Economische crisis VS en Canada

5.4

Praktische opdracht door een scholier
5e klas vwo | 3006 woorden
16 augustus 2010
9 keer beoordeeld

5.4

9 keer beoordeeld

ADVERTENTIE

Overweeg jij om Politicologie te gaan studeren? Meld je nu aan vóór 1 mei!

Misschien is de studie Politicologie wel wat voor jou! Tijdens deze bachelor ga je aan de slag met grote en kleine vraagstukken en bestudeer je politieke machtsverhoudingen. Wil jij erachter komen of deze studie bij je past? Stel al je vragen aan student Wouter.

Meer informatie

De Kredietcrisis,
niet in Canada?
Canada versus VS

5VWO

Inhoudsopgave

Inleiding
Plan van aanpak

1. Hoe is de kredietcrisis ontstaan?
2. Regering Canada versus regering VS
3. Bankwezen Canada en VS
4. Verschillen huidige economische situatie

Conclusie
Bronnenlijst

Inleiding

In dit werkstuk gaan wij een antwoord zoeken op de vraag:
Hoe komt het dat de kredietcrisis in veel mindere maten heeft toegeslagen in Canada dan in de VS?

De kredietcrisis heeft in veel landen hard toegeslagen. Een goed voorbeeld daarvan is de VS. Wat heel opvallend is, is dat Canada vrijwel geen last gehad heeft van de kredietcrisis. Wij willen gaan uitzoeken hoe dat kan. Of in ieder geval, welke oorzaken daarvoor belangrijk zijn geweest.

Dan komt natuurlijk eerst de vraag: Wat houdt kredietcrisis nou precies in, hoe is die crisis ontstaan? Die gaan wij in het kort beantwoorden. Het begint allemaal bij de luxe waarin we leven en waarin men alles wil kunnen hebben en kopen.
Omdat de VS een goed voorbeeld is van een land waar de kredietcrisis hard heeft toegeslagen, en omdat dit een belangrijke handelspartner is van Canada gaan we de regering van Canada vergelijken met die van de VS. Heeft de regering van Canada misschien voorzorgsmaatregelen getroffen toen er ook maar een klein beetje sprake was van een crisis tussen banken? Of wist de regering in Canada al wat er gaande was, voordat dit bekend werd gemaakt aan burgers?
Wat wij daarna belangrijk vinden om te weten voordat wij onze vraag kunnen beantwoorden, is hoe de banken in de VS en in Canada functioneerden voor en tijdens deze crisis. Is daar soms een groot verschil te vinden? Nemen de banken in de VS te grote risico’s?

Het bankwezen is noodzakelijk in de economie. Zonder banken kan er niet belegd, gespaard, geleend, geld opgenomen en uitgewisseld worden.
Omdat we verschillen en overeenkomsten tussen de banken in Canada en de VS opgezocht hebben, zijn wij heel erg benieuwd hoe de economie er in deze landen voor staat. Is het zo dat de economie in Canada nu veel beter draait doordat de kredietcrisis minder hard heeft toegeslagen? Of draait de economie in de VS ook prima?

We zullen in dit werkstuk antwoorden gaan zoeken!

„We zijn trots op het feit dat
wij onze stabiliteit hebben behouden.
We zijn trots dat we worden
gezien als het meest gezonde bankenstelsel
ter wereld.”

(Sue Graham Parker, vicepresident
Scotiabank, derde bank van Canada )

Plan van aanpak

Hoofdvraag
Hoe komt het dat de kredietcrisis in veel mindere maten heeft toegeslagen in Canada dan in de VS?

Deelvragen
1. Hoe is de kredietcrisis ontstaan?
2. Heeft de regering van Canada een andere regelgeving dan de regering van de VS en hebben zij anders gehandeld?
a. De regelgeving en het handelen van de regering in de VS
b. De regelgeving en het handelen van de regering in Canada

3. Wat zijn de verschillen tussen de regelgeving en de handelen van het bankwezen van de VS en Canada?
a. De regelgeving en het handelen van het bankwezen in de VS
b. De regelgeving en het handelen van het bankwezen in Canada
4. Welke verschillen komen we tegen als we de huidige economische situatie van Canada en de VS vergelijken?

1. Hoe is de kredietcrisis ontstaan?

De kredietcrisis is de crisis op de financiële markt, die begonnen is in de zomer van 2007.
In de VS gingen steeds meer mensen die er eigenlijk geen geld voor hadden leningen afsluiten, totdat bijna niemand de schulden meer terug kon betalen. Het lenen werd steeds makkelijker, mensen kwamen in steeds diepere schulden. De leningen konden niet meer terugbetaald worden, dus de banken gingen failliet. De leningen werden in delen (obligaties) doorverkocht zodat er nog een beetje winst (door rente die erover betaald wordt) met de leningen gemaakt kon worden. Banken kopen die leningen omdat ze denken dat ze nog wel rente binnen kunnen krijgen (meer dan ze moeten betalen). De Amerikaanse banken verkopen deze gebundelde leningen zonder de gegevens over schulden te geven. Ze merken dat ze er meer mee verdienen als ze zeker weten dat er rente over de lening betaald wordt, door aan de doorverkochte bank. Maar dit kan alleen als die bank niet weet welke risico’s er aan vast zitten.

De Nederlandse overheid zei dat ze hier niks mee te maken zou krijgen omdat er geen Nederlandse bank was die de gebundelde Amerikaanse leningen heeft gekocht. Maar dit was wel zo.
ABN Amro had delen van gebundelde leningen gekocht, zonder te weten dat er zulke grote schulden achter zaten. Niemand had nog echt door dat het een groot probleem zou worden.
De Fortis bank probeerde ABN Amro op te kopen, maar omdat mensen bang waren dat hun geld ook van de bank zou verdwijnen toen ze hoorden dat er ook in Nederland werd belegd in de Amerikaanse leningen, haalden de Nederlandse burgers massaal hun geld van de rekeningen af en had Fortis geen geld meer om ABN Amro op te kopen en te beleggen. Zo ging dit in meerdere landen.

Doordat mensen de verhalen hoorden over de opgekochte gebundelde leningen, de grote schulden in Amerika en dat het geld niet meer veilig zou staan op een bankrekening, haalden ze dus massaal hun geld van de banken. Hierdoor konden banken die aan beleggen deden dit niet meer doen omdat ze nergens het geld vandaan konden halen.

Hierdoor ging het steeds slechter met de banken en werden mensen steeds banger waardoor nóg meer mensen hun geld van de bank gingen halen uit angst voor het failliet gaan. Zo begon er ook een neerwaartse spiraal voor de banken. Mensen worden bang, ze hebben geen vertrouwen meer in de banken, andere mensen horen dat en worden ook bang.
In heel veel landen ging het zo steeds verder in een neerwaartse spiraal door. Waarom niet in Canada?

2. Regering Canada versus regering VS

De regelgeving en het handelen van de regering in de VS

Dertig jaar lang verplichtte de overheid van de VS de banken om ‘slechte’ leningen te verstrekken. De duizenden hypotheken die niet betaald werden en de inbeslagnames in de "subprime" huizenmarkt (de markt van niet-kredietwaardige hypotheeknemers) zijn daar het gevolg van.
De Community Reinvestment Act (CRA, opgericht door democraat Jimmy Carter) dwingt banken om leningen te verstrekken aan mensen met een laag inkomen. Dit zou een ‘uitkomst’ zijn voor de minderbedeelden, maar op basis van zuiver economische criteria zouden deze mensen nooit in aanmerking komen voor zulke grote leningen en zouden de banken ze niet verstrekken.
Als banken zich schikken naar de CRA, dan weten ze dat ze meer onbetaalde leningen kunnen opeisen. Als ze dat niet doen, dan krijgen ze financiële boetes en andere overheidsmaatregelen.

Een groot deel van de buitenwereld ziet groepen zoals ACORN (organisatie die opkomt voor de rechten van minderbedeelden) doorgaans als belangenbehartiger van de armen, wetten zoals de CRA als antidiscriminatie wetten, en leggen dus alle schuld voor de kredietcrisis bij de kapitalisten.
Maar, klopt dit beeld?

De kredietcrisis is voor een belangrijk deel veroorzaakt door de Amerikaanse president Bush. Bush heeft er als president op ‘aangedrongen’ om mensen, die het niet konden betalen, toch een hypotheek te verstrekken.

RTL Z heeft een speech van Bush uit 2002 uit het archief opgediept, waaruit blijkt dat hij zelf heeft opgeroepen tot het verstrekken van riskante hypotheken aan mensen die geen stabiel inkomen en geen eigen huis hebben. Bush deelde bij die gelegenheid mee dat de regering ernaar streefde om 5,5 miljoen kansarme gezinnen in de gelegenheid te stellen om een eigen huis te kopen. Daarna ging het aantal risicohypotheken in rap tempo omhoog schoot, en de gevolgen zijn intussen bekend.

Inmiddels is er een nieuwe Amerikaanse president, Barack Obama. Zijn financiële adviseur Paul Volcker heeft gepleit voor meer regulering in de VS die meer lijkt op het Canadese stelsel.

De regelgeving en het handelen van de regering in Canada

De regering in Canada pompt juist geen geld in de banken. Zij heeft zich niet tot weinig bemoeid met de financiële instellingen rondom de banken. Wel stelde ze op het dieptepunt van de kredietcrisis een fonds in om hypotheken van de banken over te nemen, maar dit is om de banken in staat te stellen leningen te blijven verstrekken op de bevroren kredietmarkt en niet om de banken te nationaliseren of over te nemen. Het gaat in Canada om risicoloze hypotheken. Geen riskante subprime hypotheken zoals in de VS.

Volgens de Canadese premier, Stephen Harper, heeft Canada een financieel stelsel dat, momenteel in de wereld, het meest op de vrije markt is gericht.
De Canadese banken, die bekend stonden (als ze dit al stonden) om hun ‘saaiheid’ (zie volgende hoofdstuk), worden opeens geprezen om hun betrouwbare manier van bankieren. Volgens het World Economic Forum heeft Canada het gezondste financiële systeem ter wereld. De Amerikaanse president Barack Obama stelde onlangs dat Canada een goede manager gebleken is van het financiële systeem, zoals ze niet altijd zijn geweest in de VS.
Dat heeft dus voor een deel te maken met de stabiliteit van de banken, de regering die geen grote ingrijpen doet in de financiele instellingen, maar ook met de Canadese cultuur: „Canadese leners zijn verantwoordelijke leners”, zegt Maura Drew-Lytle (de Canadese bankiersvereniging.) „Canadezen gaan niet snel een lening aan die ze niet kunnen terugbetalen.”

Het wordt ook wel gezien als een nationale karaktertrek, de voorzichtigheid, saaiheid. Veel spannends zal er dus niet snel gebeuren in het bankwezen in Canada, maar in tijden zoals deze kan het geen kwaad. Er is dus duidelijk een groot verschil tussen het bankwezen in de VS en het bankwezen in Canada en hoe de regering daarop inspringt.

3. Bankwezen Canada en VS

Eén van de belangrijke redenen voor het verschil in impact van de kredietcrisis in de VS en Canada is de organisatie van het bankwezen in beide landen. Hoewel de VS en Canada belangrijke handelspartners zijn en op veel aspecten overeenkomst met elkaar vertonen zijn er essentiële verschillen in de organisatie en regelgeving van het bankwezen waar wellicht een verschil in cultuur aan ten grondslag ligt.

Om te beginnen nemen Canadese bankiers weinig risico in tegenstelling tot Amerikaanse bankiers. Een belangrijke maatstaf om dit te meten is de hoogte van het eigen vermogen in verhouding tot wat wordt uitgeleend. De regels hiervoor verschillen van land tot land. Waar Canadese banken minimaal 7% eigen vermogen moeten hebben heeft een gemiddelde Amerikaanse bank nog geen 5% eigen vermogen en bij Amerikaanse zakenbanken is het nog droeviger gesteld. De vijf grootse Canadese banken hebben gemiddeld zelfs 9.8 procent eigen vermogen. De Canadezen gebruiken deze marge als schokdemper en dit werpt in tijden van crisis zijn vruchten af. Deze kapitaalbuffers vangen dus de klappen op in tijden van recessie. Op de naleving van deze regels wordt streng gecontroleerd door de OSFI wat het systeem een stuk stabieler en veiliger maakt.

Een tweede verschil tussen het bankensysteem van de beide grootmachten is het aantal aanbieders in de bankensector. In de VS zie je een aantal enorme banken die ruim het grootste deel van het marktaandeel hebben. In Canada is er een stabiele en brede oligopolie met relatief veel aanbieders wat zorgt voor een spreiding van de risico’s en waardoor concurrentie de banken scherp houdt. De strakke controle door de overheid voorkomt het fuseren van banken. Zo heeft de federale regering het fuseren van ‘de grote vijf’ (de 5 grootste en belangrijkste banken van Canada) verhinderd omdat het niet zou stroken met het belang van het land. Zakenbanken zijn een hele tijd geleden al opgegaan in de grote vijf en hierop is nauw toezicht gehouden. Dit is een groot verschil met de VS waar er veel minder overheidsbanken zijn en zakenbanken vrijspel hebben en geen hinder ondervinden van het o zo noodzakelijke toezicht. Dit heeft in de VS geresulteerd in talloze zakenbanken die omvielen en andere banken die ternauwernood zijn gered met staatssteun en nog net hun hoofd boven water hebben kunnen houden. Dit in tegenstelling tot Canada waar tijdens de ‘crisis’ als je hier al van kunt spreken in Canada niet één bank omgevallen is. Uiteraard heeft Canada wel nadelige gevolgen gehad van de crisis, mede ook doordat de belangrijkste handelspartners van Canada wel zwaar getroffen zijn door de kredietcrisis maar hier kom ik in de volgende deelvraag op terug.

Ten derde heeft Canada altijd vastgehouden aan een conservatieve manier van bankieren, een deel daar van is al behandeld in de tweede alinea maar er volgt meer. Amerikaanse bankiers waren uit op winst en wilden zo veel mogelijk hypotheken doorverkopen aan investeerders waar zij dan weer aan verdienden. Na verloop van tijd hadden alle gezinnen die kredietwaardig genoeg waren om een hypotheek aan te verstrekken al en hypotheek. Maar de Amerikaanse bankiers en investeerders wilden nog meer geld maken en gingen dus op zoek naar gezinnen om nog meer hypotheken en andere leningen aan te verstrekken ook al konden zij de financiële last niet aan. Hier maakt Canada een essentieel verschil want Canadese bankiers hebben zoals ik eerder al beschreef vast gehouden aan conservatieve en veilige manier van bankkieren wat in tijden van economische voorspoed misschien geen spectaculaire winsten oplevert maar wel gestage winst over de jaren garandeert en dit is uiteindelijk de essentie van de kracht van het Canadese bankwezen.

Een laatste verschil tussen de Amerikanen en de Canadezen is er één die als het ware een overkoepelende oorzaak is voor de voorgaande verschillen. Dit is het verschil in cultuur. Laat me hier even over uitweiden; waar Amerika bekend staat als een grootmacht waar burgers wonen die veel te veel uitgeven en zichzelf overschreeuwen zijn de Canadese burgers veel bescheidener. Ze doen in alle rust hun zaken op een controlerende verantwoordelijke manier en hebben hier niemand bij nodig. Canadese leners zijn verantwoordelijke leners en Amerikaanse leners zijn –zoals wel is gebleken- dit niet. Hetzelfde geld voor bankiers: de bankiers uit Canada zijn behoudender en voorzichtiger en Amerikaanse bankiers nemen meer risico omdat ze actiever winst nastreven. De Canadezen zijn, wordt vaak wel gezegd, saaier maar saaiheid is in een banksysteem helemaal geen kwalijke eigenschap.

4. Verschillen huidige economische situatie

Nu het verloop van de crisis duidelijk is en de belangrijkste verschillen tussen Canada en de VS in kaart zijn gebracht is het nuttig om te bekijken hoe de beiden grootmachten er nu voorstaan.
Zoals bekend is zijn er in de VS een heleboel banken omgevallen en is er veel overheidsgeld naar deze sector gegaan. In Canada is gedurende de gehele kredietcrisis geen enkele bank omgevallen. Toch heeft Canada de effecten van de kredietcrisis ook moeten merken. Onder meer door teruglopende export naar de V.S. is in 2008 het BNP per hoofd van de bevolking voor het eerst sinds 1991 gedaald.
In 2007 was de gemiddelde werkloosheid in de V.S. nog 4.8%. Aan het einde van 2008 was dit gestegen tot 7.2%. De werkloosheid in Canada is de laatste 30 jaar altijd hoger geweest dan die van de V.S., onder meer door een verschil in arbeidsproductiviteit. De werkloosheid over heel 2008 was maar licht hoger dan in de V.S., namelijk 6.1% tegenover 5.8%. De werkloosheid in de maand december 2008 was zelfs lager, namelijk 6.6%.
Ook op de huizenmarkt heeft de crisis in Canada minder drastisch ingegrepen dan in de V.S. Het huizenbezit is in de V.S. traditioneel ongeveer evenveel als in Canada (ongeveer 68%) De huizenprijzen zijn in de V.S. in korte tijd veel harder gedaald dan in Canada. Dit, in combinatie met het feit dat mensen in de V.S. gemiddeld een kleiner eigen vermogen in hun koophuis hadden zitten heeft er voor gezorgd dat veel meer inwoners van de V.S. gedwongen hun huis hebben moeten verlaten.
Alhoewel de groei van het BNP in 2008 in Canada minder was dan in de VS (0.5% respectievelijk 1.1%) wordt verwacht dat de economie in Canada zich vlotter zal herstellen. Een toegankelijke kredietverstrekking is één van de belangrijkste factoren die economische groei kan versterken. Doordat de bankensector in Canada goed door de crisis heen is gekomen, zijn ook de mogelijkheden tot het doen tot gezonde investeringen meer intact gebleven.

Conclusie

Na het onderzoeken van verschillende factoren, komen we terug op de hoofdvraag:

Wat is de succesformule van de Canadese banken als je het vergelijkt met de crisis in de VS?

In het kort: een systeem van bankieren volgens ouderwetse basisprincipes, zonder wilde risico’s en binnen relatief strakke regels van de overheid. Dit is in Canada zo gegaan omdat het ‘gewoon’ een soort karaktertrek van het land is.

We hebben gemerkt dat de regering in de VS grote ingrepen in het Bankwezen doet, dat de regering in Canada zich wat dat betreft een beetje op de achtergrond houdt, en dat het bankwezen zelf in Canada veel minder risicovol (en dus ook minder winstgevend) dan het ‘bruisende’ (maar in deze tijden met heel erg veel verlies) bankwezen van de VS.

We zijn uiteindelijk tot 4 antwoorden gekomen, die allemaal oorzaken zijn van de zeer matige impact van de kredietcrisis in Canada.

1.    de banken in Canada nemen weinig risico. Dit is minder winstgevend in goede tijden en voordeliger in economisch slechte tijden.
2.    De VS heeft een aantal grote banken, Canada heeft meerdere banken die allemaal op zich een minder groot deel uitmaken van de markt.
3.    Canada hield een zeer conservatieve manier van bankieren aan, vergeleken met de VS.
4.    De Canadese cultuur is ‘saaier’ dan de cultuur in de VS, loopt wat achter, maar is hierdoor wel stabieler. Dit punt heeft te maken met alle voorgaande punten.

Zo zien we dus hoe het kan dat Canada overeind gebleven is in de kredietcrisis.