Damesmode in de Victoriaanse tijd

Damesmode in de Victoriaanse tijd Inleiding Dit werkstuk gaat over het onderwerp “Damesmode in de Victoriaanse tijd”. Wij hebben voor dit onderwerp gekozen omdat het ons een erg interessant onderwerp leek. Wat ons direct aansprak was vooral de mooie jurken en franjes van die tijd. Wat wij onder andere gaan onderzoeken is wat de rol van de vrouw was in de Victoriaanse tijd, wat de invloed van de mode was op de gezondheid van vrouwen, en of er invloed van het vaste land in Europa op de mode in Engeland was op dat moment. Onze onderzoeksvraag is “Wat zijn de belangrijkste kenmerken van de Victoriaanse damesmode?” Onze hypothese is dat de belangrijkste kenmerken van de Victoriaanse damesmode vooral het korset is en prachtige jurken die uit veel onderrokken bestaan. De volgende dingen heeft Melissa gedaan: - Voorblad. - Hoofdstuk 1 “Koningin Victoria” - Hoofdstuk 2 “Wat was de rol van de vrouw in de Victoriaanse tijd?” - Hoofdstuk 3 “Waren er bepaalde voorwaarden voor de soort kleding die je bij verschillende gelegenheden moest dragen?” - Hoofdstuk 4 “Was er een verschil tussen de kleding van armen en rijken mensen? - Tijdplan. - Plan van aanpak. De volgende dingen heeft Irene gedaan: - Titelpagina - Inleiding - Hoofdstuk 5 “Was er invloed van het vaste land in Europa op de mode in Engeland in de Victoriaanse tijd?” - Hoofdstuk 6 “Wat was de invloed van de mode op de gezondheid van de vrouwen?” - Hoofdstuk 7 “Wat was de invloed van de reformbeweging op de mode?” - Samenvatting

De volgende dingen hebben we samen gedaan: - Conclusie. - Literatuurlijst. - Logboek. Wij hopen te bereiken dat mensen wat meer te weten zullen komen over de damesmode in de Victoriaanse tijd nadat ze dit schriftelijk werkstuk hebben gelezen. Wij willen graag mevrouw van Eunen bedanken, omdat ze ons erg goed heeft geholpen met de opzet en het afsluiten van dit werkstuk. Zij heeft ons op ideeën gebracht en ons gesteund. We zijn er tevreden over de samenwerking tijdens dit project. We hebben duidelijke afspraken gemaakt over wie wat deed en hebben veel samengewerkt en elkaar geholpen. Hoofdstuk 1 Koningin Victoria § 1.1 De achtergrond van Koningin Victoria George III (1760-1820) was koning van Groot-Brittannië en Ierland. Hij leed de laatste jaren van zijn leven (vanaf 1811) aan aanvallen van gekte. Zijn oudste zoon trad in deze tijd op als regent voor de waanzinnige koning. In 1817 was de jongste zoon van koning George inmiddels al 45 jaar oud. In datzelfde jaar stierf het laatste wettige kleinkind dat de kroon zou kunnen overnemen. De Britse regering was bang dat de koninklijke familie zou uitsterven. Ze riep de ongetrouwde zonen van George op om te trouwen met geschikte vrouwen, dat wil zeggen: prinsessen of gravinnen. Prins Edward, die de vijftig gepasseerd was, gaf gehoor aan deze oproep en trouwde in juni 1818. Elf maanden later, op 24 mei 1819 in het Paleis van Kensington in Londen, werd Victoria geboren. Niet lang daarna overleden haar vader Edward en haar grootvader koning George III; Victoria maakte grote kans om koningin te worden. § 1.2 Victoria’s jeugd Victoria's moeder en John Conroy, een Ierse officier in dienst van Victoria's moeder, hoopten invloed op Victoria te hebben als ze eenmaal koningin was. Ze waren bang dat Victoria een ongeluk zou krijgen en gaven haar een overdreven beschermende opvoeding. Ze mocht haar ooms niet zien, want die zouden haar volgens Conroy iets aan kunnen doen. Een trap op of aflopen mocht ze alleen aan de hand van iemand anders. Victoria groeide op in een isolement en moest altijd bij haar moeder slapen, die haar zo dicht mogelijk in de buurt hield. Drie weken na haar achttiende verjaardag stierf koning William IV (regeerperiode 1830-1837) en omdat William IV geen kinderen had nagelaten, die de troon mochten bestijgen, werd Victoria gekroond op 28 juni 1838 in de abdij van Westminster te Londen. Toen ze eenmaal koningin was, gaf Victoria haar moeder aparte slaapkamers en stuurde John Conroy met pensioen. § 1.3 Het huwelijk van Victoria Victoria trouwde op 10 februari 1840 in het paleis van Sint James met prins Albert van Saksen-Coburg-Gotha. Prins Albert was een neef van haar en de zoon van Ernest I, de eerste hertog van Saksen-Coburg-Gotha. Prins Albert werd weliswaar Britse staatsburger, maar werd toch eigenlijk niet voor echt vol aangezien, hij bleef maar de aangetrouwde echtgenoot. Hij kreeg niet eens een Britse adellijke titel. Desalniettemin had hij een zeer grote invloed op zijn vrouw, die hij in vrijwel alle staatszaken adviseerde. Victoria steunde zwaar op hem. Het paar kreeg vele kinderen, uit dit huwelijk kwamen in totaal negen kinderen voort. Victoria en Albert zochten met hun kinderen geregeld de rust buiten Londen op. In de tijd van Victoria vonden de mensen het gezin en het moederschap belangrijk. De kinderen van Albert en Victoria gingen vrijwel allen een rol spelen in de verschillende monarchieën van Europa, want een van Victoria’s sterke eigenschappen was het uithuwelijken van haar kinderen (en kleinkinderen) met leden van andere vorstelijke families. Zo trouwde haar oudste dochter met de Duitse keizer Frederik III. Kroonprins Edward huwde een dochter van de koning van Denemarken en dochter Alice trouwde met Lodewijk IV, Groothertog van Hessen, waaruit later het huis van Battenberg ontstond; bracht Philip van Edinburg, die koningin Elisabeth van Engeland tot vrouw kreeg. Kleinkinderen van Victoria huwden met de Russische tsaar en de koning van Noorwegen. De invloed van Victoria in Europa was dus groot. § 1.5 Het overlijden van prins Albert en daarna Op jonge leeftijd overleed prins Albert tot groot verdriet van koningin Victoria. Prins Albert werd slechts tweeënveertig jaar oud. Sinds zijn dood heeft ze altijd om hem getreurd. Ze droeg sinds het overlijden van prins Albert alleen nog maar zwarte kleding en ze trok zich altijd terug in de eenzaamheid van de landgoederen die prins Albert had verworven en in de huizen, die hij voor zijn Victoria gebouwd of verbouwd had. Victoria leefde in de periode die het hoogtepunt in de geschiedenis van Engeland is geworden. Engeland werd het machtigste land ter wereld, met gebieden, verspreid over de gehele aarde. De monarchie verloor wel aan werkelijke macht, maar werd in plaats daarvan een geweldig symbool van de Britse Commonwealth, de Britse vereniging van landen en volkeren. In de eeuw van Victoria kwam de industrialisatie pas goed op gang. Nieuwe communicatiemogelijkheden kwamen in het bereik van velen. De trein, de telegraaf en met behulp daarvan vooral ook de pers, maakten het land als het ware kleiner en de kennis bij velen groter. De democratie begon vorm aan te nemen en er bestond een begin van sociale veranderingen. Victoria bleef tot haar dood actief in de politiek. Ze had intense contacten met haar eerste ministers, van wie ze er achtereenvolgens tien meemaakte, waaronder William Gladstone en Benjamin Disraeli zeer grote namen zijn. Na een regeringsperiode van meer dan zestig jaar overleed koningin Victoria op 22 januari 1901 op het eiland Wight in haar geliefde Osborne House. Ze werd begraven in Frogmore House in het park van Windsor, waar de koninklijke familie graftomben heeft doen bouwen en waar intussen meer koninklijke personen hun laatste rustplaats vinden.
Hoofdstuk 2 Wat was de rol van de vrouw in de Victoriaanse tijd? § 2.1Wat was het Victoriaanse Tijdperk? Het Victoriaanse tijdperk is de periode in de Engelse geschiedenis waarin koningin Victoria de troon bezette. Koningin Victoria regeerde van 1837 tot 1901 over Engeland. Tijdens de regeringsperiode van Victoria veranderde het sociale beleid zodanig dat er in Engeland een periode van grote bloei en welvaart ontstond. Men bedacht allerlei regels, waarin werd bepaald wat wel en niet mocht. Men bedacht deze regels, omdat een grote groep van de samenleving zich wist te verrijken en in klasse te stijgen. Deze mensen hadden houvast nodig over hoe zij zich binnen de middenklasse dienden te gedragen. De Victoriaanse tijd was een tijd van preutsheid, het lichaam werd niet getoond en over seks werd niet gesproken. Dat de Victoriaanse tijd minder preuts bleek te zijn dan gedacht, kan de schandvlek op de samenleving genoemd worden. Wat er ook gebeurde, over seks werd absoluut niet gesproken.. De industriële revolutie in 1850 ontwikkelt zich zeer snel. De burgers gaan machtsposities bekleden. Er ontstaat een groep “nouveaux riches”. Het ideaalbeeld van de man en de vrouw staat nog recht overeind. De man heeft de meeste rechten in het huis, hij is de heer des huizes. En de kleding laat dit ook zien: donker, degelijk, onkreukbaar en met een hoge witte boord. § 2.2 Hoe zat het met de vrouwen in die tijd? De vrouw is volgzaam, aanhankelijk, afhankelijk en onwetend. Ze heeft slechts een decoratieve functie. Haar kleding toont dit: niet-functioneel, ingesnoerd en bewegingbeperkend. Ook mocht de vrouw niet opvallen: ingetogenheid en fijngevoeligheid waren hooggewaardeerde eigenschappen. Men zag de vrouw zelfs graag wat lijdend, ‘souffrante’, een blakende gezondheid was ordinair. Rouge was taboe en een ‘interessante bleekheid’ wekte overal bewondering. De rijke zakenman verlangde van zijn vrouw twee dingen: ten eerste dat zij een toonbeeld zou zijn van een huisvrouw en ten tweede dat zij geen vinger zou uitsteken. Arbeid werd laag gewaardeerd en haar uiterlijk en activiteiten toonde zijn sociale status. Dus moest zij kleding dragen waarin dit tot uitdrukking kwam. In een latere periode barstte het broekencomplex los. Men meende te bespeuren, dat ‘de vrouw de broek aan wilde hebben’ en de Victoriaanse man zag hierin een regelrechte aanslag op zijn eigen bevoorrechte positie. § 2.3 De goede kleur verhoogt de sociale status De kleur van de huid was vroeger een teken van maatschappelijke status, men had genoeg geld om het buitenwerken te kunnen vermijden. De verweerde huid van boeren en andere arbeiders werd grof en onaantrekkelijk gevonden. Voor een blanke teint, niet alleen in het gezicht maar ook in de hals en het decolleté, beschilderden vrouwen zichzelf met giftige loodhoudende verf, boenden en bleekten hun huid, kalkten en poederden hun gezicht en slikten gevaarlijke mengseltjes. Dat dit de gezondheid van de vrouw niet ten goede kwam mag duidelijk zijn, maar het droeg bij aan haar lijdende en afhankelijke positie en dit was in het grote belang van de sociale status van haar echtgenoot. Hoofdstuk 3 Waren er bepaalde voorwaarden voor de soort kleding die je bij verschillende gelegenheden moest dragen? § 3.1 verschillende soorten kostuums In die tijd was alles er op gericht om de vrouwen zo klein mogelijk te laten lijken, misschien gedeeltelijk uit eerbied voor koningin Victoria, die uitzonderlijk klein van stuk was. Maar het kan ook hebben bijgedragen aan haar onderdanige positie.Naast de sociale gedragsregels, bestonden er vele voorschriften met betrekking tot de verschillende kledingstukken die de vrouw tijdens haar dagelijkse activiteiten diende te dragen. Globaal gesproken werd de pelisse-robe ’s morgens in huis gedragen, de redingote op de wandeling en de fraaiere ronde japon bij middagvisites. De peignoir was een huiselijk kledingstuk dat enkel ‘s morgens werd gedragen, maar het was geen ochtendjas. Het woord dat er het dichtst in de buurt komt is een kamerjas. Overdag droeg men in huis wijdvallende mouwen die driekwart lang waren. Onder de korte nauwe tailleurjasjes pasten deze natuurlijk niet, zodat men wel de zogenaamde engageantes, losse valse mouwen, droeg die van hetzelfde stof waren als het lijfje of van witte mousseline of linnen. Stroken, franjes en galons werden rijkelijk toegepast, evenals sierknopen op tailleurjasjes en vesten.
§ 3.3 Avondkleding De avondkleding was rijkelijk van kant en borduursel voorzien. Op de wijde rokken zaten stroken en linten, ook wel kleine, vaak moeilijk van echt te onderscheiden bloemcorsages met kunstbloemen. Men droeg ook wel avondlijfjes op een rok voor overdag. De avondjaponnen hadden een schouderdecolleté met een lage, rechte halslijn, soms middenvoor even dieper uitgesneden. Dit laatste decolleté heette een en coeur. Het decolleté was bijna altijd afgewerkt met een horizontaal geplooide strook of een berthe, een kanten kraag die van de bovenkant van het lijfje tot halverwege de mouw reikte en opgemaakt was met ruches of lint. Het lijfje liep uit in een punt en was met baleinen verstevigd. Daagse japonnen waren bij voorkeur van fijn zwart laken, merinoswol foulardzijde, organdie, gingang (gestreept katoen) of dunne mousseline, avondjaponnen van changeantzijde of fluweel. Buitenshuis werden verschillende soorten kledingstukken gedragen. De sjaal was weer terug, vaak heel groot met een brede franjerand. § 3.4 Rijkleding De rijkleding van de dames was aan strenge regels verbonden. Een rijbroek van antilope leer vond men onmisbaar. Van de knie tot de voet overtrok men deze met dezelfde stof als de rij rok die eroverheen gedragen werd. Schoenen hadden zelden een hak. Het meest werden instapschoentjes gedragen, die soms als balletschoentjes met veters of linten om de enkels gebonden werden. Ze waren van zijde of crêpe in bij de japonnen passende kleuren. Hoe smaller de voet was, hoe deftiger. Op straat werden gewoonlijk stoffen laarzen gedragen met elastieken zijkanten, maar de ongelofelijk keurige dames kwamen eigenlijk niet buiten. Hoofdstuk 4 Was er een verschil tussen de kleding van armen en rijken mensen? § 4.1 In hoeverre speelde geld een rol? Als de welvaart toeneemt, wordt ook de kleding luxueuzer. Het dienstmeisje gaat nu beter, in elk geval fijner, gekleed dan haar mevrouw twintig jaar daarvoor. Ook de arbeider, in zijn zondagse kleren, is bijna niet meer van de middenklassen te onderscheiden. Van 1840 tot omstreeks 1870 werd het vrouwelijk silhouet bepaald door een modeverschijnsel dat meer dan andere in verband pleegt te worden gebracht met de Victoriaanse sfeer: de crinoline. De crinoline is een steunvorm voor de wijduitstaande rokken van de vrouwen. Lees hier meer over in hoofdstuk 7 paragraaf 2. Niet alleen de rijke lieden die tot de modebewuste haute vole behoorden droegen de crinoline; Het was een tamelijk goedkoop kledingstuk dat zelfs door meisjes op de akkers werd gedragen, al zal het geen praktische aangenaam zittende werkkleding zijn geweest. Hoofdstuk 5 Was er invloed van het vaste land in Europa op de mode in Engeland in de Victoriaanse tijd? § 5.1 Verschillende stijlen Door de veldtocht van Napoleon tegen Egypte was de belangstelling voor het oosten opnieuw gewekt en verscheen de tulband weer in het modebeeld. De oosterse invloed was zo sterk dat de klassieke stijl met zijn verticale lijnen zich maar van 1800 tot 1803 wist te handhaven. De daarop volgende jaren vertoonde de mode duidelijke Egyptische vormen, die vervolgens in 1806 door de Spaanse oorlog en de belangstelling voor alles wat Spaans was, het veld moest ruimen voor een stijl, waarbij Spaanse aandoende versieringen werden aangebracht zogenaamde ‘klassieke’ kleding.
§ 5.2 Van Frankrijk naar Engeland De vrede tussen Engeland en Frankrijk ( Amiens, 1802) was maar van zeer korte duur en de daarop volgende twaalf jaar was elk contact tussen beide landen verbroken. Toen de Engelse dames in 1814 na het eerste aftreden van Napoleon weer in groten getale Parijs bezocht, zagen zij tot hun verbazing dat de Franse mode totaal anders was dan de Engelse. De Franse dames droegen nog wel wit maar de rok viel niet meer sluik tot op de engels en stond onder aan een beetje uit. De Engelse japon daarentegen was ‘romantisch’ met Elizabethaanse echo’s als pofmouwen met splitten. Het resultaat van deze ontmoetingen was dat de Engelse dames onmiddellijk de Franse mode overnamen. Hoofdstuk 6 Wat was de invloed van de mode op de gezondheid van de vrouwen? § 6.1 Wat was de mode van toen? In de Victoriaanse tijd was het mode om een onnatuurlijk smalle middel en een groot achterwerk te hebben. Ook wel een wespentaille genoemd. De tournure is een goed voorbeeld van hoe de vrouwen dit ideaalbeeld konden bereiken. Als het samen met een korset werd gedragen, werd de illusie van een smal middel en een groot achterwerk gewekt. § 6.2 Het korset De geschiedenis van het korset gaat heel ver terug. Vrouwen in de Griekse oudheid zouden het korset al gebruikt hebben om de borsten te ondersteunen en de spieren in de taille meer kracht te geven. Maar al snel werd de vorm belangrijker dan de functie en lieten vrouwen over heel Europa de taille flink insnoeren. In de 13e en 14e eeuw leerde men dat het lichaam kneedbaar was. Het korset werd mode. Voor het eerst werden korsetten in jurken genaaid. Er werden geen comfortabele materialen gebruikt om de korsetten de goede vorm te laten krijgen. Materialen als boomschors en loden platen, werden niet uitgesloten, en waren dan ook absoluut geen pretje om te dragen. In de 15e eeuw werd de taille hoog en onnatuurlijk smal. In Italië en Spanje ontstonden soepele materialen, zoals zijde en kant, die zeer geschikt waren om het korset aan de zijkanten te versoepelen en af te werken. De zijde linten werden gebruikt voor het insnoeren in de zij en op de rug. In de 16e eeuw werd de mode geregeerd door de adel. Het uiterlijk vertoon was belangrijk voor iemand met macht, stand en rijkdom. Aan het Franse hof leefde de Italiaanse prinses, Catherina de Medici. Zij ‘introduceerde’ de lichte stalen frame in het korset. Al snel werd de ‘trend’ overgenomen door de Engelse koningin Elizabeth. Nog steeds is niet helemaal duidelijk of deze stalen frames, met zijde linten aan de achterkant, gedragen werden omdat het gezond was of alleen voor de vorm werden gedragen. Het korset werd toen al vergeleken met het harnas van een ridder: oncomfortabel en weinig heilzaam. Het korset werd losgehaald van de rokken, zodat het flink kon worden aangesnoerd. De borsten werden uit schoonheidsideaal platgedrukt, om het lichaam van een jong meisje na te streven. Het korset mocht ook gezien worden: kant werd niet meer alleen aan de zij- en achterkant gedragen maar ook aan de voorkant gestikt. Na een periode van soberheid in de 17e eeuw, bracht Lodewijk de 14e opnieuw weelde, luxe en extravagantie in zijn hofhouding in Versailles. Het korset werd nu over de blouse gedragen en werd vervaardigd uit kostbare walvisbotten (baleinen) in plaats van boomschors en andere materialen. De blouse kreeg aan de bovenkant bandjes om de borsten hoog te houden, de voorloper van de bh. In de 18e eeuw, toen de korsetten met de kitscherige ‘rococostijl’ meegingen, kwamen opmerkelijk veel vrouwen aan de macht. In Engeland was dat koningin Ann, in Rusland Catherina de Grote en in Oostenrijk keizerin Maria Theresa. Echter, alle ogen bleven gericht op Fankrijk. Parijs was toen al koploper op mode gebied. Hier gebeurde het allemaal. Het korset werd smaller en rijkelijk versierd. Ook adellijke kinderen, zowel meisjes als jongens, kregen zodra ze konden lopen een korset aangemeten. Zo werd hen op zeer jonge leeftijd geleerd sierlijk en rechtop te lopen. Aan het eind van de 19e eeuw kwam met behulp van de techniek de ‘revival’ van het zandlopermodel. De materialen werden vriendelijker. Het ‘droit-devant’-korset werd een hit. Het ‘droit-devant’-korset, met ‘ontelbare’ haken en ogen, werd met behulp van een kleedster met alle kracht samengetrokken. De tailleomvang moest als het even kon een omvang krijgen van 40 cm. Dit eiste wel zijn tol, vapeurs en flauwtes waren niet van de lucht. Het zorgde ervoor dat de buik werd platgedrukt en billen en borsten overvloedig uitpuilden. De middel moest met twee handen omvat kunnen worden. Om het korset dicht te krijgen, had de vrouw hulp van meerdere mensen nodig. In de loop der tijd is het korset onderdeel van luxe onderkleding geworden. Het korset dat we nu kennen geeft gelukkig meer bewegingsvrijheid. Bovendien bewijst het zijn nut. Aan de onderkant zitten gordeltjes, waaraan je jarretelkousen kan vastklikken. Vanuit verschillende hoeken waren negatieve geluiden te horen over dit kledingstuk. Zo vonden niet alleen de conservatieven het korset verwerpelijk, ook geëmancipeerde vrouwen van begin vorige eeuw spraken er schande over. Ze noemden het korset een “uitvinding van de masculiene onderdrukking.” De vrouwelijke voortplantingsorganen zouden beschadigd raken en vrouwen zouden zelfs onvruchtbaar worden door het dragen van het korset. Maar harde bewijzen zijn er nooit geweest. Marteltuig of niet, het waren de vrouwen zelf die het korset keer op keer uitvonden. Volgens historica Valerie Steele heeft het korset uiteindelijk aan populariteit ingeboet omdat er andere, makkelijkere manieren in de plaats zijn gekomen, om een slanke taille te verkrijgen. Op bepaalde groepen oefent het korset ook nu nog een grote aantrekkingskracht uit. § 6.3 Niet gezond Vrouwen droegen dus onnatuurlijk strak zittende korsetten. Dit zag er erg onnatuurlijk uit, maar het was ook nog eens heel ongezond. Strakke korsetten pletten en verplaatsten namelijk de interne organen en maakten vrouwen zwak en duizelig. Dit kwam mede omdat de longen helemaal ineen werden gedrukt en de borstkas niet langer kan uitzetten. Je kon dus niet meer normaal uitademen. De korsetgekte was zelfs zó erg, dat Engelse baby’s eeuwenlang verstevigde lijfjes of lichte korsetten moesten dragen. Vanaf een jaar of tien moesten meisjes strakkere korsetten dragen. Het is dus niet zo vreemd dat er zo veel klachten voorkwamen. Veel voorkomende klachten door het dragen van een korset waren longziekten, vergroeiing van de ruggengraat, zwakke spieren, problemen bij bevallingen en flauwvallen.
Hoofdstuk 7 Wat was de invloed van de reformbeweging op de mode? § 7.1: Wat was de Reformbeweging? De reformbeweging was een beweging die protesteerde tegen het dragen van het ongezonde korset en propageerde gezonde kleding van soepele, natuurlijke materialen. Omdat deze kleding niet erg modieus was kreeg de beweging niet veel aanhang. De echte verandering kwam door Jacques Doucet de belangrijke ontwerper (al bekend van het theater) en Paul Poiret, sultan van de mode, zo genoemd vanwege de oriëntaalse toets in zijn ontwerpen. Hij introduceerde de “directoirelijn” deze liet de enkels ontbloot en verhoogde de taille. Paul Poiret heeft ook het korset afgeschaft. Hij veranderde de mode rigoureus, geen strikken, linten en kantjes meer maar japonnen met een hoge taille. Voor vrouwen die het korset niet wilden missen ontwierp hij een zachte gordel van rubber met een losse beha. Voor dikke dames Wilhelminalijfjes en het Hollandialijfje voor de slanke vrouwen. In 1899 veroverde een nieuw korset de markt, het droit-devant. Een metalen versteviging zorgde dat de draagster niet alleen een wespentaille kreeg, maar ook een platte buik en een holle rug. De nadruk lag op boezem en achterwerk. De eerste stak pront naar voren; de bilpartij werd zo nodig extra geaccentueerd met een tournure. De zo gevormde S-lijn sloot naadloos aan bij de golvende lijnen van de Art Nouveau, een kunststijl die op dat moment populair was. Niet iedereen was er gelukkig mee. Het felste verzet kwam van de Reformbeweging, op medische gronden en uit emancipatorische overwegingen. De beweging beval borstgordels aan en lijfjes van stevig materiaal; ook het vrouwenlichaam moest op natuurlijke wijze kunnen bewegen. De bovenkleding moest minder belemmerend zijn. De vrouw ging in die tijd zeer erotisch gekleed, zij werden letterlijk in een keurslijf gestopt. Het ‘droit-devant’-korset was het kenmerk van de modeontwerpers gebroeders Jean-Philppe en Gaston Worth. (Dit korset met ‘ontelbare’ haken en ogen werd met behulp van een kleedster met alle kracht samengetrokken de tailleomvang moest als het even kon een omvang krijgen van 40 cm.) Dit eiste wel zijn tol, vapeurs en flauwtes waren niet van de lucht. De japonnen die deze broers ontwierpen werden gemaakt van soepele stoffen, kant tule en Jugendstil borduursels. Buitenshuis droeg men altijd een mantel en handschoenen en een breedgerande hoed overdadig versiert. § 7.2 De crinoline Van 1840 tot omstreeks 1870 werd de damesmode vooral bepaald door de crinoline. De crinoline is een steunvorm voor de wijduitstaande rokken (die toen erg in de mode waren) van de vrouwen. Hoe breder, hoe beter. Meestal werd er dan ook nog een tournure boven gedragen. Dat is een versiersel wat op het achterste kan worden vastgemaakt (zie het als een soort opgevuld half schort met allemaal versiersels, maar dan achterstevoren gedragen) waardoor het achterwerk groter leek dan normaal. Er waren verschillende soorten crinolines. De eerste crinolines waren erg bescheiden, namelijk een met paardenhaar (crin) verstevigde onderrok. Het goedkoopst en dus het populairste was die van
stalen veren. De “Thompson”-crinoline was het lichtst en dus het duurst, en werd dan ook alleen door dames gedragen die erg rijk waren. Er was ook nog een poosje het idee van een crinoline met
rubberslangen erin, die met meer of minder lucht kon worden gevuld, wijder of minder wijd kon uitstaan. Maar aangezien de rubberslangen snel lek raakten werd dat geen groot succes. De meeste crinolines konden aan de voorkant open en dicht zodat hij makkelijk aangetrokken kon worden. Ze waren rond en ovaal, variërend in afmetingen, van redelijke omvang tot enorme wijdten. § 7.3 De tournure Een opgevuld achterste werd in de laatste decennia van de 18de eeuw mode. In tegenstelling tot de zeventiende-eeuwse heuprollen werden ze alleen aan de achterkant gedragen en waren het meestal kussentjes die waren verstevigd met kurk. De tournure bestond uit rollen en gesteven stukjes textiel. Ze werd boven de billen met bandjes om het middel bevestigd, zodat de rok aan de achterzijde uitstak. Het werd aan de achterkant gedragen om de rok op te tillen en waardoor het achterwerk aanzienlijk werd vergroot. De tournure is in vele uitvoeringen opgedoken in het modebeeld. Soms was het een klein kussentje of enkele lagen stevig materiaal dat om het middel werd gebonden, maar het kon ook onderdeel zijn van een onderrok, of zelfs een kooiachtige constructie die onder de onderrok werd gedragen. Deze kooiconstructie kon doormiddel van veters smaller of juist wijder worden gemaakt. De tournure met rok werd gedragen over de gewone onderrok en vastgemaakt met bandjes. Als hij in de mode was werd de tournure gedragen door alle rangen en standen. Een chique dame ging naar een speciaalzaak om zich een perfect passende tournure te laten aanmeten. Dienstmeisjes die de tournures niet konden bekostigen, maakten ze zelf door kranten of zelfs plumeau’s onder hun rok te stoppen! . Rijke vrouwen waren in staat hun rijkdom te tonen met meters stroken en een onderrok aan hun tournure. Er kleefde echter enige bezwaren aan het dragen van de tournure. In de eerste plaats had het ding de neiging te verschuiven, wat door de draagster zelf niet te zien was. Bovendien was het een ware kunst om elegant te gaan zitten! Tegen 1880 raakte de tournure plotseling uit de mode, om rond 1885 weer terug te keren in een wat hoekiger vorm. Dit ontlokte bij sommige mensen de opmerking dat het theewagentjes waren. Samenvatting
Mode heeft altijd al een belangrijke rol gespeeld in de menselijke geschiedenis. Het idee om ergens bij te horen, ergens aan mee te doen, is altijd al aantrekkelijk geweest. De mode van de Victoriaanse tijd was hier ook weer een voorbeeld van. Er kwam een rage en die bleef aardig lang hangen. De Victoriaanse tijd is de tijd dat de Engelse koningin Victoria regeerde. Zij werd gekroond op 28 juni 1838 in de abdij van Westminster te Londen. Na een regeringsperiode van meer dan zestig jaar overleed koningin Victoria op 22 januari 1901 op het eiland Wight in haar geliefde Osborne House. In de Victoriaanse tijd was er een bepaalde gedragscode voor de vrouw. Ze moest volgzaam, aanhankelijk, afhankelijk en onwetend zijn. Ze had slechts een decoratieve functie. Dit zag je vooral aan haar kleding; niet-functioneel, ingesnoerd en bewegingbeperkend. Ook mocht de vrouw niet opvallen: ingetogenheid en fijngevoeligheid waren hooggewaardeerde eigenschappen. Het was ook belangrijk om de vrouwen zo klein mogelijk te laten lijken, misschien gedeeltelijk uit eerbied voor ko ningin Victoria, die ontzettend klein was. Er waren verschillende soorten kostuums voor de vrouwen in de Victoriaanse tijd. Voor elk gedeelte van de dag was er wel een andere soort jurk of japon. Zo had je de “perignoir” ofwel kamerjas, de “redingote”, afgeleid van het Engelse woord “riding coat” (rij jas) en de “Pelisse-robes” die vooral ’s morgens werden gedragen. Tussen de arme en de rijke damesmode was er natuurlijk wel een verschil, maar meer omdat de rijken zich meer konden veroorloven. De armen hadden geen geld om dure mode franjes te kopen, maar ze droegen wel jurken. De “crinoline” (een steunvorm voor de wijduitstaande rokken) werd zowel door de rijke als arme vrouwen gedragen, omdat het erg duur, maar ook erg goedkoop te verkrijgen was. Het korset was erg in trek in de Victoriaanse tijd. Het gaf de dames een zogenaamde “wespentaille”. Een grote boezem, minuscule taille en een enorm achterwerk, dat was het helemaal. Dit was echter niet zo gezond. Het korset plette de ingewanden en zorgde ervoor dat de longen ingedrukt werden. Hierdoor vielen de dames snel flauw en kregen ze allerlei kwaaltjes. De reformbeweging was een beweging die protesteerde tegen het dragen van het ongezonde korset en propageerde gezonde kleding van soepele, natuurlijke materialen. Zij probeerden de vrouwen duidelijk te maken hoe ongezond het was om een korset te dragen. Na een poos begon het korset sowieso uit te raken, omdat er andere middelen op de markt kwamen om een mooi figuur te krijgen en om af te vallen. Hopelijk leer je iets van dit werkstuk.
Conclusie Hoofdvraag: “Wat zijn de belangrijkste kenmerken van de Victoriaanse damesmode?” Het Victoriaanse tijdperk is de periode in de Engelse geschiedenis waarin koningin Victoria de troon bezette. Koningin Victoria regeerde van 1837 tot 1901 over Engeland. In de tijd van de industriële revolutie (1850) Ontstaat een groep “nouveaux riches” (nieuwe rijken). De man heeft de meeste rechten thuis, hij is een heer. De vrouw stond dus onder de man en dat was dan ook zeker te merken. Het uiterlijk van de vrouw stond voor de status van de man. De positie van toen is niet te vergelijken met de positie van de vrouw nu. De emancipatie van vrouwen had nog niet plaatsgevonden. Het Victoriaanse tijdperk is vaak vrouwonvriendelijk genoemd. Enerzijds moest de vrouw zich kuis opstellen anderzijds moest ze op een bepaalde manier ook weer verleidelijk zijn, wat leidde tot verstikkende kleding en gezondheidsproblemen. Zoals bij het korset, dat zodanig werd aangesnoerd dat de borsten voor het schoonheidsideaal platgedrukt werden op het lichaam, om zo naar het lichaam van een jong meisje te streven. De mode uit de Victoriaanse tijd kwam oorspronkelijk uit Frankrijk, Engelse dames die op bezoek gingen in Frankrijk zagen hoe anders de mode daar was en hebben het overgebracht naar Engeland. In die periode was er veel verschil in kleding tussen arm en rijk. De mode die voldeed aan het Victoriaanse ideaal was namelijk zeer kostbaar en dus alleen voor de beter gesitueerden weggelegd. Daarom was het ook heel normaal dat de vrouw van een zakenman voor elke gelegenheid een andere outfit had, de vrouw verkleedde zich meerdere malen per dag. Later in die tijd kwam er veel opspraak tegen het korset. Men had bij de toepassing van x-stralen ontdekt dat de insnoerende korsetten het geraamte van de vrouw ernstig misvormden. Paul Poiret, de man die de mode rigoureus veranderde, ook wel sultan van de mode genoemd door de oriëntaalse toets in zijn ontwerpen, schafte het korset af door een andere mode op de markt te brengen. Voor de vrouwen geen strikken, linten en kantjes meer maar japonnen met een hoge taille. Dat had tot gevolg dat er japonnen werden ontworpen die zonder korset werden gedragen. Deze japonnen steunden op de natuurlijke punten: schouders en heupen. Deze, niet zo flatteuze japonnen werden “hobbezakken” genoemd, en er waren maar weinig dames die er zich aan waagden. Ook werd er aandacht geschonken aan de stoffen voor onderkleding: de Reformstoffen konden meer lichaamsvocht opnemen en hielden de huidademhaling niet meer zo tegen als de stijve stoffen die voor die tijd in gebruik waren. Voor de vrouwen die het korset echt niet wilden missen ontwierp hij een zachte gordel van rubber met een losse beha. Literatuurlijst Boeken James Laver Cantecleer kostuumgeschiedenis
Jennifer Ruby Ondergoed door de eeuwen heen
Mila Contini Fashion
Robert Selbie Het kostuum door de eeuwen heen
Vicki Power Ijdelheid door de eeuwen heen Websites http://www.sky-shopping.nl/nl/shops/NL0000065/content/introductie.htm Reform winkel. www.bibliotheek.nl
Gelegenheid om vragen te stellen. http://memo.malmberg.nl/secure/nieuws/k20013/art4.htm Koningin Victoria
http://www.absofacts.com/geschiedenis/data/victoriaansetijdperk.shtml
Het victoriaanse tijdperk.
http://www.studybuddy.nl/nederlands/mode%2020ste%20eeuw.html
Info over de reformwinkel. http://home.hetnet.nl/mr_15/57/soopnet/2003/mode.html
Reformbeweging. http://www.20eeuwennederland.nl/thema's/kleding%20en%20mode/het%20lichaam%20bevrijd/1056.html
20 jaren Nederland – met of zonder korset? www.google.nl
Voor plaatjes hebben wij veel gebruik gemaakt van deze zoekmachine. www.fashion-era.com/ early_victorian_fashion.htm
Ik (Irene) heel erg veel gehad aan de site. Het is een Engelse site die compleet is toegewijd aan de Victoriaanse mode. http://groups.msn.com/PendragonWeb/hetcorset.msnw
Geschiedenis van het korset.