Oorlogswinter (2008)

Historische context

Inleiding
Oorlogswinter speelt zich af in de hongerwinter van nederland, dat was in de laatste winter van 1994-1995. Dat was dus tijdens de 2e wereldoorlog. De hongerwinter was een erg koude winter met een gebrek aan voedsel en brandstof. Twintig duizend Nederlanders zijn omgekomen door honger en kou.

Oorzaak van hongerwinter
In de herfst van 1994 kwam de oorlogsfront dwars door nederland komen te zitten.
Het noorden van het land kreeg normaal altijd steenkool uit Zuid-Nederland. Maar doordat het zuiden al bevrijd was mocht de steenkool niet meer vervoerd worden naar het Noorden. Op 17 september 1944 had de regering vanuit Londen besloten dat er een volledige spoorwegstaking moest komen. Als tegenreactie hierop besloten rijkscommissaris Seyss-Inquart en generaal Christiansen alle vervoer van voedselvoorraden naar het westen van Nederland te verbieden.Er was hierdoor weinig voedsel beschikbaar. Op 8 november werd dit verbod weer opgeheven, maar dit veranderde niet veel aan het voedseltekort. De duitsers roofden veel van de mensen. Zij moesten leven met het voedsel dat van het platteland afkwam. Dit was maar genoeg voor 6 weken, dus absoluut niet om een hele winter mee door te komen.De hongerwinter kwam voornamelijk door drie dingen tot stand, deze waren: de bevrijding van Zuid-Limburg, waardoor erg geen steenkoolaanvoer meer was. Daarnaast doordat de regering opdracht gaf tot een spoorwegstaking en ten slot het algemene beleid van de bezetter.Alleen de mensen die een boerderij hadden, of mensen die in kleine dorpjes woonden konden nog aan voldoende voedsel komen. In oktober kregen de mensen zelfs geen gas en elektriciteit meer.

Gevolgen van de hongerwinter
Mensen konden zich niet goed verdedigen dus ze werden snel ziek. Ook waren er een tekort aan dokters. Je kwam alleen in aanmerking met een dokter, als je 30% onder je normale gewicht zat of als je ernstige klachten had, zoals opzwellingen waarin vocht zat. Ook de baby’s hadden last van de honger. De armpjes en beentjes vermagerde en hun lichaampje zwelde op. Sommige baby’s stierven zelfs van de honger.
In West-Nederland waren de gevolgen het ergste. Omdat het noorden van ons land nog niet bevrijdt was kon het buitenland geen voedsel vervoeren.
Als ze het vervoerde over land, mochten ze er niet door van de Duitsers en over zee kon men ook niets vervoeren, omdat ze dan vanuit de lucht schoten. Daardoor was er dus weinig voedsel in de omgeving.
Naast de hongersnood was het die winter ook heel erg koud en de hygiëne was zeer slecht. Dat maakte het alleen maar erger. Als gevolg hiervan in Nederland, zijn tussen september 1944 en mei 1945 ongeveer 22.000 mensen gestorven. Vooral bejaarden, kinderen en alleenstaanden hadden veel te weinig voedsel. De lijken werden opgeborgen in de Zuiderkerk in Amsterdam. De reden daarvan was het plaatsgebrek. Bovendien hadden de mensen ook totaal geen energie meer om lijken te begraven omdat ze helemaal uitgeput waren. Daarnaast konden mensen ook moeilijk begraven worden, want de kisten waren moeilijk te krijgen vanwege de zovele doden. Er waren dus genoeg redenen om de hongerwinter een ramp te noemen.
De hongersnood zou veel meer slachtoffers hebben geëist als de bevolking in Nederland altijd arm en ondervoed was geweest en geen schoon water of een riolering had. Het gebrek aan voedsel veroorzaakte allerlei ziekten, zoals hongeroedeem, scheurbuik en rachitis. Rachitis is een ziekte die je krijgt wanneer je te weinig vitamine D binnenkrijgt, daardoor krijgen je botten te weinig kalkzouten en raken ze misvormd en kunnen ze niet goed meer groeien.
Bovendien kregen vooral kinderen, door al te eenzijdige voeding gedurende lange tijd, last van ernstige botontkalking. Zij moesten aan het eind van de oorlog een dieet met veel kalk gebruiken.
Alle schoolgaande kinderen kregen zelfs na de hongerwinter op school nog iedere dag melk, omdat melk veel kalk bevat. Een aantal jaar na de hongerwinter werden er nog mensen behandeld van allerlei infectieziekten.
Zelfs 60 jaar na de hongerwinter blijkt de honger van toen nog invloed te hebben op mensen die ermee te maken hebben gehad. Doctoren van het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam hebben ontdekt dat sommige mensen die rond de hongerwinter geboren zijn, meer kans lopen om suikerziekte te krijgen.

Op welke manier kwamen de mensen toch aan hun voedsel?
Wilden de mensen toch aan voedsel komen, moesten ze het voedsel ruilen voor sieraden of kleding. Geld was namelijk in deze periode nauwelijks wat waard. Als je iets te koop was voor geld, waren de prijzen toch ontzettend hoog. Je kon al snel rekenen op 100 gulden voor een brood of 70 gulden voor een kilo vlees, enzovoorts. Dit ging zo door tot 28 januari. Toen kwamen namelijk de eerste twee voedselschepen aan in Delfzijl met 3700 ton voedsel. Dit voedsel bestond hoofdzakelijk uit meel. Het voedsel kwam uit Zweden, het graan en de aardappelen kwamen uit Groningen, Drenthe en Friesland.
Er kwamen bonnen, die gebruikt werden voor een eerlijke verdeling van het voedsel. Eind februari kwam de verdeling pas op gang.
De hoeveelheid die persoon beschikbaar was:
-125 gram margarine. (voor iedereen)
-250 gram grutterswaren: meel, bonen, erwten. (voor kinderen onder de 4)
-800 gram brood. (voor mensen van 4 jaar en ouder)
Ook kon je aardappelen halen maar dat waren er waarschijnlijk ook niet veel.
Er werden illegale voedsel bonnen gedrukt. Deze werden rondgebracht door “koeriersters”. Dit waren meisjes van rond de 15 of vrouwen met een kinderwagen of zwangerschapskorset waardoor het makkelijk was de bonnen hierin te verstoppen.
Er waren centrale voedselkeukens waar men een klein beetje warm eten kon halen. Hiervoor gebruikte men papbonnen. Van deze bonnen had je er 30 per maand te besteden.

Eind van de hongerwinter
Het einde was langzaam in zicht toen op 28 januari kwamen de eerste twee voedselschepen in Delfzijl aan met 3700 ton aan voedsel. Het voedsel bestond voornamelijk uit meel. Het voedsel kwam uit Zweden en het graan en de aardappelen uit Groningen, Drenthe en Friesland.
Er werden bonnen gedrukt om het voedsel eerlijk te verdelen. Eind februari kwam de verdeling pas op gang. Vanaf 8 april 1945 begon de geallieerde hoofdmacht in Drenthe door te dringen. Op 10 april bevrijdden de Canadezen Westerbork. Twee dagen later werd ook het kamp Westerbork bevrijd. In de nacht van 12 op 13 april 1945 sloten de Canadezen Assen in. Op 13 april bezette de Canadezen het vliegveld Eelde ten zuiden van Groningen. Het koste de Canadezen nog heel wat moeite om de stad Groningen te veroveren. Op 15 april viel Leeuwarden in Canadese handen. Daardoor was op 16 april bijna heel Friesland vrij. De aanvoer van aardappelen en graan kwam in maart 1945 weer een beetje op gang. Het westen moest snel bevrijd worden! De centrale keukens moesten sluiten door brandstofgebrek. Daardoor stierven er dagelijks tientallen mensen van de honger.
Op zondag 29 april 1945 werden de eerste voedseldroppingen gedaan. Er kwamen bommenwerpers, de voedselvoorziening kwam langzaam weer op gang. Op 2 mei reden de geallieerde vrachtwagens met voedsel naar het westen. Ze brachten 1000 ton per dag naar het westen. Bij Oss lag inmiddels ook 30.000 ton aan voedsel opgestapeld. Rijen vrachtwagens hebben het naar het westen vervoerd

Bronnen:
Naar aanleiding van de film zelf, www.wikipedia.nl, www.verzetsmuseum.org, www.hongerwinter.nl, www.verreverwanten.nl, http://www.scholieren.com/werkstukken/29231