Het huwelijk door Willem Elsschot

Willem Elsschot; Het Huwelijk

1. De dichter
Willem Elsschot is het pseudoniem van Alfons de Ridder, die op 7 mei 1882 geboren is in Antwerpen en op 31 mei 1960 daar overleed, zijn vrouw overleed één dag later. Hij studeerde te Antwerpen aan het atheneum, maar voltooide zijn middelbare studie niet. Hij verliet de school en oefende een paar jaar verschillende beroepen uit. Al in zijn atheneumtijd stelde hij belang in de literatuur en de Vlaamse Beweging. Met enkele vrienden richtte hij een letterkundige kring op. In het tijdschrift "Alvoorder" debuteerde Elsschot met zijn eerste gedichten die echter nooit gebundeld werden. Onder druk van zijn broer ging hij in 1901 opnieuw studeren aan de Antwerpse Handelshogeschool in de handelswetenschappen. Na zijn studies werkte hij eerst op kantoren te Parijs, Rotterdam en Brussel, tot hij zich in 1914 vestigde te Antwerpen. Na de eerste wereldoorlog startte hij een reclamebureau, dat hij leidde tot aan zijn dood. Hij schreef verschillende soorten literatuur, zoals poëzie, roman, novelle, … Willem Elsschots lievelingscitaat komt uit het gedicht dat ik ga bespreken, namelijk het Huwelijk:
‘Maar doodslaan deed hij niet, want tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren’


2. Eerste lezing

3. Tweede, verklarende lectuur
Nevel: hier wordt niet de nevel die er ’s morgens kan zijn, maar hoe langzaamaan een relatie tussen een man en een vrouw ‘verneveld’ bedoelt, de relatie wordt minder goed, zoals het zicht dat verminderd als er nevel is. De tijd is voorbij gegaan, sneller dan hij had gewild.
Vonken: er komen geen echt vonken uit haar ogen, maar vonken van liefde. Deze vonken die er eerst waren doven nu uit.
Haar wangen had verweerd, haar voorhoofd had doorkloven: de oudheid kwam over haar, er kwamen rimpels in haar gezicht. Hij ziet zijn vrouw alsmaar onaantrekkelijker worden.
Vrat zich op van spijt: hij heeft zich niet opgegeten, maar hij kon zichzelf wel iets aandoen van spijt.
En mat haar met de blik: metafoor => hij mat haar niet op, hoe groot of breed ze bijvoorbeeld was, maar bekijkt haar, of ze nog wel binnen zijn eisen past.
Hij zag de grootste zonden in duivelsplicht verkeren: het was geen deugd meer om te vrijen, het was een hel.
En hoe zij tot hem opkeek als een stervend paard: De vrouw kijkt net zoals een stervend paard zou kunnen kijken, heel gepijnigd.
Al zoog zijn helse mond het merg uit haar gebeente, dat haar toch bleef dragen: hij haalde het slechtste in haar naar boven, maar zij gaf niet toe aan haar gevoelens, zij volharde.
Vers 11 en 12: zij liet alles over haar heen komen en reageerde op niets van wat er gebeurde. Ze was wel heel bang.
Vers 13 tot 16: hij wil alle sporen en herinneringen van zijn (mislukt) huwelijk uitvegen en een nieuw leven beginnen, met een andere vrouw. Hij had te lang stil gezeten in zijn zetel, waardoor zijn voeten stijf zijn geworden.

Vers 17 tot 20: maar dat kan hij niet, niet alleen door de wetten van het land, maar ook door zijn eigen gevoelens, gemoedstoestand. Hij weet zelf niet te verklaren waarom dit treurige gevoel altijd terugkeert wanneer hij gaat slapen.
Vers 21-24: Hij is voor de rest van zijn leven bij zijn vrouw gebleven, om zijn kinderen op te voeden, maar is nooit meer gelukkig geworden. Hier komen we te weten dat Willem Elsschot zelf een van die kinderen is en dat het dus over zijn ouders gaat.

4. De idee
Het gaat over een huwelijk dat op de klippen loopt. De vrouw is bang voor haar man, die niet meer tevreden is met haar, niet meer van haar houdt. De eerste strofe is een soort gebeurtenis en de strofe daarna is de reactie van de man, zo ook de derde en de vierde strofe. De vijfde strofe gaat over hoe het verder ging en de laatste over hoe het de vader verging. Het gaat over zijn ouders, Willem Elsschot ziet dat zijn vader ongelukkig wordt en dat hij zijn vrouw niet meer aantrekkelijk vindt.

5. Vormbespreking
Het gedicht is opgesteld uit zes strofen met elk vier verzen, kwatrijnen. Het rijmschema is een omarmend rijm (abba). De eerste en de vierde verzen zijn volrijmen (tijd-spijt, baard-paard), de tweede en de derde verzen zijn halfrijmen (doven-doorkloven, begeren-verkeren).
Het metrum is volgens mij een jambische hexameters, maar er zijn per kwatrijn meerdere katalektische verzen.
Je vindt elisies in vers 5, 7 en 24.

6. Conclusie
Ik vind het een goed gedicht, maar af en toe misschien toch wat te pessimistisch. Het is precies of het huwelijk is een hel, iets dat je echt niet wilt beleven. Het geeft enkel de negatieve kant van het huwelijk, en dan nog heel overdreven, dat vind ik er wat minder aan. Aan de andere kant vind ik het een goed gedicht, omdat het niet gaat over het gewone leven, of over dingen die ja vaak meemaakt. Ik vind dat er heel goede woordkeuzes zijn gemaakt die de inhoud goed benadrukken.

7. Extra
Ik heb een gedicht gevonden dat iemand geschreven heeft als reactie op het gedicht van Willem Elsschot. Zij wilde hiermee duidelijk maken dat ruzie en onenigheid nu eenmaal bij een huwelijk horen en dat het toch de moeite is om deze grote stap te zetten.


Huwelijk

Nu ligt hij daar, aan 't einde van zijn leven.
De rimpels van de zorgen hebben zijn gezicht doorploegd.
Waar is de overmoed, de levenslust gebleven?
Hij heeft te fel geleefd, en veel te hard gezwoegd.

De jaren zijn voorbijgegaan,gevlogen.
Wij hebben samen lief en leed gedeeld.
Soms moesten wij elkaar wel eens gedogen;
Wellicht hebben wij ook veel tijd verspeeld.

Om onze eigenheid zo moog'lijk te behouden
Was er soms ruzie tussen hem en mij.
Dat hadden we voorzien voordat we trouwden.
We dachten: ach, dat hoort er immers bij.

We hebben samen achterom gekeken
En zeiden toen: 't Was weliswaar niet alle dagen feest.
Maar uit het resultaat is zonneklaar gebleken:
Het was de moeite waard dat wij er zijn geweest.
J.W. Kronemeijer-de Boer (1992)