Suiker, suiker en nog eens suiker. Open een willekeurig lifestyletijdschrift of bezoek een website van een fitnessgoeroe en de adviezen vliegen je om de oren: "Eet minder suikers, want suikers zijn ongezond!" of "Vervang basterdsuiker door een banaan. Veel gezonder en die cake smaakt even lekker!" Maar zijn suikers écht zo ongezond?

Ik zal vast niet de enige zijn die tijdens de coronacrisis een stuk minder beweegt, en daarom wat beter op zijn voeding let. Ik ruil niet zoals blogger Thandi de bitterballen in voor smoothies, maar probeer wel wat beter op mijn eetpatroon te letten (dus helaas: geen dubbele portie paprikachips).

In mijn zoektocht naar gezonde(re) alternatieven voor snacks kwam ik allerlei claims tegen. De gemene deler was dat koolhydraten en suikers dodelijke stoffen zijn voor iedereen die een killer body wil bemachtigen. Tijd om feit van fictie te onderscheiden. Dat doe ik aan de hand van een online college van scheikundige Dr. Marte Walvoort en de site van het Voedingscentrum.

De basis is gelijk

Voordat we van start kunnen, is er één ding dat je moet weten van suiker: er bestaan heel veel verschillende soorten. Als ik over suiker praat, heb ik het niet alleen over suikerklontjes, poedersuiker, basterdsuiker en vanillesuiker, maar ook over fruitsuikers, koolhydraten en vezels. Zelfs – en dat lees je goed – papier is een suiker.

Waarom heten dit allemaal suikers? Om die vraag te beantwoorden, moeten we kijken naar de scheikunde achter de stoffen. Ik zal jullie moeilijke namen en ingewikkelde scheikundige reacties besparen, dus scheikundigen, vergeef me, de uitleg die nu volgt is niet 100 procent compleet.

Suikerklontjes, koolhydraten en ook papier zijn gevormd uit dezelfde soort bouwstenen: glucosemoleculen (C₆H₁₂O₆). Het maakt niet uit welke soort suiker we door onze mond naar binnen proppen, het lichaam zet deze altijd om naar glucose.

Goede en slechte suikers

De functie van suiker is het leveren van energie en een ding staat vast: energie hebben we nodig om te overleven. Nu wordt het verwarrend, want volgens Dr. Marte Walvoort bestaan er 'goede' en 'slechte' suikers.

"Eeuhm, Stach, je had net uitgelegd dat iedere suiker in de basis hetzelfde was."

Dat klopt, maar ik was nog niet helemaal klaar. Het geheim zit in de afbraaksnelheid. 'Simpele' suikers – die zitten bijvoorbeeld in suikerklontjes en snoepjes – worden door het lichaam supersnel omgezet in energie. 'Complexe' suikers, die zitten bijvoorbeeld in pasta en brood, moeten daarentegen verschillende stappen doorlopen tot ze zijn opgebroken in glucosemoleculen. Pas dan kunnen ze omgezet worden in energie.

Doordat simpele suikers supersnel worden omgezet, ontstaat er een energieoverschot. En wat doet het lichaam met overtollige energie? Juist. Dat wordt omgezet tot vet en dáár word je dik van. Bij complexe suikers gebeurt dat ook, maar minder snel, omdat de energie meer gedoseerd vrijkomt.

Waarom je soms schijt moet hebben aan adviezen

Je weet nu waarom wetenschappelijk gezien een koolhydraatarm dieet niet verstandig is (zonder energie ga je dood), maar waarom af en toe een snoepje overslaan juist goed voor je is.

Omdat ik vind dat ik vrij gezond eet, vulde ik de 'eetmeter' op de site van het Voedingscentrum in. Met mijn vijf en een halve boterham per dag, een mooie hoeveelheid groente en niet veel zoete dingen scoorde ik best aardig, maar toch krijg ik te veel verzadigd vet en te weinig vezels binnen.

Ook was het Voedingscentrum niet helemaal te spreken over de Magnum die ik als toetje nam. Dat brengt mij bij mijn laatste advies: soms is het maar beter schijt te hebben aan adviezen. Je moet ook een beetje genieten van het leven.