Wie is Aletta Jacobs?
Index
1 Titelblad
2 Index
3 Inleiding
4 Aletta’s privéleven
5 Aletta’s studietijd
6 Aletta’s medische zorg
7 Aletta’s vrouwenkiesrecht
8 Aletta’s participaties
9 Aletta’s reizen
10 Aletta’s schriftelijke bezigheden
11 Literatuurlijst
12 Logboek
13 Conclusie
Aletta’s privéleven
In wat voor soort gezin groeide Aletta op?
Aletta Henriette Jacobs werd geboren op 9 februari 1854 in Sappemeer, Groningen. Toen ze zes was wist ze al dat zij dokter wilde worden, net als haar vader Abraham Jacobs en haar twaalf jaar oudere broer Julius. Haar vader, Abraham Jacobs, was een genees-, heel- en vroedmeester. Een vroedmeester was een man die knielde tussen de benen van de barende vrouw en begeleidde de geboorte. Bij haar thuis, een joods gezin met elf kinderen, werd geen verschil gemaakt tussen meisjes en jongens en vond familie het logisch dat de vrouwen na de lagere school verder wilden leren. Aletta wist toen dus nog niet dat vrouw zijn in de 19e eeuw een belemmering zou zijn voor haar toekomst. Ondanks de armoede die heerste in het gezin, gaf Abraham Jacobs ieder kind de kans om te studeren.
Gebruikelijk gingen vrouwen in die tijd naar de ‘jongedameschool’ waar je goede manieren leerde en hoe je sprankelende conservaties leerde te houden. Aletta hield dit niet langer uit dan twee weken. Als compromis mocht de toen 15-jarige Aletta het examen van leerling-apotheker afleggen, en zodoende behaalde ze op 26 juli 1970 haar diploma.
Hoe liep het met Aletta’s liefdesleven?
Aletta had vijanden, maar ook vrienden, waaronder Carel Victor Gerritsen. Gerritsen was een intelligente sociale man die Aletta bijstond en bewonderde. Samen maakten ze als vrienden veel mee, deelden hun opvattingen en werden verliefd. Hun vrije huwelijk in 1884 zetten ze in 1892 om in een burgerlijk huwelijk, ondanks dat ze beide bezwaren hadden tegen de belofte van gehoorzaamheid die de vrouw moest afleggen. Ze sloten een compromis: Aletta hield haar eigen naam, ze hield beheer over haar eigen inkomst, en ze bleven in hetzelfde huis wonen maar met gescheiden appartementen. Het verlangen naar een kind was de doorslag in hun keuze voor het burgerlijk huwelijk. Samen kregen ze een zoon, die helaas door een medische fout niet langer leefde dan een dag. Samen brachten ze de jaren door in een groot huis aan de Tesselschadestraat, met iedereen hun eigen leef- en werkruimte. Ook brachten ze samen de vakanties door en waren lid van de internationale wielrijdersbond. Gerritsen, als man, was een voorstander van het vrouwenkiesrecht. In 1905 stierf haar echtgenoot in zijn slaap, wat haar veel leed deed. Toch zette ze haar strijd om het vrouwenkiesrecht door. In 1919 verhuisde Aletta van Amsterdam naar Den Haag. Waarschijnlijk door verkeerde beleggingen verloor Jacobs veel geld en werd ze financieel gesteund door de familie Broese. Aletta overleed tijdens een vakantie in het Bad Hotel Baarn op 10 augustus 1929. Aletta werd gecremeerd, en haar as werd samen met de as van haar man overgebracht naar Driehuiswesterveld.
Aletta’s studietijd
Naar wat voor soort school ging Aletta?
In de tijd van Aletta Jacobs was het niet normaal voor een meisje om naar de Hoogere Burgerschool te gaan. Meisjes gingen naar een “huishoudschool” en werden opgeleid tot een goede huisvrouw en moeder. Maar dit was niet Aletta’s ambitie, zij was het eerste meisje dat naar een H.B.S. ging, al was het maar als ‘toehoorster’. Door deze stap maakte ze het ook voor andere meisjes mogelijk om in de toekomst ook naar een H.B.S. te gaan.
Dat er een meisje op de Hoogere Burgerschool werd toegelaten was in die tijd intolerabel voor heel veel mensen, zij snapten Aletta’s ambities niet en men vond dat vrouwen moesten kunnen borduren, strijken en voor het huishouden moest zorgen enzovoort. Veel mensen vonden gewoon dat alles maar moest blijven zoals het was.
Hoe kwam ze op een universiteit terecht?
Na de H.B.S. wilde Aletta graag verder studeren, ze wilde arts worden net als haar vader. Ze schreef een persoonlijke brief naar minister Thorbecke om toegelaten te worden tot de universiteit. Thorbecke liet haar een proefjaar draaien (jongens hoefden dit niet), omdat Aletta zo’n goede resultaten boekte werd ze toegelaten tot de studie. Zelfs na voortdurend bekritiseerd te zijn geworden door de pers, legde ze in 1877 haar laatste examen met succes af.
Wat heeft Aletta Jacobs met haar studietijd bereikt en wat vind ik daar van?
Aletta heeft een grote stap gezet voor veel meisjes door naar een eigenlijke ‘jongensschool’ te gaan. Mensen in haar tijd vonden het niet gepast dat meisjes dezelfde dingen leerden als jongens.
Persoonlijk denk ik daar anders over. Vrouwen zijn niet dommer dan mannen, waarom zouden vrouwen dan geen eigen carrière mogen opbouwen? In mijn ogen is dat geen probleem.
Er zitten alleen wel wat nadelen aan, bijvoorbeeld als je een gezin hebt. Voor kinderen vind ik het vaak niet eerlijk dat ze verwaarloosd worden omdat papa en mama allebei een goede baan hebben. Dit wil zeker niet betekenen dat alle kinderen waarvan de ouders werken verwaarloosd worden, een goede oplossing kan natuurlijk altijd gezocht worden.
Aan de andere kant ben ik wel blij dat ook ik nu gewoon naar een gemengde school kan en niet naar een huishoud- of meisjesschool hoef.
Ook heeft Aletta bewezen dat ook vrouwen geschikt zijn om moeilijk werk te doen, zoals een studie geneeskunde.
Conclusie: Al met al kun je wel concluderen dat wij meisjes Aletta wel een beetje dankbaar mogen zijn, zij heeft ervoor gezorgd dat jongens en meisjes/mannen en vrouwen meer voor gelijk aan worden gezien.
Aletta en medische zorg
Hoe heeft Aletta haar vrouwelijke patiënten geholpen?
Aletta ontdekte tijdens haar gratis behandelingen voor vrouwen dat de meeste vrouwen gehavend werden door vele opeenvolgende zwangerschappen en dat dit een verwoestend effect had op hun lichaam. Enkele van Aletta’s patiënten waren bereid om het voorbehoedsmiddel het pessarium uit te testen. “Het willekeurige moederschap” zou een belangrijke rol spelen in Aletta’s leven.
Natuurlijk kreeg zij ook op dit commentaar, veel mensen waren van mening dat een kind een geschenk van God is .
Maar het pessarium bleek aan te slaan en veel vrouwen haar erom in haar spreekuren.
Had Aletta ook tegenstanders?
Veel mensen waren tegen de manier waarop Aletta Jacobs haar functie opvatte. In het openbaar spreken over het vrouwelijke lichaam was in haar tijd “not done”. Etiquette speelde een grote rol, men vond het ongeacht dat een vrouw over haar lichamelijkheden sprak. En met het praten over prostitutie was Aletta toch iets te ver gegaan. Men liet het haar weten, Aletta werd bedreigd en gekwetst.
Dr. Jacobs was haar tijd ver vooruit met de onderwerpen die ze besprak in haar lezingen en haar boek. Voor mensen in die tijd was het nieuw en vaak onbegrijpelijk omdat de dingen waarover Aletta sprak taboe waren in die tijd.
Wat heeft Aletta bereikt in de medische wereld en wat vind ik daarvan?
Door Aletta Jacobs is voor veel vrouwen een deur opengegaan. Normen en waarden in haar tijd waren zeer streng, en vrouwen konden nergens hun mond over opendoen, zeker niet als het ging over hun eigen lichaam. Aletta zorgde ervoor dat vrouwen een mogelijkheid hadden (en nog steeds hebben) om zelf te regelen of ze zwanger kunnen worden.
Een goede vooruitgang als je het mij vraagt. In die tijd vonden mannen dat vrouwen er alleen maar waren om kinderen te baren en voor het huishouden te zorgen, het vrouwenlichaam ging daar alleen maar op achteruit.
Aletta probeerde een oplossing te vinden voor een taboe, zoals prostitutie, wat in haar tijd een bijna onmogelijke opgave was.
Conclusie: uit dit kun je concluderen dat Aletta een beter leven voor vrouwen wilde, ze wilde dat ook vrouwen inspraak hadden in hun eigen toekomst (door geboortebeperking bijvoorbeeld) en dat ze hun lichaam goed moesten verzorgen (minder zwangerschappen en minder snel achter elkaar)
Vrouwenkiesrecht?
Hoe heeft Aletta ervoor gezorgd dat vrouwen kiesrecht kregen?
Volgens de letter van de wet waren de vrouwen uit Aletta’s tijd niet uitgesloten van het kiesrecht, iedereen die belasting betaalde mocht stemmen. Maar in de praktijk ging dat toch wel even anders, ‘de geest der wet’ was belangrijker (vonden mannen). Dit hield simpelweg gewoon in dat vrouwen niet mochten stemmen van mannen, de mannen vonden dat vrouwen zich maar bezig moesten houden met huishoudelijke dingen. Aletta vond dat alle vrouwen hun krachten moesten bundelen en moesten strijden voor het vrouwenkiesrecht. Dit gebeurde uiteindelijk ook. Aletta Jacobs was het gezicht van het vrouwenkiesrecht, ze hield door het hele land propagandalezingen, organiseerde congressen en schreef in tijdschriften en kranten.
Uiteindelijk hebben de vrouwen het toch voor elkaar gekregen, sinds 1922 mogen zij ook stemmen.
Voor de mannen was dit een moeilijke stap, zij hadden tenslotte ook de wet gemaakt die vrouwen ervan buitensloot om te kiezen. Ze kwamen nog met allerlei tegenargumenten voor een nieuwe wet (waarin vrouwen wel zouden mogen stemmen), maar moesten er uiteindelijk toch aan toegeven.
Dit zorgde voor weer een nieuwe revolutie in het vrouwenbestaan, het begon er steeds meer op te lijken dat mannen en vrouwen gelijke rechten kregen.
Wat heeft Aletta Jacobs met de strijd om vrouwenkiesrecht bereikt en wat is mijn mening hierover?
Met de strijd om vrouwenkiesrecht heeft Aletta in ieder geval bereikt dat vrouwen ook iets te zeggen hebben over wie hun land bestuurt: de toekomst van hun land, over wetgevingen enzovoort. Zij heeft een revolutie tot stand gebracht, en ervoor gezorgd dat vrouwen ook hun mond opentrokken om hun mening te geven, het maakt eigenlijk niet uit over welk onderwerp. Ze heeft er in ieder geval aan meegewerkt dat mannen vrouwen niet langer als minderwaardig kunnen behandelen. Het vrouwenkiesrecht speelt daar een grote rol in.
Aletta’s participaties aan verenigingen en bonden.
Hoe zorgde Aletta dat ze gehoord en begrepen werd?
Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht
Op 5 februari 1894 werd de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht (VvVK) opgericht. Het was niet raar dat Aletta zich hieraan toevoegde, omdat haar grote ambitie was om vrouwenkiesrecht te verkrijgen. De vereniging had als bestaansreden het verkrijgen van algemeen kiesrecht voor de vrouw, dat er in die tijd nog niet was. In 1903 wordt Aletta presidente hiervan, ook al heeft de vereniging niet meer dan 1800 leden heeft tot 1907. Dit komt vooral omdat vrouwen bang zijn voor eenzaamheid of echtelijke ruzie wanneer zij zich zouden aansluiten. Aletta leidt veel vrouwenactivisten om in het land te strijden voor de rechten van de vrouw. Hierbij gebruiken zij allerlei voorwerpen met het woord ‘vrouwenkiesrecht’ erop. Daarnaast hielden ze openbare vergaderingen, zongen ze strijdliederen, protesteerden en voerden ze toneelstukjes op. Deze vereniging werd later omgezet in de Nederlandsche Vereeniging van Staatsburgeressen, waarvan Jacobs voorzitster en later erevoorzitster was. Het doel van deze vereniging was om de wettelijke, economische en maatschappelijke gelijkstelling van man en vrouw te stimuleren.
Nieuw Malthusiaansche Bond
Bij de oprichting in november 1881 van de Nieuw Malthusiaansche Bond (NMB) was zij samen met Gerritsen en B.H. Heldt enigermate betrokken. Deze bond bepleitte het gebruik van voorbehoedmiddelen ter vermindering van het kindertal. In 1900 verliet zij deze bond omdat ze het er niet mee eens was dat niet medisch geschoolde medewerksters voorbehoedmiddelen gingen verstrekken. Toch werd ze bij vieringen in 1907 en 1917 gehuldigd vanwege haar belangrijke werkzaamheden.
Nederlandsche Vereeniging tot Bevordering der Belangen van Verpleegsters en Verplegers
Aletta was medeoprichtster in mei 1900 van de Nederlandsche Vereeniging tot Bevordering der Belangen van Verpleegsters en Verplegers. Deze vereniging wilde de sociaal-economische positie van verpleegkundigen verbeteren. De naam werd in 1901 veranderd naar Nosokomus (=ziekenhuis).
Vrijzinnig-Democratische Bond
In 1901 werd de Vrijzinnig-Democratische Bond (VDB) opgericht, en Jacobs en Gerritsen waren hier nauw bij betrokken. Deze bond sprak zich uit voor het algemeen kiesrecht voor mannen en vrouw en voor de afschaffing van wettelijke bepalingen die de vrouw achterstelden bij de man. Aletta was lid van het hoofdbestuur van 1921 tot 1927.
Nationale Vrouwenraad
De Nationale Vrouwenraad, die in 1898 na de Nationale Tentoonstelling van Vrouwenarbeid was opgericht, was een overkoepelende organisatie van vrouwenverenigingen. Aletta speelde hierin een rol, zo nam ze deel aan het congres van de Internationale Vrouwenraad in Londen in 1899.
Wereldbond voor Vrouwenkiesrecht
Aletta was een werkzaam lid van een radicale Wereldbond voor Vrouwenkiesrecht, die in 1904 in Berlijn was opgericht als scheiding van de Internationale Vrouwenraad. Aletta leidde de vergadering van de Wereldbond die in het Amsterdamse Concertgebouw werd gehouden van 15 tot 21 juni.
Internationaal Comité van Vrouwen voor Duurzamen Vrede
Na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog kwam op initiatief van Aletta in Den Haag een internationaal vrouwenvredescongres tezamen in 1915 om te overleggen over middelen om een oorlog in de toekomst te beletten. Hier uit werd het Internationaal Comité van Vrouwen voor Duurzamen Vrede opgericht. Deze had ook een Nederlandse afdeling, en Aletta was van beide de vice-voorzitter. In 1919 wijzigde men de naam naar Internationale Vrouwenbond voor Vrede en Vrijheid.
Aletta’s reizen rond de wereld
Waar is Aletta naartoe gereisd en waarom?
Engeland
Op 8 maart 1879 behaalt Aletta haar doctorstitel, waarna ze op reis gaat naar Engeland. Deze reis is bedoeld om rust te vinden, maar ook om studieredenen.
Noord-Amerika
Wetende dat haar man ziek was, besloot Aletta in 1904 om een reis door Noord-Amerika te maken en haar praktijk als huisarts neer te leggen. Voordat ze vertrokken, werd Aletta nog tot haar verrassing gehuldigd omdat het 25 jaar geleden was dat zij gepromoveerd was tot doctor in de geneeskunde. Ze ontving veel brieven van oud-patiënten en in kranten verschenen lovende artikelen over de ‘nationale heldin’. In Amerika was het net zo druk als in Nederland, maar dit waren bezoeken aan bijeenkomsten en instelling op sociaal en politiek gebied. Samen bezochten Aletta en Gerritsen gevangenissen en mijnerskampen en genoten ze van de cultuur en natuur.
Oostenrijk en Hongarije
Op het eerste congres van de Wereldbond voor Vrouwenkiesrecht in 1906 werden de Amerikaanse presidente Carry Chapman Catt en Aletta afgevaardigd naar Oostenrijk en Hongarije. Hier zouden ze vrouwen steunen bij hun moeilijkste strijd voor het vrouwenkiesrecht. Ze hielden lezingen voor verschillend publiek, spraken op afternoon-teas, gaven interviews aan tijdschriften en ook aan dagbladen. Hier verschenen ook spotprenten van de twee dames, die deze publiciteit goed verdroegen, omdat het tenminste aandacht is.
Wereldreis
Samen besloten Carrie en Aletta in 1911 een reis te maken door meerdere landen om zo op de hoogte te raken van de situatie van vrouwen en deze situatie proberen te verbeteren. Dit was een grote internationale beweging voor het kiesrecht, en samen maakten de bondpresidentes er een leerzame reis van. De wereldreis duurde meer dan een jaar en ze reisden door Afrika, Azië, Rusland en Europa.
Italië
Het Congres van de Internationale Vrouwenraad werd in 1914 in Rome gehouden, waarbij Aletta Jacobs en Anna Howard Shaw aanwezig waren. Samen gingen ze voor ontspanning voor een week naar het nabijgelegen eiland Capri.
Aletta’s schriftelijke bezigheden
Wat heeft Aletta zoals geschreven en voor wie?
Boeken
De vrouw, haar bouw en haar inwendige organen
In de 19e eeuw hadden normale mensen geen toegang tot voorlichtingsboeken over de werking van het vrouwelijk lichaam, Aletta vond dit niet normaal. In 1899 verscheen haar boek De vrouw, haar bouw en haar inwendige organen. Aanschouwelijk voorgesteld door beweegbare laten en met geïllustreerden, verklarenden tekst. In het boek, een ‘lijfboek voor vrouwen’, werd de werking van het lichaam duidelijk uitgelegd, ook door middel van uitklapbare kleurenplaten. Met deze uitgebreide uiteenzetting toonde ze ook nog eens aan dat de vrouw fysiek geschikt was voor arbeid, daar twijfelde de medische stand toen aan.
Women and Economics
Aletta Jacobs probeerde zoveel mogelijk haar denkbeelden te tonen aan publiek, maar soms was het publiek niet slim genoeg. Dit was al helemaal zo bij haar lezing over het boek Women and Economics (1899) van Charlotte Perkins Gilman. Aletta vertaalde het boek als De economische toestand der Vrouw. Een studie over de economische verhouding tusschen mannen en vrouwen als een factor in de sociale revolutie (1900). Toch werd haar centrale idee, dat veel sociale misstanden voortvloeien uit het feit dat de getrouwde vrouw economische gezien geheel afhankelijk was van haar echtgenoot, niet begrepen.
Woman and Labour
Aletta vertaalde het boek Woman and Labour (1911) als De vrouw en arbeid (1911). Dit boek paste bij het boek Women and Economics, omdat beide boeken dezelfde gedachte hadden dat vrouwen economische zelfstandigheid moesten bezitten.
Reisbrieven uit Afrika en Azië
Tijdens haar reizen schreef Aletta haar indrukken op, bijvoorbeeld door middel van brieven naar haar vriendinnen uit de kiesrechtstrijd. In 1913 werd een tweedelige bundeling van Aletta’s reisbrieven gepubliceerd onder de titel Reisbrieven uit Afrika en Azië – benevens eenige brieven uit Zweden en Noorwegen.
Herinneringen
Aletta Jacobs had zich de tijd genomen om haar herinneringen op te schreven, waaruit haar boek Herinneringen verscheen in 1924. Het boek is meer dan een biografie, haar herinneringen geeft de lezer zicht op de veranderingen voor vrouwen en meisjes in die tijd. Ze deed een poging om haar boek ook in het Engels uit te brengen, maar dit bleef echter zonder resultaat.
Tijdschriften
Aletta heeft tijdens haar activiteiten in bonden en verenigen ook veel voor tijdschriften geschreven.
Zo schreef zij tussen 1894 en 1903 geregeld in het Sociaal Weekblad over de arbeidsomstandigheden van vrouwen, waaronder ook de problemen van winkeljuffrouwen. Ook kwam zij hierin op voor het gebruik van voorbehoedmiddelen ter vermindering van het kindertal.
Tussen 1902 en 1912 maakte Aletta een tijd deel uit van de redactie van Nosokomos, waarin ze schreef over de positie van verpleegsters in andere landen en andere zaken verbonden aan verpleegsters.
Tijdens haar voorzitsterschap in de VvVK schreef zij vele artikelen voor het Maandblad van de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht, waarvan zij ook voorzitster was.
Vanaf de oprichting van de Nederlandsche Vereeniging van Staatsburgeressen zat zij in de redactie van De opbouw, Democratisch Tijdschrift tot 1924. Hiervoor schreef zij vier stukken
Litaratuurlijst
- www.alettajacobs.org
- www.iisg.nl/bwsa/bios/jacobs.html
- http://nl.wikipedia.org/wiki/Aletta_Jacobs
- www.scholieren.com
- www.opzij.nl
- www.entoen.nu
- www.jhm.nl/personen.aspx?naam=Jacobs,%Aletta%20Henriette
- http://geschiedenis.vpro.nl/dossiers/25005523
Conclusie
Omgang met mensen die wij tegenwoordig als heel gewoon beschouwen waren er niet in de tijd dat Aletta Jacobs leefde. Mannen vonden dat vrouwen gemaakt waren om te baren en voor het huishouden te zorgen, zo luidt het gezegde “Het enige recht van de vrouw is het aanrecht”. Echte vrouwen gedroegen zich volgens de etiquette. Aletta Jacobs heeft gezorgd voor een feministische golf. Vrouwen hebben kiesrecht verkregen, Aletta heeft er ook voor gezorgd dat vrouwen beter voor zichzelf gingen zorgen. Zo introduceerde zij het pessarium, zodat vrouwen zichzelf konden beschermen tegen een ongewenste zwangerschap. Vrouwen konden zelf bepalen wanneer ze zwanger konden worden, waardoor hun lichaam minder zou aftakelen. Aletta was de eerste vrouw die werd toegelaten tot een H.B.S., ze heeft ervoor gezorgd dat ook meisjes naar scholen kunnen die voorheen ‘jongensscholen’ waren.
Al met al heet Aletta Jacobs heel veel gedaan om de samenleving te veranderen tot dat wat het nu is: een samenleving waarin je vrij bent om je eigen mening te geven en waarin mannen en vrouwen steeds meer als gelijk beschouwd worden.
Index
1 Titelblad
2 Index
3 Inleiding
4 Aletta’s privéleven
5 Aletta’s studietijd
6 Aletta’s medische zorg
7 Aletta’s vrouwenkiesrecht
8 Aletta’s participaties
9 Aletta’s reizen
10 Aletta’s schriftelijke bezigheden
11 Literatuurlijst
12 Logboek
13 Conclusie
Aletta’s privéleven
In wat voor soort gezin groeide Aletta op?
Aletta Henriette Jacobs werd geboren op 9 februari 1854 in Sappemeer, Groningen. Toen ze zes was wist ze al dat zij dokter wilde worden, net als haar vader Abraham Jacobs en haar twaalf jaar oudere broer Julius. Haar vader, Abraham Jacobs, was een genees-, heel- en vroedmeester. Een vroedmeester was een man die knielde tussen de benen van de barende vrouw en begeleidde de geboorte. Bij haar thuis, een joods gezin met elf kinderen, werd geen verschil gemaakt tussen meisjes en jongens en vond familie het logisch dat de vrouwen na de lagere school verder wilden leren. Aletta wist toen dus nog niet dat vrouw zijn in de 19e eeuw een belemmering zou zijn voor haar toekomst. Ondanks de armoede die heerste in het gezin, gaf Abraham Jacobs ieder kind de kans om te studeren.
Gebruikelijk gingen vrouwen in die tijd naar de ‘jongedameschool’ waar je goede manieren leerde en hoe je sprankelende conservaties leerde te houden. Aletta hield dit niet langer uit dan twee weken. Als compromis mocht de toen 15-jarige Aletta het examen van leerling-apotheker afleggen, en zodoende behaalde ze op 26 juli 1970 haar diploma.
Aletta had vijanden, maar ook vrienden, waaronder Carel Victor Gerritsen. Gerritsen was een intelligente sociale man die Aletta bijstond en bewonderde. Samen maakten ze als vrienden veel mee, deelden hun opvattingen en werden verliefd. Hun vrije huwelijk in 1884 zetten ze in 1892 om in een burgerlijk huwelijk, ondanks dat ze beide bezwaren hadden tegen de belofte van gehoorzaamheid die de vrouw moest afleggen. Ze sloten een compromis: Aletta hield haar eigen naam, ze hield beheer over haar eigen inkomst, en ze bleven in hetzelfde huis wonen maar met gescheiden appartementen. Het verlangen naar een kind was de doorslag in hun keuze voor het burgerlijk huwelijk. Samen kregen ze een zoon, die helaas door een medische fout niet langer leefde dan een dag. Samen brachten ze de jaren door in een groot huis aan de Tesselschadestraat, met iedereen hun eigen leef- en werkruimte. Ook brachten ze samen de vakanties door en waren lid van de internationale wielrijdersbond. Gerritsen, als man, was een voorstander van het vrouwenkiesrecht. In 1905 stierf haar echtgenoot in zijn slaap, wat haar veel leed deed. Toch zette ze haar strijd om het vrouwenkiesrecht door. In 1919 verhuisde Aletta van Amsterdam naar Den Haag. Waarschijnlijk door verkeerde beleggingen verloor Jacobs veel geld en werd ze financieel gesteund door de familie Broese. Aletta overleed tijdens een vakantie in het Bad Hotel Baarn op 10 augustus 1929. Aletta werd gecremeerd, en haar as werd samen met de as van haar man overgebracht naar Driehuiswesterveld.
Aletta’s studietijd
Naar wat voor soort school ging Aletta?
In de tijd van Aletta Jacobs was het niet normaal voor een meisje om naar de Hoogere Burgerschool te gaan. Meisjes gingen naar een “huishoudschool” en werden opgeleid tot een goede huisvrouw en moeder. Maar dit was niet Aletta’s ambitie, zij was het eerste meisje dat naar een H.B.S. ging, al was het maar als ‘toehoorster’. Door deze stap maakte ze het ook voor andere meisjes mogelijk om in de toekomst ook naar een H.B.S. te gaan.
Dat er een meisje op de Hoogere Burgerschool werd toegelaten was in die tijd intolerabel voor heel veel mensen, zij snapten Aletta’s ambities niet en men vond dat vrouwen moesten kunnen borduren, strijken en voor het huishouden moest zorgen enzovoort. Veel mensen vonden gewoon dat alles maar moest blijven zoals het was.
Hoe kwam ze op een universiteit terecht?
Na de H.B.S. wilde Aletta graag verder studeren, ze wilde arts worden net als haar vader. Ze schreef een persoonlijke brief naar minister Thorbecke om toegelaten te worden tot de universiteit. Thorbecke liet haar een proefjaar draaien (jongens hoefden dit niet), omdat Aletta zo’n goede resultaten boekte werd ze toegelaten tot de studie. Zelfs na voortdurend bekritiseerd te zijn geworden door de pers, legde ze in 1877 haar laatste examen met succes af.
Wat heeft Aletta Jacobs met haar studietijd bereikt en wat vind ik daar van?
Aletta heeft een grote stap gezet voor veel meisjes door naar een eigenlijke ‘jongensschool’ te gaan. Mensen in haar tijd vonden het niet gepast dat meisjes dezelfde dingen leerden als jongens.
Er zitten alleen wel wat nadelen aan, bijvoorbeeld als je een gezin hebt. Voor kinderen vind ik het vaak niet eerlijk dat ze verwaarloosd worden omdat papa en mama allebei een goede baan hebben. Dit wil zeker niet betekenen dat alle kinderen waarvan de ouders werken verwaarloosd worden, een goede oplossing kan natuurlijk altijd gezocht worden.
Aan de andere kant ben ik wel blij dat ook ik nu gewoon naar een gemengde school kan en niet naar een huishoud- of meisjesschool hoef.
Ook heeft Aletta bewezen dat ook vrouwen geschikt zijn om moeilijk werk te doen, zoals een studie geneeskunde.
Conclusie: Al met al kun je wel concluderen dat wij meisjes Aletta wel een beetje dankbaar mogen zijn, zij heeft ervoor gezorgd dat jongens en meisjes/mannen en vrouwen meer voor gelijk aan worden gezien.
Aletta en medische zorg
Hoe heeft Aletta haar vrouwelijke patiënten geholpen?
Aletta ontdekte tijdens haar gratis behandelingen voor vrouwen dat de meeste vrouwen gehavend werden door vele opeenvolgende zwangerschappen en dat dit een verwoestend effect had op hun lichaam. Enkele van Aletta’s patiënten waren bereid om het voorbehoedsmiddel het pessarium uit te testen. “Het willekeurige moederschap” zou een belangrijke rol spelen in Aletta’s leven.
Natuurlijk kreeg zij ook op dit commentaar, veel mensen waren van mening dat een kind een geschenk van God is .
Maar het pessarium bleek aan te slaan en veel vrouwen haar erom in haar spreekuren.
Veel mensen waren tegen de manier waarop Aletta Jacobs haar functie opvatte. In het openbaar spreken over het vrouwelijke lichaam was in haar tijd “not done”. Etiquette speelde een grote rol, men vond het ongeacht dat een vrouw over haar lichamelijkheden sprak. En met het praten over prostitutie was Aletta toch iets te ver gegaan. Men liet het haar weten, Aletta werd bedreigd en gekwetst.
Dr. Jacobs was haar tijd ver vooruit met de onderwerpen die ze besprak in haar lezingen en haar boek. Voor mensen in die tijd was het nieuw en vaak onbegrijpelijk omdat de dingen waarover Aletta sprak taboe waren in die tijd.
Wat heeft Aletta bereikt in de medische wereld en wat vind ik daarvan?
Door Aletta Jacobs is voor veel vrouwen een deur opengegaan. Normen en waarden in haar tijd waren zeer streng, en vrouwen konden nergens hun mond over opendoen, zeker niet als het ging over hun eigen lichaam. Aletta zorgde ervoor dat vrouwen een mogelijkheid hadden (en nog steeds hebben) om zelf te regelen of ze zwanger kunnen worden.
Een goede vooruitgang als je het mij vraagt. In die tijd vonden mannen dat vrouwen er alleen maar waren om kinderen te baren en voor het huishouden te zorgen, het vrouwenlichaam ging daar alleen maar op achteruit.
Aletta probeerde een oplossing te vinden voor een taboe, zoals prostitutie, wat in haar tijd een bijna onmogelijke opgave was.
Conclusie: uit dit kun je concluderen dat Aletta een beter leven voor vrouwen wilde, ze wilde dat ook vrouwen inspraak hadden in hun eigen toekomst (door geboortebeperking bijvoorbeeld) en dat ze hun lichaam goed moesten verzorgen (minder zwangerschappen en minder snel achter elkaar)
Vrouwenkiesrecht?
Hoe heeft Aletta ervoor gezorgd dat vrouwen kiesrecht kregen?
Volgens de letter van de wet waren de vrouwen uit Aletta’s tijd niet uitgesloten van het kiesrecht, iedereen die belasting betaalde mocht stemmen. Maar in de praktijk ging dat toch wel even anders, ‘de geest der wet’ was belangrijker (vonden mannen). Dit hield simpelweg gewoon in dat vrouwen niet mochten stemmen van mannen, de mannen vonden dat vrouwen zich maar bezig moesten houden met huishoudelijke dingen. Aletta vond dat alle vrouwen hun krachten moesten bundelen en moesten strijden voor het vrouwenkiesrecht. Dit gebeurde uiteindelijk ook. Aletta Jacobs was het gezicht van het vrouwenkiesrecht, ze hield door het hele land propagandalezingen, organiseerde congressen en schreef in tijdschriften en kranten.
Uiteindelijk hebben de vrouwen het toch voor elkaar gekregen, sinds 1922 mogen zij ook stemmen.
Dit zorgde voor weer een nieuwe revolutie in het vrouwenbestaan, het begon er steeds meer op te lijken dat mannen en vrouwen gelijke rechten kregen.
Wat heeft Aletta Jacobs met de strijd om vrouwenkiesrecht bereikt en wat is mijn mening hierover?
Met de strijd om vrouwenkiesrecht heeft Aletta in ieder geval bereikt dat vrouwen ook iets te zeggen hebben over wie hun land bestuurt: de toekomst van hun land, over wetgevingen enzovoort. Zij heeft een revolutie tot stand gebracht, en ervoor gezorgd dat vrouwen ook hun mond opentrokken om hun mening te geven, het maakt eigenlijk niet uit over welk onderwerp. Ze heeft er in ieder geval aan meegewerkt dat mannen vrouwen niet langer als minderwaardig kunnen behandelen. Het vrouwenkiesrecht speelt daar een grote rol in.
Aletta’s participaties aan verenigingen en bonden.
Hoe zorgde Aletta dat ze gehoord en begrepen werd?
Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht
Op 5 februari 1894 werd de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht (VvVK) opgericht. Het was niet raar dat Aletta zich hieraan toevoegde, omdat haar grote ambitie was om vrouwenkiesrecht te verkrijgen. De vereniging had als bestaansreden het verkrijgen van algemeen kiesrecht voor de vrouw, dat er in die tijd nog niet was. In 1903 wordt Aletta presidente hiervan, ook al heeft de vereniging niet meer dan 1800 leden heeft tot 1907. Dit komt vooral omdat vrouwen bang zijn voor eenzaamheid of echtelijke ruzie wanneer zij zich zouden aansluiten. Aletta leidt veel vrouwenactivisten om in het land te strijden voor de rechten van de vrouw. Hierbij gebruiken zij allerlei voorwerpen met het woord ‘vrouwenkiesrecht’ erop. Daarnaast hielden ze openbare vergaderingen, zongen ze strijdliederen, protesteerden en voerden ze toneelstukjes op. Deze vereniging werd later omgezet in de Nederlandsche Vereeniging van Staatsburgeressen, waarvan Jacobs voorzitster en later erevoorzitster was. Het doel van deze vereniging was om de wettelijke, economische en maatschappelijke gelijkstelling van man en vrouw te stimuleren.
Nieuw Malthusiaansche Bond
Bij de oprichting in november 1881 van de Nieuw Malthusiaansche Bond (NMB) was zij samen met Gerritsen en B.H. Heldt enigermate betrokken. Deze bond bepleitte het gebruik van voorbehoedmiddelen ter vermindering van het kindertal. In 1900 verliet zij deze bond omdat ze het er niet mee eens was dat niet medisch geschoolde medewerksters voorbehoedmiddelen gingen verstrekken. Toch werd ze bij vieringen in 1907 en 1917 gehuldigd vanwege haar belangrijke werkzaamheden.
Aletta was medeoprichtster in mei 1900 van de Nederlandsche Vereeniging tot Bevordering der Belangen van Verpleegsters en Verplegers. Deze vereniging wilde de sociaal-economische positie van verpleegkundigen verbeteren. De naam werd in 1901 veranderd naar Nosokomus (=ziekenhuis).
Vrijzinnig-Democratische Bond
In 1901 werd de Vrijzinnig-Democratische Bond (VDB) opgericht, en Jacobs en Gerritsen waren hier nauw bij betrokken. Deze bond sprak zich uit voor het algemeen kiesrecht voor mannen en vrouw en voor de afschaffing van wettelijke bepalingen die de vrouw achterstelden bij de man. Aletta was lid van het hoofdbestuur van 1921 tot 1927.
Nationale Vrouwenraad
De Nationale Vrouwenraad, die in 1898 na de Nationale Tentoonstelling van Vrouwenarbeid was opgericht, was een overkoepelende organisatie van vrouwenverenigingen. Aletta speelde hierin een rol, zo nam ze deel aan het congres van de Internationale Vrouwenraad in Londen in 1899.
Wereldbond voor Vrouwenkiesrecht
Aletta was een werkzaam lid van een radicale Wereldbond voor Vrouwenkiesrecht, die in 1904 in Berlijn was opgericht als scheiding van de Internationale Vrouwenraad. Aletta leidde de vergadering van de Wereldbond die in het Amsterdamse Concertgebouw werd gehouden van 15 tot 21 juni.
Internationaal Comité van Vrouwen voor Duurzamen Vrede
Na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog kwam op initiatief van Aletta in Den Haag een internationaal vrouwenvredescongres tezamen in 1915 om te overleggen over middelen om een oorlog in de toekomst te beletten. Hier uit werd het Internationaal Comité van Vrouwen voor Duurzamen Vrede opgericht. Deze had ook een Nederlandse afdeling, en Aletta was van beide de vice-voorzitter. In 1919 wijzigde men de naam naar Internationale Vrouwenbond voor Vrede en Vrijheid.
Aletta’s reizen rond de wereld
Waar is Aletta naartoe gereisd en waarom?
Engeland
Op 8 maart 1879 behaalt Aletta haar doctorstitel, waarna ze op reis gaat naar Engeland. Deze reis is bedoeld om rust te vinden, maar ook om studieredenen.
Wetende dat haar man ziek was, besloot Aletta in 1904 om een reis door Noord-Amerika te maken en haar praktijk als huisarts neer te leggen. Voordat ze vertrokken, werd Aletta nog tot haar verrassing gehuldigd omdat het 25 jaar geleden was dat zij gepromoveerd was tot doctor in de geneeskunde. Ze ontving veel brieven van oud-patiënten en in kranten verschenen lovende artikelen over de ‘nationale heldin’. In Amerika was het net zo druk als in Nederland, maar dit waren bezoeken aan bijeenkomsten en instelling op sociaal en politiek gebied. Samen bezochten Aletta en Gerritsen gevangenissen en mijnerskampen en genoten ze van de cultuur en natuur.
Oostenrijk en Hongarije
Op het eerste congres van de Wereldbond voor Vrouwenkiesrecht in 1906 werden de Amerikaanse presidente Carry Chapman Catt en Aletta afgevaardigd naar Oostenrijk en Hongarije. Hier zouden ze vrouwen steunen bij hun moeilijkste strijd voor het vrouwenkiesrecht. Ze hielden lezingen voor verschillend publiek, spraken op afternoon-teas, gaven interviews aan tijdschriften en ook aan dagbladen. Hier verschenen ook spotprenten van de twee dames, die deze publiciteit goed verdroegen, omdat het tenminste aandacht is.
Wereldreis
Samen besloten Carrie en Aletta in 1911 een reis te maken door meerdere landen om zo op de hoogte te raken van de situatie van vrouwen en deze situatie proberen te verbeteren. Dit was een grote internationale beweging voor het kiesrecht, en samen maakten de bondpresidentes er een leerzame reis van. De wereldreis duurde meer dan een jaar en ze reisden door Afrika, Azië, Rusland en Europa.
Italië
Het Congres van de Internationale Vrouwenraad werd in 1914 in Rome gehouden, waarbij Aletta Jacobs en Anna Howard Shaw aanwezig waren. Samen gingen ze voor ontspanning voor een week naar het nabijgelegen eiland Capri.
Aletta’s schriftelijke bezigheden
Wat heeft Aletta zoals geschreven en voor wie?
Boeken
De vrouw, haar bouw en haar inwendige organen
In de 19e eeuw hadden normale mensen geen toegang tot voorlichtingsboeken over de werking van het vrouwelijk lichaam, Aletta vond dit niet normaal. In 1899 verscheen haar boek De vrouw, haar bouw en haar inwendige organen. Aanschouwelijk voorgesteld door beweegbare laten en met geïllustreerden, verklarenden tekst. In het boek, een ‘lijfboek voor vrouwen’, werd de werking van het lichaam duidelijk uitgelegd, ook door middel van uitklapbare kleurenplaten. Met deze uitgebreide uiteenzetting toonde ze ook nog eens aan dat de vrouw fysiek geschikt was voor arbeid, daar twijfelde de medische stand toen aan.
Women and Economics
Aletta Jacobs probeerde zoveel mogelijk haar denkbeelden te tonen aan publiek, maar soms was het publiek niet slim genoeg. Dit was al helemaal zo bij haar lezing over het boek Women and Economics (1899) van Charlotte Perkins Gilman. Aletta vertaalde het boek als De economische toestand der Vrouw. Een studie over de economische verhouding tusschen mannen en vrouwen als een factor in de sociale revolutie (1900). Toch werd haar centrale idee, dat veel sociale misstanden voortvloeien uit het feit dat de getrouwde vrouw economische gezien geheel afhankelijk was van haar echtgenoot, niet begrepen.
Aletta vertaalde het boek Woman and Labour (1911) als De vrouw en arbeid (1911). Dit boek paste bij het boek Women and Economics, omdat beide boeken dezelfde gedachte hadden dat vrouwen economische zelfstandigheid moesten bezitten.
Reisbrieven uit Afrika en Azië
Tijdens haar reizen schreef Aletta haar indrukken op, bijvoorbeeld door middel van brieven naar haar vriendinnen uit de kiesrechtstrijd. In 1913 werd een tweedelige bundeling van Aletta’s reisbrieven gepubliceerd onder de titel Reisbrieven uit Afrika en Azië – benevens eenige brieven uit Zweden en Noorwegen.
Herinneringen
Aletta Jacobs had zich de tijd genomen om haar herinneringen op te schreven, waaruit haar boek Herinneringen verscheen in 1924. Het boek is meer dan een biografie, haar herinneringen geeft de lezer zicht op de veranderingen voor vrouwen en meisjes in die tijd. Ze deed een poging om haar boek ook in het Engels uit te brengen, maar dit bleef echter zonder resultaat.
Tijdschriften
Aletta heeft tijdens haar activiteiten in bonden en verenigen ook veel voor tijdschriften geschreven.
Zo schreef zij tussen 1894 en 1903 geregeld in het Sociaal Weekblad over de arbeidsomstandigheden van vrouwen, waaronder ook de problemen van winkeljuffrouwen. Ook kwam zij hierin op voor het gebruik van voorbehoedmiddelen ter vermindering van het kindertal.
Tussen 1902 en 1912 maakte Aletta een tijd deel uit van de redactie van Nosokomos, waarin ze schreef over de positie van verpleegsters in andere landen en andere zaken verbonden aan verpleegsters.
Tijdens haar voorzitsterschap in de VvVK schreef zij vele artikelen voor het Maandblad van de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht, waarvan zij ook voorzitster was.
Litaratuurlijst
- www.alettajacobs.org
- www.iisg.nl/bwsa/bios/jacobs.html
- http://nl.wikipedia.org/wiki/Aletta_Jacobs
- www.scholieren.com
- www.opzij.nl
- www.entoen.nu
- www.jhm.nl/personen.aspx?naam=Jacobs,%Aletta%20Henriette
- http://geschiedenis.vpro.nl/dossiers/25005523
Conclusie
Omgang met mensen die wij tegenwoordig als heel gewoon beschouwen waren er niet in de tijd dat Aletta Jacobs leefde. Mannen vonden dat vrouwen gemaakt waren om te baren en voor het huishouden te zorgen, zo luidt het gezegde “Het enige recht van de vrouw is het aanrecht”. Echte vrouwen gedroegen zich volgens de etiquette. Aletta Jacobs heeft gezorgd voor een feministische golf. Vrouwen hebben kiesrecht verkregen, Aletta heeft er ook voor gezorgd dat vrouwen beter voor zichzelf gingen zorgen. Zo introduceerde zij het pessarium, zodat vrouwen zichzelf konden beschermen tegen een ongewenste zwangerschap. Vrouwen konden zelf bepalen wanneer ze zwanger konden worden, waardoor hun lichaam minder zou aftakelen. Aletta was de eerste vrouw die werd toegelaten tot een H.B.S., ze heeft ervoor gezorgd dat ook meisjes naar scholen kunnen die voorheen ‘jongensscholen’ waren.
Al met al heet Aletta Jacobs heel veel gedaan om de samenleving te veranderen tot dat wat het nu is: een samenleving waarin je vrij bent om je eigen mening te geven en waarin mannen en vrouwen steeds meer als gelijk beschouwd worden.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden