De helaasheid der dingen door Dimitri Verhulst

Het nieuwe liefje van mijn pa

Dimitri is gewend dat er altijd vrouwen voor de deur staan bij de Verhulstjes. Alle nonkels hebben een typische smaak van vrouwen. Op een dag komt er een prachtige en gedistingeerde vrouw voor Dimitri’s vader Pie. Die ligt nog bij te komen van zijn avondje zuipen van de nacht ervoor. Hij wil niet uit zijn bed komen en vraagt of het soms dat wijf van gisteren is. Uiteindelijk komt hij ongewassen man naar beneden en hij zegt dat hij het hele mokkel niet kent. Dat klopt want het is een vrouw van de Dienst Jeugdzorg die de woonomstandigheden van Dimitri komt onderzoeken. Ze vraagt het één en ander aan Dimitri o.a. over zijn moeder. Dimitri antwoordt, dat zijn moeder een hoer is.

Iets over mijn moeder, mevrouw

In dit hoofdstuk vertelt Dimitri over zijn moeder die een "plaspas" van de overheid heeft gekregen. Je mag dan overal plassen , zelfs wildplassen is toegestaan. Hij vertelt dat hij zijn moeder haat en dat hij graag bij haar wegwil. Ze is nogal dominant aanwezig. Ook geeft ze hem zijn jeugd lang het idee dat hij er de oorzaak van is dat zij incontinent is geworden, omdat ze zo’n moeilijke bevalling met hem heeft gehad. Op een bepaald moment zijn ze op het strand en hij heeft het plan opgevat om weg te gaan bij zijn moeder, maar ze blijft het oog strak gericht op hem houden. Wanneer ze moet plassen en denkt met haar plaskaart voorrang te krijgen bij de strandtoiletten, valt dat tegen. Ze moet nu in zee gaan plassen en op dat moment, ziet Dimitri zijn kans schoon. Hij ziet zijn moeder nooit meer terug.

De pelgrim

"De pelgrim" is de naam van een afkickcentrum en Pie(rre) Verhulst besluit op een morgen dat het zo niet langer kan met zijn drankgebruik. Hij wil zich aanmelden bij het afkickcentrum. Wat zijn andere broers hem ook proberen voor te houden, hij is vast van plan door te zetten. Dan zeggen zijn broers dat ze hem in ieder geval gaan wegbrengen en onderweg naar de inrichting doen ze werkelijk ieder café aan dat op de heenweg ligt. Ladderzat komen ze bij de inrichting aan en net op dat moment besluit een psychiatrisch patiënt naar beneden te springen en zelfmoord te plegen. Het weerhoudt Dimitri’s vader er niet van om toch naar binnen te gaan. Tot groot verdriet van zijn broers, de nonkels van Dimitri. Op de terugweg doen ze natuurlijk weer een aantal cafés aan.

De verzamelaar

De Verhulstjes vormen een familie apart, waartegen in Reetveerdegem nogal wordt opgekeken. Maar een schoolvriendje van Dimitri, Franky, nogal rijk en uit een importfamilie, mag niet langer met Dimitri spelen vanwege diens afkomst. Daarvoor mocht hij steeds naar de verzameling Märklintreintjes komen kijken. Franky doet dat eigenlijk om Dimitri de ogen uit te steken. Ze verliezen elkaar jaren uit het oog, maar als Dimitri jaren later op een verzamelbeurs loopt en een smurf voor zijn eigen verzameling koopt, ziet hij Franky terug. Die verzamelt nu allerlei voorwerpen die met het joodse geloof te maken hebben. Zeer tegen zijn zin praat Dimitri met Franky en die nodigt hem uit nog eens langs te komen in zijn huis. Enkele maanden later belt Franky hem op om de uitnodiging te herhalen. Dimitri gaat tegen zijn zin op bezoek, merkt op dat de man alleen woont: zijn vrouw zal hem verlaten hebben. Dan komt ook de aap uit de mouw, want Franky vertelt hem dat oom Zwaren het met zijn vrouw houdt en dat deze hem daarom verlaten heeft. Hij probeert Dimitri te laten bemiddelen. Die wil zich er helemaal niet mee bemoeien en aan het eind van het bezoek bewondert Dimitri nog de treinverzameling van Frijky. Die is nog uitgebreider en geperfectioneerde geworden. In de wagonnetjes zitten kleine joodse poppetjes.

De genezene

Na drie maanden mag Pie Verhulst op proefverlof uit de inrichting. Hij is van de alcohol af en is behoorlijk aangekomen. Zijn beide broers proberen hem te verleiden mee te gaan stappen, maar Pie wil liever niet. Als hij het weekend droog blijft, mag hij de inrichting binnenkort verlaten. Maar het vlees is toch zwakker dan de geest en Dimitri ziet met lede ogen aan dat zijn vader toch meegaat. Met zijn grootmoeder wacht hij televisiekijkend op de terugkomst van zijn vader, maar die komt de eerste dagen niet meer boven water. Hij heeft het weekend niet droog kunnen houden.

De opvolging is verzekerd

In dit hoofdstuk volgen we de bevalling van Dimitri’s kind. Hij is in het ziekenhuis en uit alles blijkt dat hij niet houdt van de vrouw die van hem zwanger is geworden. Hij wil ook eigenlijk liever niet bij de bevalling aanwezig zijn. Zijn gedachten gaan terug bij de ingang van het ziekenhuis (waar hij staat om te roken) naar het verhaal om zijn eigen geboorte. Natuurlijk zat zijn vader in de kroeg toen zijn moeder moest bevallen. Maar toen hij eenmaal gebeld was met de mededeling dat er een zoon geboren was, was hij naar de kliniek gegaan, had Dimitri uit de wieg gehaald en hem in de postzak (Pie was postbode) aan alle mensen die hij in de kroegen ontmoette, laten zien. Een legendarisch verhaal in Reetveerdegem. De zoon blijkt heel anders over zijn niet gewenste zoon te denken: misschien wordt hij nog wel doodgeboren. Hij zou hem zeker niet trots aan iedereen willen laten zien.

Voer voor etnologen

In dit hoofdstuk is Dimitri opnieuw ouder geworden. Hij bezoekt zijn grootmoeder die inmiddels dement is geworden en niet meer weet of ze haar zoon dan wel haar kleinzoon op bezoek heeft. Ook is er altijd een mongool Marieken bij haar. Eens in de zoveel tijd brengt hij een bezoek aan zijn grootmoeder en de gesprekken gaan natuurlijk helemaal nergens over. Dimitri’s vader is inmiddels overleden. Dan bellen zijn ooms hem op en vragen hem of hij wil meewerken aan een onderzoek van een etnoloog over de teksten van dronkemansliedjes. Dat wordt immers Vlaams cultuurgoed. Dimitri vertelt dat hij vaak niet meer weet dan de eerste regel en hij weigert mee te doen. Daarna komen de broers op het idee om de demente grootmoeder te laten zingen: omdat ze kinds is, zal zij zich de teksten wel weten te herinneren. De opnameploeg komt in het verzorgingstehuis waar zijn grootmoeder is, maar er komt niets uit. Dan besluiten de ooms om bier te gaan drinken; misschien komen de woorden dan wel automatisch, maar nee hoor. Alles mislukt. Als de opnameploeg weg is, begint grootmoeder ineens de tweede regel van een dronkemansliedje te zingen. Ze heeft het dus toch geweten, maar de boel in de maling genomen.

Een nonkel voor dat kind

Dimitri is met zijn 5-jarig zoontje Joeri naar zijn geboortedorp afgereisd. Hij wil zijn ooms nog een keer ontmoeten. In de kroeg wil hij eigenlijk niets drinken, maar daar zijn de ooms niet gevoelig voor. Joeri (ongewenst kind bij zijn ongewenste vriendin) wil op de gokkast spelen. Een oom geeft hem wat geld. De jongen haalt er 1500 € uit en die mag hij van Dimitri niet houden. Oom Herman is daarna blij met die geldsom en hij wint ook nog een belspelletje op de radio en krijgt een bon uit de videotheek. De nonkel rijdt mee naar de videotheek en haalt een film van Bambi voor Joeri. Op de terugweg moet Joeri “zeiken”. Hij moet van Dimitri “plassen” zeggen. Met die veelbetekenende correctie geeft Dimitri eigenlijk aan dat hij zijn geboortedorp ontgroeid is.

De personen

De uiterlijke kenmerken van de personages worden niet beschreven in het boek.

Dimmetrie (Dimitri) Verhulst

Dimitri is de hoofdpersoon in het verhaal, in het begin van het verhaal is hij 13 jaar. Hij is zo’n beetje de enige normale het huis waar hij woont, ook al gaat hij regelmatig met zijn nonkels en vader mee naar een kroeg. Hij woont met zijn ooms, vader en grootmoeder in een huis. Later heeft Dimitri zelf een zoon, zit zijn oma in een bejaardentehuis en is zijn vader gestorven. Als hij later terugkomt in Reetveerdegem voelt hij zich een vreemde eend in de bijt, hij voelt zich ontheemd van zijn geboortedorp en zijn familie.

Pie (Pierre) Verhulst

Pierre is de vader van Dimitri en heeft een ernstige alcoholverslaving. Hij ziet bezit als een belemmering en het getuigt volgens hem pas van echte mannelijkheid om zo moeilijk mogelijk te leven. De familie Verhulst woont dan ook in een bouwval. Pie heeft geen werk, of alleen als hij geen geld meer heeft om bier te kopen. Hij gaat elke avond naar de kroeg met zijn broers en zuipt zich daar dan helemaal klem. Op een dag ziet hij zelf ook in dat het zo niet langer kan en belt een instelling om af te kicken. Maar als hij dan weer thuis komt gaat het weer mis. Dankzij deze leefstijl haalt hij geen hoge leeftijd.

Potrel (Karel) Verhulst

Potrel is bijna even oud als Dimitri, maar toch zijn oom en dus de broer van Pie. Ondanks zijn leeftijd houdt hij er net als zijn broers een nogal uitzinnige levensstijl op na. Elke avond totaal dronken, veel vriendinnen. Omdat hij er de balen over heeft dat hij niet mee mocht doen aan het wereldkampioenschap zuipen, organiseert hij een tour de France, waar elke 5 km voor een biertje staat. Dit moet hij bekopen met een delirium tremens….

Grootmoeder Verhulst

Dimitri’s grootmoeder probeert zich een beetje over hem te ontfermen en zorgt er uiteindelijk ook voor dat hij uit huis wordt geplaatst door iemand van Jeugdzorg. Ze heeft al genoeg zoons die hun leven hebben verprutst. Als ze later in een bejaardenthuis terecht komt en dement is, weet ze haar zoons toch nog te foppen door een dronkemansliedje niet te zingen voor een opnameploeg.

Perspectief/Vertelwijze

De verhalen worden verteld uit één vertelperspectief, namelijk de ik-persoon, Dimitri Verhulst. Hij is in het begin van het boek 13 jaar, maar op het eind heeft hij een kind en is hij rond de dertig.

In het begin van het boek, komt nichtje Sylvie met tante Rosie op bezoek. Dimitri en zijn familie schamen zich uiteindelijk wel een beetje voor de manier waarop ze leven, maar doen er verder weinig aan.

Naarmate het boek vordert groeit Dimitri. Hij wordt schijnbaar (niet met zoveel woorden gezegd) in pleeggezinnen opgenomen, omdat hij bij zijn familie niet normaal op kan groeien. Later is zijn vader overleden en bezoekt hij zijn graf eens in de vijf jaar. Weer later heeft hij zelf ook een zoontje en deze neemt hij hem mee naar Reetveerdegem om te kijken hoe zijn ooms er aan toe zijn. Tegen deze ooms en ook zijn vader kijkt Dimitri een beetje cynisch aan: Het zijn allemaal zuiplappen. Hier zie je ook dat Dimitri uit zijn dorp gegroeid is, hij wilt er steeds meer afstand van nemen.

Structuur
Het verhaal bestaat uit meerdere kleine verhalen, een verhalenbundel met andere woorden. De verhalen zijn min of meer zelfstandig van elkaar. Als jij de afloop van een verhaal wilt weten zal je dat moeten terugzoeken in een ander verhaal.

Er is wel een doorlopende rode draad: de familie Verhulst zelf en de sterke vader-zoonrelatie tussen Pie en zijn zoon Dimitri. De verhalen worden chronologisch vertelt vanaf zijn dertiende to ongeveer dertigste jaar.

Tijd
Het boek beslaat 207 bladzijden en in deze bladzijden wordt een periode van ongeveer zevenentwintig jaar beschreven, hoewel er ook flinke gaten van tijd zitten tussen de verschillende hoofdstukken.

Ruimte
Het verhaal speelt zich grotendeels in Reetveerdegem af, voornamelijk in kroegen en bij Dimitri thuis in zijn geboortedorp. Later woont Dimitri niet meer in Reetveerdegem.

Thematiek
De auteur beschrijft in dit boek zijn geboortedorp, de dorpsbewoners en zijn familie. De thematiek in dit boek is de bewondering van Dimitri voor zijn vader. Ondanks zijn alcoholverslaving bewondert hij zijn vader, die hem meer dan eens teleur heeft gesteld. Als Dimitri later dan zelf vader wordt, vergelijkt hij zijn vaderschap met dat van zijn eigen vader. Dat is van een heel ander soort. Hij lijkt niet van zijn ongewenste zoon Joeri te houden, geboren uit een vrouw voor wie Dimitri geen liefde heeft.

In het laatste hoofdstuk keert hij met zijn zoontje terug naar Reetveerdegem, zijn vader is inmiddels al gestorven. Hij voelt zich niet thuis tussen zijn nonkels als hij ze (natuurlijk) dronken vind in een café. Ook hun taalgebruik past niet meer bij Dimitri. Op de laatste bladzijde zitten Joeri en zijn vader in de auto terug naar huis en zegt Joeri tegen zijn vader dat hij moet zeiken. Zijn vader corrigeert hem, het is plassen, zeiken is een vies woord voor vieze mensen volgens Dimitri. Hij is blij als hij zijn zoontje weer bij zijn moeder kan afleveren.

Motieven

• Alcoholgebruik: Het hele leven van de nonkels van Dimitri bestaat uit drinken, ’s middags staan ze ergens op om dan een biertje te pakken en ’s avonds ook weer in een kroeg te gaan zitten zuipen.
• Seksualiteit: De mannen Verhulst nemen regelmatig een mokkel mee naar huis, voor een one-night-stand. Dimitri krijgt met heel wat schunnig taalgebruik te maken.
• Dorpsleven: In het dorp staan de Verhulsten bekend als de zuiplappen. De rest van het dorp kan er trouwens ook wat van. Onderhand alle gezinnen leven op dezelfde manier als de familie Verhulst. De nieuwtjes doen ook snel de ronde, een echt dorp dus.
• Standsverschil: Wanneer Rosie en Sylvie langskomen is er duidelijk een kloof tussen de hen en hun familie. Dimitri en zijn familie schamen zich op een of andere manier ook wel voor hun gedrag maar gaan er toch mee door.

Titelverklaring
De titel verwijst naar de pech die de hoofdpersoon heeft maar waar hij niet echt iets aan kan doen, helaas pindakaas zeg maar. Dimitri, de hoofdpersoon, kan er niks aan doen dat hij in een familie geboren is die erom bekend staat asociaal en lui te zijn.

Taalgebruik
Het viel me meteen op dat het een boek geschreven is door een Belgische schrijver. Er worden woorden gebruikt als ’Nonkel’ en er word veel in dialect geschreven(gesproken). Ook hebben sommige woorden in het Vlaams een andere betekenis als in het Nederlands.

Daarnaast valt me op dat de stijl van Dimitri Verhulst vrij direct is. Hij neemt bijvoorbeeld niet de moeite om bepaalde grove zaken te omschrijven maar schrijft het gewoon zo op.

Verwerking recensies

Recensie 1

Het uiteindelijk waarde oordeel van de recensent is negatief, de schrijver van de recensie noemt vooral punten van verbetering voor de auteur van het boek: ‘De helaasheid der dingen zou een goed boek hebben kunnen zijn als Verhulst zich had kunnen uitleven in de zelfkritiek die bijvoorbeeld zijn korte verhaal ‘Die zak van een Sinterklaas’ op slag tot een moderne klassieker maakte. Verhulsts kindertijd leent zich echter niet voor die benadering.’.

Door deze bron ben ik wel anders gaan kijken naar het boek en het verhaal, ik had ook al wat puntjes van kritiek, maar in deze recensie staan er nog veel meer, daardoor zie ik ook waarom het boek minder goed is.

Een kenmerkend citaat uit deze recensie vind ik: ‘Het dozijn verhalen over de jeugd van de schrijver te midden van een soort familie-Tokkie is de moeite waard en ware dit geen boek van Ditmitri verhulst, ik zou enthousiast zijn geweest.’

Dit vind ik een beetje een vreemd citaat, omdat de recensent dus zegt dat ze het boek goed vind, maar omdat het geschreven is door Dimitri Verhulst vind ze het geen goed boek meer.

Recensie 2

Het uiteindelijk waarde oordeel van de recensent ligt een beetje in het midden, de recensent zegt Verhulst een hele goeie schrijver te vinden, maar vind dat hij meer te bieden heeft. ‘Maar in één adem suggereren, zoals Frank Albers deed, dat een boek als De helaasheid der dingen niet meer te bieden heeft plat vermaak, gespeend door ethische vraagstukken, eruditie en belangwekkende inzichten, doet de schrijver onrecht.’

De waarde van deze bron is voor mij niet heel groot, dat komt omdat er vooral veel in staat over de inhoud en het verhaal zelf, en niet echt iets over de manier van schrijven. Weinig meningen dus.

Een kenmerkend citaat is: ‘Met zijn in een meesterlijke stijl opgetekende uitzinnige drankverhalen heeft deze Jacques Brel van de Vlaamse literatuur, zoals Verhulst in België wel wordt genoemd, meer te bieden dan valse vertedering over ‘zuipende nonkels en bazige bomma’s’ waartoe Frank Albers De helaasheid der dingen ten onrechte reduceert.’

Recensie 3

Het waardeoordeel van de recensent is positief, hij schrijft: ‘Hij beschermt zijn zoon zelfs tegen de slechte invloed van zijn ooms (die hem al een soort kinderbiertje voorzetten en laten gokken). De afstand die de schrijver daar voelt, heeft de lezer in de voorgaande hoofdstukken niet gemerkt. Het dialect, de rauwe grappen en de zwier waarmee deze roman verteld is, maakt me nieuwsgierig naar het eerdere werk van Verhulst, dat ik, naar nu blijkt ten onrechte, nog niet gelezen heb.’

Deze recensie is voor mij niet zo nuttig, er staat relatief weinig in en de schrijver vertelt vooral over het verhaal en niet over haar mening.

Een kenmerkend citaat is het citaat dat hier boven al genoemd is ‘Hij beschermd… gelezen heb’

Biografie Dimitri Verhulst

Dimitri Verhulst (Aalst, 1972) debuteerde vrij onopgemerkt, maar met De helaasheid der dingen in 2006 uiteindelijk na meer dan tien jaar toch een breed publiek in zowel Nederland als België. Naast proza schrijft Verhulst ook poëzie en toneel. Verhulst: ‘Ik heb het tegendeel van writer’s block.’

Persoonlijk

Dimitri Verhulst wordt in 1972 geboren in Aalst. Hij is een ongewenst kind, zijn vader is alcoholist en pleegt huiselijk geweld. Zijn moeder laat hem achter bij zijn vader, met wie hij bij zijn grootmoeder intrekt.

Hij ontvlucht zijn familie en komt terecht bij een pleeggezin, maar ook daar gaat hij weg. Hij belandt in een gezinsvervangend tehuis, maar wil zo snel mogelijk op eigen benen staan en werkt onder andere als pizzaleverancier, toeristische gids op plezierbootjes, ‘duivenstrontschraper’ op kerken en animator (of ‘animatras’, op z’n Verhulst) in Mallorca.

Verhulst eigenlijk debuut is Assevrijdag (1994), maar deze publicatie vind zijn weg naar enkel wat vrienden en bekenden. Met De kamer hiernaast (1999) debuteert hij officieel als schrijver en de verhalenbundel wordt genomineerd werd voor de NRC Literair Prijs. Hij publiceert veelvuldig in verschillende literaire tijdschriften, waaronder Nieuw Wereldtijdschrift, De Brakke Hond en het tijdschrift Underground, waarvan hij redacteur is.

Verhulst eigenlijk debuut is Assevrijdag (1994), maar deze publicatie vind zijn weg naar enkel wat vrienden en bekenden. Met De kamer hiernaast (1999) debuteert hij officieel als schrijver en de verhalenbundel wordt genomineerd werd voor de NRC Literair Prijs. Hij publiceert veelvuldig in verschillende literaire tijdschriften, waaronder Nieuw Wereldtijdschrift, De Brakke Hond en het tijdschrift Underground, waarvan hij redacteur is.

Pas met De helaasheid der dinggen (2006), een genadeloze en hilarische afrekening met zijn jeugd, breekt Verhulst door naar een breed publiek.

In 2003 laat Dimitri Verhulst zich voor het Vlaamse tijdschrift Deus ex Machina enkele dagen opsluiten in het asielcentrum van Arendonk. Hij schrijft er een reportage over, maar verwerkt zijn ervaringen ook in de roman Problemski hotel.

Dimitri Verhulst woont in Wallonië, in de buurt van Huy.

Bijzonderheden

Verhulst stijl en taalgebruik zijn te typeren als als sarcastisch maar meedogend, volks, expliciet, hilarisch.

Verhulst voorbeeld is Louis Paul Boon. Net als zijn stadsgenoot toont Verhulst zich sterk maatschappelijk betrokken. Zo schrijft hij onder andere een geëngageerde column voor De Morgen.

Dimitri Verhulsts werk is controversieel en hij wordt twee keer voor de rechtbank gedaagd. Een eerste keer door zijn eigen moeder. In De kamer hiernaast portretteert hij haar zeer grof en als een enorm dikke vrouw. Hij wordt tevens aangeklaagd na het schrijven van het toneelstuk Aalst, dat gaat over twee ouders die hun kinderen vermoorden. De veroordeelde ouders vinden dat Verhulst te ver is gegaan in zijn zin voor realisme.

Persoonlijke Verwerking
Ik heb dit boek gekozen omdat ik van mijn stiefbroer gehoord had dat het een leuk boek is, toen ik het in de lijst van boeken zag staan wilde ik dit boek meteen lezen.

Structuur
Ik vond de stijl waarin het boek geschreven is zeer prettig lezen, het waren hoofdstukken met korte verhalen. Dat is prettig omdat het boek daardoor minder snel saai en langdradig wordt. De verhalen staan wel in chronologische volgorde, wat wel fijn lezen is, want dan hoef je daar niet zo over na te denken.

Stijl
De schrijver van het boek heeft een best grappige stijl, hij schrijft heel direct de schrijver lijkt totaal geen gene te kennen en lijkt niks van de situatie achter te houden. Af en toe is het wel vervelend dat alles benoemd wordt, sommige delen zijn overbodig. Ik vond vooral de beschrijving van de ‘Nonkels’ en het huis waar de Verhulst familie in woont leuk.

Intentie
De intentie van de schrijver bij het schrijven van dit verhaal is mensen laten weten hoe zijn jeugd was, en misschien ook wel het achter zich laten en van zich afschrijven van de gebeurtenissen in die tijd.

Mijn reactie op de recensenten

In de derde recensie die ik heb gebruikt staat dat de recensent benieuwd is naar de andere boeken van Dimitri Verhulst, daar ben ik het mee eens, na het lezen van dit boek ben ik zeker nieuwsgierig geworden naar de ander werken van de schrijver.

In de tweede recensie die ik heb gebruikt wordt gezegd dat er niet te snel negatief moet worden geoordeeld over het boek en de manier van schrijven. Daar ben ik het mee eens, er worden in de eerste twee recensies vooral veel negatieve aspecten van het boek genoemd en er wordt ook gezegd dat het boek slecht zou zijn, daar ben ik het niet mee eens. Ik vind het een goed boek en ik denk dat mensen niet zo snel moeten oordelen.

‘Het dozijn verhalen over de jeugd van de schrijver te midden van een soort familie-Tokkie is de moeite waard en ware dit geen boek van Ditmitri verhulst, ik zou enthousiast zijn geweest.’ Dit vind ik een raar citaat, de recensent zegt het boek en het verhaal leuk te vinden, maar alleen omdat het geschreven is door Verhulst vind hij/zij het boek niet goed. Ik vind dit een hele rare negatieve redenatie.