Inleiding
Nadat ik als onderwerp voetbal niet mocht doen, wat me net iets leuker leek, heb ik nu als onderwerp bier. Ik wilde per se als vak geschiedenis omdat dit vak me het meest aanspreekt en dat leek me ook wel eenvoudiger dan bijvoorbeeld economie. Toen ben ik gaan denken en kijken op Internet wat ik voor hoofdvraag, en deelvragen, zou kunnen doen. Wanneer je het over bier doet en met het vak geschiedenis kom je al gauw uit op iets als de geschiedenis van het bier. Samen met meneer van Houdt heb ik hier nog eens naar gekeken en we hebben er het volgende van gemaakt:
Hoofdvraag:
Welke rol speelde bier in de geschiedenis van de Nederlanden?
Met als deelonderwerpen:
Bier in de oudheid
Bier in de Middeleeuwen
Bier en de Industriële Revolutie
Bier als (commercieel) wereldproduct
Ik had al meteen bedacht dat het leuk zou zijn als ik een brouwerij zou bezoeken, dat is ook iets wat ik meteen gedaan had nadat ik de hoofdvraag had. Samen met Michiel, die een pilsje ook niet verafschuwt, ben ik naar de Koningshoeve gegaan, naar Nederlands enige Trappist. Dit was een goede inleiding voor mijn profielwerkstuk want ik kreeg er op een leuke manier iets meer van de geschiedenis te horen.
Wat ik ook al heb gedaan is twee mailtjes verstuurd naar brouwerijen met de vraag om informatie over mijn onderwerp, ondertussen heb ik al een informatiepakket thuis gestuurd gekregen van Heineken.
Om de deelvragen te beantwoorden kan ik zeer goed voorruit, op Internet heb ik al vele goede websites gezien en uit de rondleiding heb ik ook al wat informatie gekregen. Ik denk dat ik, deels uit noodzaak, het accent moet leggen op de laatste twee deelvragen. Omdat ik de meeste informatie vind van de meest recente tijden en omdat in de Nederlanden bier vooral de laatste 100 jaar een enorm exportproduct is geworden, en de rol van bier is natuurlijk groter geworden. Ondanks dat er vroeger meer bier werd gedronken, met een lager alcoholgehalte, omdat dit het gezondste was. Het deelonderwerp bier als commercieel wereldproduct vind ik persoonlijkst het interessantst en daar heb ik ook een handig foldertje van.
Mijn persoonlijke verwachting is dat ik de deelvragen allen goed kan beantwoorden, en eigenlijk zonder problemen mijn profielwerkstuk kan inleveren. Ik hoop ook natuurlijk er wijzer van te worden en elke keer als ik mijn glas hef terug te denken aan alle leuke feiten en weetjes waar ik achter ben gekomen. Zoals het mooie detail van Heineken: in 2001 brouwde Heineken 105 miljoen hectoliter bier. Stel dat al dat bier in flesjes van 33cl achter elkaar werd gezet … dan zou deze rij 45 keer rond de wereld cirkelen. Dit zouden namelijk 31,5 miljard flessen zijn.
Omdat ik op dit moment alleen nog maar deelonderwerpen heb en geen deelvragen heb ik een vragenlijst bedacht die ik op elk onderwerp “loslaat”. Op deze manier denk ik dat je een stuk beter, duidelijker en overzichtelijker de informatie kan verwerken. Je kunt ook een stuk makkelijker de perioden, deelonderwerpen, met elkaar vergelijken.
De vragen zijn als volgt:
Hoe werd bier gemaakt?
Door wie werd het gedronken? Waarom?
Hoe werd er over bier gedacht?
Wat zijn de leuke feiten en weetjes?
Bier in de oudheid
Hoe werd bier gemaakt?
De biercultuur vindt zijn oorsprong in het oude Mesopotamië, het Tweestromenland tussen Eufraat en Trigis. De Sumeriërs, een volk dat ongeveer 5000 jaar geleden in Mesopotamië leefde, kende het al. Zij waren vermoedelijk de eersten die bier maakten. Het bier en de wijze waarop dit gemaakt werd, is echter niet zoals we dat nu kennen. Men bakte een soort brood van emmer (een soort tarwe), dat van buiten gaar was, maar van binnen nog week. Als men bier wilde maken, weekte men het brood in water, en bracht dit aan het gisten. Aan het bier werd vaak honing of kruiden toegevoegd. Nadat de Babyloniërs het Sumerische rijk hadden over genomen, nam het brouwen toe. Uit kleitabletten van die tijd heeft men kunnen afleiden, dat men al verschillende soorten bier kende.
Zowel in Babylonië als in Egypte kende men verschillende soorten bier. Om de drank een bepaalde smaak te geven, werden allerlei planten en kruiden toegevoegd. Ook vandaag nog experimenteren brouwers met kruiden. Doordat het in de loop der eeuwen verdampt is heeft men nog nooit bier uit het oude Egypte gevonden. Wel zijn kruiken en vaten aangetroffen waarin het residu van bier aanwezig was. Analyse hiervan heeft aangetoond dat bier van verschillende soorten graan gemaakt werd. Volgens teksten uit het Nieuwe Rijk kende men inderdaad verschillende soorten bier. Naast drank voor de levenden en de doden was bier ook een ingrediënt van een aantal medische recepten.
Door de Romeinen werd de brouwkunst verder naar het noorden verspreid. De Germanen waren de eerste, die de tussenstap van het broodbakken oversloegen en ontdekten dat uit ontkiemde en gedroogde graankorrels ook bier gebrouwen kon worden. Zij maakten van graan een beslag en lieten dat vergisten.
Door wie werd het gedronken? Waarom?
Bier werd in Egypte door de burgers als de adel gedronken. Wel was er een scheiding gemaakt tussen bier voor de slaven en voor de koning.
De door Alexander de Grote gestichte stad Alexandrië, aan de oever van de Nijl, werd het centrum van de biercultuur. Dit was rond het begin van onze jaartelling. Je had in die tijd 14 verschillende soorten bier, waaronder “rythos” een van de bekendste. Op een normale dag was het voor de burgers toegestaan om twee liter te drinken, het alcoholpercentage was wel wat minder dan nu. Tijdens een begrafenis werd er rijkelijk bier uitgegoten en gedronken om de goden gunstig te stemmen.
Hoe werd er over bier gedacht?
Ramses de derde was er zo enthousiast over dat hij vond dat het gedronken moest worden uit gouden bekers. En omdat hij er zoveel waarde aan hechte werd het ook gebruikt als offer aan de goden. Dit geeft natuurlijk aan dat de mensen in de oudheid bier een belangrijk product vonden. En dan natuurlijk voornamelijk de Germanen en Kelten. En in mindere mate ook de Batavieren. Degene die niet zo dol enthousiast waren over bier waren de Grieken en Romeinen.
Wat zijn de leuke feiten en weetjes?
Het is niet helemaal duidelijk waar het bier vandaan komt maar iedereen gaat er vanuit dat deze drank stamt uit Mesopotamië, het huidige Irak. Daar werd bij opgravingen een kleitafel uit 6000 v. C. gevonden waarop het oudst bekende bierrecept vermeld staat.
Het brouwen moest wel goed gebeuren en daar waren ook strenge regels voor, als je bier te slecht was kon je gestraft worden door in je eigen bier te worden verdronken.
“Van de Batavieren wordt beweerd dat ze het als hun hoogste ideaal beschouwden om hun vrouwen te verdobbelen en in het Walhalla bier te drinken uit de schedels van hun verslagen vijanden. Dat de vrouwen zich toen, net als nu, van hun seksgenoten wilden onderscheiden, was wellicht de reden van de grote verscheidenheid van biersoorten in die tijd.” 1
1 gevonden op de volgende internetsite:
http://www.cs.kuleuven.ac.be/cwis/education/multimedia/97-98/bier/frames/geschiedenis.htm
Bier in de Middeleeuwen
Hoe werd bier gemaakt?
Tot in de 11e eeuw was het bierbrouwen alleen nog maar toegestaan voor de geestelijkheid. Deze geestelijke schreven hun recepten op perkament. Niet iedereen hield zich aan de regels van het brouwen binnen de kloostermuren, er werden namelijk al een aantal burgerbrouwerijen opgericht. Massaal gebeurde dit niet en men moest nog enkele eeuwen wachten tot bier aan de man werd gebracht bij het gewone volk. Over deze periode na 1050 is meer bekend met betrekking tot de geschiedenis en de ontwikkeling van het bier. In dat jaar werd namelijk in Freysing, in de omgeving van München, de eerste burgerbrouwerij opgericht. Men gaat er vanuit dat enkele uitgetreden monniken de grondleggers van deze brouwerij zijn geweest. Ook is bekend dat bijvoorbeeld in het Belgische Affligem al vanaf het ontstaan van de abdij der Benedictijnen in 1083, bier werd gebrouwen. Vanaf de dertiende eeuw werden de brouwactiviteiten geleidelijk door de burgerij overgenomen. . Dit gebeurde aanvankelijk niet op commerciële basis, er was sprake van een soort van brouwerij aan huis, die door vrouwen werd uitgeoefend. Soms gebeurde het brouwen met de hulp van rondtrekkende brouwers die kleine brouwketels en gereedschappen meevoerden.
Later toen ook de steden in opkomst waren, kwamen er speciale brouwhuizen, deze waren openbaar en iedereen kon er gebruik van maken. Dat kwam goed uit want de woningen van de burgers waren hiervoor ook te klein. Tegelijk met de brouwhuizen kwam ook de biergilden, en dat was het einde van de rol van de vrouw in het bierbrouwen.
Bier werd zeker niet overal op dezelfde manier gemaakt, iedereen gaf er zijn eigen invulling aan. In die tijd gebruikte men nog geen hop als conserveringsmiddel en/of smaakmaker, maar gruit. Gruit is een kruidenmengsel met vooral gagel en rozemarijn en verder o.a. duizendblad, laurierbessen, salie, enz. De monniken hoorden, in die tijd, tot de hoogst opgeleide mensen en zij brachten het bierbrouwen dan ook naar hoog niveau. Omstreeks het jaar 800, waren het waarschijnlijk dan ook de monniken, van het klooster van Weihenstephan in Duitsland, die als eerste hop gebruikten, om het bier langer houdbaar te maken. Aangezien in veel landen een hele industrie was ontstaan rond gruit en ook de overheden inkomsten hadden uit het zogenaamde gruitrecht, heeft het tot ongeveer 1320 geduurd, voordat in Nederland hopbier werd gebrouwen. De samenstelling van gruit was in elke stad anders, afhankelijk van het aanbod in de weiden. De landadel was in het bezit van het zogenaamde gruytrecht. Dat betekende dat men voor het plukken een soort van premie moest betalen. Je zou ook kunnen zeggen dat het een van de eerste vormen van bieraccijns was.
Vreemd genoeg heeft de groei in de brouwnering in de 13e tot en met de 18e eeuw weinig ontwikkelingen in brouwtechnisch opzicht met zich meegebracht. Wel kreeg men de teelt en het verbouwen van grondstoffen redelijk onder de knie. Kennelijk hadden de brouwers in de periode van bloei weinig tijd voor innovatie. Zij waren wel inventief. Velen bedachten allerlei trucjes om met zo min mogelijk grondstoffen zo veel mogelijk liters te produceren. Om uitwassen tegen te gaan vaardigden diverse vorsten voorschriften uit.
Aan de Duitse keurvorst Wilhelm IV komt de eer toe dat hij als eerste een kwaliteitsgarantie voor bier heeft toegepast. In 1516 vaardigde hij het zogenaamde Reinheitsgebot uit, waarin werd bepaald dat bier uitsluitend van water, gerst, hop en gist mocht worden gebrouwen. Het werd gezien als een bescherming van Duitse brouwerijen tegen de concurrentie van buitenlandse brouwerijen. Deze Duitse bierwet is tot 1987 van kracht gebleven.
De smaak van het bier heeft alles met de gisting te maken. Die gisting gebeurde toen nog spontaan en kon niet beïnvloed worden. Het gevolg was dat een brouwer tevoren nooit wist hoe zijn bier zou smaken. Pas rond het midden van de negentiende eeuw komt daar een verandering in.
Door wie werd het gedronken? Waarom?
Intussen kreeg het bier ook de nodige concurrentie van de wijn, koffie, thee en cacao als gevolg van onze koopvaarders (West-Indische - en de Verenigde Oost-Indische Compagnie) en piraten die de wereldzeeën beheersten en voor de aanvoer van deze dranken zorgden. Hieruit volgde een nieuwe verdeling; wijn voor de kooplieden en de gegoede burgerij, en bier voor het (zeemans)volk. In de 14e eeuw stierven er vele mensen aan de pest en cholera en zagen bier als geneesmiddel. Dat was het natuurlijk niet helemaal het geval maar het was een stuk gezonder dan water. Het water werd namelijk uit de rivieren en grachten gehaald, en daar werd ook al rotzooi geloosd. Dit water was een van de oorzaken van de ziektes. Bij het brouwen van bier werden de bacteriën gedood tijdens het koken.
Hoe werd er over bier gedacht?
Zoals gezegd zag de bevolking bier echt als geneesmiddel en de bevolking dronk het dan ook volop. Het biergebruik in die tijd sterk toe, zo werd maar liefst 400 liter bier per hoofd van de bevolking per jaar werd gedronken, tegenwoordig is dat iets minder dan 80 liter. De kooplieden en gegoede burgerij dronken geen bier want die wilde zich natuurlijk niet “verlagen” tot het volk.
Wat zijn de leuke feiten en weetjes?
Het Reinheitgebot was de eerste kwaliteitsgarantie voor bier en na lang zoeken heb ik het origineel gevonden en met pijn en moeite vertaald in het Nederlands.
