Achtendertig nachten door Janne IJmker

-Elsjens moeder, zij functioneert niet goed meer na de dood van haar man. Elsjen wil een zo goed mogelijk leven voor haar moeder, en doet dus wat Otie zegt om geen problemen te krijgen

-Jan, hij is zo dwars in het huwelijk met Elsjen, dat zij eigenlijk niet anders kan dan hem een lesje leren, wat een noodlottige afloop, namelijk zijn dood, heeft

-de drang naar vrijheid. Elsjen geniet ervan als ze met Lieven door de natuur kan struinen en ze even niet hoeft te werken. Ze denkt/droomt ook over de sprookjes die Lieven vertelt, die helpen van de werkelijkheid te ontsnappen

-het voortdurend doodwensen van Otie/Jan door Elsjen. Elsjen heeft altijd meteen spijt als ze Otie doodwenst, maar het is wel duidelijk dat Otie Elsjen in haar greep houdt

-schuldgevoel als Elsjen in de gevangenis zit, ze zet alles wat er is gebeurd op een rijtje om erachter te komen waarom ze Jan gedood heeft, al dan niet met opzet. Er zijn zoveel mensen die Elsjens leven hebben bepaald, dat Elsjen misschien niet helemaal schuldig is voor wat ze heeft gedaan

Thema: het thema is hoe je buiten je wil om gedwongen kunt worden om daden te verrichten die bepalend zijn voor leven of dood. Door de manipulatie van Otie en de moeilijke toestand waarin Elsjens moeder verkeert, doet Elsjen alles wat Otie wil. Elsjen kan eigenlijk niet anders dan met Jan trouwen. Jan maakt het Elsjen ook nog eens verschrikkelijk moeilijk. Elsjen zit haar hele leven gevangen in een net van mensen die haar leven voor haar bepalen, ze wenst die mensen dood en verlangt naar vrijheid, maar ze kan niet weg. Door Jans gedrag kan Elsjen eigenlijk niet anders dan hem uitschakelen

Schrijfster

Janne IJmker is geboren in 1962 in Tiendeveen. Ze heeft op de pedagogische academie in Gouda gezeten. IJmker begon haar carrière met het schrijven van verhalen in het kinderblad Zeggus. In 2002 kwam haar boek ‘Mijn vriend Samuel’ uit. Daarvoor, en voor haar boek Verdwenen Vaders (2004), won ze de prijs voor het beste jeugdboek. Achtendertig nachten was haar eerste volwassenboek, daarvoor kreeg ze de Publieksprijs voor het Christelijke Boek 2007.

Eindoordeel

Hoewel Achtendertig nachten een historische roman heet ze zijn, vond ik het nogal psychologisch. Dat vond ik eerst wel jammer omdat het dus niet een spannend verhaal over een historische gebeurtenis zoals een oorlog was.

Ik vond het inderdaad erg veel gezeur over ‘o wat heb ik het toch moeilijk en zwaar’, en weinig lopend verhaal. Dat was vooral zo bij de stukken die zich afspeelden in de gevangenis. Die stukken maakte het verhaal langdradig.

Ondanks dat het soort verhaal niet helemaal naar mijn zin was, was het wel erg meeslepend geschreven. Ik raakte namelijk ook gefrustreerd van die irritante Otie en Jan. Ik kon me alleen niet goed voorstellen dat Elsjen zover was gegaan in haar gehoorzaamheid dat ze helemaal vast kwam te zitten. Dat is natuurlijk fantasie van de schrijfster, maar misschien laat het ook wel wat van de cultuur van vroeger zien. Vroeger was het in elk geval minder geëmancipeerd dan nu.

De spanning in het boek was erg goed, het duurde helemaal tot het eind van het boek tot je wist waarom Elsjen precies Jan had vermoord. Dus ook al had ik voortdurend tijdens het lezen de gedachte van ‘hou toch eens op met dat slepende gezeur’ en vond ik het niet heel erg leuk om te lezen, ik heb dit boek wel snel uitgelezen omdat ik de uitkomst wilde weten.

Verdiepingsopdracht

Je vergelijkt je leeservaringen met die van minstens 2 medeleerlingen en 2 beroepslezers.

‘Ik legde het boek weg, het was uit, en staarde nog lange tijd voor me uit. Op dat moment wist ik nog niet dat Elsjen Roelofs me die nacht uit de slaap zou houden en het hele weekend niet uit mijn gedachten zou zijn. Zo zeer, dat ik haar haast fysiek bij me voelde en af en toe wilde aanraken...’

Dit komt uit een recensie van Andries Knevel. Zo heftig als hij beschrijft op welke manier Achtendertig nachten impact op hem had, heb ik het lezen niet ervaren. Vrij snel nadat ik het boek weglegde, dacht ik er niet meer aan.

Dit stond ook nog in Knevels recensie: ‘In het boek van IJmker zijn minimaal drie lijnen te onderscheiden, een historische, een psychologische en een theologische, of liever geloofsmatige. Met name de psychologische lijn is boeiend omdat thema's die ook vandaag spelen, volop aanwezig zijn.’ Ik vond in tegenstelling tot Knevel het psychologische van het boek niet zo interessant.

In een andere recensie van een beroepslezer (Gert van de Wege, Nederlands Dagblad) staat: ‘Het is sterk van IJmker dat ze deze innerlijke noodzakelijkheid voelbaar maakt, dat ze dit beklemmende proces niet alleen beschrijft, maar zorgt dat de lezer het ervaart. Je denkt: doe iets! Maar tegelijkertijd besef je de onmogelijkheid ervan. Elsjen kan haar lot niet ontkomen.’ Je ziet in de loop van het verhaal de situatie van Elsjen verslechteren, en je weet dat er niets aan te doen is. Die reactie van ‘Doe iets!’, zoals in de recensie staat, had ik ook, terwijl je weet dat het hopeloos is.

Van de Wege had ook kritiek: ‘Niet alleen is ze vaak te uitleggerig, of gaat ze over de grens van de sentimentaliteit, af en toe schrijft ze ook zinnen die ik maar zelfhulpproza noem, en dan niet op zijn best: 'Wat maakt nou dat wij datgene wat ons ten diepste raakt niet kunnen verwoorden naar elkaar?'’ Hij zegt dat Ijmker vaak te uitleggerig is, maar dat had ik niet zo’n last van. Van mij mag er best veel informatie gegeven worden zodat ik het verhaal begrijp, want bij mij ontstaat anders gauw het probleem dat ik het niet snap. Ik vond de schrijfstijl inderdaad soms wel te sentimentalistisch.

Van de Wege had ook kritiek: ‘Niet alleen is ze vaak te uitleggerig, of gaat ze over de grens van de sentimentaliteit, af en toe schrijft ze ook zinnen die ik maar zelfhulpproza noem, en dan niet op zijn best: 'Wat maakt nou dat wij datgene wat ons ten diepste raakt niet kunnen verwoorden naar elkaar?'’ Hij zegt dat Ijmker vaak te uitleggerig is, maar dat had ik niet zo’n last van. Van mij mag er best veel informatie gegeven worden zodat ik het verhaal begrijp, want bij mij ontstaat anders gauw het probleem dat ik het niet snap. Ik vond de schrijfstijl inderdaad soms wel te sentimentalistisch.

De mening van Anke op scholieren.com luidt: ‘Er waren zeker ook minpunten, zoals het soms wat langdradige beschrijven van een gebeurtenis of persoon, maar de verhaallijn op zich is ontzettend boeiend.’ Hier ben ik het mee eens, want ik vond het verhaal ook langdradig, vooral de delen in de gevangenis.

Anke schrijft ook: ‘Het mooie van het boek is dat je aan het begin de vraag hebt: heeft Elsjen haar man vermoord? En aan het einde van het boek heb je een heel andere vraag: waarom heeft Elsjen haar man vermoord? Ik vind het heel knap dat de schrijfster dat zo in het verhaal kan leggen.’ Aan het begin van het boek had ik niet de vraag ‘heeft Elsjen haar man vermoord?’, want volgens mij was dat vanaf het begin af aan al duidelijk.

Op scholieren.com staat ook de mening van Ikkuh: ‘Wij zouden dat ook verschrikkelijk vinden als onze man alles nog aan zijn moeder vraagt en alles wat zijn moeder doet en zegt dat dát helemaal goed is en jij, als vrouw, het niet goed doet. Dan zouden wij ook echt boos worden en vreselijk geïrriteerd. Je begint Elsjen te begrijpen.’ Deze personen raakten geïrriteerd van het gedrag van Jan, net als ik. Daardoor kon ik me goed voorstellen dat ze Jan vermoordde.