezen
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden