HAAR NAAM WAS SARAH – TATIANA DE ROSNAY

‘Haar naam was Sarah’ is geschreven door Tatiana de Rosnay in 2009.

Het boek
Het boek is oorspronkelijk in het Engels geschreven, maar vertaald in meer dan dertig talen, waaronder Frans en Nederlands. In het Engels heet het boek ‘Sarah’s Key’, wat ik een toepasselijkere naam vindt voor het boek, omdat de sleutel van de kast het voorwerp is waar het grootste deel van het verhaal om draait. Het genre van het boek is oorlog/drama.

Het is wereldwijd meer dan twee miljoen keer verkocht en binnenkort komt er een film van met in de hoofdrol Kristin Scott-Thomas, die in films als Mission Impossible, The Golden Compass en Confessions of a Shop-aholic heeft gespeeld. Ze speelde ook in verschillende Franstalige films, ondanks dat Kristin Brits is. Dit maakt haar eigenlijk wel de perfecte actrice voor deze film, omdat de journaliste Engelstalig is, maar in Frankrijk woont. Kristin is Brits maar spreekt ook Frans.


De schrijfster
Tatiana de Rosnay is geboren in 1961 en heeft een Franse vader en Engelse moeder. Ze werd geboren in Frankrijk, maar verhuisde in haar jeugd naar Boston (Amerika). Na school studeerde ze literatuurwetenschappen in Engeland. Daarna ging ze terug naar Frankrijk waar ze journaliste en schrijfster werd. Sarah’s Key was haar eerste Engelstalige boek, daarvoor schreef ze Franstalige boeken.

Tijd en uitleg
Het verhaal gaat over een vreselijke gebeurtenis in de Franse geschiedenis: het Vel d’Hiv.
Het Velodrome De Hiver (Wielerbaan ‘De Winter’) stond vlakbij de Eiffeltoren in Parijs, aan de Rue Nélaton. Naast baanwielrennen werd hier ook bijvoorbeeld ijshockey en worstelen beoefend. Op 16 juli 1942 werden in enkele uren duizenden buitenlandse joden uit Parijs en omstreken opgepakt en hier dagenlang in opgesloten. Vanaf hier werden ze gedeporteerd naar Auschwitz, met als tussenstation de zogenaamde ‘interneringskampen’ Drancy en Beaune de la Rolande. In 1959 werd het Velodrome De Hiver verwoest door een grote brand. Nu staat er een monument met de tekst "De Franse Republiek als eerbetoon aan de slachtoffers van racistische en antisemitische vervolgingen en misdaden tegen de menselijkheid begaan onder het gezag van de zogenaamde 'Regering van de Staat van Frankrijk.". Van alle duizenden op 16 juli 1942 opgepakte joden bleven er 30 leven.

Plaats en uitleg
Het verhaal speelt zich af in Parijs, maar ook in Amerika en Italië, door de reizen die journaliste Julia maakt. Zowel Julia als Sarah komen ook in Beaune de la Rolande. De plaats is niet meer dan logisch, omdat de gebeurtenis zich in het echt ook in Parijs afspeelde.

Verhaallijn en perspectief
In het boek lopen twee verhaallijnen door elkaar, per hoofdstuk afgewisseld. In het eerste hoofdstuk lees je over een joodse familie die op 16 juli 1942 wordt opgepakt, het tweede hoofdstuk gaat over een in Frankrijk wonende Amerikaanse journaliste, die, zo kom je een paar hoofdstukken later te weten, een artikel over het Vel d’Hiv moet schrijven. Beide verhaallijnen zijn vanuit het ik-perspectief geschreven, het verhaal van de joodse familie vanuit Sarah, het verhaal van de journaliste vanuit de journaliste gezien.

De personages
De personages zijn beide fictief, maar het verhaal is echt gebeurd. Julia bevat een aantal kenmerken van de schrijfster zelf: Julia en Tatiana zijn beide journaliste, Julia is Amerikaanse en naar Frankrijk verhuist, Tatiana is Franse en naar Amerika verhuist. Julia schrijft een artikel over het Vel d’Hiv, Tatiana heeft er een boek over geschreven.

Een korte beschrijving van hoofdpersonages Julia en Sarah:

Julia Jarmond is een Amerikaanse journaliste die is getrouwd met de Franse Bernard Tézac. Door dit huwelijk woont ze in Parijs, maar ze werkt voor een Amerikaans-Frans tijdschrift. Samen met Bernard heeft ze een dochter Zoë, een tiener die als enige van de familie goed met Bernard’s oma kan opschieten. Als Julia eenmaal met het artikel over het Vel d’Hiv bezig is, kan ze er niet meer mee stoppen. Ze hoeft ook niet de geschiedenis van haar eigen huis uit te pluizen, maar ze doet het wel, omdat het huis nu eenmaal te maken heeft met het onderwerp en ze wil weten wat er is gebeurd.

Sarah Starzinski is een lief meisje dat opgroeit in de Tweede Wereldoorlog. Voor het Vel d’Hiv is ze nog een klein meisje dat nog niet zoveel snapt van de wereld en nergens kwaad ziet, na het Vel d’Hiv vertrouwt ze bijna niemand meer en is ze ondanks dat ze nog niet zo oud is, van binnen al een echte vrouw. Ze maakt veel mee tijdens haar leven en wil anderen daar niet onnodig mee lastig vallen.

Het thema en motieven
Het thema van het boek is ‘Vel d’Hiv’, een gebeurtenis in de Tweede Wereldoorlog. De motieven hiervoor zijn onder andere de Jodenster, die alle joden in de Tweede Wereldoorlog moesten dragen, de Franse politie, die onverwacht joden arresteert, het Velodrome de Hiver, waar alle joden naartoe worden gebracht, het monument dat nu op de plaats van het Velodrome de Hiver staat, met de tekst die erop staat en de interneringskampen Drancy en Beaune de la Rolande, waar joden naartoe worden gebracht voordat ze naar Auschwitz worden gedeporteerd.

Titelverklaring
De titel van het boek is ‘Haar naam was Sarah’. De schrijfster verwijst hiermee naar één van de joden die tijdens het Vel d’Hiv is omgekomen, al is deze persoon fictief. In het begin van het boek weet je de naam van het joodse meisje niet, je komt erachter door de journalist die onderzoek doet naar het meisje. De Engelse titel van het boek is ´Sarah´s Key´, wat naar mijn mening een logischere titel van het boek is, omdat Sarah een sleutel bij zich draagt om haar broertje te bevrijden. Ze waagt haar eigen leven door tijdens de oorlog terug te gaan naar Parijs om haar broertje te bevrijden met deze sleutel. Het is een belangrijk voorwerp in het verhaal.

Samenvatting
Sarah Starzinski is een joods meisje dat met haar broertje en ouders in Parijs woont ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. Plotseling wordt er ’s nachts op de deur geklopt: de Franse politie staat voor de deur en wil hun meenemen. De familie snapt niet wat er aan de hand is, maar gaat mee, behalve het broertje van Sarah, Michel. Deze kruipt in een geheime kast en Sarah doet de deur op slot. De sleutel van de deur houdt ze bij zich, met het plan haar broertje zo snel mogelijk weer te bevrijden. Maar de familie wordt opgesloten in het Velodrome de Hiver, een grote wielrenbaan in Parijs. Samen met nog ruim 12.000 andere joden worden ze hier dagenlang vastgehouden zonder eten of drinken, zonder medische hulp. Het is midden juli en warm buiten. Door het glazen dak van het gebouw waar ze in opgesloten zitten, wordt het alleen maar warmer. Veel mensen overlijden al in dit stadion, de overlevenden worden na een aantal dagen overgebracht naar de interneringskampen Drancy en Beaune de la Rolande, die beide even buiten Parijs liggen. Sarah en haar ouders worden naar Beaune de la Rolande gebracht, en meteen bij aankomst worden mannen van vrouwen en kinderen gescheiden. Een paar dagen later worden ook de vrouwen en kinderen gescheiden, en Sarah voelt zich nu verantwoordelijk voor de kleine kinderen. Ze ontmoet een leeftijdsgenootje, Rachel, en besluit samen met Rachel te ontsnappen. Tijdens deze ontsnapping komt Sarah een politieagent tegen die in haar wijk dienst had, deze wil hun eerst tegen houden, maar helpt hun uiteindelijk toch met ontsnappen. Rachel en Sarah rennen door de bossen en schuilen uiteindelijk op de boerderij van Jules en Genevieve. Rachel wordt ziek en een arts komt langs, Sarah moet zich verstoppen. Maar goed ook, want de arts verraadt Rachel en een paar dagen later wordt Rachel opgepakt door de Franse politie. Sarah wil terug naar Parijs om haar broertje te bevrijden, maar Jules en zijn vrouw zijn tegen. Uiteindelijk haalt ze hun over, en wanneer ze bij Sarah´s oude huis aankomen, blijkt dat er al nieuwe bewoners ingetrokken zijn. Sarah rent toch het huis in en opent de kast, haar broertje is al overleden.

De zoon van de nieuwe eigenaar trouwt met de Amerikaanse journaliste Julia Jarmond. Julia en haar man weten beide niet van Sarah en haar broertje af. Julia krijgt de opdracht een artikel te schrijven over het Vel d´Hiv, en komt hierbij te weten dat Sarah in het huis van haar schoonouders heeft gewoond. Nu Julia en haar man in dit huis gaan wonen, wil ze meer over Sarah weten, of ze nog leeft, wat ze heeft meegemaakt en hoe het is afgelopen. Tijdens haar zoektocht komt ze in contact met de zoons van Jules en Genevieve, en via hun krijgt ze te weten dat Sarah naar New York is vertrokken, maar de zoons hebben al twintig jaar geen contact meer met Sarah gehad. Toch gaat Julia naar New York om Sarah te zoeken, en komt er zo achter dat Sarah al dood is. De zoon van Sarah, William, woont in Italiё, en halsoverkop besluit Julia die zoon te gaan zoeken. William blijkt niets van Sarah´s verleden af te weten, en is niet blij met de komst van Julia. Hij wil geen contact meer met Julia en teleurgesteld gaat Julia terug naar huis. Een paar jaar later heeft Julia een dochter, die ze Sarah heeft genoemd, en is ze gescheiden van haar man. Plotseling staat William weer voor haar deur, die heeft besloten dat hij toch wil weten wat er met zijn moeder is gebeurd, en Julia vertelt hem dit openhartig.


Mijn mening
Mijn moeder heeft het boek van een vriendin geleend, en toen ik het zag liggen, wilde ik het ook eens lezen. Normaal lees ik niet zoveel oorlogsboeken, maar er stonden goede recensies op de omslag, en de samenvatting op de achterkant sprak me aan. Na de eerste bladzijde gelezen te hebben, was ik helemaal in de greep van het boek en kon ik het niet meer wegleggen. In het begin was het verhaal van Julia niet relevant, het had nog niets met Sarah te maken, en daardoor was het boek verwarrend. Verderop in het verhaal kom je erachter dat Julia een artikel moet schrijven over het Vel d’Hiv, en dat Sarah in Julia’s nieuwe huis heeft gewoond. Dan is het ineens duidelijk waarom Julia in het boek voorkomt en het verhaal beter te snappen. Ik vind het ook mooi dat Sarah’s verhaal ineens stopt, en dat je via Julia te weten komt wat er verder is gebeurd met Sarah. Het cliché-einde, het stuk dat William toch nog terugkomt naar Julia, en dat ze hem het verhaal vertelt, is jammer, maar aan de andere kant is het ook wel fijn om te weten dat het allemaal nog goed afloopt. Het boek gaat niet zozeer om de Tweede Wereldoorlog, meer om wat de joden hebben meegemaakt, vooral tijdens het Vel d’Hiv. Door het verhaal te vertellen vanuit een klein, onschuldig meisje maakt de schrijfster veel emoties los bij de lezer, en zit je van het begin tot het eind van het verhaal op het puntje van je stoel. Ik had voor dit boek nog nooit van het Vel d’Hiv gehoord, en dat is denk ik precies de reden waarom de schrijfster het boek heeft geschreven, ze wil aandacht voor deze zwarte periode in de Franse geschiedenis. Ondanks het zware onderwerp is het boek goed te lezen, en daarom een echte aanrader voor iedereen, ook als je niet van lezen houdt.