Gandhi (1982)

Antwoorden op de vragen van de vragenlijst:

1) Titel: Gandhi
Jaar en plaats van productie: 1982, United Kingdom/ United States of America/ India
Regisseur: Richard Attenborough
Muziek: Ravi Shankar & George Fenton
Belangrijke rollen:
Ben Kingsley Mohandas Gandhi
Rohini Hattangady Kasturbai Gandhi
Geraldine James Mirabehn
Günther Maria Halmer Ds. Herman Kallenbach
Candice Bergen Margaret Bourke-White
Martin Sheen Vince Walker, verslaggever New York Times

Edward Fox Generaal Dyer
Athol Fugard Generaal Jan Christian Smuts
John Gielgud Lord Irwin
Trevor Howard Rechter Broomfield
Ian Charleson Afgevaardigde Charlie Andrews
Saeed Jaffrey Sardar Patel
Alyque Padamsee Mohammed Ali Jinnah
Amrish Puri Kahn
Roshan Seth Pandit Nehru

Lengte: 188min.
Soort film: Compilatie

2) Plot van de film:
De film begint met Mohandas Gandhi, zittend in een trein in Zuid-Afrika, op weg naar zijn nieuwe opdrachtgever. Het is 1893. Als er halverwege de reis een conducteur zijn eersteklascoupé binnenkomt en hem verzoekt plaats te nemen in de derdeklas omdat hij Indiër is, weigert hij dit. Hij heeft een geldig plaatsbewijs, is advocaat en reist altijd eersteklas, hij ziet niet in waarom hij moet verplaatsen. Dit wordt hem hardhandig uitgelegd, hij wordt de trein uitgegooid, Indiërs zijn een minderheid zonder enige rechten in Zuid-Afrika.
Dit is het begin van Gandhi’s strijd voor onafhankelijkheid voor Indiërs, eerst in Zuid-Afrika, later vervolgd hij zijn werk in India zelf.

Hij roept alle Indiërs in Zuid-Afrika op om zonder geweld in opstand te komen tegen de Engelsen. Hij wil ervoor zorgen dat zijn volk niet langer beledigd en onderdrukt zal worden, hij vecht voor hun rechten. Hij schakelt de Britse pers in zodat heel de wereld kan zien hoe minderheden behandeld worden. Gandhi wordt meerdere malen gearresteerd maar blijft volhouden. De kleine man heeft inmiddels zo’n indruk gemaakt op zowel de Indiërs als de Engelsen dat hij 21 jaar later zijn doel bereikt.
Terug in India (1915) wordt Gandhi gevraagd daar hetzelfde te doen, maar dan in het groot. India is al jaren een Engelse kolonie, maar wil zelfstandig worden.
Na een rondreis gemaakt te hebben om alles van het land te weten te komen, besluit hij zich in te zetten voor een onafhankelijk India. Het kost behoorlijk wat moeite om de Indiërs te overtuigen van het belang van een opstand zonder geweld.
Het lukt Gandhi wel en na een paar acties, zoals bijv. een staking, blijkt de macht die de Indiërs op die manier eigenlijk hebben. Als de Engelsen steeds meer onder druk komen te staan wordt het geweld dat zij gaan gebruiken steeds harder en wordt het voor de Indiërs steeds moeilijker om vast te houden aan het geweldloos verzet.
Het loopt een aantal keren uit de hand en Gandhi ziet zijn levenswerk instorten. Door te vasten probeert hij de orde te herstellen. Dat lukt en op 15 augustus 1947 wordt India onafhankelijk verklaard.
Dan blijkt er nog een andere moeilijkheid te zijn. De verschillende religies hebben samen gestreden voor onafhankelijkheid, maar willen nu allemaal hun eigen deel. Er begint een bloederige burgeroorlog en Gandhi gaat weer over tot vasten. Hij zweert dat hij niet stopt voordat al het geweld opgehouden is, als Gandhi’s toestand erg slecht is, is het eindelijk zover. Het vechten is gestopt.
Gandhi herstelt, maar niet voor lang want op 30 januari 1948 wordt hij vermoord, door een strenggelovige Hindoe.

3) De plaats van het onderwerp in de historische context van die tijd:
In de 17e bloeide de handel in Europa enorm op, veel Europese landen voeren daarom naar de andere continenten om daar handelskoloniën te stichtten, om daar grondstoffen en specerijen vandaan te halen en te verhandelen. Zo werd India in de 17e en het begin van de 18e eeuw geregeerd door de Britse Oostindische Compagnie.
Rond 1760 begon in Engeland de industriële revolutie door de snelle groei van de productie en daarmee ook de welvaart, nam ook de vraag naar grondstoffen afkomstig uit de koloniën toe. In 1765 nam de Engelse regering de leiding over India. De koloniën van de BOC werden toen afzetgebieden onder het bewind van de Engelse regering. In 1876 werd de Britse koningin Victoria keizerin van India.
Toen de Eerste Wereldoorlog in 1914 in Europa uitbrak besloot de Indiase Nationale Congrespartij om hier geen misbruik van te maken, maar juist door te helpen de onafhankelijkheid proberen dichterbij te brengen. Vele Indiërs stierven in Europa maar als de oorlog afgelopen lijkt de onafhankelijkheid juist verder weg. De noodtoestand die tijdens de oorlog in India van kracht was geweest bleef gewoon voortduren: speciale bevoegdheden voor de overheid, beperkingen van vrijheid, processen zonder jury, gevangenneming zonder proces enz.

Ook het Modern Imperialisme dat in Europa opkwam zorgde ervoor dat Engeland India als kolonie wilde houden. Het Modern Imperialisme was een streven van Europese staten naar koloniën om grondstoffen en afzetgebieden buiten Europa te verkrijgen voor hun moderne industrieën. Tevens is dit het streven van geïndustrialiseerde landen naar een wereldrijk door koloniën te vormen.
Toen in 1939 de Tweede Wereldoorlog in Europa uitbrak vond Gandhi het beter om deze tijd te gebruiken om de bevolkingsgroepen te verenigen. In 1942 vroeg de Congrespartij om beëindiging van het Britse gezag en wilde dat de Engelsen onmiddellijk het land zouden verlaten. Dit gebeurde niet.
Na de WOII begonnen steeds meer Europese koloniën naar onafhankelijkheid te streven, en de Europese landen zijn door de WOII zo verzwakt dat veel koloniën hun onafhankelijkheid krijgen. Ook Engeland stond toen toe dat India zelfstandig werd, het land was zo uitgeput door de oorlogsinspanningen, dat het zich geen moeilijkheden met de kolonie kon permitteren. In 1947 werd India officieel onafhankelijk verklaard.

4) Vijf historisch juiste feiten:
-Het vasten van Mahatma Gandhi, tijdens zijn strijd voor een onafhankelijk India gaat Gandhi een aantal keren over tot vasten om de orde in het land te herstellen. Een aantal Indiërs wijkt namelijk verschillende keren af van het geweldloos verzet. Luisteren willen zij niet meer, Gandhi hoopt hen dan, door te vasten en desnoods te overlijden, weer tot orde te roepen. In totaal deed hij dit 18 keer.
- De ‘pasjeswet’ ook wel de ‘Zwarte Wet’ genoemd. In 1907 wordt in Zuid-Afrika een wet ingevoerd waarin stond dat alle Indiërs hun vingerafdrukken moesten laten registreren en altijd een identiteitsbewijs bij zich dragen.
- De Zoutmars, op 12 maart 1930 vertrok Gandhi met 78 volgelingen vanuit zijn ashram naar de zee. De afstand van de mars was 322km. en duurde 24 dagen. Op 5 mei arriveerden ze in Dandi, de groep telde inmiddels duizenden mensen. Naar Gandhi’s voorbeeld ging men vervolgens massaal zout maken.
- De demonstratie tegen de zoutfabrieken van de regering in Dharasana. Deze demonstratie van 2500 mensen werd geleid door dichteres Sarojini Naidu een van de naaste medewerksters van Gandhi. Bij de ingang van de zoutfabriek stond de politie hen op te wachten en op een systematische wijze (steeds vier Indiërs stapten tegelijk naar voor) werden zij met bamboestokken neergeslagen. Dit ging uren zo door en leidde tot 2 doden en 320 ernstig gewonden.
- Het grote aantal arrestaties van Gandhi, tijdens zijn strijd voor eerlijke rechten voor Indiërs in Zuid-Afrika en de onafhankelijkheid van India. Omdat Gandhi werd gezien als de grote leider werd hij bij bijna elke actie gearresteerd. De Engelsen zagen hem als onruststoker en als bedreiging, door hem op te sluiten hoopten zij dat hij vergeten werd of in ieder geval invloed zou verliezen, zodat de rust zou terugkeren.


5) Vijf historisch onjuiste feiten uit de film:
- Als Gandhi in maart 1922 wederom gearresteerd is, moet hij voor de rechtbank verschijnen. Wanneer hij de deur opengaat en Gandhi binnengeleid wordt staat eerst de rechter en vervolgens iedereen die aanwezig is in de zaal op. Als Gandhi plaats heeft genomen in de beklaagdenbank. Wordt hem door de rechter gevraagd of hij zichzelf verdedigt, hij antwoordt dat verdedigen niet nodig is omdat hij schuldig is. Hij vraagt om de hoogste straf die er is. De rechter zegt dat hij hem 6 jaar moet geven vanwege het rechtssysteem en dat er een kans bestaat dat hij vervroegd vrijgelaten wordt door de regering en als dat gebeurt dat hij daar dan blij om is.
Ik denk dat dit (het opstaan en het antwoord van de rechter) misschien niet echt zo gegaan is, maar de makers van de film willen benadrukken dat de Engelsen toch wel respect voor Gandhi hadden.
- Wanneer Kasturbai, Gandhi’s vrouw gehoord heeft dat zij de wc's van de ashram schoon moet maken is zij verontwaardigd en is haar eergevoel zichtbaar geraakt. Wc's schoonmaken is in India de taak van de Paria's (ook wel de kastelozen of onaanraakbaren genoemd), dat is de laagste sociale bevolkingsgroep volgens het Hindoeïstische kastesysteem in India. Kasturbai weigert en daarop wijst Gandhi haar de deur. Gandhi wilde namelijk dat de onaanraakbaren niet langer als aparte groep werd beschouwd, hij wilde dat deze groep opgeheven zou worden.
Dit voorval is waarschijnlijk geen historisch feit maar aan de film toegevoegd om te laten zien hoe serieus Gandhi zijn werk nam.
- Het aantal keren dat Gandhi gevast heeft in de film komt niet overeen met het aantal keren dat hij in werkelijkheid gevast heeft. In de film verhongert hij zichzelf namelijk 3 keer. In het echt heeft hij in totaal zo’n achttien keer gevast met als doel de orde in India te herstellen.
- In een scène die zich afspeelt in Zuid-Afrika loopt Gandhi samen met ds. Kallenbach over de stoep, terwijl hij weet dat een Indiër niet naast een blanke Christen op de stoep mag lopen. Hij weet wat hem te wachten staat wanneer hij dat doet, maar doet het toch. Hij is bereid klappen te incasseren en pijn te lijden om zo duidelijk te maken dat hij het niet eens is met de regel en daarom ook niet luistert. Waarschijnlijk is deze gebeurtenis door de maker van de film toegevoegd aan het verhaal. Met de bedoeling te illustreren dat Gandhi niet bang was en om aan te tonen dat zijn strategie bestond uit alles te doen wat Indiërs door de Engelsen verboden was en niet te doen wat hun opgedragen was.
- In de film wordt Gandhi, nadat hij in India veel aanzien gewonnen heeft, na verloop van tijd ‘bapu’ genoemd. Bapu is een Indiase woord dat vader betekent. Alle Indiërs spreken hem aan met bapu. Gandhi werd inderdaad, en wordt nog steeds, door het Indiase volk gezien als de vader van India en als de grootste leider. Het is echter niet zeker of hij tijdens de onafhankelijkheidsstrijd ook echt steeds bapu. genoemd werd. De kans is groot dat ook dit door Richard Attenborough aan de film toegevoegd is om te benadrukken wat Gandhi betekende, en nog steeds betekent, voor het Indiase volk.

6) Drie stereotypen uit de film:

- De Indiase boeren in de film bebouwen hun land allemaal in opdracht van de Engelsen. Zij bezitten zelf geen land, maar bewerken dit alleen. Zij mogen alleen verbouwen wat de Engelsen hen opdragen. Ze zijn allemaal arm en machteloos.
- Ook de Engelse kolonisten worden afgebeeld als een stereotype kolonist. In historische teksten komen kolonisten altijd naar voor als egoïstische Europeanen op zoek naar grondstoffen. Zij worden altijd negatief omschreven omdat zij voor veel geweld en doden gezorgd hebben. De Europeanen verdeelden het ‘gevonden’ gebied zonder rekening te houden met de volkeren die daar al leefden. De kolonisten die zich vestigden in de koloniën vonden dat zij het gebied bezaten en onderdrukten de plaatselijke volken. Zij hielden alleen maar rekening met hun eigen wensen.
- De Indiase vrouwen zijn stereotype Moslem en/of Hindoe vrouwen. Zij zijn ondergeschikt aan de man en gedragen zich als een soort onderdaan. In de film komen maar weinig vrouwen aan bod omdat zij weinig of geen actievoerden, waarschijnlijk omdat zij in principe weinig rechten hebben en niets van politiek af weten. Vrouwen waren, en zijn nog steeds, in die culturen vaak ongeschoold.
De enige Hindoe vrouw die niet als stereotype afgebeeld wordt is Gandhi’s vrouw, Kasturbai, zij bewondert haar man maar is meer dan zijn onderdaan. Gandhi wilde namelijk dat iedereen als gelijk beschouwd zou worden.

7a) Informatie uit de film over:
India -> India was in de tijd van Gandhi een Engelse kolonie en werd dus geregeerd door een Engelse regering. De bevolking van India bestond uit Hindoes en Moslems, verder was er nog een andere godsdienst met een kleinere aanhang, de Sikhs. Het was een maatschappij opgebouwd uit verschillende sociale lagen volgens een kastesysteem. Toch leek de gehele bevolking een eenheid toen er gestreden werd voor onafhankelijkheid.
Groot-Brittannië -> Groot-Brittannië was een welvarend West-Europees land met India als kolonie. India werd vooral gezien als afzetgebied, verder bekommerde Groot-Brittannië zich weinig om het land. Stelde wetten op in het voordeel van uitsluitend zichzelf. De Engelsen vormden een elitegroep en zagen zich als meerderen van de Indiërs, ookal waren zij in de minderheid.
De verhouding tussen India en Groot-Brittannië -> De verhouding tussen de twee landen was erg slecht. Dit omdat Groot-Brittannië helemaal geen rekening hield met de Indiërs. De Engelsen hadden wel de regering in handen maar zorgden er alleen voor dat India een goed afzetgebied was waar ze veel geld aan konden verdienen. Veel bedrijven waren in handen van de overheid en de werknemers waren allemaal Indiërs. De Engelsen waren de rijke elite en de Indiërs waren ondergeschikt aan hen.
Het leven van Gandhi -> Gandhi was advocaat en had gestudeerd in Engeland. Hij was vanaf zijn dertiende getrouwd met Kasturbai en had vier kinderen. Hij was een wijze en volhoudende man. Toen hij als jonge advocaat in Zuid-Afrika ontdekte hoe vernederend Indiërs daar door de Engelsen behandeld werden begon hij zijn strijd voor mensenrechten, met name voor de Indiërs. Hij veranderde van een vrij verlegen man in een moedige leider. Toen hij in Zuid-Afrika zijn doel bereikt had keerde hij met zijn familie terug naar India, waar men inmiddels een strijd voor onafhankelijkheid begonnen was. Gandhi werd gevraagd als congreslid en zegt toe na een rondreis gemaakt te hebben. Hij pleitte voor een geweldloos verzet. Het strijden voor mensenrechten en een onafhankelijk India was inmiddels zijn levenswerk geworden. Gandhi heeft ongeveer vanaf zijn dertigste de rest van zijn leven doorgebracht met strijden, oplossingen bedenken en gevangen zitten. Helaas heeft hij maar een deel van zijn doel bereikt.

De doelen van Gandhi en de bij de onafhankelijkheidsstrijd betrokken bevolkingsgroepen -> Gandhi en de Congrespartij streefden naar één verenigd India, waarin Moslems en Hindoes samenleefden. Gandhi wilde dit bereiken zonder geweld. De Moslems wilden eigenlijk een eigen staat, Pakistan. Onder leiding van Jinnah zijn de Moslems bloederige rellen begonnen om de Hindoes te bekeren. Er dreigde een burgeroorlog uit te breken en daardoor werd besloten dat India verdeeld zou worden in Pakistan en India.

7b) Overeenkomsten en verschillen tussen informatie uit de film en van het internet:
De informatie die in de film gegeven wordt komt grotendeels overeen met de informatie die op het internet te vinden is.
De film geeft in grote lijnen de strijd van Gandhi voor de mensenrechten en onafhankelijkheid weer. De film begint daarom dus pas wanneer hij onderweg is naar Zuid-Afrika, waar alles gaat beginnen. Veel informatie die je op het internet kunt vinden gaat meestal iets meer in op zijn jeugd en andere gegevens over zijn privé-leven. Het belangrijkste onderwerp van de film is daarentegen niet het leven van Gandhi, maar zijn ‘levenswerk’. Om die reden worden sommige details, die wel op het internet te vinden zijn, weggelaten.
In de film wordt wel de nodige informatie gegeven die nodig is om ervoor te zorgen dat je geen verkeerd beeld van Gandhi en de situatie krijgt. Zo wordt er wel verteld dat Gandhi in Londen heeft gestudeerd en waaruit blijkt dat hij dus uit een goed milieu komt. Ook wordt hieruit duidelijk dat hij, voordat hij naar Zuid-Afrika ging, het juist hoog op had met de Engelsen.

7c) Twee voorbeelden van standplaatsgebondenheid van de maker van de film:
De maker van de film, Richard Attenborough, is een Engelsman. Toch maakt deze film goed duidelijk dat hij het niet eens is met het optreden van de Engelsen in India toen. Hij maakt dit onder andere duidelijk door:
- De Engelse machthebbers af te beelden als zeer egoïstische, machtszieke mensen. Onder de Engelsen die hij in zijn film naar voor doet komen bevindt zich geen enkele man die denkt aan het Indiase volk of begrip voor hen opbrengt. Er is er niet één die inziet dat het niet helemaal correct is hoe de Engelsen daar regeren en met het Indiase volk omgaan.
- Geen enkel detail ten koste van de Engelsen weg te laten. Hij laat duidelijk zien hoe wreed de Engelsen probeerden alles in de hand te houden. Attenborough wekt een soort medelijden met de Indiase bevolking en een afschuw t.o.v. de Engelsen op.

7d) De rol van de muziek in de film:

De muziek speelt geen belangrijke rol in de film. Tenminste niet in de gehele film. In het grootste gedeelte van de film komt zelfs helemaal geen muziek voor. Alleen hele belangrijke en vooral heel treurige momenten worden ondersteund met typisch Oosterse klinkende muziek. Verder wordt er in de film wel vaak gebruik gemaakt van geluidseffecten.

7e)
De maker van de film heeft ervoor gezorgd dat sommigen beelden zó overkomen dat ze menige kijkers zullen laten gruwelen. Veel mensen weten weinig af van de onafhankelijkheidsstrijd van India en datgene dat men weet is in de meeste gevallen maar een klein deel van de werkelijkheid. Hier in Europa en vooral in Engeland proberen zij die het wel weten alles zo onschuldig mogelijk te laten lijken. Hoe men daar in India gehandeld heeft is niet iets om trots op te zijn en daarom zullen veel gruwelijke details zoveel mogelijk achtergehouden worden. Door deze film komt echter wel de waarheid aan het licht en misschien zelfs wel een beetje overdreven. In ieder geval komt nu een heel andere kant van de onafhankelijkheidsstrijd aan bod, een kant die men liever niet ziet. Alles wordt nu bekeken vanaf de kant van de Indiërs.
Een nadeel hiervan is echter wel dat je ook maar één kant van het hele verhaal ziet. Hoogstwaarschijnlijk zijn er ook goede Engelsen geweest en is het niet altijd zo wreed gegaan als de film je laat denken. In zekere zin word je gemanipuleerd door de beelden, maar toch zal de werkelijkheid niet erg veel verschillen van hetgeen de film je laat zien.

8) Bewijzen voor de betrouwbaarheid van de beelden:
Richard Attenborough geeft geen directe bewijzen van betrouwbaarheid van de beelden die zijn film bevatten. Wel zorgt hij ervoor dat de beelden, doordat zij de kleinste details laten zien, erg betrouwbaar overkomen. Daar komt ook nog eens bij dat hij regelmatig de precieze datum van de gebeurtenis in beeld brengt. Voordat er een belangrijke gebeurtenis in beeld gebracht werd, kwam eerst de datum en het jaartal in beeld. Hierdoor lijkt het bijna een geschiedenisboek o.i.d. of in ieder geval een exact en objectief verslag van een periode en de gebeurtenissen die plaatsgevonden hebben.
Verder wordt er niet echte bewijzen gegeven dat is eigenlijk ook niet nodig, want men gaat er vanuit dat de hele film berust op feiten, omdat het geen echte film is maar gedeeltelijk ook een documentaire.

9) Mijn eigen mening over de film:
Ik vond de film in de eerste plaats erg interessant, vooral omdat ik eigenlijk niets over Gandhi wist. Voordat we de film gingen kijken kende ik alleen de naam Gandhi maar daarmee is dan ook alles gezegd. De film was dus erg leerzaam en heeft mij zeker toch wel belangrijke informatie over het verleden gegeven. Ik wist hiervoor niet eens dat er een langdurige onafhankelijkheidsstrijd in India plaatsgevonden had.
Naast dat ik veel geleerd heb van deze film vond ik een groot deel ook erg schokkend. Ik wist helemaal niets over de onafhankelijkheidsstrijd van India, dus al helemaal niets over al het geweld en de onderdrukking van de Engelsen daar. Sommige gebeurtenissen waren in mijn ogen bijna onmenselijk en zeker onbegrijpelijk. Die hele strijd moet gruwelijk geweest zijn voor de Indiase bevolking.

De film heeft mij zeker aangegrepen het is zo moeilijk voor te stellen hoe die mensen zich gevoeld hebben maar het moet vreselijk geweest zijn.
Het hele verhaal bezorgde mij kippenvel, dat veroorzaakt werd door twee gevoelens. Een gevoel van ontzetting aan de ene kant en aan de andere kant een gevoel van respect voor Gandhi. Deze man heeft bijna zijn hele leven geweid aan India en haar onafhankelijkheid, hij heeft zich ingezet voor mensenrechten en niet eens zozeer uit eigen belang. Het is eigenlijk geen wonder dat Gandhi zoveel aanhangers gekregen heeft toen en zo populair was bij het volk, Gandhi was een eerlijke en wijze man die steeds zijn maar één doel voor ogen had: één onafhankelijk India. Dit doel wilde hij bereiken zonder geweld en hij is nooit van dit doel afgeweken, hij heeft zelfs een aantal keer zijn eigen leven geriskeerd om dit doel te bereiken. Gandhi was een man met een goed hart en bovendien een geboren leider.

Gandhi (1982)

Mohandas K. Gandhi is waarschijnlijk de belangrijkste persoon uit de geschiedenis van de voormalige Britse kolonie India. Deze kleine Indiër heeft het grootste gedeelte van zijn leven gestreden voor mensenrechten en onafhankelijkheid voor de Indiërs. Na verloop van tijd werd hij zelfs Mahatma genoemd wat ‘grote ziel’ betekent, vanwege zijn inzet voor ‘zijn’ mensen. Gandhi werd door heel het Indiase volk gezien als de grote leider en wellicht zelfs als de verlosser. Vanaf het allereerste begin van zijn gevecht pleitte deze indrukwekkende man voor geweldloos verzet en tot het bittere einde heeft hij deze strategie volgehouden. Tot op de laatste dag van zijn leven heeft Gandhi gestreden voor zijn doel dat hij uiteindelijk maar gedeeltelijk bereikt heeft.
Ondanks dat heeft hij toch een grote indruk achtergelaten en niet alleen in India, in heel de wereld is Gandhi bekend als de kleine Indiër die er als enige leider ooit erin geslaagd is om zijn land geweldloos onafhankelijk te maken. Bovendien is hij waarschijnlijk ook de enige leider die zonder manipulatie en onderdrukking jarenlang zo’n grote aanhang heeft gehad. Vooral voor ons, Europeanen, lijkt dit heel onwaarschijnlijk aangezien wij te maken hebben gehad met bijv. Napoleon en verschillende dictators als Lenin, Stalin, Mussolini en natuurlijk Hitler, die allen veel schade aangebracht hebben aan zowel de economie als de maatschappij. Het is daarom ook niet verwonderlijk dat de Engelse regisseur Richard Attenborough het ‘werk’ van Gandhi wilde verfilmen en voor altijd vast te leggen.

De film van Attenborough kwam in 1982 uit en is een interessante film geworden. In deze film wordt niet zozeer het leven van Mahatma Gandhi beschreven, maar juist vooral datgene waar de Indiase advocaat zijn aanzien aan verdiend heeft, zijn gevecht voor het Indiase volk. De film beschrijft alles, vanaf het prille begin van de strijd van de toen nog wat onzekere Gandhi in Zuid-Afrika tot het ‘echte’ werk in India.
Gandhi wordt afgeschilderd als een bedachtzame en uiterst intelligente man, wat hij ook zeker geweest moet zijn want de rol die hij voor het Indiase volk vervuld heeft is slechts voor weinige onder ons weggelegd. Behalve wijs moet Gandhi ook erg overtuigend en menslievend geweest zijn, geen enkele leider in de geschiedenis heeft ooit zoveel ongedwongen aanhangers over zo’n lange periode achter zich gehad.
Attenborough hemelt Gandhi dus helemaal op in zijn film en maakt van hem de held van de hele historie, opmerkelijk want hij is zelf van Engels bloed en de grootste tegenstanders van Gandhi waren zonder enige twijfel de Engelsen. Diezelfde Engelsen komen in de film juist naar voor als de ‘slechteriken’ uit het hele geschiedverhaal, in zekere zin verraad Attenborough zijn voorouders dus. Dit is waarschijnlijk ook terecht, omdat het optreden van de Engelsen in India niet als correct te beschouwen is.
Diverse keren heeft de Engelse regering het Engelse leger ingezet om met veel geweld te proberen het Indiase volk weer in haar macht te krijgen en aangezien de Indiërs vreedzame en geweldloze acties voerde is het eigenlijk als volstrekt onnodig te beschouwen dat het Engelse leger wel geweld gebruikte. Attenborough laat deze gebeurtenissen met sterke nadruk in zijn film zien. Voorvallen als ‘het bloedbad van Amritsar’ en de demonstratie bij een zoutfabriek in Dharasana zijn daar goede voorbeelden van. Bij beide is er sprake van een vreedzame actie waaraan met harde hand en met behulp van wapens zonder enige reden een eind gemaakt wordt, ookal vormen de Indiërs geen bedreiging voor de Engelsen op die momenten. Deze schokkende gebeurtenissen worden tot in de kleinste details in beeld gebracht. De beelden van het meedogenloze Engelse leger, dat in opdracht van de Engelse generaals, zonder pardon onschuldige burgers neerslaat, beschiet en zelfs vermoord, zijn een schande voor Engeland. Attenborough laat echter wel zien dat de Engelse regering in India hierbuiten stond, maar ook zij blijven niet geheel buiten schot, ook van de regeringsleiders komen de slechte kanten aan bod.

Toch worden de Engelsen wel degelijk gespaard, in de film komen een aantal scènes voor die Attenborough waarschijnlijk aan het verhaal toegevoegd heeft om te laten zien dat de Engelsen ook wel gevoel hadden en grotendeels handelden uit een soort angst, zij zagen immers ook hoe groot de invloed van Gandhi was. Een goed voorbeeld is een scène die zich later in de film afspeelt, namelijk in maart 1922. Gandhi is dan voor de zoveelste keer gearresteerd en staat terecht in een rechtbank, de beschuldiging luidde: opstandigheid tegen de regering’. Gandhi bekende zijn schuld en zei: ,,Ik word beschuldigd op grond van een wetsartikel dat bepaalt dat zelfs het aanzetten tot ongehoorzaamheid een misdaad is. Ik heb enkele processen bestudeerd, die op hetzelfde wetsartikel betrekking hebben en ik weet dat enkele van onze meest geliefde patriotten op grond hiervan veroordeeld zijn. Ik beschouw het dus als een voorrecht om op basis van hetzelfde wetsartikel te worden beschuldigd. En ik zie het als een deugd om ontrouw te zijn aan een regering die over het algemeen aan India meer schade heeft toegebracht dan vorige overheersingen. Onder de Britse heerschappij is India veel minder weerbaar dan ooit tevoren. In deze overtuiging beschouw ik het als een zonde om een dergelijk systeem te steunen. Daarom doe ik hier een beroep op u om mij de hoogst mogelijke straf op te leggen. Want wat u mij als de hoogste plicht van een burger voorkomt, is volgens de wet een weloverwogen misdaad’’.
Dit is wat Gandhi in werkelijkheid gezegd heeft en ook in de film wordt dit, ingekort, gezegd. Wat echter niet in het echte gebeurde maar wel in de film is dat alle Engelsen die op dat moment aanwezig zijn in de rechtbank opstaan wanneer Gandhi de zaal binnenstapt. Bovendien doet de Engelse rechter een opmerkelijke uitspraak. Hij geeft hem inderdaad de hoogste straf die gegeven kan worden, hij zegt daar echter wel bij dat hij de straf geeft omdat dat in de wet geschreven staat en dat er een kans is dat Gandhi vervroegd vrijgelaten zal worden en dat hij als dat werkelijk gebeurd daar erg blij mee zal zijn. Hieruit blijkt dat de rechter veel respect heeft voor Gandhi en ook dat hij dus niet alleen maar als lastpost werd beschouwd door de Engelsen. Dit is naar alle waarschijnlijkheid ook wat Attenborough met deze scène wilde bereiken, laten zien dat Engelsen ook mensen zijn en niet alleen maar monsters.

Ik heb de film aandachtig bekeken en ben tot de conclusie gekomen dat Richard Attenborough met zijn film hetgeen zich in India en Zuid-Afrika afgespeeld heeft in de periode van 1894 tot 1947, zo objectief mogelijk wilde weergeven. Hierbij heeft hij de nadruk willen leggen op de rol die Gandhi in de strijd om mensenrechten en onafhankelijkheid voor Indiërs gespeeld heeft. Alhoewel Attenborough een Engelsman is heeft hij met zijn film laten zien dat de Engelsen zich in die tijd als heersers van de koloniën zich behoorlijk misdragen hebben. De film laat dit ook duidelijk zien.
Het hele verhaal dat in de film verteld wordt komt in grote lijnen overeen met de informatie die via de verschillende media te vinden is. De belangrijkste gebeurtenissen, dit waren vaak ook de gruwelijkste, worden zelfs tot in de details in beeld gebracht. Veel van deze voorvallen zijn veroorzaakt door de Engelsen en bezorgen Engeland alles behalve een goede naam. Toch spelen deze gebeurtenissen een belangrijke rol en worden sterk benadrukt. Deze scènes zijn mij daarom ook het beste bijgebleven. Op het eerste gezicht lijkt Richard Attenborough’s film dus erg betrouwbaar. Hij haalt zijn eigen volk tenslotte onderuit. Bovendien gaat het hier niet om een echte film, het is een compilatie d.w.z. dat het een documentaire is die zeer veel weg heeft van een film, in het algemeen wordt daarvan verwacht dat deze gebaseerd is op feiten en dus waarheidsgetrouw is
Toch lijkt het alsof hij ‘zijn’ volk, de Engelsen, niet helemaal in kwaad daglicht wilde stellen en toch de eer een beetje hoog te willen houden. Attenborough verteld met zijn film wel het hele verhaal, maar verwerkt er ook een eigen inbreng in.
Dat de Engelsen verkeerd gehandeld hebben in Zuid-Afrika en in India valt niet te ontkennen, maar wel te verbloemen en dat is precies wat Attenborough doet. Door allerlei kleine details als bijv. respect voor Gandhi aan het geschiedverhaal toe te voegen zorgt hij ervoor dat de Engelsen toch een soort menselijkheid toegekend wordt. Hiermee probeert Attenborough naar mijn mening te rechtvaardigen wat er daar allemaal misgegaan is. Hij doet de hele kwestie voorkomen als één grote menselijke fout, waarbij men gehandeld heeft uit een angst voor de macht die Gandhi bezat. Natuurlijk geloof ik best dat er sprake is geweest van handelen op grond van het gevoel of instinct en ook zullen zeker niet alle Engelsen daar in de koloniën het Indiase volk slecht behandeld hebben, maar een groot deel van al het geweld en terreur dat daar plaatsgevonden heeft is volgens mij te wijten aan het egoïsme van de Engelse kolonisten. Als zij vanaf het begin meer rekening gehouden hadden met de Indiërs had alles beide partijen bespaard kunnen zijn gebleven.