Griekse mythologie

Inhoudsopgave Kaft Inhoudsopgave Inleiding Deelvraag 1 Deelvraag 2 Deelvraag 3 Deelvraag 4 Deelvraag 5 Deelvraag 6 Conclusie Nawoord Plan van aanpak Bronnenpagina Het maken van het pws. Logboek Inleiding Wij, Linda, Gerrie en Willemien, gaan dit profielwerkstuk houden over de Griekse goden. Dit lijkt ons een goed en interessant onderwerp, waarover ook nog eens veel informatie te vinden is. We zijn op dit idee gekomen door de Griekenland reis van vorig schooljaar. Linda en Gerrie zijn daarmee mee geweest. Aangezien daar veel verteld werd over de bekende Griekse mythologie, zijn ze dus op het idee gekomen om daarover ook ons profielwerkstuk te maken. Onze hoofdvraag is: Hoe is de Griekse mythologie ontstaan? Wij hebben 6 deelvragen gemaakt en dat zijn de volgende: - Inleiding op de Griekse mythologie - Waar staat elke god voor en waarom? - Wie waren de belangrijkste goden? - Wie was de belangrijkste god en waarom? - Hoe zag de stamboom van de Griekse goden eruit? - Wat is de invloed van de Griekse mythologie in ons dagelijks leven? Door middel van deze deelvragen willen wij een antwoord proberen te geven op de hoofdvraag. 1 Inleiding op de Griekse mythologie Ik ga nu een soort inleiding geven op de Griekse mythologie. De mythe informeert ons over het wereldbeeld van de oude Grieken. Dit wereldbeeld is in onze moderne maatschappij nog steeds aanwezig in ons denken, bestaan en ontwikkeling. Mythe betekent ''woord''. Veel woorden en wijsheden vinden hun oorsprong in de Griekse oudheid en zijn nog steeds actueel. Het vermogen om te denken is een groot geschenk aan de mens door alle tijden heen. Door middel van het denken begrijpt de mens, bestaat hij, creëert hij en ontwikkelt zich. Kennis, heeft zijn grenzen. Men wil graag zijn grenzen verleggen, en zo het volmaakte verstand creëren. Zo komt het dat de mens in lang vervlogen tijden wilde weten, leren, omdat hij zich zwak en kwetsbaar voelde in een oneindige wereld. Hij dacht na over het begin en het einde en al die bovennatuurlijke zaken die hij niet kon temmen. Door middel van denken probeerde hij de wereld zich zo voor te stellen dat het in zijn tijdsbeeld paste. Hij maakte gebruik van de directe informatie die zijn omgeving hem verschafte, van zijn kennis en ervaring en met zijn fantasie maakte hij de ontbrekende stukken erbij. Hij creëerde zo een "mythe" want dat was zijn waarheid. Het geloven daaraan maakte hem zeker van de wereld die hij om zich heen creëerde. Daarom accepteren we de mythe in die zin dat hij ons uitleg geeft, informatie verschaft en een verklaring geeft van een vroegere orde van zaken in de wereld. De inhoud van de Griekse mythologie is geen eenvoudige zaak. Ze proberen het onverklaarbare toch te verklaren. Er is een oneindige rij verhalen uit verschillende periodes en van verschillende oorsprong en men heeft zijn uiterste best gedaan daar enige orde in te scheppen, en dat niet alleen. Er was heel wat studie voor nodig om de verscheidene parallel verlopende mythische en geschiedkundige verhalen en feiten aan elkaar te toetsen en op schrift te stellen. Hoe vreemd het ook mag klinken, de Griekse mythen zijn niet zomaar "sprookjes" zij geven een beeld over wat er allemaal in hun tijd gaande was. De zeden en gewoonten, de godsdienst en de angst voor het mysterieuze, bovennatuurlijke, van een volk van wie de geschiedenis duizenden jaren geleden begon, zijn allesbehalve een mythe. Want al mogen dan de goden en de fantastische strijden van helden met bovennatuurlijke wezens aan de fantasie ontspoten zijn, zij kwamen toch voort uit een grote waarheid die stelde en vandaag de dag nog stelt dat bepaalde mensen in dit hoekje van de wereld, zoveel eeuwen voor Christus, steden bouwden, de natuur temden, vreemde volken overwonnen, reizen maakten, koloniën stichtten uitmuntten in de kunst, lichaam en geest ontwikkelden en die mensen, dat waren Grieken! Als we het hebben over de cyclopische muren uit de Myceence periode, begrijpen we onmiddellijk dat de mythe bestaat omdat dit werk zo bovenmenselijk was voor die tijd, dat slechts menselijke giganten zoals de Cyclopen dit zouden kunnen voltooien. "Mythologie" is een Grieks woord dat in alle talen gebruikt wordt en zo de grote waarde betoont van die rijke schat die tot in onze dagen bewaard is gebleven voor de gehele mensheid. De gouden erfenis van Homerus Hesiodos, van de grote tragische, lyrische en zoveel andere Oude schrijvers is de trots van ons volk. Want zonder dat zou er geen Europese ontwikkeling zijn, want zonder de mythes zou de wereldliteratuur een stuk armer zijn. Waar en wanneer Het is moeilijk te zeggen waar en wanneer deze verhalen zich afspelen dat is omdat elke mythe ergens anders afspeelt. De een speelt zich op de Acropolis in Athene, en de andere weer in Delphi. Ze spelen zich echter wel allemaal af in het oude Griekenland. Wanneer dat deze mythen zich afspelen is ook moeilijk te zeggen, want ook dat verschilt per mythe, sommige zijn van 1200 voor Christus en andere nog ouder. We zullen bij elke mythe proberen aan te geven wanneer dat deze geschreven is. Hieronder volgt een mythe over Daedalus en Icarus

Daedalus en Icarus
Daedalus was een bekend kunstenaar uit Athene. Hij was een nakomeling van de koning van Attica, Erechtheus. Hij was zeer bekend omdat hij de eerste was die standbeelden met open ogen gaf en uitgestrekte handen en voeten die verend voortschreden. Maar toen een leerling, Talos, grote talenten bleek te hebben was hij bang dat hij beter zou worden dan hem. Daarom stootte hij hem van een hoge rots. Hij vertrok zeer snel uit Kreta. Koning Minos van Kreta bood hem bescherming aan en hij genoot va de vriendschap van de koning. Voor de koning moest hij een onderkomen maken voor de minotaurus. Daedalus bouwde voor de koning een ingenieus labyrint. Het labyrint zat vol met kronkelende wegen waar niemand ooit uit kon ontsnappen. Als het labyrint af was werd de Minotaurus in het midden van het labyrint opgesloten. Hij at al negen jaar lang zeven jonge mannen en zeven jonge vrouwen op, die de stad Athene moest sturen als oorlogsschat aan koning Minos. Omdat Daedalus heimwee had vroeg hij aan Minos of hij mocht vertrekken. Maar de koning weigerde. Vanaf toen dacht Daedalus hele dagen na over hoe hij kon ontsnappen. Ten slotte riep hij uit dat alleen de lucht voor hem een ontsnappingsweg kon zijn. Daedalus begon wassen vleugels te maken en opeen dag probeerde hij te vluchten samen met zijn zoor Icarus. Hij had zijn zoon nog zo gewaarschuwd voor het gevaar. Hij zei tegen Icarus: Zoon, vlieg niet te hoog want de zon zal je vleugels doen smelten en vlieg niet te laag want anders stort je neer in de zee. Maar ze waren nog niet ver weg of Icarus probeerde eens hoog te vliegen. Met de gevolgen van dien: zijn vleugels smolten en hij stortte neer in de zee. Achterliggende betekenis: Het moraal van dit verhaal is dat je altijd naar je ouders moet luisteren en niet eigenwijs moet zijn. Uit deze mythe komen we veel te weten van verschillende dingen zoals over de Minotaurus of over Daedalus en zijn zoon Icarus. Als je al deze mythes aan elkaar koppelt krijg je een redelijk goed beeld over de Griekse mythologie. 2 Waar staat elke god voor en hoe kwamen ze daarbij? Ik heb hier een paar goden uitgelicht, dit zijn de meest belangrijke. In de volgende deelvraag staan nog een aantal goden uitgelicht. Deze zijn minder belangrijk, maar ook veel voorkomend. Dus voor een aanvulling van de goden moet u kijken bij deelvraag drie. Hier volgt een overzicht van de volgende goden: Zeus, Aphrodite, Apollo, Ares, Artemis, Pallas Athene, Demeter, Dionysos, Eros, Hades, Hephaistos, Hera, Hermes en Poseidon. Er staat onder andere in hoe ze aan hun naam kwamen, en waar ze voor stonden. Zeus was de belangrijkste god van alle goden. Hij was de god van de hemel en de aarde. Hij wordt ook wel eens ‘de heerser van de hemel’ genoemd, maar ook ‘de regengod’ en ‘de wolkenverzamelaar’. Hij was de baas over alle andere goden, en regeerde in zijn paleis op de top van de berg Olympus. Zeus was ook de god van het rechtspreken, hij besliste uiteindelijk of iets zou gebeuren of niet. Hij bepaalde ook het weer. Als wapen had hij een bliksem om mee te gooien als hij boos was. Zeus was naast de oppergod ook een echte vrouwenversierder. Hij had negen relaties met andere godinnen en veertien relaties met sterfelijke vrouwen. De eerste liefde van Zeus was Hera. Hera werd verschrikkelijk jaloers op de avontuurtjes van Zeus. Om deze avontuurtjes zo onopgemerkt te laten gebeuren was Zeus een meester in vermommingen. Zeus was de jongste zoon van Cronos en Rhea. Toen Zeus net geboren was werd hij naar Kreta gebracht. Toen hij groot genoeg was, overwon hij de Titanen en stootte Cronos van de troon. Meer over het ontstaan van Zeus lees je in deelvraag vier. Aphrodite is de godin van de liefde, de vruchtbaarheid en de schoonheid. Haar vader was Uranus. Ze werd geboren uit zijn zaad. Dit gebeurde toen Cronos zijn vader van de troon wilde stoten en hem daarom ontmande. Uit het zeeschuim ontstond Aphrodite. Dat betekent haar naam ook letterlijk. Men zei dat Aphrodite heel hele mooie, jonge vrouw was. Omdat ze zo mooi was beeld men haar nu nog altijd naakt uit. Aphrodite was getrouwd met Hephaistos. Deze keuze had ze niet zelf gemaakt, want Hephaistos was lelijk en mank. Hera had deze beslissing genomen. Ondanks dat had ze ook een relatie met Ares. Met hem kreeg ze ook een kind: Eros, die Aphrodite zou helpen als god van de liefde. Aphrodite werd ook nog verliefd op Anchises, waarmee ze later een kind mee kreeg: Aeneas, een beroemde held uit Troje. Hephaistos wist natuurlijk best dat Aphrodite vaak vreemd ging met Ares. Daarom verzon hij een list. Hij maakt een net, waarvan de draadjes zo dun waren dat je ze niet kon zien. Op en dag zei hij dat hij er een dagje tussenuit moest. Hij was de deur nog niet uit of Ares en Aphrodite lagen al in bed. Hephaistos gooide het net over het bed, zodat ze verstrikt kwamen te zitten. Hephaistos riep alle goden bij elkaar om naar dit schandaal te komen kijken. Apollo is de god van de voorspelling, de god van het goede en het schone, de dichtkunst en de muziek, zorgde voor orde en rust en hield de rechtspraak in de hand. Omdat Apollo zoveel taken had werd hij gezien als één van de belangrijkste goden van de Olympus. Hij was de zoon van Zeus en Leto en de tweelingbroer van Artemis die hem hielp met geboren worden. Artemis en Apollo beschermden hun moeder goed en verdedigden haar op dezelfde manier. Eens toen een vrouw Niobe aan het opscheppen was dat ze meer kinderen had dan Leto, zorgden Apollo en Artemis ervoor dat het er evenveel werden. Apollo is nooit getrouwd geweest, maar had ondanks dat vele kinderen. Hij was ook de allereerste god die verliefd werd op zijn eigen geslacht. De jongen op wie hij verliefd was, was ook verliefd op hem. Apollo was een god die je bevriend moest houden, want als hij een stad liefhad, hielp hij de mensen daar genezen, maar haatte hij een stad, dan zond hij er allerlei ziektes op af. Apollo was ook de waarzegger die over het orakel van Delphi regeerde. Hij sprak daar priesters toe via een rotsspleet in de grond. Deze vertaalde zijn uitspraken en vertelden die aan de mensen. Ares was de god van de ruwe oorlog. Hij was de zoon van Hera en Zeus. Hij had een verhouding met Aphrodite. Hephaistos wist natuurlijk dat Aphrodite met Ares vreemd ging. Daarom verzon hij een list. Hij maakt een net, waarvan de draadjes zo dun waren dat je ze niet kon zien. Op en dag zei hij dat hij er een dagje tussenuit moest. Hij was de deur nog niet uit of Ares en Aphrodite lagen al in bed. Hephaistos gooide het net over het bed, zodat ze verstrikt kwamen te zitten. Hephaistos riep alle goden bij elkaar om naar dit schandaal te komen kijken. Ze hadden samen drie kinderen. Ares had nog vele andere kinderen die niet verwekt waren bij Aphrodite. Ares hield heel erg veel van oorlog voeren. Het gekke was alleen dat hij, dan weer bij de ene, dan weer eens bij de andere partij meevocht. Omdat hij zo bloeddorstig was, haatten veel goden hem. De enige die hem niet haatten waren Aphrodite en Hades. Ares was bij de Romeinen erg geliefd, omdat ze erg veel van oorlog voeren hielden. Artemis is de godin van de maan en van de jacht. Daarom werd ze gezien als de beschermster van de kuisheid en de jagers. Altijd als ze ergens naartoe ging werd ze omgeven door herten. Ze was de dochter van Zeus en Leto, de zus van Apollo. Ze was een hele strenge godin en liet het niet na om iemand te straffen. Ze strafte mensen die de wetten overtraden. Artemis had een zilveren boog en pijlen. Deze waren gemaakt door Hephaistos. Hij had ervoor gezorgd dat ze nooit mis schoot. Jonge Spartanen zorgden er altijd voor dat Artemis met hen bevriend bleef. Artemis was namelijk heel sportief en gehard door de vrije natuur. Deze Spartanen vonden deze eigenschappen voor zichzelf ook wel positief. Artemis was nooit getrouwd geweest en was, in tegenstelling van sommige andere goden, zeer kuis. Deze kuisheid vereiste ze ook van haar medegoden. Eens was een Nimf door Zeus verleid. Ze strafte deze Nimf door haar in een beer te veranderen. Zeus redde haar en zette haar aan de hemel als sterrenbeeld: de grote beer. De zoon van Zeus en de Nimf werd als kleine beer aan de hemel gezet. Pallas Athene was de godin van de wijsheid, wetenschappen en kunsten. Ze was ook de godin van de vredige oorlog. Zij zorgde er altijd voor dat een oorlog niet al te gruwelijk werd. Athene was ook de beschermvrouwe van de Acropolis in Athene. Vandaar dat ze Athene genoemd wordt. Men zei dat Athene allerlei dingen uitvond om het leven van de mensen minder zwaar te maken; de ploeg, de boot. Ook werd gezegd dat ze mee had gedacht om het paard van Troje te maken. Ze werd geboren uit het hoofd van Zeus toen Hephaistos zijn schedel met een bijl deed splijten. Zeus was verliefd op Metis, nog voordat hij met Hera getrouwd was. Zeus had Metis zwanger gemaakt, maar het orakel voorspelde Zeus dat zijn dochter eens heel belangrijk zou zijn. Zeus was zo geschrokken dat hij Metis met kind en al op at. Toen Zeus op een dag verschrikkelijke hoofdpijn kreeg, stuurde hij Hermes naar Hephaistos. Deze sloeg op zijn hoofd en Athene kwam er in volle wapenuitrusting uit. Het meisje dat hier uitstapte was net zo intelligent als Metis en zou voor altijd maagd blijven. Demeter was de godin van het koren en van de landbouw. Ze was ook de beschermster van de vrouwen. Demeter was de dochter van Rhea en Cronos. Net als alle andere kinderen van Rhea en Cronos werd ze opgegeten door haar vader. Ze was dus de zus van Zeus bij wie ze een kind had gekregen: Persephone. Ze was net als haar zus Hestia één van de minder bekende goden, maar was daarom niet minder belangrijk. Persephone was op een dag aan het wandelen. Toen Hades haar zag werd hij meteen verliefd op haar. Hij ontvoerde haar. Demeter was radeloos toen ze merkte dat haar dochter verdwenen was. Door haar verdriet zorgde ze niet goed meer voor de aarde en werd deze droog en groeide er niets meer. Zeus kon het niet langer aanzien. Hij riep Hades met Persephone en Demeter bij hem en overlegde was ze zouden doen. Als compromis besloten ze dat Persephone negen maanden bij Demeter zou wonen en de rest van de tijd bij Hades in de Onderwereld zou vertoeven. De man die Demeter had helpen zoeken naar Persephone was de eerste die de techniek van het ploegen geleerd kreeg. Daardoor weten we nu nog hoe we het beste het land kunnen bewerken. Dionysos is de god van wijn, plezier en dans. Zijn naam betekent eigenlijk "twee keer geboren" of "kind van de dubbele deur". Vele steden vierden in zijn naam hun uitbundige feesten, waarbij veel gedronken, gedanst en gevreeën werd. Dionysus is de zoon van Zeus en Semele (een kleindochter van Aphrodite). Toen Hera erachter kwam dat Zeus een liefdesaffaire had met Semele en wist dat zij het kind van Zeus droeg, haalde ze Semele over om Zeus te vragen in zijn ware gedaante te verschijnen. Bij het aanzien van Zeus' ware gedaante verbrandde Semele onmiddellijk en baarde zij haar ongeboren kind. Hierop naaide Hermes het kind, Dionysus dus, in de dij van Zeus, om het daar te laten volgroeien. Drie maanden later kwam Dionysus ter wereld. Ondanks dat Dionysus eigenlijk een halfgod was, werd Dionysus toch een god omdat hij drie maanden in de dij van Zeus had gezeten en daardoor goddelijke krachten bezat. Toen Dionysos volwassen was, plantte Dionysus zijn eerste wijnstok en bedwelmde hij zichzelf en nimfen met het vocht dat uit de vruchten werd geperst. Ook leerde hij de mensen de wijnstokken te planten die verzot werden op de drank. Eros is de god van de liefde en het schoonheidsverlangen. Hij was de zoon Aphrodite en Ares. Het speciale van Eros is dat hij een pijl en boog heeft, waarmee hij op mensen schiet. Als hij dan iemand geraakt heeft, is deze op slag verliefd. Eros was een klein jongetje dat niet groter wilde groeien. Aphrodite vond het maar niets dat hij zo klein bleef, dus vroeg ze raad aan Themis (de godin van de wijsheid). Zij zei haar dat Eros alleen kon groeien als hij een broer of zus had, die hem ook liefde terug kon geven. Anteros werd geboren en samen met hem kon Eros goed groeien. Anteros strafte mensen die wel liefde kregen, maar dat niet teruggaven. Hades was de god van Onderwereld (Hades of Tartarus). Hij was de broer van Zeus en Poseidon. Soms noemde men hem ‘koning van de doden’, ‘god van rijkdom’ of ‘god van kostbare metalen’. Zijn naam, Hades, betekent letterlijk de onzichtbare. Hades is de eerste zoon van Cronos en Rhea die geboren werd en opgeschrokt. Hades mocht nooit de Onderwereld verlaten. Hij zat daar altijd opgesloten in het verre westen aan de rand van de wereld. Hades was een verschrikkelijke god, maar niet kwaadaardig. Op de Olympos mocht hij niet komen. Hephaistos was de god van het smeedwerk en het vuur. Hij was de zoon van Hera en Zeus. Hephaistos was mank, omdat zijn vader hem van de Olympos had gegooid. Dit deed Hera, omdat ze hem ontzettend lelijk vond en hem niet op de Olympos wilde laten leven. Gelukkig viel hij in zee waar Thetis hem vond. Zij voedde hem negen jaar lang op in een grot. Toen Hephaistos wat ouder was geworden bleek dat hij ontzettend veel kon doen met goud zilver, brons en tin. Hij kon daar de mooiste en wonderbaarlijkste dingen van smeden. Hephaistos maakte vaak iets voor Thetis, omdat zij hem had opgevoed. Toen Hera op een dag zag wat voor moois Thetis had, vroeg ze wie dat gedaan had. Thetis vertelde dat en Hera had meteen spijt dat ze hem van de Olympos had afgegooid. Hephaistos mocht terugkomen en maakte vele mooie dingen voor de goden en hun kinderen. Omdat Hera spijt had van zijn daad, zorgde hij ervoor dat Hephaistos Aphrodite kreeg als vrouw. De lelijke Hephaistos en de mooie Aphrodite hadden drie kinderen. Men dacht dat Hephaistos in de Etna woonde. Als de vulkaan dan uitbarstte dacht men dat het kwam doordat hij weer iets aan het smeden was. Hera is de koningin van de goden, beschermelinge van het huwelijk en dochter van Rhea en Cronos. Zeus wilde met Hera trouwen, maar Hera wilde dat niet, totdat Hera medelijden kreeg met Zeus die zich in een gedaante van een koekoek aandeed. Ze drukte hem tegen haar boezem. Direct kreeg de koekoek zijn ware gedaante terug en verkrachtte Hera. Die nu wel met Zeus moest trouwen. Zeus was heel ontrouw aan Hera, waardoor ze vaak ruzie hadden. Elke keer als Zeus weer een ander had, probeerde ze trucs uit te halen, zodat de relatie over zou gaan. Eens, toen de maat vol was, bij Hera en de andere goden, bonden ze hem vast met touwen met wel meer dan honderd knopen. Omdat Hera de initiatiefnemer was, hing Zeus haar in de hemel op met gouden kettingen. De andere goden durfden niets te doen. Maar uiteindelijk liet Zeus Hera vrij als ze beloofde nooit meer tegen hem in opstand te komen. Hermes was de boodschapper van de goden. Ooit stal Hermes een kudde fraaie koeien van Apollo. Toen Apollo de dief te pakken had, wilde Apollo zijn kudde koeien ruilen voor de lier die Hermes had uitgevonden. Hermes maakte daarna een herdersfluit en speelde weer een melodie. Apollo wilde weer ruilen. Ze ruilden de gouden staf van Apollo, waarmee hij zijn kudde hoedde, voor de herdersfluit. In de toekomst zou Hermes de god van alle schaapsherders zijn. Zeus gaf hem taken, omdat hij vond dat Hermes de ruilhandel met Apollo goed had gedaan. Hermes zou voortaan helpen bij het maken van verdragen en zorgen dat de handel goed liep. Toen Hermes instemde gaf Zeus hem een herautenstaf met witte linten. Ook gaf Zeus hem een fraai versierde helm en gevleugelde, gouden sandalen. Hermes was ook de god van de wegen en van het reizen. Hij was de beschermer van de misdadigers en dieven. Hij leidde de doden naar de Onderwereld. Hermes werd ook gezien als de redder van ongeboren kinderen. Zo redde hij Dionysos die nog niet geboren was toen Semele verschroeid werd door de ware gedaante van Zeus. Poseidon was de god van het water en van de zee. Soms werd Poseidon de Aardschokker genoemd. Hij had een drietand en daarmee beheerste hij alles op zee. Als er een aardbeving was kreeg hij daar de schuld van. Poseidon was de broer van Zeus en dus zoon van Cronos en Rhea. Poseidon speelde een belangrijke rol, in de strijd waarin Zeus de Titanen wilde verslaan. Hij nam Cronos namelijk gevangen met zijn drietand. Poseidon wilde met Thetis trouwen, maar het orakel voorspelde hen, dat hun zoon Poseidon van de troon zou stoten. Daarom besloot Poseidon maar met de zus van Thetis, Amphitrite te trouwen. In eerste instantie wilde ze dit niet en vluchtte de bergen in. Poseidon stuurde een boodschapper om haar over te halen terug te komen, wat ze ook deed. Ze kregen drie kinderen, maar net als Zeus was Poseidon niet erg trouw. Poseidon woonde in een mooi paleis onder de zee, maar was vaak op visite op de Olympos. Hieronder volgt een mythe over de geboorte van Athena
De geboorte van Athena
Op een dag had Zeus vreselijke hoofdpijn en vroeg de goden om raad, maar zelfs de medicijnen van Apollo, de god van de geneeskunde, konden hem niet helpen. Ten einde raad vroeg hij zijn zoon Hephaistos om met een bijl zijn hoofd open te splijten. Toen Hephaistos dit deed, sprong er een volwassen Athena uit te voorschijn. Ze droeg een wapenuitrusting en hield in haar linkerhand een speer. Niet lang na haar geboorte kwam Kekrops, half man half slang, een Phoeniciër, naar Griekenland, waar hij een stad stichtte in de provincie die sinds die tijd Attika genoemd wordt. De goden wilden allemaal aan die welvarende stad hun naam geven. Uiteindelijk bleven alleen Athena en Poseidon over, die met goede argumenten de stad opeisten. Om geen partij te hoeven kiezen, verklaarde Zeus dat diegene die het mooiste en nuttigste voorwerp zou schenken aan de stad zijn naam zou mogen geven. Poseidon sloeg met zijn drietand op de grond, waarna er een prachtig paard te voorschijn kwam, hij legde alle goede eigenschappen van het paard uit. Toen kwam Athena met haar geschenk: een olijfboom. Zij legde uit dat elk deel van de olijfboom nuttig gebruikt kon worden en dat de olijfboom het symbool was voor de vrede en de voorspoed. Het paard echter was het symbool van oorlog en ellende. De olijfboom werd als beste geschenk gekozen en zo kwam het dat de stad Athene werd genoemd. 3 Wie waren andere belangrijke goden? In de paragrafen zijn en worden enkele goden besproken. Zoals bij deelvraag 4 Zeus, en bij deelvraag 2 waren dat Aphrodite, Apollo, Ares, Artemis, Pallas Athene, Demeter, Dionysos, Eros, Hades, Hephaistos, Hera, Hermes en Poseidon. Dit zijn de belangrijkste goden, maar er zijn ook nog allerlei andere belangrijke goden. Die komen in deze paragraaf aan de beurt. Dat zijn de volgende goden: Achilles, Gaia, Hekate, Hestia, Kronos, Ouranos, Paris, Persephone, psyche, Rhea
Achilles – een beroemde Griekse held uit de Trojaanse oorlog, die door Pallas Athene geholpen werd. Achilles was de zoon van koning Peleus van Thessalië en de Zeenimf Thetis. Hij was de grootste van alle Griekse krijgers, maar in vergelijking met Agamemnon en de andere Griekse Vorsten die bij Troje streden, was hij een soort barbaar. Zijn woede was even legendarisch als zijn moed. Volgens een van de vele sagen die hem omringen dompelde zijn

moeder hem in de Styx. Zij hield hem daarbij vast aan zijn hiel, de enige plek waar hij kwetsbaar bleef (de achillespees). Hij regeert in zijn vaderland Phthia over het mierenvolk de
Myrmidonen. Met zijn volk neem hij deel aan de strijd voor Troje. Tijdens het beleg van deze stad wordt hij beledigd door de Myceense held Agamemnon. Uit wrok hierover trekt hij zich
terug uit de strijd en pas nadat zijn vriend Patroklos gesneuveld is, neemt hij de wapens weer op. In het tiende jaar van Trojes beleg wordt Achilles dodelijk getroffen door een pijlschot (in de hiel) van Apolloon of van Paris. De episode van Achilles' wrok en zijn overwinning op
Hektor vormt het hoofdthema van de Ilias van Homerus. Gaia – De godin Aarde, die de moeder en echtgenote was van Ouranos (de hemel) en samen met hem achttien kinderen kreeg, waaronder de twaalf titanen. Gaia. 'Aarde' Griekse aardgodin. Haar naam komt ook voor als Gaea of Ge. Een titel is Pangaea, 'universele Gaia'. Deze titel droeg de aardgodin in het bergaltaar in Thrakië. Andere titels als bergmoeder waren Ida, Olympia, Panorma en Universele Bergmoeder. Haar echtgenoot was de hemel Uranus; zij bracht eerst uit zichzelf Uranus voort. Kinderen van Uranus en Gaia waren de Titanen, Cyclopen en de Hetaconcyren. De titanen waren een ras van reuzen, die werden beschouwd als personificaties van natuurverschijnselen. Zij waren zes dochters en zes zonen, die met elkaar huwden: Rhea en Kronos, Themis en Iapetus, Tethys en Oceanus, Theia (ook Dione) en Hyperion, Mnemosyne en Crius, en Phoebe en Coeus. Uit Gaia's verhouding met de onderwereld Tartaros kwam de half slang half man Typhon voort. Typische attributen van Gaia zijn onder andere de slang; hoorn des overvloeds, bloemen of vruchten. Hekate – De godin van de duistere maan en de driesprongen, die in verband werd gebracht met alles wat spookachtig of mysterieus was, en die de personificatie was van de wijze heks. Ze werd soms vereenzelvigd met Persephone, die ze gezelschap hield na haar bevrijding uit de onderwereld, of met de maangodin Artemis. Hekate was een maangodin. In de laatantieke tijd werd ze geïdentificeerd met de maan. Ze was beschermster van de geboorte en het moederschap; als voedster van de kinderen heette ze Kourotrophos. Ze had een rol als verlosser en in verband met loutering (Hekate Soteira). Ze werd maagd genoemd. De diverse bronnen waarin ze werd genoemd, geven bij elkaar een tegenstrijdig beeld van Hekate als weldoenster tegenover een als kwaadaardige tovenares. Als godin van de doden was ze gevreesd en gevaarlijk. Ze kon zowel straffen als belonen, en ze was verantwoordelijk voor zowel het slagen als het falen van ondernemingen. Ze was meesteres van nachtwegen en kruisingen, waar ze de weg wijst. Ook gold ze als beschermster van heksen en tovenarij, en als heerseres over mensen die niet zijn begraven. Van belang in haar verering waren de mysteriën die voor haar werden gehouden, waarin de inwijdelingen het pad naar de kennis hoopten te bereiken. Hekates betekenis als maangodin blijkt uit het feit dat in de Griekse kalender, die werd gerekend in maanmaanden, de eerste dag van elke maand aan haar was gewijd. De eerste dag van de maand, de noumenia ('nieuwe maan') was de nieuwe maan, als de maan weer aan een nieuwe cyclus van haar fasen begon. Tijdens noumenia werd wierook gebrand. In Macedonië stond Hekate centraal op 8 januari, de dag die was gewijd aan de vroedvrouwen. Hestia - de godin van haard, ze is de minst bekende olympische godin, maar haar vuur brandde in alle Griekse huizen en tempels. Ze is de personificatie van het Archetypisch zelf. Hestia was het middelpunt van het huis of de gemeenschap; de haard fungeerde als ontmoetingsplaats. Ze vertegenwoordigde de eenvoudige, huiselijke vreugde. Ze was de patrones van pasgeboren kinderen en beschermgodin van wezen en vermiste kinderen. Ook was ze goedhartig voor arme stervelingen, die te harer ere zongen. Haar attributen waren sluier, skepter, een fakkel of een brandende lamp. Als oudste van de kinderen van Rhea en Kronos werd aan haar het eerst geofferd. De bruid en de pasgeboren kinderen werden aan haar voorgesteld. Bij elke maaltijd werd ze aangeroepen. Ze kreeg de eerstelingenoffers van veldvruchten en vee. Hestia woonde in de haard in het midden van het huis, waar ze door het gezin werd vereerd. Als beschermster van het familieleven was ze ook de uitvindster van het bouwen van huizen. Vanuit het vuur schonk Hestia het voedsel, maar de haard diende ook als offeraltaar. Hier vertegenwoordigde Hestia tevens de plicht van de gastvrijheid. Voor elke maaltijd sprak het gezinshoofd een dankoffer, waarin Hestia als 'het begin' werd vereerd. In de reeks van offers voor de goden kwam zij als eerste of de laatste aan de beurt, en soms bezette ze ook de heilige middelste plaats. Bij een feestelijke maaltijd kreeg ze zowel het eerste als het laatste plengoffer. Hestia werd gesymboliseerd door een nooit dovend vuur. Hermes vervulde hierin een rol in zijn functie als god van de wind. Als het vuur werd verontreinigd, moest het worden geblust en opnieuw worden gemaakt door het wrijven van hout. Ook een vuurwiel, een gebruikelijk zonnesymbool, werd genoemd als mechanisme om het vuur te ontsteken. Toen de vuren door de Perzen onder aanvoering van Xerxes werden ontheiligd, werden ze gedoofd, en met het vuur van de haard van Delphi weer ontstoken. Het vuur in Delphi brandde vlak bij de heilige steen, de omphalos, zinnebeeld van het centrum van de wereld. Kolonisten namen vuur mee naar nieuwe gebieden, zodat het eeuwig vuur overal brandend werd gehouden, als symbool van eenheid. Kronos – de jongste zoon van Gaia en Ouranos, die zijn vader ontmande en vervolgens de oppergod werd. Kronos trouwde met zijn zuster Rhea, en uit deze verbintenis werden 6 Olympiërs geboren(Hestia, Dementer, Hera, Hades, Poseidon en Zeus), die op Zeus na direct nadat ze geboren waren, door Kronos werden verslonden. De jongste zoon Zeus werd echter door zijn moeder beschermd en slaagde er ten slotte in Kronos te overwinnen. Ouranos – de hemel, die uit Gaia geboren werd en daarna met haar trouwde. Uit dit huwelijk kwamen onder andere titanen voort. Ouranos werd ontmand door zijn zoon Kronos, die zijn geslachtsdelen in ze wierp, en volgend Hesiodos werd uit het schuim dat daardoor ontstond Aphrodite geboren. Paris – En Trojaanse prins, die de gouden appel met het opschrift ‘voor de mooiste’ aan Aphrodite toekende, die hem had omgekocht door hem Helena, de mooiste vrouw van de wereld, aan te bieden. Paris nam Helena mee naar Troje, en dat werd de aanleiding tot de Trojaanse oorlog, want ze was al getrouwd met Menalaos, Een Griekse koning. Persephone – De dochter van Dementer, die door de Grieken ook wel Kore of het meisje werd genoemd. Ze werd door Hades ontvoert en werd later de koningin van de onderwereld. Ze werd door Graves vertaald als Vernietigster [pherein en Phons: zij die verwoesting brengt'.] of als 'Zij die licht brengt in het duister'. Ze staat ook bekend als Jonge graankoningin of Koningin van de onderwereld ofwel beschermster van de doden. Namen die haar ook wel gegeven werden waren Fora, Kore (Grieks voor maagd, jong meisje). In Rome heette ze Proserpina (angstaanjagende); in Athene droeg ze de naam Persephatta (vernietigster). Ook Catherina was een naam voor Persephone. Ook bestond er een graancultus rond Isis, Osiris en Horus. Isis werd door de Grieken gelijkgesteld aan Persephones moeder Demeter. Verder werd Persephone in Rome aangeduid met de namen Libera. Stygia, Juno Inferna of Averna. Libera was ook een naam voor de Punische Tanit. De relatie tussen Persephone en Demeter is ook te vergelijken met die tussen de Indonesische rijstgodin Dewi Sri en haar dochter Melanting. Attributen van Persephone waren ondermeer de duif, granaatappel, fakkel, een korenaar en een haan
Psyche – Een sterfelijke heldin, die vier opdrachten van Aphrodite uitvoerde en daardoor herenigd werd met haar echtgenoot Eros. Rhea – Een dochter van Gaia en Ouranos, die de echtgenote werd van haar broer Kronos. Uit dit huwelijk kwam de eerste generatie Olympiërs voort.In Athene tijd was Rhea's epitheton Pandora, de allesgevende. Ze was de Moeder der goden. Haar titels verwijzen naar haar verschillend functies. Als Rhea Cronia stond ze in verband met het tijdsverloop. Als dodengodin werd ze ook Coronis (kraai) genoemd; als Coronis was ze ook de maagdelijke moeder van Asclepius, de god van de genezing. Als Britomartis was ze de Maagd, als Diktynna de Wetgeefster van de berg Dikte. Net als Cybele werd ze Magna Mater, 'Grote Moeder', genoemd, of Magna Mater deorum Idaea, 'Grote moeder van de goden, vereerd op de berg Ida'. Een berg Ida bestond zowel op Kreta als in Klein-Azië. Voor Rhea werden orgiastische rituelen gehouden. Uit haar cultus is het huidige 'moederdag' voortgekomen. Feesten voor de Grote Moeder Cybele/Rhea werden in Klein-Azië gevierd op de idus (de 14e) van maart, dus met volle maan. De cultus voor Rhea verspreidde zich door Griekenland van de -zesde tot de -vierde eeuw, en werd in het jaar -205 in Rome geïntroduceerd. Rhea was beschermgodin van de smeden. Hieronder volgt een mythe over Kephalos en Prokris
Prokris en Kephalos
Prokris, dochter van Erechtheus was verliefd op Kephalos, zoon van Hermes en Herse. Maar tijdens hun leven hadden ze geen geluk: I Toen Kephalos ging jagen nam de mooie Eos hem mee naar haar kasteel en probeerde hem te verleiden. Maar dat lukte niet omdat Kephalos met zijn gedachten niet bij haar was maar bij Prokris. Nu kreeg Kephalos heimwee naar Prokris en vroeg om te mogen terugkeren. Eos liet dat toe maar voegde eraan toe dat Kephalos op een dag Prokris niet meer zou willen zien en dat hij dan terug bij haar zou komen. Kephalos begon nu te twijfelen of Prokris wel echt van heel veel van hem hield. Hij nam daarom de proef op de som en verkleedde zich in een man en probeerde Prokris te verleiden. Eerst liet ze zich niet verleiden, maar na een tijd lukte dat wel. Toen werd Kephalos woest. Prokris was diep beschaamd en vluchtte naar Artemis (die niets van mannen moest weten) op het eiland Kreta. Maar na een lange tijd kregen ze heimwee naar elkaar en Prokris keerde terug naar Athene. II Kephalos ging op jacht met een pijl die hij van Prokris gekregen had. Prokris had die pijl op haar beurt gekregen van Artemis. Het was een pijl waarmee je nooit kon missen. Toen hij op jacht ging praatte hij met zijn aura. Maar toen een herder voorbijkwam en die hoorde allemaal die lieve woorden die Kephalos zei. Toen dacht de herder dat die tegen een nimf aan het praatten was. Hij ging het direct vertellen aan Prokris. Toen die dat nieuws hoorde stortte ze in. Toen ze weer bijkwam dacht ze dat de herder het verkeerd begrepen had. Toen Kephalos opnieuw ging jagen glipte ze ongemerkt mee en verstopte zich in een struik. Maar toen Kephalos die struik zag bewegen smeet hij de pijl ernaartoe en raakt zo zijn geliefde Prokris. Prokris legde met haar laatste krachten uit waarom ze hem gevolgd was. Kephalos begreep het misverstand, maar hij moest lijdzaam toezien hoe ze stierf. Later begroef hij haar met pijn in het hart. De achterliggende betekenis: De achterliggende betekenis van dit verhaal is dat je elkaar altijd moet vertrouwen en eerlijk tegen elkaar moet zijn en dat echte liefde altijd blijft duren. Door deze mythe weten we bijvoorbeeld dat Prokris en Kephalos van elkaar hielden en wat voor problemen ze allemaal gehad hadden. 4. Wie is de belangrijkste god en waarom? ZEUS
Zeus was de oppergod, vader van de goden en mensen, heerser over het heelal. De betekenis van zijn naam is Stralende dag. De natuur en al zijn verschijnselen waren onder zijn controle. Hij slingerde de bliksems, verzamelde de wolken en dreef ze uiteen; regen en sneeuwval werden door hem veroorzaakt. De adelaar, oorspronkelijk symbool voor de bliksem, was zijn heilige vogel, de eik zijn heilige boom; zijn schild was de aegis, een uitdrukking voor hemelse machten uitgebeeld als geitenvel omzoomt met slangen. Door bliksems, donderslagen, regenbogen, de vlucht van vogels en door het ruisen van heilige eiken gaf Zeus voortekenen aan de mens. Hij handhaaft rechten en wetten van orde en goede zeden. Wie meineed pleegt en de gastvrijheid schendt werd zwaar gestraft. Ook is hij de beschermer van huis en haard. Hij was een voorbeeld voor koningen en helden door zijn mannelijke kracht, behendigheid en dapperheid. De Grieken eren Zeus door om de vier jaar in Olympia en om de twee jaar in Nemea de Olympische Spelen te houden. Zeus was bekend over heel Griekenland toen de godenverhalen plaats vonden. In iedere stad of dorp waren meestal tempels aan hem geweid. Locale godheden brachten de plaatselijke inwoners meestal in contact met Zeus, vandaar zijn vele vrouwen, geliefden en kinderen, en het ontstaan van nieuwe goden en halfgoden. In de beeldende kunst wordt Zeus vaak uitgebeeld als een machtig en vorstig man met baard en indrukwekkende haren. Bij de wat oudere beelden droeg Zeus een krans van eikenbladeren, later een lauwerkrans van laurier. Tot zijn attributen behoren een scepter, een offerschaal, een adelaar of een kleine Nikè, een bliksemschicht en een wereldbol. Elk attribuut symboliseert een bepaalde kracht waarover Zeus beschikte en de volgorde was op belangrijkheid geschikt. Het beroemdste beeld van Zeus staat in een tempel te Athene. De Griekse beeldhouwer Phidias, die ook de bouw van de Acropolis in Athene leidde, maakte het twaalf meter hoge standbeeld van Zeus rond 435 voor Christus. Zeus is zittend afgebeeld maar dat zijn hoofd bijna het plafond raakte, zodat we de indruk zouden krijgen dat Zeus het dak van de tempel zou om ver stoten zodra hij opstond. In zijn rechterhand hield de oppergod een gevleugelde overwinningsfiguur die de triomf bij de Olympische Spelen symboliseerde en in zijn linkerhand een met metaal ingelegde sceptor die zijn status als koning der goden bevestigde. Op de scepter stond een adelaar, het symbool van de hemelgod zelf. Het beeld was van ivoor gemaakt, voor zijn kleding en sandalen was zelfs goud gebruikt. Ook zijn in de zijn kleding kleine lelies en dieren teruggevonden en er zijn sporen bij het gezicht van Zeus terug gevonden van olijftakken die als krans diende. Hij zat op een troon met ebbenhout en ivoor. In die troon waren mythologische voorstellingen en figuren ingekrast, en versierd met edelstenen en goud. Er werd olijfolie over het beeld gegoten om te voorkomen dat de ivoor zou gaan barsten. Phidias heeft ook het befaamde met goud en ivoor beklede beeld van Athene voor het Pathenon gemaakt, en ook het ook zo kolossale, bijna tien meter hoge beeld van de godin op de Acropolis. Phidias was de belangrijkste beeldhouwer van zijn tijd. Omdat Zeus zoveel relaties heeft gehad licht ik alleen de belangrijkste vrouwen in zijn leven toe of merkwaardige gebeurtenissen. Hera was de vrouw van Zeus, hij maakte haar oppergodin. Zeus besprak met Hera de belangrijkste zaken; die hij met geen ander besprak en daarom maakte hij Hera tot zijn raadgeefster. Op zijn tochten door alle bewoonde streken van de aarde ontmoette de oppergod een zekere Io. Io vluchtte wanneer ze Zeus zag maar doordat Zeus een mist optrok kon hij haar "vangen". Maar Hera had dit alles vanop de Olympus gezien. Zeus veranderde Io daardoor in een koe! Maar Hera liet Io bewaken door Argus (deze had nl. 100 ogen, vandaar komt het spreekwoord "iets met Argusogen bekijken"). Maar wanneer Argus met de koe naar de weide ging liet de door Zeus gezonden zoon Hermes Argus in slaap vallen. Alleen Hera maakte Io angstig zodat ze ver weg rende. Zeus die medelijden met haar kreeg vroeg aan zijn vrouw om haar weer een normaal te maken. Dit deed Hera dan ook. Toen Europa langs het strand wandelde, benaderde Zeus haar in de gedaante van een stier. Europa zette zich op het dier dat in de zee sprong en haar ontvoerde naar Kreta. Daar verscheen Zeus in zijn ware gedaante waar hij vader werd van Minos en Rhadamantys. Leto werd bemind door Zeus en maakte haar zwanger maar hij verbande haar omdat hij bang was voor Hera. Alle landen en eilanden waren ook bang van Hera en weigerden de wanhopige Leto in huis te nemen. Uiteindelijk kwam ze op het kleine eilandje Delos aan waar ze moeder werd van Artemis. Zeus veranderde zich in een zwaan en verkrachtte in die gedaante Leda. Alcmene was de vrouw van Amphitryon. Tijdens een afwezigheid veranderde Zeus zich in haar man en verwekte Heracles bij haar. Callisto is een nimf die moeder werd van Arcas bij Zeus. Om haar te beschermen tegen de jaloerse Hera veranderde hij haar in een berin en zette haar als sterrenbeeld aan de hemel als Grote Beer. Arcas als Kleine Beer. Metis liep altijd van Zeus weg maar één keer kon hij haar dan toch zwanger maker. Maar toen was er de voorspelling dat zijn zoon, die hij zou verwekken bij Metis, hem van de troon zou stoten. Daarom verzwolg hij haar maar na een tijd kreeg hij hoofdpijn. Hephaistos opende met een bijl zijn schedel en Athena verscheen met volledige uitrusting. Athena MAAR HOE WAS ZEUS DE BELANGRIJKSTE GOD GEWORDEN? De Griekse godenwereld was polytheïstisch, dat betekent dat de wereld bestond uit een groot aantal goden die samen een grote familie vormen; die op de Olympus, een hoge berg en met sneeuw bedekte in het noorden van Griekenland, woonden. Ook ontstonden er goden van het vuur, de hemel, het water, de aarde, maar ook van de akkerbouw, de wijn of de liefde. Dat waren de mooie, goede, mensvriendelijke goden en aan de andere kant ook donkere, mysterieuze, vijandelijke goden die slecht waren voor de mensen. Het ontstaan van de wereld werd verklaart dat alles door een chaos in een onmetelijke ruimte veranderde. De eerste goden waren Gaia, de moeder aarde, en Eros, de liefde. Echtgenoot van Gaia heette Ouranos, de hemel. Het echtpaar had twaalf kinderen: de twaalf tinanen. (reuzen) De bekendste titanen zijn: Rhea, Kronos, Tethys, Okeanos, Hyperion, Mnemosyne en Themis. Bekende titaan-kinderen zijn: Atlas, Prometheus en Helias. Kronos, de jongste titaan beroofd zijn vader (Ouranos dus) van zijn positie als alleenheerser over het heelal. Kronos werd heerser van het heelal. Zijn zuster en tevens ook zijn echtgenote Rhea regeerden samen de wereld in de gouden eeuw. Ouranos liet dit natuurlijk niet zomaar toe en sprak een soort vloek over Kronos uit: Een bloedeigen zoon van Kronos zal hem onttronen. Om dat te voorkomen verbant hij al zijn kinderen, alleen Zeus kon gered worden door een list van Kronos zijn echtgenote Rhea. Wanneer Kronos de baby opeist, geeft zij haar man een met stenen gevulde deken en in zijn woede merk hij niets op. Zeus werd in de tussen tijd opgevoed door de nimfen (halfgodinnen) en hij werd gezoogd door de geiten op de berg “Dicte” op het eiland Kreta. Hij werd een sterke, volwassene en machtige man. Zeus komt tegenover zijn vader te staan en dwingt hem zijn macht op te geven en de titanen vrij te laten. Dat werd een vreselijke strijd maar Zeus kreeg steun van de overgebleven Titanen. Samen met zijn broeders overwint hij Kronos. De slechte titanen en Kronos worden de diepe, duistere afgrond van de Tartatus, het diepste gedeelte van de onderwereld gegooid en achter bronzen deuren opgesloten. Nu was Zeus heerser van het heelal. Maar hij verdeelde de macht met zijn broers. Zeus was opperheerser en ook heerser over het hemelrijk, Poseidon over de zee en de wateren en Pluton is heerser over de onderwereld en het schimmelrijk. Om zeker te zijn over zijn macht moet Zeus nog een gevecht aan gaan tegen de Giganten, sterke reuzen, wiens lichaam in twee slangen, in plaats van benen, uitloopt. Samen met Hercules heeft Zeus zijn machtspositie niet verloren. Hij huwde met Hera en kreeg enkele kinderen bij verschillende vrouwen. Zijn lievelingsdochter was Athene, die uit zijn hoofd is geboren. Hij werd na zijn tweede overwinning hemelgod, de beschermer van recht en moraal, van staat, huis en hof van de gast. Hieronder volgt een mythe over Ceyx en Alcyone

Ceyx en Alcyone
Ceyx, zoon van de avondster, en Alcyone, dochter van de god van de wind, waren
zo erg verliefd op elkaar dat het een zware last voor hen werd. Daarom wou Ceyx er
even tussenuit. Hij zei tot Alcyone: “Ik ben ongerust over het lot van mijn broeden, hij is erg ziek, ik moet naar het orakel van Apollo gaan om raad te vragen. Ik ga naar Klaros (Apollo heeft niet alleen in Delphi, maar ook op vele andere plaatsen orakels) want op de weg naar Delphi wemelt het van de roversbendes.” Omdat Klaros over zee lag moest Ceyx per schip reizen. Zijn vrouw protesteerde, maar Ceyx zweerde dat wanneer een genadig lot hem de thuisvaart gunt, hij terug zou komen voordat het tweemaal nieuwe maan geweest zou zijn. Omdat zijn besluit vast stond, kom ze niets anders doen dan toestemmen. Ceyx scheen geluk te hebben: hij had reeds de helft van de reis met een gunstige wind afgelegd. Maar tegen het vallen van de avond, zette vanuit het zuiden een gevaarlijke wind op: een storm was losgebroken. De storm zwol al snel tot een orkaan. De stuurman had alle controle over het schip verloren en iedereen probeerde zichzelf te redden. Opeens drong het water het ruim binnen. Met vertwijfeling zagen de zeelui de dood in de ogen. Toen brak de mast en het roer werd weggerukt, de golven klommen hoog op en stortten zich van boven op het broze schip, de schepelingen werden mee in de diepte gesleurd; alleen Ceyx was ontkomen aan de draaikolk. Zijn gedachten waren bij Alcyone en zijn laatste zucht was ‘Alcyone’. Zijn vader, de avondster, was reddeloos, omdat hij hem niet van de verdrinkingsdood had kunnen redden. Ondertussen telde Alcyone de dagen die nog restten tot het de tweede maal volle maan was geweest. Ze bereidde een groots feest voor om hem bij zijn terugkomst te verwelkomen. Elke dag bad ze tot Hera voor zijn gezondheid. Om de onzekerheid van zich af te nemen, beval ze Iris (godin van de regenboog en bode van de godin Hera) om zich te spoeden naar de berggrot van Hyphnos, de god van de slaap. Iris vroeg Hyphnos een droom in de gedaan van de dode Ceyx voor haar te laten verschijnen, en haar zo in een droombeeld het ongeluk op zee te laten aanschouwen. De god van de slaap riep Morpheus, een van zijn duizend kinderen. Morpheus nam de gedaante aan van Ceyx en hij toonde zich aan Alcyone in haar droom. Hij zei tot Alcyone: “Ik ben niet Ceyx, ik ben slechts zijn schim. Geliefde, ik vertoef niet meer onder de levenden. Ik ben zelf gekomen om u mijn dood in de woeste storm op zee bekend te maken.” Ontzet rees Alcyone op uit haar slaap en smeekte om met haar echtgenoot mee te mogen gaan. ’s Anderendaags ging ze vol verdriet naar de plek waar ze hem bij zijn vertrek had uitgewuifd. Plots zag ze op de golven iets wat op een menselijk lichaam leek. Het lijk spoelde aan en het bleek Ceyx te zijn. Ze sprong op en al vliegend kwam ze naar hem toegelopen. Wanneer ze zich neer liet komen op de borst van haar geliefde echtgenoot, veranderde Alcyone in een ijsvogel. Het diertje blijde zich met de prachtige bonte veren tegen de borst van de dode. Omdat de goden erg ontroerd waren door dit tafereel, veranderden ze ook Ceyx in een ijsvogel. De vogels paarden en jaarlijks zit Alcyone broedend in haar nest. Zelfs al is het winter, deze 7 dagen worden door geen slecht weer gestoord want haar vader, Aeolos, laat de wind er tijdens deze broedtijd niet uit, om zijn kleinkinderen te beschermen en hen rust te geven. Achterliggende betekenis: Het moraal van dit verhaal is denk ik dat je geen beloftes moet maken die je niet waar kunt maken, en dat echte liefde altijd zal blijven duren. Door deze mythe weten we dat Ceyx en Alcyone in teken staan van de ijsvogel omdat ze zelf in een ijsvogel verandert zijn. Verder weten we ook nog andere dingen uit deze mythe, bijvoorbeeld dat ze de dagen telden door middel van de manen te tellen, bijvoorbeeld ‘2 keer volle maan’ of ‘als het volgende keer halve maan is’ . Ook zie je in iedere bijna elke mythe de invloed van de goden. Alles draait om goden. 5) Hoe zag de stamboom van de Griekse goden eruit? De stamboom begint bij Gaia en Ouranos. Op het overzicht op de volgende bladzijde zie je een stamboom van hen. Daarin zie je hoe Zeus de oppergod afstamt van Gaia en Ouranos. Ook zie je welke godinnen allemaal een relatie met Zeus hebben gehad en wie de kinderen van hen zijn. In de tabel onder staan de relaties van Zeus in een overzichtelijke tabel. Zeus had zowel relaties met godinnen als met sterfelijke. Hij had 23 vrouwen en 28 kinderen. Hieronder volgt een mythe over het atlantis van Plato. Het atlantis van Plato
Het Atlantis-mysterie is geschapen door Plato, de Griekse wijsgeer die leefde van 427 tot 347 voor Christus. Plato is de eerste die over Atlantis schrijft. Kritias, een vriend van Plato, had als verre nazaat van Soloon (een wetgever van Athene ca. 640-558 voor Christus) de in de familie bewaarde nota’s over de Egypte-reis van zijn illustere voorvader teruggevonden, met daarin het verhaal over Atlantis. Dezelfde Kritias zal het verhaal dan navertellen in geleerde gesprekken met Socrates en Plato. Plato citeert Kritias een eerste maal in de Timaeusdialoog, die een soort status quaestionis vormt van de stand va de voornaamste wetenschappen uit die dagen. Omstreeks 570 voor Christus vertelt een Egyptische priester aan Soloon, een der Griekse wijzen, die op reis was in Egypte, de geschiedenis van zijn vaderstad Athene en van de oorlog die het roemrijke Athene had geleverd tegen het machtige rijk van Atlantis. Hij verklaart eerst aan Soloon hoe het komt dat de Grieken hun eigen geschiedenis niet kennen. Volgens de priester zou dit komen omdat het mensenras meermaals werd uitgedund door catastrofen als watervloeden en andere. Daarbij zouden de meer geëvolueerde bewoners der Griekse steden zijn omgekomen, terwijl de bergbewoners, zoals de herders die eerder ongeletterd waren, het er levend hadden afgebracht. De Egyptische priester vertelt verder over de grote beschaving en moed van de Grieken en citeert een van de grootste daden die ooit door hen werd gesteld: de weerstand door Athene geboden aan de machtige Atlanten, die terzelfder tijd Europa en Azië waren binnengevallen. De Egyptische priester spreekt over ‘mensen die negenduizend jaar geleden leefden’: er lag een eiland voor de zee-engte die ge nu de zuilen van Herakles noemt (de straat van Gibraltar, met aan de ene kant de rots van Gibraltar en aan de overkant de Diebel Musa). Dat eiland was groter dan Libië en Klein-Azië samen en reizigers van toen konden vandaar naar, de andere eilanden oversteken en zo naar het gehele tegenoverliggende continent dat die oceaan omsloot. Op dat eiland, Atlantis, bestond een machtig en indrukwekkend verbond van koningen, die heersten over het hele eiland en over nog veel meer eilanden en delen van het vaste land. Uit het volgende geciteerde stuk uit de Kritias van Plato kan men concluderen hoe Atlantis volgens de mythe ontstaan zou zijn. Kritias: ‘en in deze vlakte en ongeveer vijftig stadiën (8880m) van haar middelpunt verwijderd, was er een berg die overal een middelmatige hoogte vertoonde. Op deze berg woonde toen een man, die oorspronkelijk in dit land was geboren. Zijn naam was Evenor en hij woonde met zijn vrouw Leucippe. Zij schonk een dochter het leven: Cleito. Het jonge meisje bezat reeds de huwbare leeftijd, toen haar moeder en vader stierven. Poseidon begeerde en nam haar. De hoogt waarop zij woonde werd door de god oninneembaar gemaakt. Daartoe maakte hij ringversterkingen uit water en land, grote en kleine, de ene rond de ander. Hij maakt aldus twee ringstroken land en drie ringstroken water en hij maakte ze van een ronde vorm, zodat zij overal op gelijke afstand lagen van het centrum van het middeneiland.’ Uit het huwelijk tussen Cleito en Poseidon ontstonden 5 mannelijke tweelingen. Atlantis werd verdeeld in tien gebieden en gaf de eerstgeborene van het oudste tweelingpaar de woonplaats van zijn moeder en benoemde hem tot koning. Alle jongens kregen namen en de heerschappij over mensen en landen. De oudste was Atlas en het eiland en de zee werd naar hem vernoemd. Atlas was een talrijk geslacht, en het was algemeen geacht dat elke opvolgende koning de macht aan de oudste zoon overliet. De toestanden van de regering en de staatswaardigheidsbekleders werd vanaf het begin op de volgende wijze geregeld: alle tien koningen regeerden over hun toekomend gebied vanuit de stad over alle bewoners. Hij stond boven de meeste wetten, voor zover hij straffen en terechtstellen liet wie het hem immers leek. Opperheerschappij over hemzelf werd wederkerig en gemeenschappelijk uitgeoefend naar beschikkingen van Poseidon volgens de wet die door voorzaten op een zuil van goedkopererts in gegrift was en in het midden van het eiland namelijk in het heiligdom van Poseidon stond. Plato vertelt dat er op Atlantis delfstoffen voorkwamen, dat er bossen waren, veel dieren (waaronder zeer grote kudden olifanten) en dat het heel vruchtbaar was. Er lagen bruggen over gordels van zeewater die rondom de oude hoofdstad lagen. De muren om de nieuwe stad waren bedekt met koper en tin. Er waren bronnen en aquaducten die het water naar de stad brachten. Het koninklijk paleis stond op een eiland dat een kilometer in doorsnede was. Er was een kanaal, 90 meter breed en 30 meter diep, dat toegang gaf tot een haven waarin grote schepen konden afmeren en waar scheepswerven lagen. Het vervolg, zoals Plato dat vertelt, lijkt veel op het zondvloedverhaal uit de bijbel. ‘De inwoners waren van goddelijke afkomst, maar naarmate zij zich vaker met het sterfelijke inlieten en hun menselijke aard de overhand kreeg, verloren zijn hun goddelijkheid. Velen raakten bezeten van onrechtmatige hebzucht en macht. En toen Zeus, de God der goden die naar de wet regeert en bij machte is zulke dingen te zien, merkte dat dit ingetogen geslacht tot een minderwaardige staat was vervallen, wilde hij hun straf opleggen. Opdat zij zich zouden matigen en tot bezinning komen. Hij riep alle goden bijeen en sprak als volgt… Het boek waarin Plato deze geschiedenis noteerde, breekt hier plotseling af. Maar elders, in een ander geschrift, vertelt Plato het vervolg. Hij verhaalt van ‘ongekende aardbevingen en overstromingen en toen kwam een afgrijselijk etmaal’. Daarom is de zee daar ook nu nog ontoegankelijk. Er ligt een geweldig hoop modder in de weg. Die wierp het eiland op toen het verzonk. Achterliggende gedachte: Iedereen heeft denk ik wel eens gehoord van atlantis de gezonken stad. Dit is eigenlijk het zelfde verhaal, maar dan op een heel andere manier verteld, namelijk in de Oudgriekse stijl. Het komt vaker voor dat mythes voor een gedeelte niet compleet zijn, dat is hier ook zo. Dat is heel jammer want sommige stukken van de Griekse mythologie blijven zo voor iedereen onbekend. 6. Welke rol spelen de Griekse goden in het dagelijks leven? Ook vandaag de dag komen we de Griekse goden nog regelmatig tegen, ook al denk je er soms niet bij na, maar ze zijn nog in heel veel dingen terug te vinden. In de Renaissance kwam de belangstelling voor de Griekse oudheid weer opzetten, veel dichters en schrijvers, maar ook toneelschrijvers gebruikten de Griekse mythologie weer om het publiek te trekken. Zelfs Shakespeare gebruikte deze oude verhalen om weer nieuw en ander publiek te trekken en te boeien. Dat lukte vaak ook, want er was veel belangstelling voor en veel mensen vonden het leuke verhalen die nog interessant waren ook. In de kunst werden de goden ook gebruikt. In beeldhouwwerken en schilderijen kwamen de figuren van de goden weer terug. Eerst in de originele vorm en later ook in de abstracte kunst en het impressionisme en expressionisme. In de abstracte kunst werden ze dus uitgebeeld in een heel andere vorm dan de originele vormen. In het impressionisme en expressionisme werden ze vaak uitgebeeld zoals ze van binnen zijn, dus hun eigenschappen bepaalden hoe ze er op het doek uit zouden zien. Deze machtige figuren waren ook terug te zien in de literatuur. Bijvoorbeeld in stripboeken en veel mythen en sagen zijn weer opnieuw uitgebracht. In de stripboeken werden de verhalen onder andere Jason, Perseus en Theseus opnieuw verteld, maar ze kregen ook een nieuw gezicht door middel van de tekenstijl van de tekenaar en door de moderne manier waarop ze verteld en getekend werden
Een voorbeeld dat iedereen kent is Superman, hij stamt ook af van de Griekse goden al zou je dat nou niet meteen zeggen. Eerst was hij beschreven als een soort Hercules maar later toen hij op het witte doek verscheen, gespeeld door Steeve Reeves, leek hij helemaal niet meer op Hercules. Maar als je zijn eigenschappen zou vergelijken met die van de echte Hercules, zoals hij beschreven is in de oude verhalen, is het een en dezelfde persoonlijkheid. Walt Disney heeft ook geprofiteerd van deze oudheden, dit bedrijf heeft namelijk in 1997 de tekenfilm Hercules ontwikkeld. Deze tekenfilm is ontzettend populair geworden, vooral onder de jongere kinderen. Maar ook de ouders vonden het een leuke film. Zo krijgen de kinderen eigenlijk toch een soort geschiedenisles die ze leuk vinden en zonder dat ze het zelf in de gaten hebben. Nu een jaar gelden of zo is er ook een tekenfilmserie van Hercules. In deze serie vecht hij voor gerechtigheid, helpt de zwakkere en de armen. In deze serie komt hij ook nog een heleboel andere goden tegen, goede en slechte. Tegen sommige moet hij vechten en andere helpen hem weer om te vechten. Ajax de voetbalclub kent iedere Nederlander wel. Maar wat veel mensen niet weten is dat de club vernoemd is naar de Griekse god Ajax. Ook als je goed naar het logo kijkt dan zie je dat het niet zomaar een paar lijntjes zijn, maar het hoofd van deze god moet vormen. In je lichaam zit ook nog een god ‘verwerkt’. Je hebt namelijk een Achillespees. Die natuurlijk vernoemd is naar de god Achilles. Het is ons onduidelijk hoe en waarom deze spier vernoemd is naar een god. Deze pees zit tussen je ha en kuit. Het verbind je kuitbeen met je voet en het is een hele sterke pees. De psychologie van nu heeft ook een nieuwe theorie opgesteld. In elk persoon hier op aarde zitten een aantal goden verwerkt. Elke god had namelijk zijn of haar typerende eigenschappen en mensen van nu hebben dezelfde eigenschappen als de goden van toen. Door middel van die eigenschappen kunnen de psychologen veel te weten komen over jou persoonlijkheid en jij zelf ook. Niet iedereen wil dat, maar bijvoorbeeld als je met jezelf in de knoop zit kunnen ze erachter komen hoe je het op moet lossen en bij criminelen kunnen ze hun gedrag verklaren en kijken hoe deze mensen in de toekomst zullen veranderen. Je ziet nu dat de Griekse goden best een grote rol spelen in ons dagelijks leven. Hoe is de Griekse mythologie ontstaan? De Griekse mythologie bestaat uit allerlei mythes die samen een cultuur weergeven. De mythes gaan over goden, halfgoden en een paar stervelingen. De mythologie is ontstaan bij de oude Grieken, zij hebben al deze verhalen verzonnen om het goede en het slechte te kunnen verklaren en van elkaar te kunnen scheiden. Er waren bijvoorbeeld geen verklaringen over hoe natuurrampen ontstonden, daar zijn dus de mythes ontstaan. De ene god was belangrijker dan de andere, maar dat komt doordat elke god voor iets anders staat en dat bepaalt zijn status in deze mythologie, maar er was dus een duidelijke vorm van rangorde aanwezig.
Nawoord: Toen we nog in vier havo zaten, kregen we te horen dat wel een profiel werkstuk moesten maken van een verplicht vak dat in je profieldeel zit. Omdat wij allemaal een economie en maatschappij profiel hebben was de keus al snel op het vak geschiedenis gevallen. Maar om een onderwerp te zoeken waar je medeleerlingen ook in geïnteresseerd zijn is moeilijker om te vinden. Uiteindelijk kwamen we tot een beslissing over ons onderwerp: De Griekse Mythologie. We hebben dit onderwerp gekozen omdat we dachten dat er veel informatie over te vinden is, maar later bleek dat er eigenlijk te veel informatie was; je moest uitkijken dat je profiel werkstuk niet te breed werd, verschillende informatie sprak elkaar tegen en er stonden onjuistheden in en over sommige onderwerpen (het ontstaan van de Griekse Mythologie en in wat voor tijd het zich afspeelt) was haast geen nuttige informatie te vinden. Ook moesten we uitkijken dat er geen dubbele informatie in verschillende deelvragen kwamen. We hebben veel tijd besteed aan het profiel werkstuk, vooral om juiste informatie te zoeken en om je deelvragen goed uit te werken. We hebben veel overlegt en de taken zo goed mogelijk verdeeld. Als we samen kwamen om de voortgang te bespreken en de taken te verdelen had iedereen zijn afgesproken werk af, dat werkt gemakkelijk en dan verder werken aan het werkstuk. Ook hebben we elkaars werk gecontroleerd en dan werd hij eventueel aangepast. Ik zelf wist al een beetje van dit onderwerp af omdat ik in Griekenland op vakantie ben geweest, maar ik heb wel nieuwe dingen geleerd. We hopen dat je ons profiel werkstuk met plezier leest en misschien er zelf ook nog iets van leert. Bronnenpagina Om onze informatie te verzamelen hebben we gebruik gemaakt van verschillende soorten. We hebben onder andere veel gehad aan internet, maar ook aan boeken, en de reader van onze reis naar Griekenland van Mei 2002. verder hebben we nog gebruik gemaakt van Encarta. Internet: http://cliparts.pagina.nl à ancient/ oudheid
http://druiden.pagina.nl à goden en godinnen
http://geschiedenis.pagina.nl à mythen en goden
http://griekenland.pagina.nl à mythologie
http://klassieketalen.pagina.nl à Griekse goden/ mythologie
http://mythologie.pagina.nl à goden/ godinnen/ myth. figuren à Griekse mythologie à myth. Top10 van 2000
http://oudheid.pagina.nl à Griekse mythologie
http://wereldwonderen.pagina.nl à Parthenon/ Athena
http://users.pandora.be/flubberr
http://inanna.virtualave.net/greekgodesses.html
http://home.tiscali.be/huyghe.bart/goden.htm/mythen.htm
http://home.wanadoo.nl/r.driedijk
http://www.xs4all.nl/~smisco
http://www.grieksemythologie.com
http://www.phys.uu.nl/~hemel/religion/grieks5/ http://grieksegids.nl/mythologie/start.htm
http://www.mythweb.com/gods/index.html
http://magie.startplaza.nl
http://mediatheek.thinkguest.nl/~11a162/html
boeken: Romeinse en Griekse mythen

mythen en sagen
reader
overig: Encarta
National Geografic
Encyclopedia Britannia