De originele tekst van het Beierse Reinheitsgebot
Wie das Pier Summer vie Winter auf dem Land sol geschenkt und prauen werden
Item wir ordnen, setzen und wollen mit Rathe unnser Lanndtschaft das füran allenthalben in dem Fürstenthumb Bayrn auff dem Lande auch in unsern Stettn vie Märckthen da desáhalb hieuor kain sonndere ordnung gilt von Michaelis bis auff Georij ain mass oder kopffpiers über einen pfennig müncher werung un von Sant Jorgentag biß auf Michaelis die mass über zwen pfennig derselben werung und derenden der kopff ist über drey haller bey nachgeferter Pene nicht gegeben noch außgeschenckht sol werden. Wo auch ainer nit Merrzn sonder annder pier prawen oder sonst haben würde sol erd och das kains weg häher dann die maß umb ainen pfennig schenken und verkauffen. Wir wollen auch sonderlichen dass füran allenthalben in unsern stetten märckthen un auf dem lannde zu kainem pier merer stückh dan allain gersten, hopfen un wasser genommen un gepraucht solle werdn. Welcher aber dise unsere Ordnung wissendlich überfaren unnd nie hallten wurde den sol von seiner gerichtsobrigkait dasselbig vas pier ustraff unnachläßlich so offt es geschieht genommen werden. jedoch wo ain brüwirt von ainem ainem pierprewen in unnsern stettn märckten oder aufm lande jezuzeitn ainen Emer piers zwen oder drey kauffen und wider unnter den gemaynen pawrfuolck ausschenken würde dem selben allain aber sonstnyemandes soldyemaßs oder der kopfpiers umb ainen haller häher dann oben gesetzt ist zugeben un ausschencken erlaube unnd unuerpotn.
In het Nederlands
Hoe het bier in zomer en winter op het platteland uitgeschonken en gebrouwd moet worden.
Wij verordenen, eisen en willen met de raad van onze streek, dat voortaan overal in het vorstendom Beieren, zowel op het platteland als in onze steden en markten, die geen bijzondere verordening daarvoor hebben, van Sint-Michiel tot Georgi één maat1 of één kop2 bier voor niet meer dan één Pfennig van de Münchener munt, en van Georgi tot Sint-Michiel één maat voor niet meer dan twee Pfennig van dezelfde munt, de kop voor niet meer dan drie Heller3 gegeven en uitgeschonken mag worden, met dreiging van de hieronder vermelde straf. Daar waar echter geen donker bier, maar een ander bier gebrouwd of op eender welke andere manier gebruikt wordt mag in geen geval hoger dan één Pfennig de maat uitgeschonken en verkocht worden. Wij willen heel in het bijzonder dat voortaan overal in onze steden, markten en op het platteland voor bier uitsluitend gerst, hop en water gebruikt wordt. Wanneer iemand deze verordening met opzet overtreedt en niet naleeft dat moet de bevoegde rechtsinstantie bij wijze van straf dit vat bier, telkens wanneer er sprake is van een inbreuk, onverbiddelijk wegnemen. Wanneer echter een kastelein van een bierbrouwer in onze steden, markten en op het platteland één, twee of drie emmers4 bier koopt en opnieuw aan het gewone boerenvolk uitschenkt dan mag enkel aan deze persoon, en aan niemand anders, toegestaan en verboden worden om de maat of de kop bier één Heller duurder dan hierboven beschreven te geven en uit te schenken.
1 Beierse Maß = 1,069 Liter
2 halfkogelvormig maat voor vloeistoffen; niet precies een Maß
3 gewoonlijk een halve Pfennig
4 bevat 60 Maß
Bier en de Industriële Revolutie
Hoe werd bier gemaakt?
De smaak van het bier heeft alles met de gisting te maken. Die gisting gebeurde nog spontaan en kon niet beïnvloed worden. Het gevolg was dat een brouwer tevoren nooit wist hoe zijn bier zou smaken. Rond het midden van de negentiende eeuw komt daar een verandering in. Louis Pasteur (1822-1895) is degene die daar verandering in gaat aanbrengen. Hij ontdekte namelijk dat er in de natuur een grote variatie aan gistcellen voorkomt. De omzetting van suikers in alcohol geschiedt door een gistingsproces waardoor gistcellen dus van vitaal belang zijn voor het brouwen. De ontdekking van Pasteur(zie foto) betekende dat men de voor het bier de meest geschikte familie gistcellen diende te vinden. Door deze vervolgens door te kweken zou men steeds over een gelijke kwaliteit gist beschikken. Hij stelde ook vast dat door verhitting van een vloeistof tot 70oC alle micro-organismen op non-actief worden gesteld. Zo kon bier, maar bijvoorbeeld ook melk, lange re tijd worden bewaard. Dit proces kennen wij onder de naam pasteurisatie. Tot aan het midden van de vorige eeuw werd er hoofdzakelijk gebrouwen volgens de methode van het bovengisten of het hooggisten. Dat wil zeggen dat de gistmassa boven op het brouwsel ligt en daar het werk doet. De beheersing van de temperatuur tijdens de gisting is daarbij van groot belang. Verschillen daarin hebben tot gevolg dat de gistmassa anders uiteenlopende smaken gaat produceren. Bovengistend bier is altijd troebel, omdat de bovenop liggende gistmassa zich enigszins met het bier vermengt. In Zuid-Duitsland had men al ervaring met ondergistend bier. Men bewaarde de vaten met het gistende brouwsel in koele grotten bij een temperatuur van 12oC. Door de lage temperatuur zakte de gistende massa naar beneden en zette zich onder in het vat. Er waren twee voordelen aan dit systeem: men kon deze droesem gemakkelijk verwijderen en bacteriën kregen minder kans om zich te ontwikkelen. Aangezien ondergistend bier op een koele plaats moest lageren en wij een tamelijk gematigd klimaat hebben, werd er ijs vanuit Scandinavië geïmporteerd. Men bouwde er zelfs speciale ijskelders voor. Na de uitvinding van de koelmachine (Von Linde) in 1877 was dat overbodig, en na de uitvinding van de stoommachine (Watt) kon men zelfs aan industrieel bierbrouwen gaan denken. Dit was dus het gevolg van de Industriële Revolutie, sinds de uitvindingen van deze tijd begon het bierbrouwproces steeds meer op dat van nu te lijken.
Door wie werd het gedronken? Waarom?
In navolging van deze traditionele brouwmethode en onder invloed van de ontdekking van Louis Pasteur, besloot men in het stadje Pilzen (CS) om ook ondergistend bier te brouwen. Dat was in 1843, maar men mag gerust stellen dat het hierbij om een herontdekking ging. In 1839 nam een aantal burgerbrouwers initiatief tot de oprichting van een stedelijke brouwerij en mouterij. Men sloeg het bier op in uitgehouwen keldergangen onder de brouwerij. In deze koele kelders zakte de gist naar beneden en verkreeg men een smaakvol en helder bier, het Pilsener. Het wordt nu nog steeds gebrouwen onder de naam Pilsener Urquell. Nadat het in 1843 op de markt was gekomen werd dit bier steeds populairder, ook over de grens in Duitsland. Binnen onafzienbare tijd brachten de Duitsers een soortgelijk type ondergistend bier op de markt. Het begrip 'pils' had definitief zijn intrede gedaan. Ook in ons land was er sprake van een stijgende belangstelling voor het ondergistende bier. Het vermoedelijk voor het eerst gebrouwen in Groningen in brouwerij 'De Beyersche Kuyp'. De populariteit nam sinds de verscheidene uitvindingen dus steeds meer toe, vooral de Pilsener had daarbij een grote bijdrage. Bier werd door meer mensen gedronken, maar daarbij heb ik geen gegevens kunnen vinden wat voor mensen dat waren. In de Middeleeuwen waren dat de arbeiders, ik denk eigenlijk niet dat het veel verandert is sindsdien.
Hoe werd er over bier gedacht?
De overheid was bang dat sterke drank misbruik uit de hand zou lopen en bevorderde dus het bier brouwen wat moest leiden tot goedkoop bier. Of dit werkelijk effect heeft gehad is moeilijk te zeggen, de drankmisbruik is in ieder geval niet in extreme mate verder gegaan.
De bevolking was ook enthousiast over bier, vooral door de “uitvinding” van de Pilsener. Maar nogmaals ik heb helaas geen informatie over de mening van arme en rijke over bier in deze tijd.
Wat zijn de leuke feiten en weetjes?
Hier volgt een overzicht van de belangrijke gebeurtenis wat betreft het brouwen van bier in de 19e eeuw:
1830
Het eerste flessenbier verschijnt op de Duitse markt.
1833
Payen ontdekte de diastase: het enzym dat de omzetting van het zetmeel in suiker teweegbrengt.
1876
De Franse chemicus Louis Pasteur verklaart de vergisting, een belangrijk onderdeel van het brouwproces. Tevens ontdekte hij dat door het verhitten van bier diverse bacteriën uitgeschakeld werden. Dit proces werd naar hem vernoemd: pasteuriseren.
1879
Von Linde vindt de koelmachine uit. Vanaf nu kon elke brouwerij bier het hele jaar door koel houden. Dit luidde de overgang in van hoog- naar laaggistende bieren.
1885
De Amsterdamse brouwmeester Wilhelm Feltmann verbeterde het brouwproces en legde de basis voor een bier dat een eeuw later bijna overal ter wereld gedronken wordt.
1897
Buchner ontdekt het enzym 'zymase', dat de splitsing van suiker in koolzuurgas en alcohol veroorzaakt.
Bier als commercieel wereldproduct
Hoe wordt bier gemaakt?
Om te beginnen heb je mout nodig. De meeste brouwers kopen hun mout in mouterijen. Hier laat men gerst een paar dagen weken in water, tot het vochtgehalte 45% is. Men stort het dan op vloeren in een dikke laag van wel 70 cm of men laat de gerst kiemen in langzaam draaiende trommels. Het kiemproces duurt ongeveer zes dagen. De kiem is dan gegroeid tot 2/3 van de korrel, je kunt hem nog niet zien vanwege het kafje wat erop zit. Ook zijn er al worteltjes ontstaan. Vervolgens blaast men hete lucht door de gerst (80-90ºC) daardoor stopt het kiemproces. Dit wordt eesten genoemd. De worteltjes worden dan verwijderd.
In de brouwerij wordt het mout opgeslagen in hoge silo's, waarna men het reinigt van stof en zaden die er niet in thuis horen. Door een speciale molen wordt het mout geschroot, dit wordt gedaan door een grote molen, dat wil zeggen grof gemalen. Zodat de kafjes heel blijven. Mout is tamelijk bros en ook lekker om zo op te knabbelen.
Het moutmeel komt in de beslagkuip samen met het brouwwater. Water is een belangrijk onderdeel en voor een deel beslissend voor de smaak van het bier. Veel brouwerijen zijn dan ook plaatsgebonden. In zuid-Limburg hebben ze al zuiver Ardennen water op maar 60 meter diepte. Met een ionen wisselaar verlaagt men de hardheid van het water. Vaak is het brouwwater voorverwarmd in de koeler van het kokende wort, wat een behoorlijke energiebesparing oplevert.
Men laat het beslag langzaam in temperatuur stijgen tot bijvoorbeeld 55ºC. Elk enzym werkt het beste op een speciale temperatuur.
Het zetmeel wordt omgezet in suikers. Die moutsuikers zijn oplosbaar in water en ook vergistbaar. Via een reuzenzeef in de bodem wordt het wort gescheiden van de bliezen. Een sproeier boven in de ketel laat een regen heet water neerdalen op de bliezen om ook de laatste restjes moutsuiker uit te spoelen. Het heldere wort gaat nu naar de brouwketel of wort ketel, daar wordt het aan de kook gebracht en dan wordt de hop toe gevoegd. Na ongeveer anderhalf uur koken wordt de hop eruit gezeefd en het wort wordt tot 6ºC gekoeld. De eiwitten worden nu grotendeels verwijderd.
Dan gaat het wort naar de gistkuip, waarna men er een reincultuur van gist aan toevoegt. Het gistras bepaald voor een groot deel (20%) het karakter van het bier, vandaar dat elke brouwmeester voorzichtig omgaat met zijn gist. Al heel gauw vormt zich een dikke schuimlaag op het wort, waarop duidelijk bruine vlekken te zien zijn, de hopharsen, die worden verwijderd. Na een week gisten bij 6ºC is het wort bier geworden. De nagisting vindt plaats in leger of lagertanks bij 0ºC. Het bier klaart en neemt veel koolzuurgas op omdat men het onder druk laat gisten.
Na het filteren kan het bier worden verpakt, dit gebeurd in de bottelarij.
Hier worden de flesjes, blikjes en fusten gevuld. In dit stadium mag het bier niet in aanraking komen met de buitenlucht. Hierna is het bier gereed voor transport dit gaat per vrachtwagen.
Door wie wordt het gedronken? Waarom?
2003 2002
Bierproductie in hectoliters 25.123.730 24.897.844
Bierexport in hectoliters 13.491.099 12.913.171
Binnenlandse afzet bier in hectoliters 11.632.631 11.984.673
Afzet geïmporteerd bier in hectoliters* 1.138.000 900.000
Capita consumptie bier in liters 78,7 79,8
Accijnsopbrenst in euro’s 323.311.000 307.000.000
Accijnstarief voor bier (5% alc. vol.) 25,11 25,11**
* de bierimport is gebaseerd op een inschatting. Op basis van recente gegevens is de import voor 2002 herzien
** tarief vanaf 1 april 2002
Bier wordt tegenwoordig niet meer gedronken uit vrees voor ziektes en ook niet vanwege de aantrekkelijke prijs. Nee in de moderne tijd wordt bier gedronken, in de lage landen, omdat mensen bier lekker vinden. En de mensen die bier lekker vinden zijn voornamelijk mannen. Ook staan studenten erom bekent dat ze liters van dit goudgele drankje achterover slaan. Wel wordt er in de Benelux minder gedronken dan de vorige jaren. In Nederland werd er in 2003 zo’n 77 liter bier gedronken per persoon. Vroeger was het meer dat de rijke lui wijn dronken en de bevolking bier, nu is dat anders. Prijsverschil tussen wijn en bier is er nauwelijks dus geld en rijkdom heeft niets meer met wijn en bier te maken. Wat je wel ziet is dat vrouwen vaker wijn drinken dan mannen, wat niet meteen wil zeggen dat de vrouwen de plaats van de rijken heeft ingenomen en mannen de plaats van de arme. Want ook mannen drinken wijn, en dat drinken ten opzichte van de jaren daarvoor steeds meer. Bij de jongeren heeft er een soort golf beweging plaats gevonden. Ze stapte massaal over op trendy drankjes als Breezer en Smirnof, de biermerken zagen hun omzet flink dalen en speelde hier op in. Heineken komt bijvoorbeeld met Paco, een aluminium flesje. (zie ook bijlage blad van Paco). Maar er zijn ook nog meer biermerken die daar op inspelen. Dommelsch bijvoorbeeld met Dommelsch Ice en ook met Pilsener, een hersluitbare en onbreekbare fles. Voor meer trendy bieren zie bijlage 2.
18/12/2001
Profielen van bier- en wijndrinkers
Wie drinkt bier en wie drinkt wijn? In de Verenigde Staten voerde de Survey Research Center of the University of Maryland een nationale enquête, waarin naast andere onderwerpen, gepolst werd naar de bier- en wijnconsumptie. Voor dit luik van de enquête, de National Beer Survey 1999 - 2001, werd bij 1.389 mensen van 21 jaar en ouder naar hun drinkgewoonten geïnformeerd. De belangrijkste conclusie van de rondvraag luidt dat de bier- en wijndrinkers grotendeels dezelfde mensen zijn.
Meer dan driekwart van de wijndrinkers consumeert geregeld bier en bijna driekwart van de bierdrinkers drinkt regelmatig wijn. In vergelijking met geheelonthouders zijn mensen die bier en/of wijn drinken hoger geschoold en meer actieve bezoekers van het Internet. Matige drinkers zijn ook ferventere museumbezoekers dan niet-drinkers, zo blijkt nog uit de enquête.
In de groep drinkers kon men twee subgroepen onderscheiden. Wat bier betreft heb je mensen die hoofdzakelijk pilsbier drinken en mensen die geregeld ook andere bieren degusteren. Bij de wijndrinkers vind je eveneens een onderscheid tussen de groep mensen die alleen goedkopere wijnen drinkt en mensen die tenminste tien dollar uitgeven aan een fles wijn. De groep bierdegusteerders vertoont qua scholing en inkomstenklasse veel overeenkomsten met de groep wijnliefhebbers die hun wijn zorgvuldig uitkiezen. Terwijl de pilsdrinkers in dezelfde subgroep kunnen ondergebracht worden als de mensen die goedkopere wijnen consumeren.
Verschillen
Naast de talrijke overeenkomsten kwamen de onderzoekers toch enkele verschillen op het spoor. Iemand die bij voorkeur wijn drinkt drinkt over het algemeen minder dan een typische bierdrinker. Mannen verkiezen bier boven wijn, terwijl vrouwen eerder wijn drinken. Over het algemeen drinken mannen ook meer dan vrouwen.
Bron: National Beer Survey, John P. Robinson Ph.D., The New Brewer sept/oct 2001
Artikel uit Eindhovens Dagblad van 11-02-2005
Palm in problemen: Belgen drinken minder
Door onze correspondente
BRUSSEL - Het gaat niet goed met Palm, het amberkleurige speciaalbiertje uit België dat ook in Nederland grote bekendheid geniet. Bij de brouwerij in Steenhuffel verdwijnen 42 van de in totaal 280 banen. Oorzaak: de Belg gaat minder 'op café' en drinkt ook minder bier.
„Heel wat kleinere brouwerijen komen tegenwoordig in de problemen door het dalend bierverbruik", zei algemeen directeur Ludo Vermeir deze week bij de bekendmaking van het slechte nieuws.
Per jaar verdwijnen er volgens Vermeir tussen de duizend en 1500 cafés in België. Dat komt doordat de Belg veel minder naar de kroeg gaat, zeker door de week. Het consumptiepatroon is ook sterk veranderd. „De horeca is veel meer gericht op eten. En bij eten hoort meestal een glas wijn".
Dat geldt volgens Vermeir niet alleen voor België maar voor de hele Benelux, de belangrijkste afzetmarkt van Palm. Ook de anti-alcoholcampagnes van de overheid spelen volgens hem een rol bij de dalende bierconsumptie.
Familiebedrijf
Palm is een familiebedrijf, een onafhankelijke brouwerij die behalve Palm ook Rodenbach en minder bekende biermerken als Brugse Tripel en Brugs Blond op de markt brengt. Palm Breweries heeft een marktaandeel van amper vier procent en is daarmee een kleine speler op de Belgische biermarkt.
Het bedrijf had in 2003 een omzet van bijna 130 miljoen euro: 68 miljoen op de thuismarkt en 55 miljoen in Polen, waar het bedrijf speciale versies van zijn eigen bieren en pils brouwt. De cijfers over 2004 zijn nog niet bekend. Marktleider in België is Interbrew met bekende biermerken als Stella Artois, Hoegaarden, Leffe, Bellevue en Jupiler.
Een aantal van de kleinere en/of jongere merken van Palm Breweries vertoont nog groei.
Het is vooral de Palm, de ruggengraat van het bedrijf, die het minder goed doet. Palm verdient door zijn hoge gisting de kwalificatie speciaal-bier maar staat in de perceptie van veel consumenten dicht bij gewoon pils. Reden waarom het populaire merk meedeelt in de klappen op de biermarkt.
„Ooit werden 800.000 'palmen' per dag gedronken, nu zijn dat er nog maar 500.000", aldus Vermeir. Of en hoeveel gedwongen ontslagen er gaan vallen bij Palm is nog onbekend.
Ook de Belgen drinken minder bier dan de jaren ervoor.
Hoe wordt er over bier gedacht?
Over bier wordt tegenwoordig eigenlijk zeer positief gedacht. Voor de meeste mensen (jeugd) is de Breezer hype over en een deel van de Breezer drinkers is over gegaan op trendy biertjes. Maar dit is eigenlijk niet eens het “positieve”, drank kan worden gerekend tot softdrugs en in Nederland, waar toch de softdrugs gedoogd wordt, wordt alleen drank geaccepteerd. Iedereen heeft wel een kleine drank voorraad in huis maar nooit een kleine paddo voorraad. Drank wordt meer geaccepteerd omdat het al eeuwen lang gedronken wordt en met veel grotere mate gebuikt werd dan andere softdrugs. In andere landen is bijna alles softdrugs verboden en in de VS heb je een aantal staten waar je pas vanaf je 21 aan de alcoholische drank mag. Dat er minder positief over bier wordt gedacht dan vroeger is ook niet gek omdat ze het toen als geneesmiddel zagen. Tegenwoordig is het assortiment van alcoholische drankjes zo groot dat je je vaak nog afvraagt waarom iedereen aan het bier zit. Wanneer je dan naar de prijslijst kijkt tijdens het uitgaan snap je het opeens weer.
Wat pas sinds een paar jaar op de markt is is de beerTender: “Beertender is een innovatief compact tapsysteem voor thuis. BeerTender is exclusief ontwikkeld door Heineken en Krups en bestaat uit twee delen: het BeerTender tapsysteem en het speciale 4 liter fust. BeerTender is zeer gebruiksvriendelijk en maakt het mogelijk om zelf het lekkerste biertje thuis te tappen.” De beerTender is ook weer een nieuwe stunt om de mensen weer meer aan het bier te krijgen, alleen de prijs is nog een groot nadeel voor veel mensen. Want je moet eerst een duur apparaat aanschaffen en vervolgens betaal je per fust meer als dat je in de winkel zou doen. Op dit moment is de BeerTender nog niet zo groot succes maar dat kan dus eventueel nog komen wanneer de prijzen van de fusten die erbij horen gaan dalen.
Wat zijn de leuke feiten en weetjes?
27/02/2002
Recorddrinker met 8,1 promille
Een geval voor het Guinnes-book of Records. Een 30-jarige Pool werd zopas gehospitaliseerd in het Urban-Krankenhaus in Berlijn met een alcoholvergiftiging van maar liefst 8,1 promille!
De man was in coma geraakt na consumptie van een fles wodka en met de ziekenwagen afgevoerd. Daar werd hij opgenomen op de dienst intensieve zorg en onderging hij een dialyse. De volgende morgen bedroeg de alcoholconcentratie in zijn bloed nog drie promille. Het mag een wonder heten dat hij deze hoge alcoholconcentraties overleefde.
Bron: Arzte Zeitung, 27-02-2002
Gezegden
Wijn na bier geeft plezier, bier na wijn geeft venijn
Bier was vroeger een volksdrank omdat het goedkoper was dan wijn. Wijn na bier betekent dus dat arme mensen die financiële geluk hebben, zich meer kunnen veroorloven, zoals wijn. Soms wordt ook gezegd, dat bij drinken van alcoholische dranken, je eerst moet beginnen met laag alcoholgehalte, dan wordt je er minder ziek van. Dit klopt echter niet.
Hij is boven zijn bier
Hij is dronken.
Jong bier moet gisten
Vergoelijkend gezegd wanneer jongelui zich dartel of uitgelaten gedragen.
Koud bier maakt warm bloed
Drank maakt vechtlustig.
Niets is zo duur als de eerste pint
Na het eerste glas bier volgt doorgaans nog een hele stroom, die ook betaald moet worden.
Zij hebben voor de vesper een pintje gedronken
Zij zijn voor het huwelijk met elkaar naar bed geweest, zodat het eerste kind te vroeg geboren wordt.
Oude wijven, zuur bier
Gezegd m.b.t. het verschijnsel, dat oude vrouwen minder aangename trekjes gaan vertonen.
Een vaatje zuur bier
Een ongehuwde dochter, die boven de 25 jaren komt.
Een huis vol dochters is een kelder vol zuur bier
Het is geen klein bier
Het is een zaak van belang, het is de moeite waard.
Het betert als scharrebier op de tap
Het wordt steeds slechter.
Dood bier
Verschaald, niet meer schuimend.
Hij is in het eendenbier gevallen
Hij is in het water gevallen.
Als het bier is in de man, dan is de wijsheid in de kan
Van dronkaards verwacht men geen verstandige woorden.
Het bier is niet voor de ganzen gebrouwen
Drink het bier op voordat het verschraalt.
Vechten tegen de bierkaai
Een hopeloze strijd voeren, strijden tegen een onverzettelijke macht.
Daar helpt geen bierhuis tegen
Daar is niets tegen te doen.
Hij zou liever in de bierkan studeren
Hij zit liever in de kroeg, dan bij zijn boeken.
In de hemel is geen bier, daarom drinken we het hier
Bier is alleen op aarde verkrijgbaar.
Dat biertje heb jezelf gebrouwen, en nu moet je het ook uitdrinken
Je hebt jezelf in moeilijkheden gebracht, en moet je er nu maar zelf uit redden of de gevolgen ervan dragen.
Er komt leven in de brouwerij
Er komt wat te doen, de zaken gaan vooruit, men wordt wakker.
Hij is van de brouwer zijn hond gebeten
Hij drinkt graag een glas bier.
Het is een boon in een brouwketel
Het maakt niets uit, gaat verloren in de grote hoop.
Daar wordt iets gebrouwen
Er worden plannen gesmeed.
Zo licht als hop
Calvinistische aanduiding voor vrijzinnigen.
Enkele wetenswaardigheden
Wat is het sterkste hoge-gistingsbier?
Baz’s Super Brew, gebrouwen door de Parish Brewery, Somerby, UK. Is het sterkste hoge-gistingsbier met 23% vol.alc. Het vorige record stond op naam van Samuels Adams Tripel Bock bier met 17.5% vol.alc.
Wat is het sterkste lage-gistingsbier?
Samichlaus Dark (Brauerei Hurlimann, Zurich Zwitserland) is het sterkste lage-gistingsbier met 14.93% vol.alc.
Wat is het donkerste bier?
Het donkerste bier is waarschijnlijk Farson’s Lacto Milk Stout (Malta) dat op de internationale kleurschaal 450 EBC bereikt. Ter vergelijking; Guinness heeft een kleur die 130 EBC bedraagt. EBC is een maat voor de lichtdoorlatendheid.
Wat is het bitterste bier?
Het bitterste bier is Thomas Hardy’s Ale, dat op de internationale bitterheidschaal 100 EBU scoort. Ter vergelijking: een gewone pils heeft 20 tot 25 EBU, een bittere pils 30 EBU en de Bitters scoren tussen 40 en 60 EBU.
Wat is de grootste brouwerij?
Anheuser-Busch Inc. (St. Louis VS) brouwde in 1994 10,5 miljard liter bier wat de grootste hoeveelheid bier is ooit, gebrouwen door één brouwerij. Heineken brouwt iets minder dan de helft: 5,6 miljard liter bier, wat haar de tweede grootste brouwerij ter wereld maakt.
Wat is het meest verkochte bier?
Budweiser van Anheuser Busch is met 4,28 miljard liter bier het meest verkochte bier. Dat zijn ongeveer 17 miljard glazen Budweiser in 1 jaar. In Nederland is Heineken de meest verkochte pilsener met zo'n 409 700 000 liter. In België is dit Jubileer met 320 miljoen liter.
Welk café verkoopt het meeste bier?
De Maltaeser, Bayerstrasse 5, Munchen, Duitsland, verkoopt dagelijks 48.000 liter bier.(Nee, dit is geen typefout) Het heeft 5500 zitplaatsen.
Welk café is het kleinst?
De “Nutshell” in Engeland heeft een oppervlakte van 4,82 bij 2,28 meter.
Welk café heeft de langste toog?
De langste permanente toog bevindt zich in “Beer Barrel Saloon” (Ohio, VS) en is 123,7 meter lang. Het Guinness Boek vermeld echter dat tijdens bierfestivals langere togen worden opgetrokken.
Hoe groot is de grootste bierfles?
Een fles van 2,84 m groot en 2,17 m in omtrek was gevuld met 625,5 liter Kingfisher bier in de “Sheperd Neame Brewery” op 27 januari 1993.
Wat is het snelheidsrecord 1 liter bier drinken?
Steve Petrosino, 1,3 seconden, 22 juni 1977 in “The Gingerbreadman”
Wat is het snelheidsrecord 2 liter bier drinken?
Peter Dowdeswell (Ears Barton, UK) 6 seconden, 7 februari 1975.
Wanneer werd het eerste bierblik verkocht?
Krueger Beer (Newark NJ) verkocht voor het eerst bier in blik in Richmond, Virginia, in 1935.
Fluxxion en Bavaria testen samen filter op basis van chiptechnologie
Helder bier met hightech filter
Door HARRIE VERRIJT
Dinsdag 1 februari 2005 - Bier brouwen is een traditioneel ambacht. Volgens de visie van Bavaria is het de kunst om het brouwproces te moderniseren met handhaving van de ambachtelijke kwaliteit. Zo doet de Lieshoutse bierbrouwer momenteel proeven met de hightech filters van Fluxxion. „De samenwerking was wel even wennen, want zij denken in nanometers en wij in hectoliters“, zegt Werner Pieters van Bavaria.
Werner Pieters links) van Bavaria heeft met zijn linkerhand de filterschijf vast. Aan de overkant van de proefinstallatie voor het filteren van bierThijs Bril van Fluxxion
(Foto Vincent Wilke)
Boven op de spaghetti van roestvrijstalen pijpen valt een dun pijpje op, gebogen in de vorm van een vraagteken. „Daar houden we zo af en toe eens een glas onder als we ook eens willen próeven of het werkt“, zegt onderzoeker dr. ir. Thijs Bril van Fluxxion. Dat is dan het enige proefbier dat wordt geconsumeerd, de rest loopt via een slang de afvoer in. „Op zich zonde van het bier“, zegt Werner Pieters, hoofd brouwerij bij Bavaria. „Maar wij gebruiken uitsluitend bewezen technologieën in ons brouwproces. Wij zijn nu begonnen aan een twee jaar durend testprogramma van het nieuwe filtersysteem, voordat we het echt gaan inzetten.“
Dat betekent dat er nog veel van het kostelijke gerstenat de afvoer in zal vloeien. Ook al is de capaciteit van de proefinstallatie 'slechts' twee hectoliter per uur. De volgende stap in het testprogramma is een installatie die tien hectoliter per uur filtert. Als de proeven slagen, leiden ze tot nog grotere installaties die de twee traditionele filters met een capaciteit van ieder 800 hectoliter per uur gaan vervangen.
Helder
„We filteren het bier om het helder te maken, het heeft geen invloed op de smaak“, zegt Werner Pieters. „Daarom is het geen bezwaar de traditionele filters te vervangen. Dat is goed voor het milieu en kostenbesparend. De huidige methode van filteren met het zogenaamde kiezelguhr zorgt namelijk voor nogal wat afval. Bovendien is deze bewerkelijk en zijn de arbeidsomstandigheden van de mensen die het werk doen niet gunstig.“
Pieters legt uit dat het in Amerikaanse mijnen gewonnen kiezelguhr rondom poreuze buizen, zogenaamde filterkaarsen, wordt aangebracht. Deze worden in een vat gehangen waarin het bier wordt gebracht. Dit stroomt door de poriën de buizen in. „Dit materiaal is zo fijnmazig dat gistcellen en eiwitresten erin achterblijven. Na verloop van tijd is het verzadigd en moet er een nieuwe laag aangebracht worden. Dit gaat door tot een bepaalde dikte is bereikt en dan volgt een grote schoonmaakbeurt. Dan komt er natuurlijk veel afval vrij.“
Het afval bij de filtermethode van Fluxxion blijft beperkt tot het residu: de uit het bier gehaalde gistcellen en eiwitklontjes. Totnogtoe waren er geen filters die zo fijnmazig waren dat ze deze stoffen op een economisch verantwoorde manier eruit konden halen. Tot Fluxxion, met als basis de High Tech Campus Eindhoven, een filter ontwikkelde op basis van chipstechnologie. Door in plaats van chips op een schijf, er gaatjes in te maken, ontstaat een filter met een doorsnede van 15 centimeter en zo'n 8 miljard gaatjes van 0,3 micron (1/1000 mm). Daar kan een gistcel of eiwitklontje niet doorheen. Bovendien is de doorlatendheid van zo'n filter door het enorme aantal gaatjes zeer goed. Zo'n filter raakt snel verstopt als er zomaar vocht doorheen wordt gestuurd. Daarom heeft Thijs Bril met zijn team een methode ontwikkeld waardoor de filter tot tien keer per seconde wordt gezuiverd. „We pompen aan een kant van de filter continu een stroom bier rond. De druk aan de andere kant van de filter is lager en daar stroomt dus gezuiverd bier binnen dat wordt afgevoerd. Tot vijf keer per seconde sluiten we de aanvoer enkele milliseconden af waardoor de druk vermindert en het bier heel even terugstroomt. Dat noemen we een backflush. Materiaal dat de filter verstopt, komt hierdoor los en wordt meegenomen met het rondgepompte bier.“
Reservoir
Dat rondpompen van bier gebeurt vanuit een reservoir dat steeds wordt aangevuld. Het residu verzamelt zich in dat reservoir en het bier hierin is dus steeds vuiler. Hierdoor loopt het aantal keren dat een backlflush nodig is op, tot een frequentie van 5 tot 10 Hertz is bereikt. Dan wordt het vervuilde bier afgevoerd voor behandeling en het systeem gereinigd.
Met de opstelling bij Bavaria worden tests gedaan met bijvoorbeeld de werking van koolzuurbelletjes op de filter, hoe de gaatjes in de filter zijn gegroepeerd en gebruik van andere biersoorten. Ook worden er duurproeven gedaan om te kijken hoelang de filters meegaan. Thijs Bril: „De kostprijs van zo'n filter is natuurlijk betrekkelijk hoog. Maar dat is met een levensduur van vier jaar geen probleem.“ De proefinstallatie bevat vijf filters en een nieuwe proefinstallatie wordt uitgerust met 20 tot 50 filters. Voor de uiteindelijke installaties zullen honderden filters nodig zijn.
Fluxxion heeft inmiddels nog vijf installaties zoals die bij Bavaria verkocht. Daarvan is er één bestemd voor een bierbrouwer in Zwitserland. De rest voor toepassingen voornamelijk in de levensmiddelenproductie. Er is ook grote belangstelling vanuit andere soorten industrieën zoals de chemie en de pharmacie.
Pionierswerk
De proeven bij Bavaria kunnen worden beschouwd als pionierswerk, dat met een subsidie van 495.000 euro door Stimulus wordt ondersteund. Werner Pieters vindt het geen bezwaar dat de concurrentie mogelijk profiteert van zijn pionierswerk. „We hebben straks een voorsprong van een paar jaar en zullen ongetwijfeld weer met nieuwe vernieuwingen bezig zijn.“
Conclusie
Bier in de geschiedenis
In de oudheid werd bier gedronken door zowel de gewone burgers als de adel. Alleen dit bier was niet hetzelfde er werd wel onderscheid gemaakt. Ze vonden bier in die tijd zo belangrijk dat ze bier ook offerde voor de goden. In de middeleeuwen was de mening van de bevolking ten opzichte van bier alleen maar positievere geworden. Er heerste ziektes als de pest en cholera en de mensen dronken bier als geneesmiddel. Bier werd namelijk tijdens het brouwen gekookt en daarmee werden de bacteriën in het water gedood. De mensen dronken in de tijd wel 400 liter per persoon per jaar, het alcoholpercentage was wel een stukje lager.
Rond het midden van de negentiende eeuw kwam Louis Pasteur met een zeer nuttige uitvinding voor onder ander bier. Door middel van het kweken van gistcellen kon de kwaliteit van het bier steeds gelijk blijven. Ook de koelmachine werd uitgevonden en het bier begon als steeds meer op het bier van nu te lijken. De overheid was er ook wel blij mee want vreesde voor sterke drank misbruik, de overheid stimuleerde dan ook de bierbrouwerijen. Tegenwoordig steunt de overheid geen brouwerijen meer maar heft wel extra belastingen op producten met alcohol. Ook nu probeert de overheid alcoholmisbruik te beperken maar richt zich vooral op een “nieuw” probleem namelijk het verkeer.
Het werkstuk zelf
Als een soort inleiding van dit werkstuk ben ik dus naar een “ouderwetse” bierbrouwerij geweest. Dit was leuk en interessant maar niet echt heel erg bruikbaar voor mijn werkstuk. Michiel en ik kregen een rondleiding en een film te zien over de geschiedenis van de Koningshoeve. Ik dacht er nog over om een verslag ervan te maken maar dat zou niet echt goed passen bij mijn werkstuk en er maar een beetje los bij hangen dus ik besloot om het maar zo te laten. Verder ging het werkstuk vrij goed, nadat ik een begin had gemaakt heb ik met meneer van Houdt besloten om er meer structuur in te brengen via vier deelvragen in de deelonderwerpen. Nadat ik dit had “doorgevoerd”in mijn werkstuk kon ik pas echt goed aan de slag. Ik begon op Internet te zoeken naar informatie en sloeg die websites steeds op en uiteindelijk heb ik een hele lijst met websites opgebouwd waardoor ik niet meer hoefde te zoeken. Omdat ik op donderdag maar weinig uur heb, heb ik vrij vaak het 3e en het 5e op donderdagen aan het werkstuk gewerkt. Dit is dus een voordeel van alleen zo’n werkstuk maken, je kunt zelf de tijden inplannen en je hoeft niets te overleggen. Het is wel nadelig dat ik alles zelf heb moeten doen. Waar twee tallen dingen kunnen verdelen en in feite maar de helft moeten doen, heb ik alle pagina’s zelf moeten verzorgen. De logboeken heb ik niet zo uitgebreid gemaakt zoals meneer Vercoulen dat graag zou zien, maar wanneer ik precies alles zou volgen volgens zijn voorbeeld dan bestond de helft van mijn besteedde tijd en van mijn werkstuk uit logboeken. Het leek me nuttiger om zoveel mogelijk van mijn tijd in het werkstuk zelf te stoppen en niet aan de randgebeuren. Dat is ook de rede dat ik mijn voorkant eenvoudig heb gehouden. Ik had wel een prachtige collage kunnen maken maar daar heb ik dus niet voor gekozen. Mijn voorkant is zoals u kunt zien in zwart-wit, dit is doordat onze printer niet echt naar behoren werkt. Ik heb nog een aantal malen geprobeerd om deze te reanimeren maar het mocht helaas niet baten. En om nou zoveel pagina’s bij iemand anders uit te printen vond ik nogal veel gevraagd. Ook heb ik veel aan het informatie pakket gehad wat Heineken me heeft toe gestuurd. Daar zaten namelijk handige bijlage bij over “nieuwe”populaire biertjes. Verder ging alles naar behoren, ik heb nooit problemen gehad en kon lekker doorwerken. Ik ben ook zeer tevreden over het eind resultaat en ik heb er ook nog een hoop van geleerd.
Met vriendelijke groet,
Jeroen
Logboek
Datum: 21 september 2004
Begintijd: 11:50
Eindtijd: 12:35
Betreft: vragen aan meneer van Houdt over hoofd- en deelvragen
Plaats: lokaal 705
Internetsites: nvt
Gevonden: meneer van Houdt
Gedaan: Hoofd- en deelvragen besproken met meneer van Houdt, besproken hoe het er ongeveer uit zou moeten zien.
Datum: 23 september 2004
Begintijd: 11:50
Eindtijd: 12:35
Betreft: zoeken internet voor oriëntatie
Plaats: Mediatheek
Internetsites: bier.pagina.nl, www.cbk.nl, www.latrappe.nl
Gevonden: informatie over brouwprocessen
Informatie over voeding en veiligheid
De openingstijden voor Latrappe van de excursie
Gedaan: Met Michiel besproken om naar de excursie (rondleiding brouwerij) te gaan, vervolgens een e-mail gestuurd waar ik geen antwoord op heb gekregen. Websites op geschreven
Datum: 23 september 2004
Begintijd: 19:04
Eindtijd: 19:12
Betreft: bellen Latrappe voor excursie
Plaats: thuis op de bank
Internetsites: www.latrappe.nl, voor telefoonnummer
Gevonden: informatie excursie Latrappe, Michiel.
Gedaan: Gebeld en gevraagd of Michiel en ik vrijdag terecht konden. Er werd verteld dat het wel kon vervolgens belde ik Michiel.
Datum: 24 september 2004
Begintijd: 14:00
Eindtijd: 18:00
Betreft: excursie Latrappe
Plaats: Bierbrouwerij De Koningshoeven
Eindhovenseweg 3, 5056RP Berkel-Enschot
Internetsites: nvt
Gevonden: de brouwerij Latrappe
Gedaan: Informatieve film gekeken over de geschiedenis van Latrappe. Rondleiding gekregen over de geschiedenis van Latrappe, we kregen de oude en de nieuwe brouwerij te zien, en op dat moment waren ze ook aan het werk. Daarna nog een “blond pilsje” gedronken en een broodje frikadel gegeten.
Datum: 5-10-04
Begintijd: 11:50
Eindtijd: 12:35
Betreft: aanvraag Grolsch en Heineken pakket over de geschiedenis van het bier
Plaats: Mediatheek
Internetsites: www.grolsch.nl www.heineken.nl
Gevonden: nvt
Gedaan: e-mailtjes gestuurd naar beide sites
Datum: 19-10-04
Begintijd: 0900
Eindtijd: 1330
Betreft: verder gaan werkstuk
Plaats: Mediatheek
Internetsites: bier.pagina.nl en via www.google.nl
Gevonden: veel informatie, bronnen
Gedaan: de vele informatie verwerkt
Datum: 21-10-04
Begintijd: 1105
Eindtijd: 13:50
Betreft: structuur aanbrengen
Plaats: Mediatheek
Internetsites: -
Gevonden: nvt
Gedaan: Met meneer van Houdt besproken of ik goed bezig was met mijn werkstuk en tot de conclusie gekomen dat het net even wat anders moet. Vervolgens een aantal deelvragen per periode gemaakt en begonnen met mijn huidige werk om te zetten in dit nieuwe “schema”
Datum: 4-11-04
Begintijd: 11:05
Eindtijd: 13:50
Betreft: verder gaan werkstuk
Plaats: Mediatheek
Internetsites:
Gevonden:
Gedaan: Verder gegaan met mijn werkstuk “omzetten” in nieuwe structuur daarna ook weer verder gewerkt aan werkstuk.
