Af en toe haalt het thema vrouwenbesnijdenis de pers. Het gaat om schrijnende gevallen van lichamelijk en psychisch verminkte meisjes en vrouwen. Vrouwenbesnijdenis is een cultureel gebruik dat overal ter wereld en bij verschillende religies voorkomt, ook als deze religies dit gebruik niet wettigen.
Definitie:
Vrouwenbesnijdenis is het gedeeltelijk of volledig wegsnijden van de schaamlippen en/of de clitoris.
Deze ingreep heet ook wel vrouwelijke genitale verminking.
Oorsprong
De herkomst van vrouwenbesnijdenis is niet duidelijk. Het is een pre-islamitisch en pre-christelijk gebruik, waarvan de verspreiding waarschijnlijk plaatsvond via handelsroutes vanuit Egypte naar Afrika en Azië. Zo kwam besnijdenis in het leven van de islamitische volkeren. In het Oude Testament was besnijdenis een ritueel voor de relatie tussen God en de mens en het gold alleen voor mannen.
Hoewel mannenbesnijdenis dertig malen voorkomt in de bijbel, komt vrouwenbesnijdenis geen enkele keer voor.
Het fenomeen doet zich voor bij gemeenschappen van alle religies, bij animisme en bij niet-gelovigen. Wat moslimlanden betreft, blijkt in Egypte en Soedan vrouwenbesnijdenis overwegend bij moslims voor te komen. In andere moslimlanden zoals de landen van de Perzische Golf, Iran, Noord-Afrika, Turkije, Iran, Pakistan, Syrië, Libanon, enz. worden moslimvrouwen gewoonlijk niet besneden.
Ook in onze streken kwam vrouwenbesnijdenis tot vrij recent voor. Tot in de jaren 1950 en soms nog later werd clitoridectomie (verwijderen van de clitoris) in West-Europa en de VS toegepast voor het behandelen van wat men toen beschouwde als 'vrouwenkwalen', zoals epilepsie, masturbatie, homoseksualiteit enz. In 1977 diende een vrouw in de VS klacht in tegen een arts die haar besneden had om haar te genezen van 'seksuele ongevoeligheid'. De reacties van de medische wereld waren verdeeld. Sommige medici zagen geen reden waarom die operatie uitgevoerd werd, anderen vonden het noodzakelijk
Vrouwenbesnijdenis is dus een zaak van alle tijden, en komt vandaag de dag nog steeds voor in verschillende delen van de wereld, om uiteenlopende redenen en ongeacht (of ondanks) het geloof dat men aanhangt.
Religieuze verplichting
In de Koran kunnen we niets vinden over vrouwenbesnijdenis.
De Hadith (=uitspraken van de profeet Mohammed) daarentegen zijn deze die worden gezien als onbetrouwbaar of onduidelijk.
Betreffende de twee andere argumenten:
• De praktijk was er al voor Mohammed
Het feit dat hij niets over die praktijk heeft gezegd, laat staan heeft verboden, lijkt me bijgevolg dat hij het "stilzwijgend heeft toegelaten".
• Het probleem met verminking is dat we dit in een Islamitische context moeten zien. Als men vrouwenbesnijdenis in de Islam niet als een verminking beschouwt, maar als een middel "tegen ziektes", dan geldt dit argument dus niet.
Redenen voor vrouwenbesnijdenis
Psychootseksuele redenen:
Men zegt dat men op die manier de maagdelijkheid van de vrouw voor het huwelijk wil verzekeren, en dat men haar vruchtbaarheid en het mannelijk seksueel genot na het huwelijk wil verhogen.
Socio-culturele redenen:
Vrouwenbesnijdenis wordt vaak gezien als onderdeel van een soort ritueel van een meisje dat vrouw wordt.
Hygiënische en esthetische redenen:
In sommige culturen worden uitwendige vrouwelijke genitaliën als lelijk en vies beschouwd. Het Verwijderen ervan wordt gezien als bevorderend voor hygiënische aantrekkelijkheid.
Socio-economische redenen:
in tal van gemeenschappen waarin vrouwen afhankelijk zijn van mannen voor hun levensonderhoud, is vrouwenbesnijdenis een voorwaarde voor een huwelijk.
Religieuze redenen:
Vrouwenbesnijdenis wordt doorheen diverse religies toegepast, en komt dus voor bij sommige moslims, christenen, joden, Afrikaanse religies enz. Vaak wordt verwezen naar religieuze redenen voor vrouwenbesnijdenis.
Hier kan aan toegevoegd worden dat sommigen van vrouwenbesnijdenis hun beroep gemaakt hebben. Omdat dit gebruik hen brood op de plank brengt, zetten zij extra druk op hun gemeenschap om meisjes te laten besnijden.
Praktijk:
Het gebeurt op jonge leeftijd, variërend van vlak na de geboorte tot vóór de puberteit.
Nu ga ik eerst iets vertellen over de verschillende soorten van vrouwenbesnijdenis, want er zijn er vier.
De eerste twee, en minst erge, zijn de Sunna, wat zuivering betekent.
De officiële Sunna is het wegsnijden van het clitorale voorhuidje, de moderne variant daarvan is het prikken of snijden erin. Nu klinkt dat laatste redelijk onschuldig, maar de bedoeling is wel dat er veel bloed bij vloeit, anders is het meisje niet genoeg gezuiverd. Sowieso is prikken of snijden in geslachtsdelen niet het fijnste gevoel wat je kunt bedenken.
Naast de Sunna heb je er nog twee.
De oorspronkelijke Sunna (het voorhuidje) overlapt een beetje met de zogeheten excisie. Hierbij wordt meestal zowel de clitoris als de binnenste schaamlippen weggesneden, maar soms ook alleen de clitoris.
De ergste vorm van vrouwenbesnijdenis is infibulatie. Hierbij wordt alles weggesneden en daarna het resterende van de buitenste schaamlippen aan elkaar genaaid. Vaak worden de benen van het meisje aan elkaar gebonden, zodat het allemaal goed aan elkaar kan groeien.
De praktijk van de genitale mutilatie, zoals de vrouwenbesnijdenis ook wordt genoemd is niet beperkt tot bepaalde ontwikkelingslanden.
In Frankrijk zijn er al mededaders zwaar veroordeeld (wegens verminking). Deze praktijk lijkt moeilijk uitroeibaar.
Het gebruik van de term 'besnijdenis' is verwarrend omwille van de radicaal verschillende aard van de ingreep in de bedoelde landen (die niet uitsluitend islamitisch zijn). Voor jongens is het een oppervlakkige insnijding. Voor meisjes varieert het echter van een gehele tot gedeeltelijke verwijdering van volledige organen al dan niet gepaard met dichtnaaien. Al deze vormen komen neer op een ingreep en beperking van de lichaamsfuncties (in tegenstelling tot wat bij jongens gebeurt). Deze extreme ingrepen gebeuren volgens de meeste medische rapporten op zéér grote schaal, in Somalië bijvoorbeeld bij 80 à 90% van de meisjes.
Dit gaat dikwijls gepaard met levenslange gezondheidscomplicaties.
In 2007 overleed een 12-jarig meisje in Egypte na een besnijdenis op de operatietafel. Hoewel besnijden van meisjes in Egypte sinds de jaren '50 bij wet verboden is, was het tot dit voorval mogelijk om 'in geval van ziekte' een meisje te laten besnijden in het ziekenhuis. Een onderzoek in 2003 wees uit dat in Egypte 97% van alle vrouwen en meisjes besneden zijn.
Medische gevolgen
Een besnijdenis kent vele risico’s. De meisjes lijden vaak aan hevige bloedverlies, pijn en angst. In enkele gevallen raakt het meisje in een blijvende shock of vindt de dood.
Directe gevolgen van besnijdenis kunnen zijn:
Shock, infectie, beschadiging van het urine kanaal of de anus, vorming van littekenweefsel, tetanus, blaasontstekingen, bloedvergiftigingen, HIV en hepatitis B. Aan deze complicaties kun je doodgaan. Ook kun je meteen overlijden door te veel bloedverlies.
Ook op langere termijn komen er steeds terugkerende complicatie kijken als:
Chronische en steeds terugkerende infecties aan de urinewegen en de nieren, dit kan leiden tot onvruchtbaarheid, cysten en abcessen rond de schaamspleet, pijnlijke zenuwgezwellen, steeds moeizamere afscheiding van urine, gestoorde menstruatie door opeenhoping van menstruatie bloed in de onderbuik, of zelfs de dood.
Voor de rest is het absoluut onmogelijk om de besnijdenis en de gevolgen daarvan terug te draaien of ongedaan te maken. Ze kunnen je wel opereren en weer opensnijden. Ook zal seks over het algemeen telkens gepaard gaan met bloedingen en veel pijn.
Wetgeving:
Mogen meisjes in Nederland worden besneden?
In Nederland is vrouwenbesnijdenis verboden en strafbaar, zowel voor degene die de behandeling uitvoert als de ouders, maar er wordt nauwelijks tegen opgetreden. Het is ook niet bekend in hoeverre er in Nederland meisjes worden besneden. Er zijn aanwijzingen dat meisjes tijdens een vakantie in het buitenland (Duitsland, Engeland, Frankrijk of het land van herkomst) onder het mes gaan. Ook schijnt het voor te komen dat een aantal families een traditionele besnijdster uit het land van herkomst over laten komen om in één keer alle meisjes in de goede leeftijdscategorie te besnijden, maar bewijzen hiervoor zijn er niet.
Ook de World Health Organization adviseert om strategieën te ontwikkelen teneinde meisjesbesnijdenis uit te bannen. In het Nederlandse Wetboek van Strafrecht valt meisjesbesnijdenis onder opzettelijke mishandelingdelicten of onder het onbevoegd uitoefenen van de geneeskunst. De straf bedraagt vier jaar gevangenis voor zware mishandeling met voorbedachten rade. Indien de besnijdenis door een ouder zelf wordt uitgevoerd op de eigen dochter, kan de straf met een derde worden verhoogd. Ook in het geval dat de ouders opdracht geven voor een besnijdenis, hiervoor betalen, middelen leveren waarmee de besnijdenis wordt uitgevoerd en/of meehelpen tijdens de besnijdenis, zijn zij strafbaar.
Koran over vrouwenbesnijdenis
Versie 1
In de Koran staat niets over vrouwenbesnijdenis, alleen over mannenbesnijdenis. Mohammed heeft wel ooit gezegd dat het een eer is voor vrouwen om besneden te worden.
Volgens het verhaal heeft Abraham zichzelf besneden.
Hij wilde iedereen oproepen zich te laten besnijden, ook vrouwen. Maar hij zegt ook dat het beperkt moet blijven tot de minimale besnijdenis. Die vergelijkt hij met de besnijdenis van mannen.
Maar het is te onduidelijk om er zeker van te zijn dat hij perse wilde dat vrouwen besneden worden. Daarom is het niet verplicht volgens de Koran.
Na de dood van Mohammed kon iedereen die hem ooit iets had horen zeggen dit melden. Zulke uitspraken staan ook in de Koran. Uit zulke uitspraak zijn de eerste tweede en derde graden besnijdenissen bekent geworden. Daarvoor was er nog niets over bekend of gezegd.
Het is niet zeker of de vrouw en kinderen van Mohammed besneden waren, omdat het niet bekend is. Bij niemand. Als het een Islamitisch ritueel was, had hij er zeker op gestaan dat dit gebeurde en dat mensen die hadden geweten.
Op de zwaarste vorm van besnijdenis staat een straf binnen de islam. Vrouwen die dit is overkomen hebben recht op een schadevergoeding.
Over de minimale besnijdenis (een klein stukje van de voorhuid van de clitoris) zijn de meningen binnen de Islam verdeeld. Vooral vroeger vonden ze het niet meer dan normaal dat de vrouw besneden werd. Tegenwoordig worden er steeds meer moslims van bewust dat het niet meer van deze tijd is. Daarom verbieden en bestraffen steeds meer geleerden en hoogopgeleiden ook de minimale vrouwenbesnijdenis.
Interview met Somalische vrouw over besnijdenis:
Zes februari vindt de tweede Internationale Dag tegen Vrouwenbesnijdenis plaats. Het gaat niet om repressie, maar om voorlichting. Vrouwen moeten weten wat er allemaal niet deugt aan het besnijden. Een moeilijke opdracht, maar voor de Somalische Shamsa Hassan Said een levensmissie.
De Internationale Dag tegen Vrouwenbesnijdenis staat vol van de activiteiten. In 28 landen worden er bijvoorbeeld voetbaltoernooien georganiseerd, maar de dag staat voornamelijk in het teken van voorlichting over vrouwenbesnijdenis.
Hassan Said (45) zal zelf op verschillende bijeenkomsten aanwezig zijn om te vertellen en te discussiëren over de besnijdenis.
Het gehele jaar door is de Somalische bezig met vrouwenbesnijdenis. Ze is werkzaam als juriste bij de World Population Foundation waar ze ook verschillende projecten tegen vrouwenbesnijdenis coördineert. Ook haar werk als vrijwilliger bij de Federatie Somalische Associaties Nederland staat in het teken van de besnijdenis. Bijna ieder weekend praat ze met Nederlanders, politici en besneden vrouwen over de tegenargumenten van de besnijdenis.
Ziekenhuis
Hassan Said is geboren in Mogadishu, de hoofdstad van Somalië. Daar werd ze op haar zesde besneden in een ziekenhuis. In de jaren negentig verhuisde ze naar Brussel om te werken als consultant op de Somalische ambassade. Ze had er nog nooit bij stil gestaan dat vrouwenbesnijdenis niet overal ter wereld voorkomt. Totdat ze in 1988 in Brussel beviel van haar eerste zoon. Ze lag drie dagen in het ziekenhuis en dagelijks kwamen er zo'n drie artsen langs om te kijken naar haar. Deze artsen hadden nog nooit een besneden vrouw gezien.
Vrouwenbesnijdenis en kuisheid
Pas op latere leeftijd besefte ze waarom vrouwen besneden worden..
,,Het viel mij op dat er wel heel veel dokters kwamen kijken naar mij. Zij hadden nog nooit een besneden vrouw gezien.?
Ze ging erover nadenken en werd nieuwsgierig. Op een voorlichtingsavond over vrouwenbesnijdenis kwam de omkeer voor Hassan Said. ,,Door al die informatie kreeg ik een beter beeld en besefte ik dat vrouwenbesnijdenis niet goed is.?
Dit wil ze nu overbrengen naar andere besneden vrouwen. In Nederland is dat al voor een groot deel gelukt, zegt de Somalische. Er zijn geen cijfers van het aantal vrouwen dat tegen of voor vrouwenbesnijdenis is. ,,Maar veel meer vrouwen zijn er opener over en er zijn een heleboel vrouwen die door de voorlichting tegen de besnijdenis zijn gekeerd.?
Identificatiemissie in Somalie
Als dat in Nederland lukt, waarom dan niet in Somalië denkt Hassan Said. Alleen ligt dat nog wel iets gecompliceerder. In Somalië is 98 procent van de vrouwen besneden, de overige twee procent kan geen man vinden en eindigt vaak in de prostitutie. Voorlichting over vrouwenbesnijdenis wordt er niet gegeven. Hassan Said is in 2003 vier weken naar Somalië gegaan voor een identificatiemissie. ,,Ik heb daar met mensen van verschillende organisaties en ziekenhuizen gesproken. Veel doktoren hebben genoeg kennis over vrouwenbesnijdenis en ervaren dat het gruwelijk is. Ze willen iets doen, maar ze kunnen niets omdat de mensen in Somalië er nog te weinig over weten. Ze staan machteloos. Het speelt ook mee dat het besnijden van vrouwen voor veel verpleegkundigen hun bron van inkomsten.?
Hassan Said heeft ook Somalische vrouwen gesproken. In die gesprekken merkte ze dat veel vrouwen vinden dat de besnijdenis bij hun cultuur hoort en dat zo willen houden. ,,Toch staan ze wel open voor tegenargumenten maar die moeten dan erg goed zijn. Door alleen te vertellen dat vrouwenbesnijdenis tegen de mensenrechten indruist en dat het daarom in veel landen verboden is, schiet je niets mee op. Je moet uitleggen wáárom het verboden is.?
Gevolgen voor vrouwen
Vooral de medische redenen zijn erg belangrijk voor de Somalische. Niet bij iedere vrouw wordt de ingreep zoals bij Hassan Said uitgevoerd in het ziekenhuis. ,,Veel vrouwen worden op het platteland besneden door een traditionele voedvrouw. Dat vindt vaak plaats zonder verdoving en de bloedingen kunnen niet zomaar gestopt worden.? Ook na de ingreep zijn er nog mogelijke gevolgen voor vrouwen. Er is kans op menstruatieklachten, urineklachten, onvruchtbaarheid door infecties aan de urinewegen en littekenvorming. ,,Dat kan levensbedreigend zijn voor een vrouw omdat veel vrouwen denken dat de pijn bij het besnijden hoort en dus niet zomaar aan de bel trekken.?
Vrouwenbesnijdenis en de islam
Een ander tegenargument is dat vrouwenbesnijdenis niet bij de islam hoort. Veel vrouwen denken dat ze besneden worden omdat dat zo in de islam omschreven staat, maar tachtig procent van de moslims heeft nog nooit van de besnijdenis gehoord. Nergens in de koran staat ernaar verwezen, wel staat er een tekst met de woorden: raak aan, maar haal niets weg. Niet alleen moslims kennen vrouwenbesnijdenis, ook in sommige joodse gemeenschappen, zoals de Egyptische Joden, wordt de ingreep uitgevoerd. Waar vrouwenbesnijdenis vandaan komt is onduidelijk. Bekend is dat het een pre-christelijk en pre-islamitisch gebruik is. De verspreiding vond waarschijnlijk plaats via handelsroutes vanuit Egypte naar Azië en Afrika.
,,Al zoveel generaties lang denken mensen dat vrouwenbesnijdenis bij de islam hoort. Dat krijg je niet zomaar uit hun hoofd,? zegt Hassan Said. Toch denkt ze dat er wel een weg is. ,,Religieuze leiders zoals imams zouden in die landen voorlichting moeten geven. Zij weten vaak goed dat het niet bij de islam hoort en sommigen laten hun dochters ook niet besnijden. Alleen durven ze dat niet in het openbaar te zeggen. Ze zijn bang om bedreigd te worden.?
Volgens de Somalische zou een grootscheepse voorlichtingscampagne in Somalië zijn vruchten af kunnen werpen. ,,Niet alleen de religieuze leiders zouden voorlichting kunnen geven, maar ook de artsen. In Somalië hebben veel vrouwen erg goed contact met hun arts na de bevalling, artsen hebben een hoog aanzien.?
,,Het is onze cultuur"
Het zal nog wel even duren voordat er zo’n campagne wordt gestart in Somalië. Na de oorlog is er nu nog steeds geen goede functionerende regering, zegt Hassan Said. ,,Dat heb je wel nodig want dan kun je ook bijvoorbeeld de media gebruiken.”
Niet iedereen staat natuurlijk open voor de strijd tegen vrouwenbesnijdenis. De Somalische krijgt vaak opmerkingen van voornamelijk ouderen vrouwen. ,,Ze zeggen dan: ‘waarom praten jullie zo? Het is onze cultuur, onze identiteit.’ Ze voelen zich aangevallen.”
Levensmissie
Maar Hassan Said zal doorgaan met haar strijd tegen vrouwenbesnijdenis. ,,We zullen een lange adem nodig hebben. Pas over een aantal generaties zullen er pas echt effecten te zien zijn. Maar ik denk dat we de afgelopen 12 jaar toch wel hebben aangetoond dat er veel kan veranderen.” Ze ziet haar strijd als een levensmissie. ,,Ik heb mijn dochter beschermd tegen de besnijdenis, nu hoop ik meer dochters te kunnen sparen voor de gruwelijke pijn door hun moeders goed voor te lichten.”
Profiel:
Naam: Shamsa Hassan Said
Geboren: 02.02.1959
Geboren in: Mogadishu, Somalië
Burgerlijke staat: Getrouwd
Kinderen: Dochter van 15, zoon van 16, zoon van 9
Opleiding: Rechten in Somalië
Master rechten Vrije Universiteit Brussel
Werk: 1987-1992 Consultant Somalische Ambassade Brussel
Werkzaam bij verzekeringsmaatschappij
2002-nu Coördinatrice projecten tegen vrouwenbesnijdenis bij World Population Foundation
Secretaris Federatie Somalische Associaties Nederland (vrijwillig)
Gevlucht: 1992 naar Nederland. Kon niet meer terug naar Somalië door de oorlog.
Strijd tegen vrouwenbesnijdenis:
Wereldwijd is vrouwenbesnijdenis erkent als een schending van mensenrechten. De Wereldgezondheidsorganisatie heeft in 1982 een resolutie aangenomen waarin alle regeringen worden aangezet om alle vormen van schadelijke traditionele praktijken, waaronder vrouwenbesnijdenis, te elimineren. In Nederland is vrouwenbesnijdenis verboden bij wet.
WPF is van mening dat het belangrijkste element in de strijd tegen vrouwenbesnijdenis voorlichting is, voorlichting uitgevoerd door lokale organisaties die de strijd tegen vrouwenbesnijdenis voeren. Strafbaarheid en vervolging moeten complementair zijn aan de voorlichtingsactiviteiten.
WPF is actief in diverse netwerken van organisaties die strijden tegen vrouwenbesnijdenis.
Pharos
In Nederland zet onder andere kenniscentrum Pharos zich in tegen vrouwen- en meisjesbesnijdenis, in opdracht van het Ministerie van Volksgezondheid. Pharos maakt onder meer gebruik van een fatwa tegen dit gebruik, uitgevaardigd door de hoogste Egyptische moslimgeestelijke, de grootmufti prof. dr. Ali Gomaa. Ook in Iran is een fatwa uitgevaardigd tegen dit gebruik (dat daar overigens weinig voorkomt). Ook is Pharos een van de organisatoren van de jaarlijkse Zero Tolerance Dag, die tot doel heeft bij te dragen aan de volledige uitbanning van alle vormen van vrouwenbesnijdenis.
Besluit:
Als conclusie kunnen we het volgende stellen:
Er is in de Koran geen enkele vers over vrouwenbesnijdenis. Hiervoor genoemde overleveringen over vrouwenbesnijdenis zijn zwak of verzonnen. Hierdoor kunnen we aan de hand van deze overleveringen vrouwenbesnijdenis niet als een onderdeel van Islam of advies van Profeet Mohammad (vzm) beschouwen.
De vrouwenbesnijdenis die in sommige landen zoals Somalië, Soedan en Egypte voorkomt, komt niet voor in het overgrote deel van de Islamitische wereld die op de een of andere manier de islamitische manier van leven volgen. Dus de meeste moslims besnijden hun dochters en vrouwen niet. (bijv. Saoedi-Arabië, Irak, Syrië, Libië, Marokko, Turkije, etc.). Dit alles laat zien dat vrouwenbesnijdenis geen waardering heeft in Islam.
Als laatste moeten we als moslims die in deze maatschappij leven uitleggen dat vrouwenbesnijdenis niet gebaseerd is op Islam. Speculaties en verkeerde opvattingen over dit onderwerp kunnen we op deze manier wegwerken. Als moslim theologen die in deze maatschappij leven moeten we dit als onze taak beschouwen.
Bibliografie.
Boek:
Waris Dirie & Carolyn Miller: Mijn woestijn
De wereldwijde bestseller Mijn woestijn is Waris Diries opmerkelijke verhaal over haar jeugd, de schoonheid van Somalië, haar vlucht naar het Westen, de glamour van de modellenwereld en haar uiteindelijke missie als woordvoerster van de Verenigde Naties. Als nomadendochter werd zij in de Somalische woestijn op traditionele wijze besneden. Jarenlang zweeg zij hierover, uit schaamte en onmacht, maar tegenwoordig trekt Dirie als speciaal VN-ambassadeur ten strijde tegen de nog altijd wijdverspreide genitale verminking van vrouwen. Waris Dirie werd geboren in Somalië, maar vluchtte op latere leeftijd naar het Westen. Hoewel er al talloze interviews en artikelen over Waris Dirie zijn verschenen, in haar bewogen leven nooit eerder zo openhartig en aangrijpend verwoord als in haar eigen boek.
Definitie:
Vrouwenbesnijdenis is het gedeeltelijk of volledig wegsnijden van de schaamlippen en/of de clitoris.
Deze ingreep heet ook wel vrouwelijke genitale verminking.
De herkomst van vrouwenbesnijdenis is niet duidelijk. Het is een pre-islamitisch en pre-christelijk gebruik, waarvan de verspreiding waarschijnlijk plaatsvond via handelsroutes vanuit Egypte naar Afrika en Azië. Zo kwam besnijdenis in het leven van de islamitische volkeren. In het Oude Testament was besnijdenis een ritueel voor de relatie tussen God en de mens en het gold alleen voor mannen.
Hoewel mannenbesnijdenis dertig malen voorkomt in de bijbel, komt vrouwenbesnijdenis geen enkele keer voor.
Het fenomeen doet zich voor bij gemeenschappen van alle religies, bij animisme en bij niet-gelovigen. Wat moslimlanden betreft, blijkt in Egypte en Soedan vrouwenbesnijdenis overwegend bij moslims voor te komen. In andere moslimlanden zoals de landen van de Perzische Golf, Iran, Noord-Afrika, Turkije, Iran, Pakistan, Syrië, Libanon, enz. worden moslimvrouwen gewoonlijk niet besneden.
Ook in onze streken kwam vrouwenbesnijdenis tot vrij recent voor. Tot in de jaren 1950 en soms nog later werd clitoridectomie (verwijderen van de clitoris) in West-Europa en de VS toegepast voor het behandelen van wat men toen beschouwde als 'vrouwenkwalen', zoals epilepsie, masturbatie, homoseksualiteit enz. In 1977 diende een vrouw in de VS klacht in tegen een arts die haar besneden had om haar te genezen van 'seksuele ongevoeligheid'. De reacties van de medische wereld waren verdeeld. Sommige medici zagen geen reden waarom die operatie uitgevoerd werd, anderen vonden het noodzakelijk
Vrouwenbesnijdenis is dus een zaak van alle tijden, en komt vandaag de dag nog steeds voor in verschillende delen van de wereld, om uiteenlopende redenen en ongeacht (of ondanks) het geloof dat men aanhangt.
Religieuze verplichting
In de Koran kunnen we niets vinden over vrouwenbesnijdenis.
De Hadith (=uitspraken van de profeet Mohammed) daarentegen zijn deze die worden gezien als onbetrouwbaar of onduidelijk.
Betreffende de twee andere argumenten:
• De praktijk was er al voor Mohammed
Het feit dat hij niets over die praktijk heeft gezegd, laat staan heeft verboden, lijkt me bijgevolg dat hij het "stilzwijgend heeft toegelaten".
• Het probleem met verminking is dat we dit in een Islamitische context moeten zien. Als men vrouwenbesnijdenis in de Islam niet als een verminking beschouwt, maar als een middel "tegen ziektes", dan geldt dit argument dus niet.
Psychootseksuele redenen:
Men zegt dat men op die manier de maagdelijkheid van de vrouw voor het huwelijk wil verzekeren, en dat men haar vruchtbaarheid en het mannelijk seksueel genot na het huwelijk wil verhogen.
Socio-culturele redenen:
Vrouwenbesnijdenis wordt vaak gezien als onderdeel van een soort ritueel van een meisje dat vrouw wordt.
Hygiënische en esthetische redenen:
In sommige culturen worden uitwendige vrouwelijke genitaliën als lelijk en vies beschouwd. Het Verwijderen ervan wordt gezien als bevorderend voor hygiënische aantrekkelijkheid.
Socio-economische redenen:
in tal van gemeenschappen waarin vrouwen afhankelijk zijn van mannen voor hun levensonderhoud, is vrouwenbesnijdenis een voorwaarde voor een huwelijk.
Religieuze redenen:
Vrouwenbesnijdenis wordt doorheen diverse religies toegepast, en komt dus voor bij sommige moslims, christenen, joden, Afrikaanse religies enz. Vaak wordt verwezen naar religieuze redenen voor vrouwenbesnijdenis.
Hier kan aan toegevoegd worden dat sommigen van vrouwenbesnijdenis hun beroep gemaakt hebben. Omdat dit gebruik hen brood op de plank brengt, zetten zij extra druk op hun gemeenschap om meisjes te laten besnijden.
Het gebeurt op jonge leeftijd, variërend van vlak na de geboorte tot vóór de puberteit.
Nu ga ik eerst iets vertellen over de verschillende soorten van vrouwenbesnijdenis, want er zijn er vier.
De eerste twee, en minst erge, zijn de Sunna, wat zuivering betekent.
De officiële Sunna is het wegsnijden van het clitorale voorhuidje, de moderne variant daarvan is het prikken of snijden erin. Nu klinkt dat laatste redelijk onschuldig, maar de bedoeling is wel dat er veel bloed bij vloeit, anders is het meisje niet genoeg gezuiverd. Sowieso is prikken of snijden in geslachtsdelen niet het fijnste gevoel wat je kunt bedenken.
Naast de Sunna heb je er nog twee.
De oorspronkelijke Sunna (het voorhuidje) overlapt een beetje met de zogeheten excisie. Hierbij wordt meestal zowel de clitoris als de binnenste schaamlippen weggesneden, maar soms ook alleen de clitoris.
De ergste vorm van vrouwenbesnijdenis is infibulatie. Hierbij wordt alles weggesneden en daarna het resterende van de buitenste schaamlippen aan elkaar genaaid. Vaak worden de benen van het meisje aan elkaar gebonden, zodat het allemaal goed aan elkaar kan groeien.
De praktijk van de genitale mutilatie, zoals de vrouwenbesnijdenis ook wordt genoemd is niet beperkt tot bepaalde ontwikkelingslanden.
In Frankrijk zijn er al mededaders zwaar veroordeeld (wegens verminking). Deze praktijk lijkt moeilijk uitroeibaar.
Het gebruik van de term 'besnijdenis' is verwarrend omwille van de radicaal verschillende aard van de ingreep in de bedoelde landen (die niet uitsluitend islamitisch zijn). Voor jongens is het een oppervlakkige insnijding. Voor meisjes varieert het echter van een gehele tot gedeeltelijke verwijdering van volledige organen al dan niet gepaard met dichtnaaien. Al deze vormen komen neer op een ingreep en beperking van de lichaamsfuncties (in tegenstelling tot wat bij jongens gebeurt). Deze extreme ingrepen gebeuren volgens de meeste medische rapporten op zéér grote schaal, in Somalië bijvoorbeeld bij 80 à 90% van de meisjes.
In 2007 overleed een 12-jarig meisje in Egypte na een besnijdenis op de operatietafel. Hoewel besnijden van meisjes in Egypte sinds de jaren '50 bij wet verboden is, was het tot dit voorval mogelijk om 'in geval van ziekte' een meisje te laten besnijden in het ziekenhuis. Een onderzoek in 2003 wees uit dat in Egypte 97% van alle vrouwen en meisjes besneden zijn.
Medische gevolgen
Een besnijdenis kent vele risico’s. De meisjes lijden vaak aan hevige bloedverlies, pijn en angst. In enkele gevallen raakt het meisje in een blijvende shock of vindt de dood.
Directe gevolgen van besnijdenis kunnen zijn:
Shock, infectie, beschadiging van het urine kanaal of de anus, vorming van littekenweefsel, tetanus, blaasontstekingen, bloedvergiftigingen, HIV en hepatitis B. Aan deze complicaties kun je doodgaan. Ook kun je meteen overlijden door te veel bloedverlies.
Ook op langere termijn komen er steeds terugkerende complicatie kijken als:
Chronische en steeds terugkerende infecties aan de urinewegen en de nieren, dit kan leiden tot onvruchtbaarheid, cysten en abcessen rond de schaamspleet, pijnlijke zenuwgezwellen, steeds moeizamere afscheiding van urine, gestoorde menstruatie door opeenhoping van menstruatie bloed in de onderbuik, of zelfs de dood.
Voor de rest is het absoluut onmogelijk om de besnijdenis en de gevolgen daarvan terug te draaien of ongedaan te maken. Ze kunnen je wel opereren en weer opensnijden. Ook zal seks over het algemeen telkens gepaard gaan met bloedingen en veel pijn.
Wetgeving:
Mogen meisjes in Nederland worden besneden?
Ook de World Health Organization adviseert om strategieën te ontwikkelen teneinde meisjesbesnijdenis uit te bannen. In het Nederlandse Wetboek van Strafrecht valt meisjesbesnijdenis onder opzettelijke mishandelingdelicten of onder het onbevoegd uitoefenen van de geneeskunst. De straf bedraagt vier jaar gevangenis voor zware mishandeling met voorbedachten rade. Indien de besnijdenis door een ouder zelf wordt uitgevoerd op de eigen dochter, kan de straf met een derde worden verhoogd. Ook in het geval dat de ouders opdracht geven voor een besnijdenis, hiervoor betalen, middelen leveren waarmee de besnijdenis wordt uitgevoerd en/of meehelpen tijdens de besnijdenis, zijn zij strafbaar.
Koran over vrouwenbesnijdenis
Versie 1
In de Koran staat niets over vrouwenbesnijdenis, alleen over mannenbesnijdenis. Mohammed heeft wel ooit gezegd dat het een eer is voor vrouwen om besneden te worden.
Volgens het verhaal heeft Abraham zichzelf besneden.
Hij wilde iedereen oproepen zich te laten besnijden, ook vrouwen. Maar hij zegt ook dat het beperkt moet blijven tot de minimale besnijdenis. Die vergelijkt hij met de besnijdenis van mannen.
Maar het is te onduidelijk om er zeker van te zijn dat hij perse wilde dat vrouwen besneden worden. Daarom is het niet verplicht volgens de Koran.
Na de dood van Mohammed kon iedereen die hem ooit iets had horen zeggen dit melden. Zulke uitspraken staan ook in de Koran. Uit zulke uitspraak zijn de eerste tweede en derde graden besnijdenissen bekent geworden. Daarvoor was er nog niets over bekend of gezegd.
Het is niet zeker of de vrouw en kinderen van Mohammed besneden waren, omdat het niet bekend is. Bij niemand. Als het een Islamitisch ritueel was, had hij er zeker op gestaan dat dit gebeurde en dat mensen die hadden geweten.
Over de minimale besnijdenis (een klein stukje van de voorhuid van de clitoris) zijn de meningen binnen de Islam verdeeld. Vooral vroeger vonden ze het niet meer dan normaal dat de vrouw besneden werd. Tegenwoordig worden er steeds meer moslims van bewust dat het niet meer van deze tijd is. Daarom verbieden en bestraffen steeds meer geleerden en hoogopgeleiden ook de minimale vrouwenbesnijdenis.
Interview met Somalische vrouw over besnijdenis:
Zes februari vindt de tweede Internationale Dag tegen Vrouwenbesnijdenis plaats. Het gaat niet om repressie, maar om voorlichting. Vrouwen moeten weten wat er allemaal niet deugt aan het besnijden. Een moeilijke opdracht, maar voor de Somalische Shamsa Hassan Said een levensmissie.
De Internationale Dag tegen Vrouwenbesnijdenis staat vol van de activiteiten. In 28 landen worden er bijvoorbeeld voetbaltoernooien georganiseerd, maar de dag staat voornamelijk in het teken van voorlichting over vrouwenbesnijdenis.
Hassan Said (45) zal zelf op verschillende bijeenkomsten aanwezig zijn om te vertellen en te discussiëren over de besnijdenis.
Het gehele jaar door is de Somalische bezig met vrouwenbesnijdenis. Ze is werkzaam als juriste bij de World Population Foundation waar ze ook verschillende projecten tegen vrouwenbesnijdenis coördineert. Ook haar werk als vrijwilliger bij de Federatie Somalische Associaties Nederland staat in het teken van de besnijdenis. Bijna ieder weekend praat ze met Nederlanders, politici en besneden vrouwen over de tegenargumenten van de besnijdenis.
Ziekenhuis
Hassan Said is geboren in Mogadishu, de hoofdstad van Somalië. Daar werd ze op haar zesde besneden in een ziekenhuis. In de jaren negentig verhuisde ze naar Brussel om te werken als consultant op de Somalische ambassade. Ze had er nog nooit bij stil gestaan dat vrouwenbesnijdenis niet overal ter wereld voorkomt. Totdat ze in 1988 in Brussel beviel van haar eerste zoon. Ze lag drie dagen in het ziekenhuis en dagelijks kwamen er zo'n drie artsen langs om te kijken naar haar. Deze artsen hadden nog nooit een besneden vrouw gezien.
Vrouwenbesnijdenis en kuisheid
Pas op latere leeftijd besefte ze waarom vrouwen besneden worden..
Ze ging erover nadenken en werd nieuwsgierig. Op een voorlichtingsavond over vrouwenbesnijdenis kwam de omkeer voor Hassan Said. ,,Door al die informatie kreeg ik een beter beeld en besefte ik dat vrouwenbesnijdenis niet goed is.?
Dit wil ze nu overbrengen naar andere besneden vrouwen. In Nederland is dat al voor een groot deel gelukt, zegt de Somalische. Er zijn geen cijfers van het aantal vrouwen dat tegen of voor vrouwenbesnijdenis is. ,,Maar veel meer vrouwen zijn er opener over en er zijn een heleboel vrouwen die door de voorlichting tegen de besnijdenis zijn gekeerd.?
Identificatiemissie in Somalie
Als dat in Nederland lukt, waarom dan niet in Somalië denkt Hassan Said. Alleen ligt dat nog wel iets gecompliceerder. In Somalië is 98 procent van de vrouwen besneden, de overige twee procent kan geen man vinden en eindigt vaak in de prostitutie. Voorlichting over vrouwenbesnijdenis wordt er niet gegeven. Hassan Said is in 2003 vier weken naar Somalië gegaan voor een identificatiemissie. ,,Ik heb daar met mensen van verschillende organisaties en ziekenhuizen gesproken. Veel doktoren hebben genoeg kennis over vrouwenbesnijdenis en ervaren dat het gruwelijk is. Ze willen iets doen, maar ze kunnen niets omdat de mensen in Somalië er nog te weinig over weten. Ze staan machteloos. Het speelt ook mee dat het besnijden van vrouwen voor veel verpleegkundigen hun bron van inkomsten.?
Hassan Said heeft ook Somalische vrouwen gesproken. In die gesprekken merkte ze dat veel vrouwen vinden dat de besnijdenis bij hun cultuur hoort en dat zo willen houden. ,,Toch staan ze wel open voor tegenargumenten maar die moeten dan erg goed zijn. Door alleen te vertellen dat vrouwenbesnijdenis tegen de mensenrechten indruist en dat het daarom in veel landen verboden is, schiet je niets mee op. Je moet uitleggen wáárom het verboden is.?
Gevolgen voor vrouwen
Vooral de medische redenen zijn erg belangrijk voor de Somalische. Niet bij iedere vrouw wordt de ingreep zoals bij Hassan Said uitgevoerd in het ziekenhuis. ,,Veel vrouwen worden op het platteland besneden door een traditionele voedvrouw. Dat vindt vaak plaats zonder verdoving en de bloedingen kunnen niet zomaar gestopt worden.? Ook na de ingreep zijn er nog mogelijke gevolgen voor vrouwen. Er is kans op menstruatieklachten, urineklachten, onvruchtbaarheid door infecties aan de urinewegen en littekenvorming. ,,Dat kan levensbedreigend zijn voor een vrouw omdat veel vrouwen denken dat de pijn bij het besnijden hoort en dus niet zomaar aan de bel trekken.?
Vrouwenbesnijdenis en de islam
,,Al zoveel generaties lang denken mensen dat vrouwenbesnijdenis bij de islam hoort. Dat krijg je niet zomaar uit hun hoofd,? zegt Hassan Said. Toch denkt ze dat er wel een weg is. ,,Religieuze leiders zoals imams zouden in die landen voorlichting moeten geven. Zij weten vaak goed dat het niet bij de islam hoort en sommigen laten hun dochters ook niet besnijden. Alleen durven ze dat niet in het openbaar te zeggen. Ze zijn bang om bedreigd te worden.?
Volgens de Somalische zou een grootscheepse voorlichtingscampagne in Somalië zijn vruchten af kunnen werpen. ,,Niet alleen de religieuze leiders zouden voorlichting kunnen geven, maar ook de artsen. In Somalië hebben veel vrouwen erg goed contact met hun arts na de bevalling, artsen hebben een hoog aanzien.?
,,Het is onze cultuur"
Het zal nog wel even duren voordat er zo’n campagne wordt gestart in Somalië. Na de oorlog is er nu nog steeds geen goede functionerende regering, zegt Hassan Said. ,,Dat heb je wel nodig want dan kun je ook bijvoorbeeld de media gebruiken.”
Niet iedereen staat natuurlijk open voor de strijd tegen vrouwenbesnijdenis. De Somalische krijgt vaak opmerkingen van voornamelijk ouderen vrouwen. ,,Ze zeggen dan: ‘waarom praten jullie zo? Het is onze cultuur, onze identiteit.’ Ze voelen zich aangevallen.”
Levensmissie
Maar Hassan Said zal doorgaan met haar strijd tegen vrouwenbesnijdenis. ,,We zullen een lange adem nodig hebben. Pas over een aantal generaties zullen er pas echt effecten te zien zijn. Maar ik denk dat we de afgelopen 12 jaar toch wel hebben aangetoond dat er veel kan veranderen.” Ze ziet haar strijd als een levensmissie. ,,Ik heb mijn dochter beschermd tegen de besnijdenis, nu hoop ik meer dochters te kunnen sparen voor de gruwelijke pijn door hun moeders goed voor te lichten.”
Profiel:
Naam: Shamsa Hassan Said
Geboren in: Mogadishu, Somalië
Burgerlijke staat: Getrouwd
Kinderen: Dochter van 15, zoon van 16, zoon van 9
Opleiding: Rechten in Somalië
Master rechten Vrije Universiteit Brussel
Werk: 1987-1992 Consultant Somalische Ambassade Brussel
Werkzaam bij verzekeringsmaatschappij
2002-nu Coördinatrice projecten tegen vrouwenbesnijdenis bij World Population Foundation
Secretaris Federatie Somalische Associaties Nederland (vrijwillig)
Gevlucht: 1992 naar Nederland. Kon niet meer terug naar Somalië door de oorlog.
Strijd tegen vrouwenbesnijdenis:
Wereldwijd is vrouwenbesnijdenis erkent als een schending van mensenrechten. De Wereldgezondheidsorganisatie heeft in 1982 een resolutie aangenomen waarin alle regeringen worden aangezet om alle vormen van schadelijke traditionele praktijken, waaronder vrouwenbesnijdenis, te elimineren. In Nederland is vrouwenbesnijdenis verboden bij wet.
WPF is van mening dat het belangrijkste element in de strijd tegen vrouwenbesnijdenis voorlichting is, voorlichting uitgevoerd door lokale organisaties die de strijd tegen vrouwenbesnijdenis voeren. Strafbaarheid en vervolging moeten complementair zijn aan de voorlichtingsactiviteiten.
Pharos
In Nederland zet onder andere kenniscentrum Pharos zich in tegen vrouwen- en meisjesbesnijdenis, in opdracht van het Ministerie van Volksgezondheid. Pharos maakt onder meer gebruik van een fatwa tegen dit gebruik, uitgevaardigd door de hoogste Egyptische moslimgeestelijke, de grootmufti prof. dr. Ali Gomaa. Ook in Iran is een fatwa uitgevaardigd tegen dit gebruik (dat daar overigens weinig voorkomt). Ook is Pharos een van de organisatoren van de jaarlijkse Zero Tolerance Dag, die tot doel heeft bij te dragen aan de volledige uitbanning van alle vormen van vrouwenbesnijdenis.
Besluit:
Als conclusie kunnen we het volgende stellen:
Er is in de Koran geen enkele vers over vrouwenbesnijdenis. Hiervoor genoemde overleveringen over vrouwenbesnijdenis zijn zwak of verzonnen. Hierdoor kunnen we aan de hand van deze overleveringen vrouwenbesnijdenis niet als een onderdeel van Islam of advies van Profeet Mohammad (vzm) beschouwen.
De vrouwenbesnijdenis die in sommige landen zoals Somalië, Soedan en Egypte voorkomt, komt niet voor in het overgrote deel van de Islamitische wereld die op de een of andere manier de islamitische manier van leven volgen. Dus de meeste moslims besnijden hun dochters en vrouwen niet. (bijv. Saoedi-Arabië, Irak, Syrië, Libië, Marokko, Turkije, etc.). Dit alles laat zien dat vrouwenbesnijdenis geen waardering heeft in Islam.
Als laatste moeten we als moslims die in deze maatschappij leven uitleggen dat vrouwenbesnijdenis niet gebaseerd is op Islam. Speculaties en verkeerde opvattingen over dit onderwerp kunnen we op deze manier wegwerken. Als moslim theologen die in deze maatschappij leven moeten we dit als onze taak beschouwen.
Bibliografie.
Boek:
Waris Dirie & Carolyn Miller: Mijn woestijn
De wereldwijde bestseller Mijn woestijn is Waris Diries opmerkelijke verhaal over haar jeugd, de schoonheid van Somalië, haar vlucht naar het Westen, de glamour van de modellenwereld en haar uiteindelijke missie als woordvoerster van de Verenigde Naties. Als nomadendochter werd zij in de Somalische woestijn op traditionele wijze besneden. Jarenlang zweeg zij hierover, uit schaamte en onmacht, maar tegenwoordig trekt Dirie als speciaal VN-ambassadeur ten strijde tegen de nog altijd wijdverspreide genitale verminking van vrouwen. Waris Dirie werd geboren in Somalië, maar vluchtte op latere leeftijd naar het Westen. Hoewel er al talloze interviews en artikelen over Waris Dirie zijn verschenen, in haar bewogen leven nooit eerder zo openhartig en aangrijpend verwoord als in haar eigen boek.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden