Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2017
• 236 pagina's
• Uitgeverij: Nieuw Amsterdam

Flaptekst

Eerste zin

"Zal ik hem voor je zoeken?" "Wie?" "Erik." Ze kijkt op met grote schrikogen. "Wil je dat laten, alsjeblieft."

Samenvatting

Meindert  Krammers (44)  is bij zijn dementerende moeder Nora op bezoek. Ze noemt de naam Erik. Meindert vraagt of hij op zoek moet gaan naar deze halfbroer. Moeder Nora wil dat niet.
Dan vertelt Nora in een soort terugblik over de seks die ze tijdens haar huwelijk had met een Noord-Afrikaan. Toen ze zwanger werd, verliet hij haar zonder adres achter te laten. Maar dat doet daarna ook haar echtgenoot Aalt Arends. Met hem had ze vrijwel nauwelijks seks en dat had haar in de armen van de buitenlander gedreven. Hij neemt alleen zijn zoontje Erik mee naar Harderwijk  en dat vindt Nora toch wel heel erg.

Meindert was bij haar gebleven. Toen hij zeven jaar was, had hij gehoord over zijn halfbroer. Meindert is werkelijk met heel weinig tevreden. Hij woont op een volkstuincomplex in een huisje dat hij voor vrijwel niets huurt. Hij doet heel zuinig aan. Op het volkstuincomplex heeft hij ook een vriendin Mireille, die universitair docent is en met een saaie wetenschappelijke man getrouwd is. Ze ontmoeten elkaar vrij vaak en hoe aantrekkelijk ze ook is, ze hebben geen seks, want Mireille wil dat niet. Daar heeft Meindert een ander vrouwtje voor (Sasja).

We maken als lezer intussen ook kennis met de halfbroer die zich Harry Arends (46) noemt en een zeer luxueus leven leidt. Hij verdient bakken met geld in de financiële sector, geeft het ook ruim uit en bewoont sinds kort een luxe dubbel-appartement in Amsterdam. Zijn vader is met een stiefmoeder (Viola) getrouwd met wie hij redelijk goed kan opschieten, hoewel ze heel simpel is. Hij schrijft  over de dood van zijn vader, die bij zijn leven een heel zuinige man was.

Meindert is klusser, helpt daar o.a. Mireille mee. Hij heeft ook een vaste maat met wie hij klussen aanpakt, bijvoorbeeld het inbouwen van keukens. Meindert doet een klusje om een nieuwe Quookerkraan  te installeren bij een rijk persoon. Die Harry woont in een luxe appartement. De lezer vermoedt dan al dat dit zijn halfbroer is. Bij toeval ontmoeten Mireille, Meindert  en Harry elkaar: het is de laatste dag van IJsheiligen.

Harry wil dat de "kluskabouter" Meindert met zijn maatje een dakterras op zijn appartement gaan aanleggen. Hij gaat ook eens kijken bij het volkstuincomplex om te zien hoe zijn halfbroer daar leeft. Hij vindt Mireille zeer aantrekkelijk en hoopt dat ze hem later zal helpen met de tuinaanleg op het dakterras. 

In het verleden heeft Nora een bezoek gebracht aan Harderwijk om contact te zoeken met Erik, maar mag dat niet van Aalt. Omgekeerd heeft een veertienjarige Erik een bezoek gebracht aan  Alphen aan de Rijn om te zien dat zijn moeder onder armoedige omstandigheden leefde.  Ze smeert zich in om te zonnen, met haar tieten bloot en hij ziet dat een buurman zich aftrekt als hij naar haar kijkt. Hij schaamt zich voor zijn moeder en zoekt geen contact.

Later krijgt Harry/Erik een burn-out en hij krijgt het advies een hobby te zoeken.  Hij zoekt die in het tangodansen. Dat vindt hij een leuke hobby.

Meindert is een beetje boos dat Mireille op het verzoek van Erik/Harry is ingegaan om hem te helpen met het uitkiezen van tuinplanten. Als een soort wraak gaat hij met zijn andere vriendin Sasja naar de Veluwe en hij heeft daar seks met haar. Op zijn telefoon ziet hij echter dat zijn moeder Nora gevallen is en in het ziekenhuis ligt om een nieuwe heup te krijgen. Hij gaat haar bezoeken.

Nora vertelt in een terugblik op het verleden dat ze later pas begrepen heeft dat ze met een postnatale depressie te maken had. Daardoor kon ze niet volledig genieten van zoontje Erik.

Harry heeft beet bij Mireille en hij neemt haar mee naar een workshop tangodansen. Ze vindt het heerlijk en komt helemaal los. Niet zo gek bij zo'n saaie man als ze zelf heeft. Aan het einde van de klus onthult Meindert aan zijn broer Erik/Harry dat  hij de halfbroer van Harry is. Die wordt woedend op hem.

Harry gaat op bezoek bij zijn moeder in het ziekenhuis. Ze doet heel normaal tegen hem. Daarna bezoekt hij Meindert en praat over de erfenis die na hun moeders dood op hen wacht. Meindert zou die goed kunnen gebruiken,(Corsica)  maar de rijke Erik wil toch gewoon zijn deel van de erfenis hebben. Meindert wordt daarover boos en slaat zijn halfbroer op zijn gezicht. Nora sterft daarna. Meindert regelt een simpele uitvaart. Later wil hij een wilde roos op het graf van zijn moeder planten, waarbij hij zich verwondt. Nu Mireille meer met Harry omgaat, voelt hij zich eenzaam.

Harry wil voor de buren een housewarmingparty organiseren. Hij heeft immers geld zat. Mireille komt ook. Tussentijds neemt Harry steeds een snuif coke, wat hem steeds begeriger naar Mireille maakt. Aan het eind maakt hij ruzie met zijn buren en hij blijft alleen achter met Mireille. Die is dronken en dat leidt tot een wilde sekspartij waarbij Mireille meteen zegt dat dit maar eenmalig is geweest. Ze vertrekt snel. Harry wordt boos en smijt zijn hele huisraad van het dakterras  beneden op straat. Dan gaat hij liggen op bed en wacht de komst van de politie af. 

Personages

Meindert

Meindert is het buitenechtelijk kind. Hij weet alleen dat zijn vader een Noord-Afrikaan was. De man met wie zijn moeder was getrouwd, verlaat Nora en die voedt Meindert alleen op. Ze wordt gesteund met een uitkering, maar ze hebben het natuurlijk niet breed. Als hij zeven jaar oud is, hoort Meindert over zijn halfbroer, maar hij heeft hem nooit gezien. Hij is een man die alles eenvoudig wil. Hij woont op een volkstuincomplex in een huisje waarvoor hij nauwelijks huur betaalt. Hij is wel erg handig en hij werkt als klusjesman. Soms doet hij karweitjes voor niets: bij Mireille of bij Sasja, al betaalt de laatste vaak in nature. Het is de enige vrouw met wie hij seks heeft, omdat zijn volkstuinvriendin Mireille dat niet wil. Zij is getrouwd en wil alleen maar een vriendin zijn. Meinderts moeder begint te dementeren en hij vraagt haar of ze zijn halfbroer wil ontmoeten. Dat wil ze niet, maar Meindert gaat toch op zoek. Hij komt erachter dat deze broer Erik Arends heet en via een flyer waarin ze werk zoeken, komt hij in contact met Erik=Harry. Hij krijgt een omvangrijke opdracht om een dakterras aan te leggen. Dat doet hij met een klusmaatje. Zo langzamerhand wordt het hem duidelijk dat Erik zijn halfbroer is. Maar hij zegt in het begin niets. Pas bij de afrekening maakt hij zich bekend. Zijn broer is boos. Maar hij gaat wel meteen in de omgeving van Meindert wroeten. Zo ontmoet hij ook de zeer aantrekkelijke Mireille met wie hij o.a. gaat dansen. ze verzorgt ook zijn dakterras. Meindert is wel jaloers. Hij wordt daarnaast boos als zijn rijke halfbroer in het huis van zijn moeder komt. Ook over de erfenis krijgen ze ruzie, want de rijke broer wil wel degelijk zijn deel. Dat zet een streep door de rekening van Meindert die ene grote toekomstdroom heeft: een huisje bouwen op Corsica. Het komt zelfs tot een handgemeen. In de laatste twee hoofdstukken is Meindert niet meer aanwezig. Net als zijn broer heeft Meindert een vorm van bindingsangst. Hij denkt er niet over om met Sasja te trouwen, met Mireille zou hij wel willen, maar die is onbereikbaar. Zijn verlangen naar vrijheid: een droomhuisje op Corsica is misschien ook inderdaad maar een droom.

Erik-Harry

Erik wordt op zijn derde jaar meegenomen door zijn vader en hij groeit op in Harderwijk.Zijn vader blijft een eenvoudige en saaie man. Hij trouwt wel voor een tweede keer en die vrouw Viola is in de ogen van Erik wel simpel. Ze voedt hem wel goed op. Erik gaat het later maken in de financiële wereld en hij is financieel onafhankelijk. Hij kan zich de aanschaf van een duur duo-appartement veroorloven en hij gaat daar prat op, evenals op een dure auto. Toch heeft hij een burnout gekregen en de behandelend geneesheer heeft hem geadviseerd een hobby te zoeken. Die heeft hij gevonden in het tangodansen. Wanneer hij uiteindelijk Meindert en Mireille ontmoet, raakt hij gecharmeerd van de laatste. Met haar zou hij wel wat willen bereiken. Maar ze is getrouwd en ze houdt hem voorlopig toch af. Wel gaat ze met hem dansen en ze geeft ook adviezen voor de aanleg van de tuin. Dat maakt Meindert wel jaloers. Een gek trekje van Erik is dat hij recht op een deel van de erfenis wil, terwijl hij geld genoeg heeft. Dat illustreert hij aan het einde wanneer hij een housewarmingparty voor de buurt organiseert. Ook in de dure buurt hoort hij eigenlijk niet thuis. Wanneer hij coke heeft gesnoven en de buurt aardig dronken begint te worden, zet hij zijn huis uit. Hij heeft seks met Mireille, niet geheel uit vrije wil. Ze zegt ook meteen dat hij zich niets in zijn hoofd moet halen en dat kan Erik maar moeilijk verwerken. Als ze vertrekt, gooit hij veel spullen naar beneden. Hij gaat op zijn bed liggen (als een kleine jongen die zijn zin niet kan krijgen) en wacht de komst van de politie af. Geld maakt blijkbaar toch ook niet gelukkig.

Quotes

"Terwijl hij de ene na de andere auto passeert, merkt hij dat hij glimlacht, zijn schouders zijn weer gezakt. ‘Lunático’ van Gotan Project klinkt uit zijn stereo. De stuwende neotangomuziek laat zijn gedachten vloeien en zijn voet op het gaspedaal strekken. De enigen voor wie een overname vaak even slikken is, zijn de lui op de werkvloer. Maar goed, in alle bedrijven waar Harry overnames begeleidt, loopt overtollig personeel rond, en na vrijwel iedere overname vliegt standaard een kwart van de mensen eruit. Dat hoort erbij, het kan nu eenmaal strakker en beter, de deals die hij begeleidt zijn een efficiëntieslag, een grote schoonmaak. Bedrijven die willen overleven moeten bij hun corebusiness blijven en alle overige activiteiten en wormvormige aanhangsels wegsnijden en outsourcen. Weg vaste schoonmakers, weg eigen onderhoud, weg eigen beveiliging en catering. Weg met alle baantjes van de wieg tot het graf, waarin voor ieder imbeciel neefje een levenslang contract valt te versieren. Die tijden zijn voorbij." Bladzijde 40

"Ze drinken in bed. Mireille zit rechtop in de kussens met het laken over haar borsten. : het was stom om dit te doen. En ik ga niet weg bij Freek." "Prima." Ze staat op. "Het is denk ik beter dat ik nu naar huis ga." Hij blijft verstard in de kussens liggen tot hij beneden de deur dicht hoort vallen." Bladzijde 233

"Plotseling schreeuwt hij : "Eruit!"Hij gaat tegenover zijn broer staan: "Eruit, klootzak." Ineens flitst Harry's vuist door de lucht. Hij lijkt op een soort steen te stoten: Meinderts kaak. Meindert veegt met zijn hand langs zijn wang alsof een mug hem stak, meer niet, en haalt in een reflex ook uit , schuin naar boven. Zijn brede vuist raakt Harry's jukbeen." Bladzijde 189

"Weet hij veel van bezoekuren, zijn vader stierf in zijn tuin. Harry komt nooit in een ziekenhuis. "Ik kom voor mevrouw Krammers, ik....", hij twijfelt even, "ik ben haar oudste zoon." "O", zegt de jonge vrouw. "O", zegt ze nog eens, "nou ga dan maar. Ze zal wel blij zien u te zien."" Bladzijde 173

"Ze had tot de ijsheiligen gewacht om naar Harderwijk af te reizen. Het weer moest goed zijn, dan zouden de kinderen zeker buiten spelen. Ze reisde met de trein en ze hoefde niet op tijd thuis te zijn, want Meindert ging naar de peuterspeelzaal en werd daar opgehaald door een vriendin." Bladzijde 104

"Even later rijden ze langs een plukje bos. Aan de rand ligt een dikke berm vol bloeiende braamstruiken en jonge brandnetels. "Weet je nog, mam?" "Wat zeg je, jongen?" "Brandnetelstamppot". Hij wijst opzij. "Heerlijk, ja."" Bladzijde 85

Thematiek

Zin van het bestaan / zin van het leven

Het thema kan ook met andere termen onder woorden gebracht worden, maar het gaat bij beide broers erom hoe ze tegen de wereld aankijken. Meindert is met weinig tevreden, leeft sober en goedkoop. Hij heeft wel een toekomstdroom: een huisje op Corsica. Zou wel wat met zijn getrouwde vriendin willen beginnen, maar die houdt lichamelijk contact af. Dan stelt hij zich tevreden met de diensten van Sasja.Hij heeft een moeilijke (lees armoedige) jeugd gehad en worstelt daar eigenlijk nog mee. Als hij beseft dat ook zijn rijke broer op Mireille geilt, voelt hij zich eenzaam. Harry heeft zich aan het boerenmilieu onttrokken en gestudeerd. Hij is bekwaam in de financiële sector bijv. bij de reorganisaties van bedrijven. Hij is luxe gewend, maar kreeg desalniettemin een burnout. Het tangodansen haalt hem uit zijn isolement. Hij kijkt ook uit naar en vrouw bijvoorbeeld naar de zeer aantrekkelijke Mireille die dicht in zijn buurt komt en een saaie man heeft. Maar als hij haar onder invloed van coke te pakken neemt, is hij ene grens te ver gegaan. Hij beseft dat hij haar toch niet zal kunnen krijgen. Met geld is niet alles te koop. Uit onvermogen verwoest hij het interieur van zijn appartement. Hij gaat daarna op zijn bed liggen om de komst van de politie af te wachten. Ondanks al zijn held is hij ook eenzaam.

Motieven

Drugs

Erik/Harry gebruikt drugs. Dat doet hij o.a. op zijn housewarmingparty waarop hij regelmatig snuift. Hij heeft daarna seks met Mireille

Queestemotief

Meindert gaat op zoek naar zijn halfbroer Erik, als zijn moeder die dementerende is niet zo lang meer te leven heeft. Uiteindelijk weet hij hem op een vrij toevallige manier te ontmoeten. Toch houdt hij nog lang verborgen dat hij zijn halfbroer is. dat wekt uiteindelijk ook weer de woede van Erik op.

Seksualiteit

Het verlangen naar seks met een ander komt enkele keren voor. Nora heeft verlangen naar seks met een buitenlander als haar man niet zo actief in bed meer is. Meindert begeert de aantrekkelijke Mireille, maar het komt niet tot seks omdat dat hun gewone vreindenrelatie zou bederven. Erik verlangt ook naar seks met Mireille en onder invloed van drugs en alcohol komt het tot een gewelddadige vorm van seks.

Jaloezie

De broers zijn in zekere zin jaloers op elkaar. Daarbij komt tussen hen in ook de aantrekkelijke volkstuinvriendin van Meindert komt te staan. Meindert wil graag seks met haar en Harry krijgt het één keer.

Moeder-zoonrelatie

Er is een dubbele moeder-zoonrelatie in deze roman. Moeder Nora verliest haar eerste kind uit het oog als haar man het kind uit wraak meeneemt naar zijn geboortegrond. Ze verwisselt in haar demente periode de twee broers herhaaldelijk met elkaar. Na haar echtscheiding heeft ze haar onwettige kind Meindert alleen moeten opvoeden. Die waren dus steeds op elkaar aangewezen.Het schept wel een speciale band tussen die twee. Het leven in armoede en eenvoud heeft Meindert van haar overgenomen. De liefde van Harry voor Nora is uiteraard veel minder. Op 3-jarige leeftijd is hij van haar gescheiden. Als zijn moeder sterft, merkt hij ook op dat ze eigenlijk al lang geleden voor hem verdwenen is. Eigenlijk doetb haar dood hem niet zo veel. Hij is immers opgevoed door de aardige, maar wat simpele Viola.

Liefdesrelatie: problemen/echtscheiding

Nora en haar man gaan scheiden wanneer hij te weten komt dat ze seks heeft gehad met een ander.

Overspel

Dit motief zit twee keer in de roman. Nora (moeder van Erik) pleegt overspel met een Noord-Afrikaan. Wanneer haar stijve man dit hoort vertrekt hij. Erik (Harry) is erg gecharmeerd van de heel aantrekkelijke Mireille. Daar komt nog bij dat ook zijn halfbroer Mireille oop haar valt. Dubbel aantrekkelijk dus om seks met haar te hebben. Dat gebeurt eenmalig in zijn luxe appartement wanneer zij wat dronken is en hij cocaïne heeft gesnoven. Erg prettig is het allemaal niet.

Toekomstdroom

Meindert heeft een toekomstdroom. Hij wil zo zuinig mogelijk leven en geld sparen en dan een keer een droomhuis op het eiland Corsica kopen.

Vatersuchmotief

Meindert weet niet wie zijn vader is en wil dat eigenlijk wel graag weten.

Standsverschil

Er is een duidelijk standsverschil tussen Meindert en Harry. Meindert is niets gewend en leeft heel sober en milieubewust.(volkstuincomplex) Hij heeft een droom om ooit een woning op Corsica te kopen. Zijn halfbroer Harry is precies het tegenovergestelde. Hij leeft op ruime voet, harkt geld binnen en leeft in weldaad en luxe (luxe appartement). Desalniettemin wil hij toch een deel van de erfenis opeisen. Toch zijn beiden niet echt tevreden met hun bestaan. Als Harry beseft da hij slechts éénmalig heeft mogen genieten van het lichaam van Mireille, gooit hij alle meubelen van het dakterras en wacht op de komst van de politie. Ook geld maakt niet gelukkig.

Schaamte

Moeder Nora heeft zich lange tijd geschaamd voor het feit dat ze in de steek werd gelaten door haar eerste man.

Kain en abel

De relatie tussen Meindert en Erik doet sterk denken aan de Bijbelse relatie tussen de broers Kaïn en Abel. Ze zijn jaloers op elkaar, vooral Erik is jaloers op het eenvoudige leven van zijn broer, de kluskabouter. Ze komen ook een keer gewelddadig tegenover elkaar te staan.

Bindingsangst

Zowel Meindert als Erik lijdt aan bindingsangst. Ze kunnen zich niet binden aan een relatie.Ze willen beiden wel maar durven niet.

Motto

"I get along without you very well
Of course I do
Except when soft rain fall
And drip from leaves, then I recall
The thrill of being sheltered in your arms
Of course, I do
But iI get along without you very well."
(Hoagy Carmichael)
 

Als je het verhaal hebt gelezen, zul je tot de conclusie komen dat het motto toch het meest van toepassing is op Erik. Hij heeft lang zonder zijn moeder gekund, maar hij wil haar toch graag zien. 
daarom gaat hij haar aan het einde van haar leven in het ziekenhuis bezoeken.

Opdracht

Voor Anton, Herman, Willem.

Titelverklaring

Een groot gedeelte van de roman speelt zich af tijdens de periode van de IJsheiligen, een bepaalde periode in  mei van een zeker jaar.
De drie hoofdpersonages Meindert, Harry en Mireille ontmoeten bij toeval elkaar voor de eerste keer tijdens die periode.

Structuur & perspectief

De roman telt 37 getitelde hoofdstukken. Zoals gebruikelijk wordt de titel ergens in het hoofdstuk wel genoemd. De hoofdstukken worden niet altijd chronologisch verteld. Zo wordt het verhaal van Meindert onderbroken door hoofdstukken van Nora die ver teruggaan naar het verleden. Het is dus een niet-chronologische roman.

Er is ook sprake van een meervoudig perspectief. Moeder Nora vertelt enkele hoofdstukken uit een ver verleden en Meindert en Harry wisselen elkaar vrij vaak af. Het zijn alle drie personale vertellers (d.w.z. hij-of zijvertellers)

Decor

Er zijn drie plaatsen/decors die van belang zijn in de roman:
1. Amsterdam. In het verhaal-Nu wonen zowel Meindert, Mireille als Erik (Harry) in de grote stad. Meindert woont op een volkstuincomplex in een armzalig en eenvoudig tuinhuisje. Mireille vertoeft ook vaak in een huisje op dat complex, maar Erik heeft een luxe appartement gekocht in Amsterdam.
2. Nora, Meindert  en Harry woonden in de jaren zeventig in Alphen aan de Rijn, maar toen Nora vreemd ging met een Noord-Afrikaan vertrok haar man.
3. Hij ging weer wonen in de christelijke omgeving van Harderwijk.

Wat de tijd betreft: het verhaal nu speelt zich af van mei (IJsheiligen) tot september 2014.
De andere tijdlaag is die van 1970 wanneer Nora zich laat verleiden tot seks met een Noord-Afrikaan die ze daarna niet meer ziet.

Stijl

Florence Tolk schrijft in een heldere, soepele  stijl zonder al te veel moeilijke woorden.
Ze kan in het meervoudig perspectief verschil in stijl aanbrengen tussen het taalgebruik van Meindert en Harry.
Ook haar metaforen zijn afgestemd op de vertellers:
Meindert
-(blz 39) "Hij houdt van beweging, regen of niet. Het fietsen maakt hem rustig, dempt de vragen en gedachten die door zijn hoofd tollen, de drang om altijd ergens anders te willen zijn. Een soort bloedhond is hij."
-(bl. 50) "Als een ballerina die op een stervende zwaan ging lijken naarmate hun gesprek vorderde."
- (blz. 84) De meeste verhalen heeft hij al duizend keer gehoord, zijn moeder lijkt steeds meer op een versleten jukebox met een zeer beperkt assortiment bekraste plaatjes."

Harry
(-blz 133) "Op aanraden van zijn secretaresse die hem op een ochtend zag binnenstrompelen, nam hij een abonnement op de sportschool in de kantoortoren. Twee keer was hij gegaan, had op een loopband gestaan en op een langlaufmachine, maar voelde zich een hamster, een labrat." 
(-185) "Hijzelf kan er niet zo veel bij voelen, hij verloor zijn moeder lang geleden. Die pijn is uitgestrooid over zijn leven, als de kruimels van Klein Duimpje. En net als de kruimels uit het sprookje lijkt die pijn al grotendeels verdwenen, opgevreten door vogels, onvindbaar in de tijd."

 

Slotzin

Hij sms't Mercedes het nummer van zijn kluis waar tienduizend euro in ligt. Dan gaat hij op bed liggen. Heel vaag, in de verte, hoort hij een aantal keren de bel gaan. Hij blijft liggen wachten tot de politie zijn deur intrapt.

Beoordeling

Goed opgebouwde en mooi vertelde roman over twee broers die het Bijbelse Kaïn en Abelmotief doen herleven.  Jaloezie komt daarbij zeker om de hoek kijken. Ook de heldere stijl van Florence Tonk is prettig om je door het boek te leiden.
Florence Tonk is een goede verhalenvertelster en zet enkele keren de lezer op het verkeerde been. Ook zorgt ze voor een relatief verrassende afloop, die je als lezer niet kan voorzien.
Leestips:
De roman is op literatuurlijsten  goed te combineren met andere romans over de relatie tussen twee broers of halfbroers. 

Tessa de Loo- Verraad me niet
Hans Münstermann - Ik kom je halen als het zomer is
Walter van den Berg - West
Kees van Beijnum - Een soort familie
Vincent Overeem - Misfit

Recensies

"Wat een rake en goed geschreven observatie van het menselijk onvermogen!" http://florencetonk.nl/20...boek-pijn/

"Wat IJsheiligen zo bijzonder maakt, is dat Florence Tonk er steeds in slaagt de lezer op het verkeerde been te zetten." http://florencetonk.nl/20...-in-knack/

"Florence Tonk heeft ervoor gekozen om de gecompliceerde verhoudingen tussen de verschillende familieleden, met name tussen de twee broers, uitgebreid te beschrijven en uit te diepen. En dat heeft ze uitstekend gedaan. Met veel inlevingsvermogen beschrijft ze de familie verhoudingen en de spanningen tussen vooral Meindert en Harry. Het boek wegleggen tijdens het lezen is geen optie, het verhaal zuigt je mee totdat je het boek , na een onverwachte ontknoping, dicht slaat." https://www.hebban.nl/rec...jsheiligen

"Interview met de schrijfster over haar tweede roman op VPRO-radio in het programma "Nooit meer slapen"" https://www.vpro.nl/nooit...tonk~.html

"De sympathie van de lezer gaat uit naar de rondborstige Meindert, de handige klusser, en niet naar Harry, de gladde overnamespecialist met zijn Quooker, zijn tangoschoenen en zijn dure dakterras. Toch lijkt juist híj er aanvankelijk met de volle buit vandoor te gaan. Maar in het laatste hoofdstuk, in een nogal spectaculaire scène, stelt Tonk resoluut orde op zaken. Dan blijkt dat opleiding en maatschappelijke status er eigenlijk niet toe doen. Afkomst en erfelijk materiaal zijn veel bepalender. Aan familiebanden valt niet te ontkomen, wil Tonk maar zeggen, of we dat nu leuk vinden of niet. Dat is het wat gelaten en ook wel wat haastige besluit van een verder behoorlijk meeslepende geschiedenis. " https://nrcwebwinkel.nl/a...w/id/2073/