KLM Koninklijke Luchtvaart Maatschappij

Inleiding Zoals je waarschijnlijk al weet gaat dit werkstuk over de Koninklijke Luchtvaartmaatschappij. Eén van de oudste luchtvaartmaatschappijen ter wereld, zeker iedere Nederlander weet waar de letters KLM voor staan. Een paar redenen hebben mij ertoe bewogen om voor dit onderwerp te kiezen; het is een groot en internationaal georiënteerd Nederlands bedrijf, luchtvaart interesseert me enigszins en mijn vader is bij de KLM werkzaam dus ‘inside’ informatie is binnen handbereik. Als eerste zal ik het gaan hebben over de grootte van de K.L.M. ten opzichte van andere maatschappijen. Hier zal ook een stukje historie aan te pas komen. Ten tweede ga ik onderzoeken wat de K.L.M. doet om zijn concurrentiepositie te verbeteren en ga ik proberen te voorspellen wat de toekomst zal brengen voor ‘the flying Dutchman’. K.L.M.: Van klein naar groot… ? Het is het jaar 1919 en de K.L.M. wordt opgericht. In 1920 vliegt het eerste vliegtuig van de maatschappij, een vlucht van Amsterdam naar Londen. De K.L.M. beweert op haar site dat ze de oudste luchtvaartmaatschappij ter wereld is die nog onder dezelfde naam opereert. Vanaf het jaar 1924 opent de maatschappij ook lijndiensten naar de toenmalige kolonies in het Verre Oosten, bijvoorbeeld Indonesië. Tot het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog was de K.L.M. een maatschappij die zich constant ontwikkelde. Na de wederopbouw had de K.L.M. in 1946 wederom een primeur in Europa: een heuse geregelde lijnvlucht naar de Verenigde Staten. Tegenwoordig verbindt de K.L.M. (samen met de partnerbedrijven) ‘meer dan 360 steden in 78 landen op 6 continenten’. Het totaal aantal (operationele) vliegtuigen is 188. De volgende grafiek geeft de groei van de passagiers aan, gemeten vanaf het prille begin…: Wat men soms vergeet is dat er bij het laten vliegen van vliegtuigen heel wat meer komt kijken dan alleen een piloot in dienst nemen. De K.L.M. heeft namelijk veel meer mensen in dienst die op de grond blijven dan mensen die daadwerkelijk vliegen. Er moet bijvoorbeeld gezorgd worden dat de vliegtuigen in goede staat verkeren (Technische Dienst), bagage moet worden geladen en gelost, de voorzieningen voor de passagiers moeten aanwezig zijn (K.L.M. catering, schoonmaakdiensten) en zo zijn er nog tal van ‘randactiviteiten’ op te noemen die de K.L.M. moet verzorgen. Al met al komt het erop neer dat de K.L.M. zo’n 30.000 mensen in dienst heeft, waarvan er ongeveer 4000 in het buitenland werken.
Kijk en vergelijk Om een beeld te kunnen krijgen van de grootte van de K.L.M. is het handig om de omvang te vergelijken met andere luchtvaartmaatschappijen. KLM British
Airways Iberia (Spanje) Northwest Airlines(USA) Tot. Aantal vliegtuigen 188 343 144 531
Tot. Aantal
medewerkers 30.000 50.000 28.000 45.000
Tot. Aantal
Passagiers per jaar 14 miljoen 40 miljoen 30 miljoen 54 miljoen
Vooral aan de hoeveelheden passagiers per jaar kan je zien dat de K.L.M. helemaal niet zo groot is. En de concurrentie is moordend. Voor de K.L.M. komt die concurrentie van verschillende kanten. Zo zijn er de Amerikaanse luchtvaartmaatschappijen die efficiënt gebruik maken van de Europese vliegvelden door ze als “hubs” te gebruiken. De meeste passagiers die ‘intercontinentaal’ vliegen zullen namelijk ergens moeten overstappen. Veruit de meeste passagiers die op Schiphol aankomen zullen er overstappen op een aansluitende vlucht. Dit geldt overigens ook voor de goederen die vervoerd worden. Ook vanuit het Oosten ondervindt de K.L.M. hevige concurrentie. De Aziatische luchtvaartmaatschappijen maken eveneens handig gebruik van het “hub-effect” en hebben als voordeel dat hun vliegvelden relatief goedkoop zijn om te gebruiken. Doordat vliegvelden steeds meer als knooppunten voor goederen en passagiers fungeren, is het voor luchtvaartmaatschappijen vrijwel noodzakelijk om zogenaamde ‘allianties’ aan te gaan met concurrenten. Zo heeft de K.L.M. bijvoorbeeld een samenwerkingsverband met Northwest Airlines. Deze alliantie zorgt ervoor dat passagiers die een vlucht boeken vanuit de V.S. naar bijvoorbeeld Thailand, door Northwest automatisch worden doorgestuurd naar de K.L.M. wanneer ze een overstap maken in Europa. Het effect is dat zowel Northwest Airlines èn de K.L.M. meer intercontinentale lijnvluchten en betere verbindingen kunnen bieden, zonder daarbij met elkaar om passagiers te concurreren. Vrolijke gezichten van beide heren
bestuursleden K.L.M / Northwest Airlines
Samenwerken Naast Northwest Airlines heeft de K.L.M. de volgende allianties: - Kenya Airways - KLM uk - Braathens (Noorwegen) - Transavia - Aer Lingus (Ierland) - Cyprus Airways - Malaysia Airlines - Martinair - Alaska Airlines - Air Europa - Tzech Airlines - Lithuanian Airlines - Ukraine International - Hungarian Airlines
Zoals je aan deze lijst kan zien laat de K.L.M. er wat allianties betreft geen gras over groeien. Eén van de hoofddoelstellingen van de K.L.M. is dan ook: “Het vergroten van het marktaandeel, deels door middel van samenwerkingsverbanden met andere maatschappijen.” Door middel van deze samenwerkingsverbanden kan de K.L.M. 113.000 verbindingen tussen steden aanbieden. De meeste verbindingen lopen via vervoersknooppunten (hubs). De alliantiestructuur kan echter nog al eens wisselen, zo heeft de K.L.M. onlangs de samenwerking met de Italiaanse maatschappij Alitalia opgezegd en heeft het de Europese ‘prijsvechter’ Buzz verkocht aan de Ierse concurrent Ryanair. Bron: Het Parool De toekomst Volgens de site van K.L.M. ziet de toekomst er rooskleurig uit voor de luchtvaart. Ze hebben het er vooral over nieuwe technologieën en nieuwe vliegtuigen die ze zullen aanschaffen. De vliegtuigen in de toekomst zullen sneller gaan, met als gevolg dat de reizen korter worden. Ook zullen de passagiersvliegtuigen van de toekomst meer mensen per keer kunnen vervoeren. Ik denk dat juist door deze ontwikkeling de overstaptijd belangrijker zal gaan worden. Het beleid van K.L.M. (en andere maatschappijen) zou dus vooral gericht moeten zijn op het verkorten van de overstaptijd, hetgeen tegenwoordig dus al bereikt wordt door middel van allianties. Te toekomstige luchtvaartbranche zal denk ik een wirwar van allianties zijn. Uiteindelijk zullen er twee of drie groepen samenwerkende maatschappijen overblijven die allen routes via hubs over de hele wereld gebruiken. Een ontwikkeling die nu al duidelijk te zien is aan de lijst met samenwerkingsverbanden van (bijvoorbeeld) de K.L.M. Verder zien we tegenwoordig een ontwikkeling van luchtvaartmaatschappijen die vluchten voor spotprijzen aanbieden. Dit zijn de prijsvechters, de aldi’s van de luchtvaart. Enkele prijsvechters zijn EasyJet, BasiqAir en het onlangs door K.L.M. verkochte Buzz. Deze prijsvechters bieden vluchten tegen extreem lage prijzen, er zitten echter wel adders onder het gras. De plaatsen in de vliegtuigen die voor deze lage prijs verkocht worden, moeten maanden van tevoren door de consument geboekt worden. Verder komen er vaak nog allerlei toeslagen bij die niet in de prijs zijn meegeteld (zoals de luchthavenbelasting, veiligheidstoeslag en dergelijken). Ook wordt (net zoals bij de goedkope supermarkten) bij de prijsvechters weinig “kwaliteit en comfort” geboden. De K.L.M. streeft er niet naar om een prijsvechter te zijn. Haar vluchtprijzen zijn dan ook vrijwel altijd stukken hoger als die van de prijsvechter. Zo veel hoger dat veel mensen het gebrek aan comfort bij de prijsvechters op de koop toe nemen. Dat de k.l.m op haar site beweert dat de toekomst er rooskleurig uit ziet ligt natuurlijk voor de hand. Daarom heb ik algemene informatie over de omzet en de koersontwikkeling van het bedrijf opgezocht in de database van de AEX. Deze gegevens zijn op de volgende pagina weergegeven. Het eerste schema laat duidelijk zien dat hetgeen wat K.L.M. op haar site beweert, niet helemaal waar is. Men heeft ervoor gezorgd dat het schema licht misleidend is; het jaar 2001 wordt als eerste vermeld en 1997 als laatst. Als je nu kijkt naar de regel ‘nettowinst’ lijkt het alsof de winst van – 156 mln is gestegen naar 983 mln. Het tegendeel is echter waar, want het tijdsverloop is dus verkeerd om weergegeven. Ook de regel ‘gewoon kapitaal’ geeft een zeer forse afname weer. De K.LM. zal dus flink in haar kosten moeten ‘snijden’ om uit de rode cijfers te komen. Dat doet ze onder andere door personeel te ontslaan (zelf noemen ze het graag afvloeien...) KLM wil zeker 3000 banen schrappen Gepubliceerd op donderdag 08 mei 2003
AMSTELVEEN (ANP) - De KLM wil zeker 3000 banen schrappen. Circa duizend personeelsleden moeten er gedwongen uit. Dat heeft bestuursvoorzitter Van Wijk van de luchtvaartmaatschappij donderdag gezegd bij de presentatie van een recordverlies van 416 miljoen euro over het boekjaar. Bron: Planet Internet Nieuws
financiële gegevens Einde boekjaar 31/03/2002 31/03/2001 31/03/2000 31/03/1999 31/03/1998 Millenium 2001 2000 1999 1998 1997 Duur van het boekjaar (maanden) 12 12 12 12 12 Munteenheid EUR + dz EUR + dz EUR + dz EUR + dz EUR + dz Resultatenrekening meer details Omzet
Brutomarge

Nettowinst 6,532,000 -109,000 -156,000 6,960,000
281,000
77,000 6,296,201
148,840
337,159 6,047,075
308,571
204,661 6,064,319
479,192
983,731 Balans meer details Totaal activa
Gewoon kapitaal 9,043,000
1,992,000 8,590,000
2,061,000 8,646,782
2,019,322 8,298,733
2,156,817 8,714,849
2,434,985 Ratios grafiek Winstmarge
REV (=Return Eigen vermogen) Personeelskosten/Omzet
Solvabiliteitratio
Cash Flow/Omzet -3.43 -11.24
28.52
22.03
5.07 2.44
8.25
26.03
23.99
7.27 0.45
1.42
26.62
23.35
11.74 4.28
12.01
20.47
25.99
9.51 6.17
15.37
19.04

27.94
21.95 Bron: AEX
Als we kijken naar de koers van een aandeel van K.L.M., is dezelfde neergaande ontwikkeling zichtbaar. Zie de grafiek hieronder
bron: AEX
In de grafiek is het laatste deel van 2002 en het eerste deel van 2003 weergegeven. De grafiek kent pieken en dalen maar de algehele trend is dalend. In juli 2002 kost een aandeel K.L.M. ongeveer 14 euro, terwijl hier vandaag de dag slechts 6 euro voor wordt neergeteld: Marktoverzicht 15/05/2003 17:24 Laatste 6,38 Bron: AEX
Na het zien van deze dramatische cijfers lijkt me dat de meest passende toekomststrategie voor de K.L.M. de verdediging zal zijn. De laatste ontwikkelingen zijn dat er veel mensen worden ontslagen. In het NRC Handelsblad wordt zelfs beweerd dat het bedrijf binnen afzienbare tijd failliet zal gaan. De K.L.M. zal alle zeilen moeten bijzetten om het hoofd boven water te houden. Onvoorspelbare omstandigheden als de ziekte S.A.R.S. en het instabiele oosten doen de vraag naar vluchten sterk dalen. Weet de K.L.M. ondanks alles toch het hoofd boven water te houden, zal ze zich naar mijn idee moeten concentreren op vooral de Europese vluchten omdat het bijna onmogelijk lijkt om te concurreren met de Amerikaanse kolossen. Overleg met KLM over ontslagen opgeschort De KLM maakte donderdag bekend op korte termijn duizend mdewerkers de laan uit te sturen. Gedwongen ontslagen zijn voor de vakbond onaanvaardbaar zonder een behoorlijke afvloeiingsregeling. De KLM wil desnods de cao opzij schuiven om snel van de mensen af te raken. In dat geval stapt FNV Bondgenoten naar de rechter om de naleving van het contract af te dwingen. De KLM presenteerde donderdag dieprode cijfers over het afgelopen boekjaar dat op 31 maart afliep. Het nettoverlies bedroeg 416 miljoen euro. De luchtvaartmaatschappij zit in een diepe crisis door de sarsepidemie en de gevolgen van de oorlog in Irak en verwacht geen snel herstel. De ‘oorlogskas’ bedraagt overigens nog altijd 900 miljoen euro. Bron: NRC Handelsblad Logboek Datum Activiteit Opmerkingen

20/12/02 Onderwerp gekozen
07/01/03 Van onderwerp veranderd Nieuwe onderwerp K.L.M. 14/01/03 Onderzoeksvraag geformuleerd Onderzoeksplan ook af
24/01/03 Informatie gewonnen via Internet en tijdschriften
28/01/03 Statistieken bij CBS opgevraagd
28/01/03 Informatie verwerkt Sommige info was overbodig
05/02/03 Onderzoeksvraag in klad beantwoord
11/02/03 Werkstuk deels uitgetypt Inleiding en voorblad ook af
13/02/03 Werkstuk ingedeeld en inhoudsopgave gemaakt
14/02/03 Laatste veranderingen Werkstuk ingedeeld volgens P.O. schema
17/02/03 Werkstuk inleveren Bronvermelding
http://www.klm.com
http://www.cbs.nl
http://www.basiqair.com
http://www.continental.com
http://www.northwest.com
http://www.britishairways.com
http://www.aex.nl
http://www.google.nl
Aardrijkskunde lesboek
K.L.M. Ground Services nieuwskrant
K.L.M. magazine ‘de Wolkenridder’ Slotoverweging Mijn start bij het maken van deze opdracht was vrij moeizaam. Ik wist geen goed onderwerp te bedenken en het onderwerp wat ik uiteindelijk koos, heb ik weer veranderd. Het winnen van informatie vond ik leuk om te doen al was het soms moeilijk om de juiste informatie van de “bullshit” te onderscheiden. Ik heb genoeg tijd genomen voor het maken van het werkstuk. De volgende keer lijkt het me leuk om ook personen te interviewen. Mijn speciale dank gaat uit naar mijn vader voor de informatie. Toevoegingen: Na eerste inlevering van dit werkstuk heb ik het hoofdstuk Toekomst uitgebreid met 4 pagina’s. Omzetcijfers en indexcijfers zijn toegevoegd, evenals sommige krantenartikels.