Datum: 11-11-04
Begintijd: 3e uur + 5e uur
Eindtijd: -
Betreft: verder gaan werkstuk
Plaats: Mediatheek
Internetsites:een hele lijst zie bronnen
Gevonden: veel informatie
Gedaan: verder gegaan met het werkstuk. Gekomen tot en met de IR
Datum: 20-01-05
Begintijd: 3e + 5e
Eindtijd: -
Betreft: verder gaan werkstuk uitwerken logboek
Plaats: Mediatheek
Internetsites:
Gevonden:
Gedaan: de logboeken netjes uitgewerkt, verder gegaan werkstuk
Datum: 15-02-05
Begintijd: 3e + 5e
Eindtijd: -
Betreft: verder gaan werkstuk
Plaats: Mediatheek
Internetsites: een hele lijst zie bronnen
Gevonden: een hoop informatie
Gedaan: informatie verwerkt, bier in de IR afgerond
Datum: 17-02-05
Begintijd: 11:00
Eindtijd: 14:50
Betreft: verder gaan werkstuk
Plaats: Thuis
Internetsites: een hele lijst zie bronnen
Gevonden: een hoop informatie
Gedaan: informatie verwerkt, bier als commercieel wereldproduct afgerond, plaatjes gezocht en ingevoegd in werkstuk.
Datum: 24-02-05
Begintijd: 3e 4e + 5e uur
Eindtijd: -
Betreft: afronding werkstuk
Plaats: Mediatheek
Internetsites: een hele lijst zie bronnen
Gevonden: -
Gedaan: alles nagekeken, alles samengevoegd, conclusies getypt, inhoudsopgave gemaakt.
Bronnenlijst
Directe links:
www.brouw-bier.nl
bier.pagina.nl
www.cbk.nl
http://www.sober.nl/general/gsober.html
http://www.cs.kuleuven.ac.be/cwis/education/multimedia/97-98/bier/frames/geschiedenis.htm
www.potjebier.nl
www.latrappe.nl
http://www.brouw-bier.nl/theorie/geschied.htm
www.goudgeel.nl
http://www.beer2005.be/langue/nl/biere/geschiedenis.htm
http://www.bierengezondheid.be/index_nl.jsp?Page=Dos11&Doc=geschiedenis
http://www.beiaardgroep.nl/bierinfo/geschiedenis.htm
http://www.pint.nl/dossier/ridder1.htm
http://www.orval.be/nl/producten/brouwerij/brouwerij2geschiedenis.html
http://www.studentstart.be/Geschiedenis/2888
http://www-nl.heinekeninternational.com/about/history/index.jsp
Startpagina’s:
bier.beginlink
bier.begint.hier
bier.boogolinks.nl,
bier.coolbegin.nl
bier.ikwilhet.nu
bier.jouwpagina.nl
bier.leukestart.nl
bier.lookup.nl
bier.pagina.nl,
bier.start.be
bier.startbewijs.nl
belgischbier.startinbelgie
bier.startplaza.nl
bier.startpunt.nu
bier.verzamelgids.nl
www.waarzo.nl/bier.shtml
bierbrouwen.lookup.nl
brouwerijen.startkabel.nl
dranken.zappsite.nl
Linken naar
PersonalPages,
http://www.geocities.com/bierbrouwen
http://www.jarkobruintjes.ontheweb.nl
Nadat ik als onderwerp voetbal niet mocht doen, wat me net iets leuker leek, heb ik nu als onderwerp bier. Ik wilde per se als vak geschiedenis omdat dit vak me het meest aanspreekt en dat leek me ook wel eenvoudiger dan bijvoorbeeld economie. Toen ben ik gaan denken en kijken op Internet wat ik voor hoofdvraag, en deelvragen, zou kunnen doen. Wanneer je het over bier doet en met het vak geschiedenis kom je al gauw uit op iets als de geschiedenis van het bier. Samen met meneer van Houdt heb ik hier nog eens naar gekeken en we hebben er het volgende van gemaakt:
Hoofdvraag:
Welke rol speelde bier in de geschiedenis van de Nederlanden?
Bier in de oudheid
Bier in de Middeleeuwen
Bier en de Industriële Revolutie
Bier als (commercieel) wereldproduct
Ik had al meteen bedacht dat het leuk zou zijn als ik een brouwerij zou bezoeken, dat is ook iets wat ik meteen gedaan had nadat ik de hoofdvraag had. Samen met Michiel, die een pilsje ook niet verafschuwt, ben ik naar de Koningshoeve gegaan, naar Nederlands enige Trappist. Dit was een goede inleiding voor mijn profielwerkstuk want ik kreeg er op een leuke manier iets meer van de geschiedenis te horen.
Wat ik ook al heb gedaan is twee mailtjes verstuurd naar brouwerijen met de vraag om informatie over mijn onderwerp, ondertussen heb ik al een informatiepakket thuis gestuurd gekregen van Heineken.
Om de deelvragen te beantwoorden kan ik zeer goed voorruit, op Internet heb ik al vele goede websites gezien en uit de rondleiding heb ik ook al wat informatie gekregen. Ik denk dat ik, deels uit noodzaak, het accent moet leggen op de laatste twee deelvragen. Omdat ik de meeste informatie vind van de meest recente tijden en omdat in de Nederlanden bier vooral de laatste 100 jaar een enorm exportproduct is geworden, en de rol van bier is natuurlijk groter geworden. Ondanks dat er vroeger meer bier werd gedronken, met een lager alcoholgehalte, omdat dit het gezondste was. Het deelonderwerp bier als commercieel wereldproduct vind ik persoonlijkst het interessantst en daar heb ik ook een handig foldertje van.
Mijn persoonlijke verwachting is dat ik de deelvragen allen goed kan beantwoorden, en eigenlijk zonder problemen mijn profielwerkstuk kan inleveren. Ik hoop ook natuurlijk er wijzer van te worden en elke keer als ik mijn glas hef terug te denken aan alle leuke feiten en weetjes waar ik achter ben gekomen. Zoals het mooie detail van Heineken: in 2001 brouwde Heineken 105 miljoen hectoliter bier. Stel dat al dat bier in flesjes van 33cl achter elkaar werd gezet … dan zou deze rij 45 keer rond de wereld cirkelen. Dit zouden namelijk 31,5 miljard flessen zijn.
De vragen zijn als volgt:
Hoe werd bier gemaakt?
Door wie werd het gedronken? Waarom?
Hoe werd er over bier gedacht?
Wat zijn de leuke feiten en weetjes?
Bier in de oudheid
Hoe werd bier gemaakt?
De biercultuur vindt zijn oorsprong in het oude Mesopotamië, het Tweestromenland tussen Eufraat en Trigis. De Sumeriërs, een volk dat ongeveer 5000 jaar geleden in Mesopotamië leefde, kende het al. Zij waren vermoedelijk de eersten die bier maakten. Het bier en de wijze waarop dit gemaakt werd, is echter niet zoals we dat nu kennen. Men bakte een soort brood van emmer (een soort tarwe), dat van buiten gaar was, maar van binnen nog week. Als men bier wilde maken, weekte men het brood in water, en bracht dit aan het gisten. Aan het bier werd vaak honing of kruiden toegevoegd. Nadat de Babyloniërs het Sumerische rijk hadden over genomen, nam het brouwen toe. Uit kleitabletten van die tijd heeft men kunnen afleiden, dat men al verschillende soorten bier kende.
Zowel in Babylonië als in Egypte kende men verschillende soorten bier. Om de drank een bepaalde smaak te geven, werden allerlei planten en kruiden toegevoegd. Ook vandaag nog experimenteren brouwers met kruiden. Doordat het in de loop der eeuwen verdampt is heeft men nog nooit bier uit het oude Egypte gevonden. Wel zijn kruiken en vaten aangetroffen waarin het residu van bier aanwezig was. Analyse hiervan heeft aangetoond dat bier van verschillende soorten graan gemaakt werd. Volgens teksten uit het Nieuwe Rijk kende men inderdaad verschillende soorten bier. Naast drank voor de levenden en de doden was bier ook een ingrediënt van een aantal medische recepten.
Door wie werd het gedronken? Waarom?
Bier werd in Egypte door de burgers als de adel gedronken. Wel was er een scheiding gemaakt tussen bier voor de slaven en voor de koning.
De door Alexander de Grote gestichte stad Alexandrië, aan de oever van de Nijl, werd het centrum van de biercultuur. Dit was rond het begin van onze jaartelling. Je had in die tijd 14 verschillende soorten bier, waaronder “rythos” een van de bekendste. Op een normale dag was het voor de burgers toegestaan om twee liter te drinken, het alcoholpercentage was wel wat minder dan nu. Tijdens een begrafenis werd er rijkelijk bier uitgegoten en gedronken om de goden gunstig te stemmen.
Hoe werd er over bier gedacht?
Ramses de derde was er zo enthousiast over dat hij vond dat het gedronken moest worden uit gouden bekers. En omdat hij er zoveel waarde aan hechte werd het ook gebruikt als offer aan de goden. Dit geeft natuurlijk aan dat de mensen in de oudheid bier een belangrijk product vonden. En dan natuurlijk voornamelijk de Germanen en Kelten. En in mindere mate ook de Batavieren. Degene die niet zo dol enthousiast waren over bier waren de Grieken en Romeinen.
Wat zijn de leuke feiten en weetjes?
Het is niet helemaal duidelijk waar het bier vandaan komt maar iedereen gaat er vanuit dat deze drank stamt uit Mesopotamië, het huidige Irak. Daar werd bij opgravingen een kleitafel uit 6000 v. C. gevonden waarop het oudst bekende bierrecept vermeld staat.
Het brouwen moest wel goed gebeuren en daar waren ook strenge regels voor, als je bier te slecht was kon je gestraft worden door in je eigen bier te worden verdronken.
“Van de Batavieren wordt beweerd dat ze het als hun hoogste ideaal beschouwden om hun vrouwen te verdobbelen en in het Walhalla bier te drinken uit de schedels van hun verslagen vijanden. Dat de vrouwen zich toen, net als nu, van hun seksgenoten wilden onderscheiden, was wellicht de reden van de grote verscheidenheid van biersoorten in die tijd.” 1
http://www.cs.kuleuven.ac.be/cwis/education/multimedia/97-98/bier/frames/geschiedenis.htm
Bier in de Middeleeuwen
Hoe werd bier gemaakt?
Tot in de 11e eeuw was het bierbrouwen alleen nog maar toegestaan voor de geestelijkheid. Deze geestelijke schreven hun recepten op perkament. Niet iedereen hield zich aan de regels van het brouwen binnen de kloostermuren, er werden namelijk al een aantal burgerbrouwerijen opgericht. Massaal gebeurde dit niet en men moest nog enkele eeuwen wachten tot bier aan de man werd gebracht bij het gewone volk. Over deze periode na 1050 is meer bekend met betrekking tot de geschiedenis en de ontwikkeling van het bier. In dat jaar werd namelijk in Freysing, in de omgeving van München, de eerste burgerbrouwerij opgericht. Men gaat er vanuit dat enkele uitgetreden monniken de grondleggers van deze brouwerij zijn geweest. Ook is bekend dat bijvoorbeeld in het Belgische Affligem al vanaf het ontstaan van de abdij der Benedictijnen in 1083, bier werd gebrouwen. Vanaf de dertiende eeuw werden de brouwactiviteiten geleidelijk door de burgerij overgenomen. . Dit gebeurde aanvankelijk niet op commerciële basis, er was sprake van een soort van brouwerij aan huis, die door vrouwen werd uitgeoefend. Soms gebeurde het brouwen met de hulp van rondtrekkende brouwers die kleine brouwketels en gereedschappen meevoerden.
Later toen ook de steden in opkomst waren, kwamen er speciale brouwhuizen, deze waren openbaar en iedereen kon er gebruik van maken. Dat kwam goed uit want de woningen van de burgers waren hiervoor ook te klein. Tegelijk met de brouwhuizen kwam ook de biergilden, en dat was het einde van de rol van de vrouw in het bierbrouwen.
Bier werd zeker niet overal op dezelfde manier gemaakt, iedereen gaf er zijn eigen invulling aan. In die tijd gebruikte men nog geen hop als conserveringsmiddel en/of smaakmaker, maar gruit. Gruit is een kruidenmengsel met vooral gagel en rozemarijn en verder o.a. duizendblad, laurierbessen, salie, enz. De monniken hoorden, in die tijd, tot de hoogst opgeleide mensen en zij brachten het bierbrouwen dan ook naar hoog niveau. Omstreeks het jaar 800, waren het waarschijnlijk dan ook de monniken, van het klooster van Weihenstephan in Duitsland, die als eerste hop gebruikten, om het bier langer houdbaar te maken. Aangezien in veel landen een hele industrie was ontstaan rond gruit en ook de overheden inkomsten hadden uit het zogenaamde gruitrecht, heeft het tot ongeveer 1320 geduurd, voordat in Nederland hopbier werd gebrouwen. De samenstelling van gruit was in elke stad anders, afhankelijk van het aanbod in de weiden. De landadel was in het bezit van het zogenaamde gruytrecht. Dat betekende dat men voor het plukken een soort van premie moest betalen. Je zou ook kunnen zeggen dat het een van de eerste vormen van bieraccijns was.
Vreemd genoeg heeft de groei in de brouwnering in de 13e tot en met de 18e eeuw weinig ontwikkelingen in brouwtechnisch opzicht met zich meegebracht. Wel kreeg men de teelt en het verbouwen van grondstoffen redelijk onder de knie. Kennelijk hadden de brouwers in de periode van bloei weinig tijd voor innovatie. Zij waren wel inventief. Velen bedachten allerlei trucjes om met zo min mogelijk grondstoffen zo veel mogelijk liters te produceren. Om uitwassen tegen te gaan vaardigden diverse vorsten voorschriften uit.
Aan de Duitse keurvorst Wilhelm IV komt de eer toe dat hij als eerste een kwaliteitsgarantie voor bier heeft toegepast. In 1516 vaardigde hij het zogenaamde Reinheitsgebot uit, waarin werd bepaald dat bier uitsluitend van water, gerst, hop en gist mocht worden gebrouwen. Het werd gezien als een bescherming van Duitse brouwerijen tegen de concurrentie van buitenlandse brouwerijen. Deze Duitse bierwet is tot 1987 van kracht gebleven.
Door wie werd het gedronken? Waarom?
Intussen kreeg het bier ook de nodige concurrentie van de wijn, koffie, thee en cacao als gevolg van onze koopvaarders (West-Indische - en de Verenigde Oost-Indische Compagnie) en piraten die de wereldzeeën beheersten en voor de aanvoer van deze dranken zorgden. Hieruit volgde een nieuwe verdeling; wijn voor de kooplieden en de gegoede burgerij, en bier voor het (zeemans)volk. In de 14e eeuw stierven er vele mensen aan de pest en cholera en zagen bier als geneesmiddel. Dat was het natuurlijk niet helemaal het geval maar het was een stuk gezonder dan water. Het water werd namelijk uit de rivieren en grachten gehaald, en daar werd ook al rotzooi geloosd. Dit water was een van de oorzaken van de ziektes. Bij het brouwen van bier werden de bacteriën gedood tijdens het koken.
Hoe werd er over bier gedacht?
Zoals gezegd zag de bevolking bier echt als geneesmiddel en de bevolking dronk het dan ook volop. Het biergebruik in die tijd sterk toe, zo werd maar liefst 400 liter bier per hoofd van de bevolking per jaar werd gedronken, tegenwoordig is dat iets minder dan 80 liter. De kooplieden en gegoede burgerij dronken geen bier want die wilde zich natuurlijk niet “verlagen” tot het volk.
Wat zijn de leuke feiten en weetjes?
Het Reinheitgebot was de eerste kwaliteitsgarantie voor bier en na lang zoeken heb ik het origineel gevonden en met pijn en moeite vertaald in het Nederlands.
De originele tekst van het Beierse Reinheitsgebot
Wie das Pier Summer vie Winter auf dem Land sol geschenkt und prauen werden
Item wir ordnen, setzen und wollen mit Rathe unnser Lanndtschaft das füran allenthalben in dem Fürstenthumb Bayrn auff dem Lande auch in unsern Stettn vie Märckthen da desáhalb hieuor kain sonndere ordnung gilt von Michaelis bis auff Georij ain mass oder kopffpiers über einen pfennig müncher werung un von Sant Jorgentag biß auf Michaelis die mass über zwen pfennig derselben werung und derenden der kopff ist über drey haller bey nachgeferter Pene nicht gegeben noch außgeschenckht sol werden. Wo auch ainer nit Merrzn sonder annder pier prawen oder sonst haben würde sol erd och das kains weg häher dann die maß umb ainen pfennig schenken und verkauffen. Wir wollen auch sonderlichen dass füran allenthalben in unsern stetten märckthen un auf dem lannde zu kainem pier merer stückh dan allain gersten, hopfen un wasser genommen un gepraucht solle werdn. Welcher aber dise unsere Ordnung wissendlich überfaren unnd nie hallten wurde den sol von seiner gerichtsobrigkait dasselbig vas pier ustraff unnachläßlich so offt es geschieht genommen werden. jedoch wo ain brüwirt von ainem ainem pierprewen in unnsern stettn märckten oder aufm lande jezuzeitn ainen Emer piers zwen oder drey kauffen und wider unnter den gemaynen pawrfuolck ausschenken würde dem selben allain aber sonstnyemandes soldyemaßs oder der kopfpiers umb ainen haller häher dann oben gesetzt ist zugeben un ausschencken erlaube unnd unuerpotn.
In het Nederlands
Hoe het bier in zomer en winter op het platteland uitgeschonken en gebrouwd moet worden.
1 Beierse Maß = 1,069 Liter
2 halfkogelvormig maat voor vloeistoffen; niet precies een Maß
3 gewoonlijk een halve Pfennig
4 bevat 60 Maß
Bier en de Industriële Revolutie
Hoe werd bier gemaakt?
De smaak van het bier heeft alles met de gisting te maken. Die gisting gebeurde nog spontaan en kon niet beïnvloed worden. Het gevolg was dat een brouwer tevoren nooit wist hoe zijn bier zou smaken. Rond het midden van de negentiende eeuw komt daar een verandering in. Louis Pasteur (1822-1895) is degene die daar verandering in gaat aanbrengen. Hij ontdekte namelijk dat er in de natuur een grote variatie aan gistcellen voorkomt. De omzetting van suikers in alcohol geschiedt door een gistingsproces waardoor gistcellen dus van vitaal belang zijn voor het brouwen. De ontdekking van Pasteur(zie foto) betekende dat men de voor het bier de meest geschikte familie gistcellen diende te vinden. Door deze vervolgens door te kweken zou men steeds over een gelijke kwaliteit gist beschikken. Hij stelde ook vast dat door verhitting van een vloeistof tot 70oC alle micro-organismen op non-actief worden gesteld. Zo kon bier, maar bijvoorbeeld ook melk, lange re tijd worden bewaard. Dit proces kennen wij onder de naam pasteurisatie. Tot aan het midden van de vorige eeuw werd er hoofdzakelijk gebrouwen volgens de methode van het bovengisten of het hooggisten. Dat wil zeggen dat de gistmassa boven op het brouwsel ligt en daar het werk doet. De beheersing van de temperatuur tijdens de gisting is daarbij van groot belang. Verschillen daarin hebben tot gevolg dat de gistmassa anders uiteenlopende smaken gaat produceren. Bovengistend bier is altijd troebel, omdat de bovenop liggende gistmassa zich enigszins met het bier vermengt. In Zuid-Duitsland had men al ervaring met ondergistend bier. Men bewaarde de vaten met het gistende brouwsel in koele grotten bij een temperatuur van 12oC. Door de lage temperatuur zakte de gistende massa naar beneden en zette zich onder in het vat. Er waren twee voordelen aan dit systeem: men kon deze droesem gemakkelijk verwijderen en bacteriën kregen minder kans om zich te ontwikkelen. Aangezien ondergistend bier op een koele plaats moest lageren en wij een tamelijk gematigd klimaat hebben, werd er ijs vanuit Scandinavië geïmporteerd. Men bouwde er zelfs speciale ijskelders voor. Na de uitvinding van de koelmachine (Von Linde) in 1877 was dat overbodig, en na de uitvinding van de stoommachine (Watt) kon men zelfs aan industrieel bierbrouwen gaan denken. Dit was dus het gevolg van de Industriële Revolutie, sinds de uitvindingen van deze tijd begon het bierbrouwproces steeds meer op dat van nu te lijken.
Door wie werd het gedronken? Waarom?
In navolging van deze traditionele brouwmethode en onder invloed van de ontdekking van Louis Pasteur, besloot men in het stadje Pilzen (CS) om ook ondergistend bier te brouwen. Dat was in 1843, maar men mag gerust stellen dat het hierbij om een herontdekking ging. In 1839 nam een aantal burgerbrouwers initiatief tot de oprichting van een stedelijke brouwerij en mouterij. Men sloeg het bier op in uitgehouwen keldergangen onder de brouwerij. In deze koele kelders zakte de gist naar beneden en verkreeg men een smaakvol en helder bier, het Pilsener. Het wordt nu nog steeds gebrouwen onder de naam Pilsener Urquell. Nadat het in 1843 op de markt was gekomen werd dit bier steeds populairder, ook over de grens in Duitsland. Binnen onafzienbare tijd brachten de Duitsers een soortgelijk type ondergistend bier op de markt. Het begrip 'pils' had definitief zijn intrede gedaan. Ook in ons land was er sprake van een stijgende belangstelling voor het ondergistende bier. Het vermoedelijk voor het eerst gebrouwen in Groningen in brouwerij 'De Beyersche Kuyp'. De populariteit nam sinds de verscheidene uitvindingen dus steeds meer toe, vooral de Pilsener had daarbij een grote bijdrage. Bier werd door meer mensen gedronken, maar daarbij heb ik geen gegevens kunnen vinden wat voor mensen dat waren. In de Middeleeuwen waren dat de arbeiders, ik denk eigenlijk niet dat het veel verandert is sindsdien.
De overheid was bang dat sterke drank misbruik uit de hand zou lopen en bevorderde dus het bier brouwen wat moest leiden tot goedkoop bier. Of dit werkelijk effect heeft gehad is moeilijk te zeggen, de drankmisbruik is in ieder geval niet in extreme mate verder gegaan.
De bevolking was ook enthousiast over bier, vooral door de “uitvinding” van de Pilsener. Maar nogmaals ik heb helaas geen informatie over de mening van arme en rijke over bier in deze tijd.
Wat zijn de leuke feiten en weetjes?
Hier volgt een overzicht van de belangrijke gebeurtenis wat betreft het brouwen van bier in de 19e eeuw:
1830
Het eerste flessenbier verschijnt op de Duitse markt.
1833
Payen ontdekte de diastase: het enzym dat de omzetting van het zetmeel in suiker teweegbrengt.
1876
De Franse chemicus Louis Pasteur verklaart de vergisting, een belangrijk onderdeel van het brouwproces. Tevens ontdekte hij dat door het verhitten van bier diverse bacteriën uitgeschakeld werden. Dit proces werd naar hem vernoemd: pasteuriseren.
1879
Von Linde vindt de koelmachine uit. Vanaf nu kon elke brouwerij bier het hele jaar door koel houden. Dit luidde de overgang in van hoog- naar laaggistende bieren.
1885
1897
Buchner ontdekt het enzym 'zymase', dat de splitsing van suiker in koolzuurgas en alcohol veroorzaakt.
Bier als commercieel wereldproduct
Hoe wordt bier gemaakt?
Om te beginnen heb je mout nodig. De meeste brouwers kopen hun mout in mouterijen. Hier laat men gerst een paar dagen weken in water, tot het vochtgehalte 45% is. Men stort het dan op vloeren in een dikke laag van wel 70 cm of men laat de gerst kiemen in langzaam draaiende trommels. Het kiemproces duurt ongeveer zes dagen. De kiem is dan gegroeid tot 2/3 van de korrel, je kunt hem nog niet zien vanwege het kafje wat erop zit. Ook zijn er al worteltjes ontstaan. Vervolgens blaast men hete lucht door de gerst (80-90ºC) daardoor stopt het kiemproces. Dit wordt eesten genoemd. De worteltjes worden dan verwijderd.
In de brouwerij wordt het mout opgeslagen in hoge silo's, waarna men het reinigt van stof en zaden die er niet in thuis horen. Door een speciale molen wordt het mout geschroot, dit wordt gedaan door een grote molen, dat wil zeggen grof gemalen. Zodat de kafjes heel blijven. Mout is tamelijk bros en ook lekker om zo op te knabbelen.
Het moutmeel komt in de beslagkuip samen met het brouwwater. Water is een belangrijk onderdeel en voor een deel beslissend voor de smaak van het bier. Veel brouwerijen zijn dan ook plaatsgebonden. In zuid-Limburg hebben ze al zuiver Ardennen water op maar 60 meter diepte. Met een ionen wisselaar verlaagt men de hardheid van het water. Vaak is het brouwwater voorverwarmd in de koeler van het kokende wort, wat een behoorlijke energiebesparing oplevert.
Men laat het beslag langzaam in temperatuur stijgen tot bijvoorbeeld 55ºC. Elk enzym werkt het beste op een speciale temperatuur.
Dan gaat het wort naar de gistkuip, waarna men er een reincultuur van gist aan toevoegt. Het gistras bepaald voor een groot deel (20%) het karakter van het bier, vandaar dat elke brouwmeester voorzichtig omgaat met zijn gist. Al heel gauw vormt zich een dikke schuimlaag op het wort, waarop duidelijk bruine vlekken te zien zijn, de hopharsen, die worden verwijderd. Na een week gisten bij 6ºC is het wort bier geworden. De nagisting vindt plaats in leger of lagertanks bij 0ºC. Het bier klaart en neemt veel koolzuurgas op omdat men het onder druk laat gisten.
Na het filteren kan het bier worden verpakt, dit gebeurd in de bottelarij.
Hier worden de flesjes, blikjes en fusten gevuld. In dit stadium mag het bier niet in aanraking komen met de buitenlucht. Hierna is het bier gereed voor transport dit gaat per vrachtwagen.
Door wie wordt het gedronken? Waarom?
2003 2002
Bierproductie in hectoliters 25.123.730 24.897.844
Bierexport in hectoliters 13.491.099 12.913.171
Binnenlandse afzet bier in hectoliters 11.632.631 11.984.673
Afzet geïmporteerd bier in hectoliters* 1.138.000 900.000
Capita consumptie bier in liters 78,7 79,8
Accijnsopbrenst in euro’s 323.311.000 307.000.000
Accijnstarief voor bier (5% alc. vol.) 25,11 25,11**
* de bierimport is gebaseerd op een inschatting. Op basis van recente gegevens is de import voor 2002 herzien
** tarief vanaf 1 april 2002
18/12/2001
Profielen van bier- en wijndrinkers
Wie drinkt bier en wie drinkt wijn? In de Verenigde Staten voerde de Survey Research Center of the University of Maryland een nationale enquête, waarin naast andere onderwerpen, gepolst werd naar de bier- en wijnconsumptie. Voor dit luik van de enquête, de National Beer Survey 1999 - 2001, werd bij 1.389 mensen van 21 jaar en ouder naar hun drinkgewoonten geïnformeerd. De belangrijkste conclusie van de rondvraag luidt dat de bier- en wijndrinkers grotendeels dezelfde mensen zijn.
Meer dan driekwart van de wijndrinkers consumeert geregeld bier en bijna driekwart van de bierdrinkers drinkt regelmatig wijn. In vergelijking met geheelonthouders zijn mensen die bier en/of wijn drinken hoger geschoold en meer actieve bezoekers van het Internet. Matige drinkers zijn ook ferventere museumbezoekers dan niet-drinkers, zo blijkt nog uit de enquête.
In de groep drinkers kon men twee subgroepen onderscheiden. Wat bier betreft heb je mensen die hoofdzakelijk pilsbier drinken en mensen die geregeld ook andere bieren degusteren. Bij de wijndrinkers vind je eveneens een onderscheid tussen de groep mensen die alleen goedkopere wijnen drinkt en mensen die tenminste tien dollar uitgeven aan een fles wijn. De groep bierdegusteerders vertoont qua scholing en inkomstenklasse veel overeenkomsten met de groep wijnliefhebbers die hun wijn zorgvuldig uitkiezen. Terwijl de pilsdrinkers in dezelfde subgroep kunnen ondergebracht worden als de mensen die goedkopere wijnen consumeren.
Verschillen
Naast de talrijke overeenkomsten kwamen de onderzoekers toch enkele verschillen op het spoor. Iemand die bij voorkeur wijn drinkt drinkt over het algemeen minder dan een typische bierdrinker. Mannen verkiezen bier boven wijn, terwijl vrouwen eerder wijn drinken. Over het algemeen drinken mannen ook meer dan vrouwen.
Bron: National Beer Survey, John P. Robinson Ph.D., The New Brewer sept/oct 2001
Artikel uit Eindhovens Dagblad van 11-02-2005
Palm in problemen: Belgen drinken minder
BRUSSEL - Het gaat niet goed met Palm, het amberkleurige speciaalbiertje uit België dat ook in Nederland grote bekendheid geniet. Bij de brouwerij in Steenhuffel verdwijnen 42 van de in totaal 280 banen. Oorzaak: de Belg gaat minder 'op café' en drinkt ook minder bier.
„Heel wat kleinere brouwerijen komen tegenwoordig in de problemen door het dalend bierverbruik", zei algemeen directeur Ludo Vermeir deze week bij de bekendmaking van het slechte nieuws.
Per jaar verdwijnen er volgens Vermeir tussen de duizend en 1500 cafés in België. Dat komt doordat de Belg veel minder naar de kroeg gaat, zeker door de week. Het consumptiepatroon is ook sterk veranderd. „De horeca is veel meer gericht op eten. En bij eten hoort meestal een glas wijn".
Dat geldt volgens Vermeir niet alleen voor België maar voor de hele Benelux, de belangrijkste afzetmarkt van Palm. Ook de anti-alcoholcampagnes van de overheid spelen volgens hem een rol bij de dalende bierconsumptie.
Familiebedrijf
Palm is een familiebedrijf, een onafhankelijke brouwerij die behalve Palm ook Rodenbach en minder bekende biermerken als Brugse Tripel en Brugs Blond op de markt brengt. Palm Breweries heeft een marktaandeel van amper vier procent en is daarmee een kleine speler op de Belgische biermarkt.
Het bedrijf had in 2003 een omzet van bijna 130 miljoen euro: 68 miljoen op de thuismarkt en 55 miljoen in Polen, waar het bedrijf speciale versies van zijn eigen bieren en pils brouwt. De cijfers over 2004 zijn nog niet bekend. Marktleider in België is Interbrew met bekende biermerken als Stella Artois, Hoegaarden, Leffe, Bellevue en Jupiler.
Een aantal van de kleinere en/of jongere merken van Palm Breweries vertoont nog groei.
Het is vooral de Palm, de ruggengraat van het bedrijf, die het minder goed doet. Palm verdient door zijn hoge gisting de kwalificatie speciaal-bier maar staat in de perceptie van veel consumenten dicht bij gewoon pils. Reden waarom het populaire merk meedeelt in de klappen op de biermarkt.
Ook de Belgen drinken minder bier dan de jaren ervoor.
Hoe wordt er over bier gedacht?
Over bier wordt tegenwoordig eigenlijk zeer positief gedacht. Voor de meeste mensen (jeugd) is de Breezer hype over en een deel van de Breezer drinkers is over gegaan op trendy biertjes. Maar dit is eigenlijk niet eens het “positieve”, drank kan worden gerekend tot softdrugs en in Nederland, waar toch de softdrugs gedoogd wordt, wordt alleen drank geaccepteerd. Iedereen heeft wel een kleine drank voorraad in huis maar nooit een kleine paddo voorraad. Drank wordt meer geaccepteerd omdat het al eeuwen lang gedronken wordt en met veel grotere mate gebuikt werd dan andere softdrugs. In andere landen is bijna alles softdrugs verboden en in de VS heb je een aantal staten waar je pas vanaf je 21 aan de alcoholische drank mag. Dat er minder positief over bier wordt gedacht dan vroeger is ook niet gek omdat ze het toen als geneesmiddel zagen. Tegenwoordig is het assortiment van alcoholische drankjes zo groot dat je je vaak nog afvraagt waarom iedereen aan het bier zit. Wanneer je dan naar de prijslijst kijkt tijdens het uitgaan snap je het opeens weer.
Wat pas sinds een paar jaar op de markt is is de beerTender: “Beertender is een innovatief compact tapsysteem voor thuis. BeerTender is exclusief ontwikkeld door Heineken en Krups en bestaat uit twee delen: het BeerTender tapsysteem en het speciale 4 liter fust. BeerTender is zeer gebruiksvriendelijk en maakt het mogelijk om zelf het lekkerste biertje thuis te tappen.” De beerTender is ook weer een nieuwe stunt om de mensen weer meer aan het bier te krijgen, alleen de prijs is nog een groot nadeel voor veel mensen. Want je moet eerst een duur apparaat aanschaffen en vervolgens betaal je per fust meer als dat je in de winkel zou doen. Op dit moment is de BeerTender nog niet zo groot succes maar dat kan dus eventueel nog komen wanneer de prijzen van de fusten die erbij horen gaan dalen.
Wat zijn de leuke feiten en weetjes?
27/02/2002
Recorddrinker met 8,1 promille
Een geval voor het Guinnes-book of Records. Een 30-jarige Pool werd zopas gehospitaliseerd in het Urban-Krankenhaus in Berlijn met een alcoholvergiftiging van maar liefst 8,1 promille!
De man was in coma geraakt na consumptie van een fles wodka en met de ziekenwagen afgevoerd. Daar werd hij opgenomen op de dienst intensieve zorg en onderging hij een dialyse. De volgende morgen bedroeg de alcoholconcentratie in zijn bloed nog drie promille. Het mag een wonder heten dat hij deze hoge alcoholconcentraties overleefde.
Bron: Arzte Zeitung, 27-02-2002
Wijn na bier geeft plezier, bier na wijn geeft venijn
Bier was vroeger een volksdrank omdat het goedkoper was dan wijn. Wijn na bier betekent dus dat arme mensen die financiële geluk hebben, zich meer kunnen veroorloven, zoals wijn. Soms wordt ook gezegd, dat bij drinken van alcoholische dranken, je eerst moet beginnen met laag alcoholgehalte, dan wordt je er minder ziek van. Dit klopt echter niet.
Hij is boven zijn bier
Hij is dronken.
Jong bier moet gisten
Vergoelijkend gezegd wanneer jongelui zich dartel of uitgelaten gedragen.
Koud bier maakt warm bloed
Drank maakt vechtlustig.
Niets is zo duur als de eerste pint
Na het eerste glas bier volgt doorgaans nog een hele stroom, die ook betaald moet worden.
Zij hebben voor de vesper een pintje gedronken
Zij zijn voor het huwelijk met elkaar naar bed geweest, zodat het eerste kind te vroeg geboren wordt.
Oude wijven, zuur bier
Gezegd m.b.t. het verschijnsel, dat oude vrouwen minder aangename trekjes gaan vertonen.
Een vaatje zuur bier
Een huis vol dochters is een kelder vol zuur bier
Het is geen klein bier
Het is een zaak van belang, het is de moeite waard.
Het betert als scharrebier op de tap
Het wordt steeds slechter.
Dood bier
Verschaald, niet meer schuimend.
Hij is in het eendenbier gevallen
Hij is in het water gevallen.
Als het bier is in de man, dan is de wijsheid in de kan
Van dronkaards verwacht men geen verstandige woorden.
Het bier is niet voor de ganzen gebrouwen
Drink het bier op voordat het verschraalt.
Vechten tegen de bierkaai
Een hopeloze strijd voeren, strijden tegen een onverzettelijke macht.
Daar helpt geen bierhuis tegen
Daar is niets tegen te doen.
Hij zit liever in de kroeg, dan bij zijn boeken.
In de hemel is geen bier, daarom drinken we het hier
Bier is alleen op aarde verkrijgbaar.
Dat biertje heb jezelf gebrouwen, en nu moet je het ook uitdrinken
Je hebt jezelf in moeilijkheden gebracht, en moet je er nu maar zelf uit redden of de gevolgen ervan dragen.
Er komt leven in de brouwerij
Er komt wat te doen, de zaken gaan vooruit, men wordt wakker.
Hij is van de brouwer zijn hond gebeten
Hij drinkt graag een glas bier.
Het is een boon in een brouwketel
Het maakt niets uit, gaat verloren in de grote hoop.
Daar wordt iets gebrouwen
Er worden plannen gesmeed.
Zo licht als hop
Calvinistische aanduiding voor vrijzinnigen.
Enkele wetenswaardigheden
Wat is het sterkste hoge-gistingsbier?
Baz’s Super Brew, gebrouwen door de Parish Brewery, Somerby, UK. Is het sterkste hoge-gistingsbier met 23% vol.alc. Het vorige record stond op naam van Samuels Adams Tripel Bock bier met 17.5% vol.alc.
Wat is het sterkste lage-gistingsbier?
Wat is het donkerste bier?
Het donkerste bier is waarschijnlijk Farson’s Lacto Milk Stout (Malta) dat op de internationale kleurschaal 450 EBC bereikt. Ter vergelijking; Guinness heeft een kleur die 130 EBC bedraagt. EBC is een maat voor de lichtdoorlatendheid.
Wat is het bitterste bier?
Het bitterste bier is Thomas Hardy’s Ale, dat op de internationale bitterheidschaal 100 EBU scoort. Ter vergelijking: een gewone pils heeft 20 tot 25 EBU, een bittere pils 30 EBU en de Bitters scoren tussen 40 en 60 EBU.
Wat is de grootste brouwerij?
Anheuser-Busch Inc. (St. Louis VS) brouwde in 1994 10,5 miljard liter bier wat de grootste hoeveelheid bier is ooit, gebrouwen door één brouwerij. Heineken brouwt iets minder dan de helft: 5,6 miljard liter bier, wat haar de tweede grootste brouwerij ter wereld maakt.
Wat is het meest verkochte bier?
Budweiser van Anheuser Busch is met 4,28 miljard liter bier het meest verkochte bier. Dat zijn ongeveer 17 miljard glazen Budweiser in 1 jaar. In Nederland is Heineken de meest verkochte pilsener met zo'n 409 700 000 liter. In België is dit Jubileer met 320 miljoen liter.
Welk café verkoopt het meeste bier?
De Maltaeser, Bayerstrasse 5, Munchen, Duitsland, verkoopt dagelijks 48.000 liter bier.(Nee, dit is geen typefout) Het heeft 5500 zitplaatsen.
Welk café is het kleinst?
Welk café heeft de langste toog?
De langste permanente toog bevindt zich in “Beer Barrel Saloon” (Ohio, VS) en is 123,7 meter lang. Het Guinness Boek vermeld echter dat tijdens bierfestivals langere togen worden opgetrokken.
Hoe groot is de grootste bierfles?
Een fles van 2,84 m groot en 2,17 m in omtrek was gevuld met 625,5 liter Kingfisher bier in de “Sheperd Neame Brewery” op 27 januari 1993.
Wat is het snelheidsrecord 1 liter bier drinken?
Steve Petrosino, 1,3 seconden, 22 juni 1977 in “The Gingerbreadman”
Wat is het snelheidsrecord 2 liter bier drinken?
Peter Dowdeswell (Ears Barton, UK) 6 seconden, 7 februari 1975.
Wanneer werd het eerste bierblik verkocht?
Krueger Beer (Newark NJ) verkocht voor het eerst bier in blik in Richmond, Virginia, in 1935.
Fluxxion en Bavaria testen samen filter op basis van chiptechnologie
Helder bier met hightech filter
Door HARRIE VERRIJT
Dinsdag 1 februari 2005 - Bier brouwen is een traditioneel ambacht. Volgens de visie van Bavaria is het de kunst om het brouwproces te moderniseren met handhaving van de ambachtelijke kwaliteit. Zo doet de Lieshoutse bierbrouwer momenteel proeven met de hightech filters van Fluxxion. „De samenwerking was wel even wennen, want zij denken in nanometers en wij in hectoliters“, zegt Werner Pieters van Bavaria.
Werner Pieters links) van Bavaria heeft met zijn linkerhand de filterschijf vast. Aan de overkant van de proefinstallatie voor het filteren van bierThijs Bril van Fluxxion
Boven op de spaghetti van roestvrijstalen pijpen valt een dun pijpje op, gebogen in de vorm van een vraagteken. „Daar houden we zo af en toe eens een glas onder als we ook eens willen próeven of het werkt“, zegt onderzoeker dr. ir. Thijs Bril van Fluxxion. Dat is dan het enige proefbier dat wordt geconsumeerd, de rest loopt via een slang de afvoer in. „Op zich zonde van het bier“, zegt Werner Pieters, hoofd brouwerij bij Bavaria. „Maar wij gebruiken uitsluitend bewezen technologieën in ons brouwproces. Wij zijn nu begonnen aan een twee jaar durend testprogramma van het nieuwe filtersysteem, voordat we het echt gaan inzetten.“
Dat betekent dat er nog veel van het kostelijke gerstenat de afvoer in zal vloeien. Ook al is de capaciteit van de proefinstallatie 'slechts' twee hectoliter per uur. De volgende stap in het testprogramma is een installatie die tien hectoliter per uur filtert. Als de proeven slagen, leiden ze tot nog grotere installaties die de twee traditionele filters met een capaciteit van ieder 800 hectoliter per uur gaan vervangen.
Helder
„We filteren het bier om het helder te maken, het heeft geen invloed op de smaak“, zegt Werner Pieters. „Daarom is het geen bezwaar de traditionele filters te vervangen. Dat is goed voor het milieu en kostenbesparend. De huidige methode van filteren met het zogenaamde kiezelguhr zorgt namelijk voor nogal wat afval. Bovendien is deze bewerkelijk en zijn de arbeidsomstandigheden van de mensen die het werk doen niet gunstig.“
Pieters legt uit dat het in Amerikaanse mijnen gewonnen kiezelguhr rondom poreuze buizen, zogenaamde filterkaarsen, wordt aangebracht. Deze worden in een vat gehangen waarin het bier wordt gebracht. Dit stroomt door de poriën de buizen in. „Dit materiaal is zo fijnmazig dat gistcellen en eiwitresten erin achterblijven. Na verloop van tijd is het verzadigd en moet er een nieuwe laag aangebracht worden. Dit gaat door tot een bepaalde dikte is bereikt en dan volgt een grote schoonmaakbeurt. Dan komt er natuurlijk veel afval vrij.“
Het afval bij de filtermethode van Fluxxion blijft beperkt tot het residu: de uit het bier gehaalde gistcellen en eiwitklontjes. Totnogtoe waren er geen filters die zo fijnmazig waren dat ze deze stoffen op een economisch verantwoorde manier eruit konden halen. Tot Fluxxion, met als basis de High Tech Campus Eindhoven, een filter ontwikkelde op basis van chipstechnologie. Door in plaats van chips op een schijf, er gaatjes in te maken, ontstaat een filter met een doorsnede van 15 centimeter en zo'n 8 miljard gaatjes van 0,3 micron (1/1000 mm). Daar kan een gistcel of eiwitklontje niet doorheen. Bovendien is de doorlatendheid van zo'n filter door het enorme aantal gaatjes zeer goed. Zo'n filter raakt snel verstopt als er zomaar vocht doorheen wordt gestuurd. Daarom heeft Thijs Bril met zijn team een methode ontwikkeld waardoor de filter tot tien keer per seconde wordt gezuiverd. „We pompen aan een kant van de filter continu een stroom bier rond. De druk aan de andere kant van de filter is lager en daar stroomt dus gezuiverd bier binnen dat wordt afgevoerd. Tot vijf keer per seconde sluiten we de aanvoer enkele milliseconden af waardoor de druk vermindert en het bier heel even terugstroomt. Dat noemen we een backflush. Materiaal dat de filter verstopt, komt hierdoor los en wordt meegenomen met het rondgepompte bier.“
Reservoir
Dat rondpompen van bier gebeurt vanuit een reservoir dat steeds wordt aangevuld. Het residu verzamelt zich in dat reservoir en het bier hierin is dus steeds vuiler. Hierdoor loopt het aantal keren dat een backlflush nodig is op, tot een frequentie van 5 tot 10 Hertz is bereikt. Dan wordt het vervuilde bier afgevoerd voor behandeling en het systeem gereinigd.
Met de opstelling bij Bavaria worden tests gedaan met bijvoorbeeld de werking van koolzuurbelletjes op de filter, hoe de gaatjes in de filter zijn gegroepeerd en gebruik van andere biersoorten. Ook worden er duurproeven gedaan om te kijken hoelang de filters meegaan. Thijs Bril: „De kostprijs van zo'n filter is natuurlijk betrekkelijk hoog. Maar dat is met een levensduur van vier jaar geen probleem.“ De proefinstallatie bevat vijf filters en een nieuwe proefinstallatie wordt uitgerust met 20 tot 50 filters. Voor de uiteindelijke installaties zullen honderden filters nodig zijn.
Fluxxion heeft inmiddels nog vijf installaties zoals die bij Bavaria verkocht. Daarvan is er één bestemd voor een bierbrouwer in Zwitserland. De rest voor toepassingen voornamelijk in de levensmiddelenproductie. Er is ook grote belangstelling vanuit andere soorten industrieën zoals de chemie en de pharmacie.
De proeven bij Bavaria kunnen worden beschouwd als pionierswerk, dat met een subsidie van 495.000 euro door Stimulus wordt ondersteund. Werner Pieters vindt het geen bezwaar dat de concurrentie mogelijk profiteert van zijn pionierswerk. „We hebben straks een voorsprong van een paar jaar en zullen ongetwijfeld weer met nieuwe vernieuwingen bezig zijn.“
Conclusie
Bier in de geschiedenis
In de oudheid werd bier gedronken door zowel de gewone burgers als de adel. Alleen dit bier was niet hetzelfde er werd wel onderscheid gemaakt. Ze vonden bier in die tijd zo belangrijk dat ze bier ook offerde voor de goden. In de middeleeuwen was de mening van de bevolking ten opzichte van bier alleen maar positievere geworden. Er heerste ziektes als de pest en cholera en de mensen dronken bier als geneesmiddel. Bier werd namelijk tijdens het brouwen gekookt en daarmee werden de bacteriën in het water gedood. De mensen dronken in de tijd wel 400 liter per persoon per jaar, het alcoholpercentage was wel een stukje lager.
Rond het midden van de negentiende eeuw kwam Louis Pasteur met een zeer nuttige uitvinding voor onder ander bier. Door middel van het kweken van gistcellen kon de kwaliteit van het bier steeds gelijk blijven. Ook de koelmachine werd uitgevonden en het bier begon als steeds meer op het bier van nu te lijken. De overheid was er ook wel blij mee want vreesde voor sterke drank misbruik, de overheid stimuleerde dan ook de bierbrouwerijen. Tegenwoordig steunt de overheid geen brouwerijen meer maar heft wel extra belastingen op producten met alcohol. Ook nu probeert de overheid alcoholmisbruik te beperken maar richt zich vooral op een “nieuw” probleem namelijk het verkeer.
Het werkstuk zelf
Als een soort inleiding van dit werkstuk ben ik dus naar een “ouderwetse” bierbrouwerij geweest. Dit was leuk en interessant maar niet echt heel erg bruikbaar voor mijn werkstuk. Michiel en ik kregen een rondleiding en een film te zien over de geschiedenis van de Koningshoeve. Ik dacht er nog over om een verslag ervan te maken maar dat zou niet echt goed passen bij mijn werkstuk en er maar een beetje los bij hangen dus ik besloot om het maar zo te laten. Verder ging het werkstuk vrij goed, nadat ik een begin had gemaakt heb ik met meneer van Houdt besloten om er meer structuur in te brengen via vier deelvragen in de deelonderwerpen. Nadat ik dit had “doorgevoerd”in mijn werkstuk kon ik pas echt goed aan de slag. Ik begon op Internet te zoeken naar informatie en sloeg die websites steeds op en uiteindelijk heb ik een hele lijst met websites opgebouwd waardoor ik niet meer hoefde te zoeken. Omdat ik op donderdag maar weinig uur heb, heb ik vrij vaak het 3e en het 5e op donderdagen aan het werkstuk gewerkt. Dit is dus een voordeel van alleen zo’n werkstuk maken, je kunt zelf de tijden inplannen en je hoeft niets te overleggen. Het is wel nadelig dat ik alles zelf heb moeten doen. Waar twee tallen dingen kunnen verdelen en in feite maar de helft moeten doen, heb ik alle pagina’s zelf moeten verzorgen. De logboeken heb ik niet zo uitgebreid gemaakt zoals meneer Vercoulen dat graag zou zien, maar wanneer ik precies alles zou volgen volgens zijn voorbeeld dan bestond de helft van mijn besteedde tijd en van mijn werkstuk uit logboeken. Het leek me nuttiger om zoveel mogelijk van mijn tijd in het werkstuk zelf te stoppen en niet aan de randgebeuren. Dat is ook de rede dat ik mijn voorkant eenvoudig heb gehouden. Ik had wel een prachtige collage kunnen maken maar daar heb ik dus niet voor gekozen. Mijn voorkant is zoals u kunt zien in zwart-wit, dit is doordat onze printer niet echt naar behoren werkt. Ik heb nog een aantal malen geprobeerd om deze te reanimeren maar het mocht helaas niet baten. En om nou zoveel pagina’s bij iemand anders uit te printen vond ik nogal veel gevraagd. Ook heb ik veel aan het informatie pakket gehad wat Heineken me heeft toe gestuurd. Daar zaten namelijk handige bijlage bij over “nieuwe”populaire biertjes. Verder ging alles naar behoren, ik heb nooit problemen gehad en kon lekker doorwerken. Ik ben ook zeer tevreden over het eind resultaat en ik heb er ook nog een hoop van geleerd.
Met vriendelijke groet,
Logboek
Datum: 21 september 2004
Begintijd: 11:50
Eindtijd: 12:35
Betreft: vragen aan meneer van Houdt over hoofd- en deelvragen
Plaats: lokaal 705
Internetsites: nvt
Gevonden: meneer van Houdt
Gedaan: Hoofd- en deelvragen besproken met meneer van Houdt, besproken hoe het er ongeveer uit zou moeten zien.
Datum: 23 september 2004
Begintijd: 11:50
Eindtijd: 12:35
Betreft: zoeken internet voor oriëntatie
Plaats: Mediatheek
Internetsites: bier.pagina.nl, www.cbk.nl, www.latrappe.nl
Gevonden: informatie over brouwprocessen
Informatie over voeding en veiligheid
De openingstijden voor Latrappe van de excursie
Datum: 23 september 2004
Begintijd: 19:04
Eindtijd: 19:12
Betreft: bellen Latrappe voor excursie
Plaats: thuis op de bank
Internetsites: www.latrappe.nl, voor telefoonnummer
Gevonden: informatie excursie Latrappe, Michiel.
Gedaan: Gebeld en gevraagd of Michiel en ik vrijdag terecht konden. Er werd verteld dat het wel kon vervolgens belde ik Michiel.
Datum: 24 september 2004
Begintijd: 14:00
Eindtijd: 18:00
Betreft: excursie Latrappe
Plaats: Bierbrouwerij De Koningshoeven
Eindhovenseweg 3, 5056RP Berkel-Enschot
Internetsites: nvt
Gevonden: de brouwerij Latrappe
Gedaan: Informatieve film gekeken over de geschiedenis van Latrappe. Rondleiding gekregen over de geschiedenis van Latrappe, we kregen de oude en de nieuwe brouwerij te zien, en op dat moment waren ze ook aan het werk. Daarna nog een “blond pilsje” gedronken en een broodje frikadel gegeten.
Begintijd: 11:50
Eindtijd: 12:35
Betreft: aanvraag Grolsch en Heineken pakket over de geschiedenis van het bier
Plaats: Mediatheek
Internetsites: www.grolsch.nl www.heineken.nl
Gevonden: nvt
Gedaan: e-mailtjes gestuurd naar beide sites
Datum: 19-10-04
Begintijd: 0900
Eindtijd: 1330
Betreft: verder gaan werkstuk
Plaats: Mediatheek
Internetsites: bier.pagina.nl en via www.google.nl
Gevonden: veel informatie, bronnen
Gedaan: de vele informatie verwerkt
Datum: 21-10-04
Begintijd: 1105
Eindtijd: 13:50
Betreft: structuur aanbrengen
Plaats: Mediatheek
Internetsites: -
Gevonden: nvt
Datum: 4-11-04
Begintijd: 11:05
Eindtijd: 13:50
Betreft: verder gaan werkstuk
Plaats: Mediatheek
Internetsites:
Gevonden:
Gedaan: Verder gegaan met mijn werkstuk “omzetten” in nieuwe structuur daarna ook weer verder gewerkt aan werkstuk.
Datum: 11-11-04
Begintijd: 3e uur + 5e uur
Eindtijd: -
Betreft: verder gaan werkstuk
Plaats: Mediatheek
Internetsites:een hele lijst zie bronnen
Gevonden: veel informatie
Gedaan: verder gegaan met het werkstuk. Gekomen tot en met de IR
Datum: 20-01-05
Begintijd: 3e + 5e
Eindtijd: -
Betreft: verder gaan werkstuk uitwerken logboek
Internetsites:
Gevonden:
Gedaan: de logboeken netjes uitgewerkt, verder gegaan werkstuk
Datum: 15-02-05
Begintijd: 3e + 5e
Eindtijd: -
Betreft: verder gaan werkstuk
Plaats: Mediatheek
Internetsites: een hele lijst zie bronnen
Gevonden: een hoop informatie
Gedaan: informatie verwerkt, bier in de IR afgerond
Datum: 17-02-05
Begintijd: 11:00
Eindtijd: 14:50
Betreft: verder gaan werkstuk
Plaats: Thuis
Internetsites: een hele lijst zie bronnen
Gevonden: een hoop informatie
Gedaan: informatie verwerkt, bier als commercieel wereldproduct afgerond, plaatjes gezocht en ingevoegd in werkstuk.
Datum: 24-02-05
Eindtijd: -
Betreft: afronding werkstuk
Plaats: Mediatheek
Internetsites: een hele lijst zie bronnen
Gevonden: -
Gedaan: alles nagekeken, alles samengevoegd, conclusies getypt, inhoudsopgave gemaakt.
Bronnenlijst
Directe links:
www.brouw-bier.nl
bier.pagina.nl
www.cbk.nl
http://www.sober.nl/general/gsober.html
http://www.cs.kuleuven.ac.be/cwis/education/multimedia/97-98/bier/frames/geschiedenis.htm
www.potjebier.nl
www.latrappe.nl
http://www.brouw-bier.nl/theorie/geschied.htm
www.goudgeel.nl
http://www.beer2005.be/langue/nl/biere/geschiedenis.htm
http://www.bierengezondheid.be/index_nl.jsp?Page=Dos11&Doc=geschiedenis
http://www.beiaardgroep.nl/bierinfo/geschiedenis.htm
http://www.pint.nl/dossier/ridder1.htm
http://www.orval.be/nl/producten/brouwerij/brouwerij2geschiedenis.html
http://www.studentstart.be/Geschiedenis/2888
http://www-nl.heinekeninternational.com/about/history/index.jsp
Startpagina’s:
bier.beginlink
bier.boogolinks.nl,
bier.coolbegin.nl
bier.ikwilhet.nu
bier.jouwpagina.nl
bier.leukestart.nl
bier.lookup.nl
bier.pagina.nl,
bier.start.be
bier.startbewijs.nl
belgischbier.startinbelgie
bier.startplaza.nl
bier.startpunt.nu
bier.verzamelgids.nl
www.waarzo.nl/bier.shtml
bierbrouwen.lookup.nl
brouwerijen.startkabel.nl
dranken.zappsite.nl
Linken naar
PersonalPages,
http://www.geocities.com/bierbrouwen
http://www.jarkobruintjes.ontheweb.nl
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden