De helaasheid der dingen door Dimitri Verhulst

Verwachtingen vooraf

Toen ik voor het eerst van het boek hoorde, dacht ik wel even aan een heel raar boek. Ik dacht meer aan iets wat allemaal jammer is in het leven. Toen ik dus de eerste bladzijden las, dacht ik wel even ‘waar gaat dit over?’

Samenvatting en verhaalanalyse

Een schoon kind

Rosie Verhulst, komt op een bepaald moment terug naar het huis van haar moeder (Dimitri’s grootmoeder). Ze wordt mishandeld door haar man en ze heeft haar mooie dochter meegenomen, namelijk Sylvie. Ze gaat mee naar het café: eerst drinkt ze een beetje fris, maar als de meisjes tweeling van het café opmerkingen maken over haar afstandelijkheid, komt Sylvie los. Op initiatief van een kroegloper André gaat ze aan de biertjes en aan het eind van de avond zingt ze de meest vettige liedjes mee en moet ze meegesleept worden door de nonkels. Ze is meteen populair bij de familie. Als Rosie hoort dat Sylvie door André is zat gevoerd, laat ze uit haar mond vallen dat André in feite haar biologische vader is. Maar ze dreigt Dimitri dat hij dat nooit mag vertellen. Hij ziet haar voorlopig niet meer.

De Ronde van Frankrijk

Een van de nonkels, Potrel, heeft is kwaad dat hij niet mee mag doen met de wereldkampioenschappen zuipen die een lokaal café heeft uitgeschreven. Op het allerlaatste moment had nonkel Herman meegedaan en natuurlijk gewonnen, hoewel hij zijn winst met een ziekenhuisopname moest bekopen. Na de overwinning was hij namelijk gaan rijden en hij had een ongeluk veroorzaakt, maar daarbij had hij ook een gangsterbende opgerold, waardoor hij alleen maar meer aanzien had gekregen. Grootmoeder krijgt het bericht te horen van een jonge agent, die ze op haar nummer zet omdat hij een Latijnse uitdrukking (comateuze toestand) gebruikt.

Potrel zet echter een Tour de France op met een aantal zuipetappes. De grap is ook dat de moeder van Potrel (Dimitri’s grootmoeder) denkt dat Potrel zijn luiheid heeft omgezet in sportiviteit en van haar weinige geld koopt ze een nieuwe racefiets voor haar zoon, die hij weer verpatst om de drank voor de Tour de France te betalen. Potrel zet zwaar in tijdens de eerste bergetappe en giet de zware drank achter elkaar naar binnen. Hij krijgt een delirium tremens, maar de jonge agent die dit moet komen vertellen krijgt weer een veeg uit de pan van grootmoeder: hij moet geen Latijn tegen haar praten.

Alleen de allenen

Het is weer eens zo ver. De deurwaarder komt weer een stuk inboedel weghalen,omdat nonkel Zwaren een flinke gokschuld had opgebouwd. Deze keer valt de keus op de televisie. Dat is een klap voor familie Verhulst, want net die avond komt er een live concert van Roy Orbison op de televisie. Maar nonkel Zwaren lost dit op door met de hele familie tv te gaan kijken bij een Iranees immigrantenstel. Ze nemen een bak bier en een oude sanseveria mee als geschenkje. Grappig is dat de Iraniërs beter Nederlands spreken dan de Verhulstjes, die een soort krom migranten Nederlands tegen de immigranten spreken. Maar ze maken er wel een dolle boel van. Alleen Dimitri’s vader heeft het moeilijk bij de bekendste song van Orbison "Only the lonely”. Hij huilt tranen met tuiten en moet naar huis gesleept worden. De Iraniërs hebben een mooi beeld gekregen van inburgering.

Het nieuwe liefje van mijn pa

Dimitri is gewend dat er altijd vrouwen voor de deur staan bij de Verhulstjes. Alle nonkels hebben een typische smaak van vrouwen. Op een dag komt er een prachtige en gedistingeerde vrouw voor Dimitri’s vader Pie. Die ligt nog bij te komen van zijn avondje zuipen van de nacht ervoor. Hij wil niet uit zijn bed komen en vraagt of het soms dat wijf van gisteren is. Uiteindelijk komt hij ongewassen naar beneden en hij zegt dat hij het mokkel niet kent. Dat klopt want het is een vrouw van de Dienst Jeugdzorg die de woonomstandigheden van Dimitri komt onderzoeken. Ze vraagt het één en ander aan Dimitri onder andere over zijn moeder. Dimitri antwoordt, dat zijn moeder een hoer is.

Thema

De schrijver gaat in de roman terug naar zijn geboortedorp. Hij beschrijft met veel humor zijn familieleden en zijn dorpsgenoten. Het is een onbezorgd leven van veel zuipen en neuken. Tegelijkertijd gaat hij in het vervolg van de roman stiekem over op een beschrijving van zijn vader. Ondanks het alcoholgebruik bewondert hij toch zijn vader. Hij vergelijkt zijn eigen rol als vader (vrij liefdeloos tegen het ongewenste kind Joeri) met die van zijn vader. Hij keert in het laatste hoofdstuk terug in zijn geboortedorp en hoewel hij niet neerkijkt op zijn triviale familie (zuipen en neuken doen zijn nonkels) o.a. in het taalgebruik blijkt dat hij er niet meer helemaal thuis hoort. Waar zijn zoontje het nog over "zeiken" heeft, corrigeert zijn vader hem in "plassen". Hij is het milieu waarin hij is opgegroeid, min of meer ontgroeid. Daarom kun je roman ook zien als een vader-zoonroman. Het is geen afrekening met het milieu, maar meer de constatering van de ontheemding van je roots. Het je niet meer thuis voelen in je oorspronkelijke omgeving. Maar Verhulst doet dat in een dergelijk humorvolle stijl dat je vaak moet lachen om de leuke anekdotes in prachtige zinnen die hij op papier weet te krijgen.

Motieven zijn:

-         alcoholgebruik

-         seksualiteit

-         puberteit

-         standsverschil

-         dorpsleven

Tijd

Het boek speelt zich een tijdje geleden af. Rond 2000 denk ik. Als je het hele boek doorleest, merk je wel dat er een deel van het leven wordt beschreven van Gunter. Op het begin is hij een jongen van 10 en op het eind een man van 30. Het is echter niet chronologisch, want er zijn veel flashbacks.

Ruimte

Het verhaal speelt zich af in België, in een plaatsje Reetveerdegem. Het speelt zich voornamelijk af bij Gunter thuis of in de kroeg. Het kan zo in het dorp om de hoek gebeurt zijn, zo is ook het boek geschreven.

Perspectief

Het verhaal wordt in de ik-persoon verteld, alles wat je leest zijn de gedachten van Gunter en de gebeurtenissen die hij zelf vertelt.

Titel

In het woord "helaasheid" zit natuurlijk iets van treurigheid waaraan je zelf weinig kunt doen. En over die dingen gaat het precies in het dorp Reetveerdegem. Dimitri kan er eigenlijk ook weinig aan doen terecht gekomen te zijn in de familie Verhulst: een familie die te lui is om te werken, maar de dag na een zuipprestatie dan ook nodig heeft om bij te komen van de kater. Maar juist die treurigheid weet Verhulst zo leuk te beschrijven, dat de lezer niet mee gaat zitten huilen met de kleine Dimitri, maar de terugkeer naar Reetveerdegem eerder zal beschouwen als een humorvolle afrekening van de auteur me zijn jeugd.

Spanning

Het verhaal vind ik zelf niet erg spannend. Het is niet dat ik met knikkende knieën zo snel mogelijk lees, maar ik vond het wel leuk om verder te lezen. Dit was echter niet om de spanning.

Personages / verhaalfiguren

Eigenlijk zijn twee personen het belangrijkst: Gunter (de zoon) en Pierre (de vader).

Gunter Verhulst is de hoofdpersoon. Hij is ongeveer 12 jaar oud aan het begin van het boek. Hij woont samen met zijn vader, ooms en oma. Zijn moeder woont er niet meer, want ‘zij is een hoer’, aldus Gunter en Pierre. Gunter gaat gewoon met zijn vader en ooms naar de kroeg. Op het eind is hij zelf vader, zijn oma is dement en zijn vader dood.

Pierre Verhulst:  Hij is de vader van Gunter. Hij drinkt veel alcohol. Hij werkt niet. Op een gegeven moment wil hij niet meer drinken, dus hij gaat naar een afkickkliniek maar dat werkt ook niet. Als hij daar ontslagen wordt, drinkt hij thuis verder en overlijdt hij.

Eigen oordeel

Ik vond het best een grappig en leuk boek om te lezen. In het begin moest ik heel erg wennen aan de schrijfstijl van de schrijver. Er zaten lange zinnen in, met vaak moeilijke woorden. Maar als je eenmaal het eerste verhaal hebt gelezen, dan komt de rest vanzelf.

In het begin vond ik het namelijk niet zo heel leuk, ik dacht meer van ‘wie gaat hier nou weer een boek over schrijven?’ Maar als je dan toch verder leest, begrijp je ook waarom het is geschreven en wordt het duidelijker.

Ik vond niet dat het met de film werd verduidelijkt, ik had alleen heel andere beelden in mijn hoofd bij het boek, dus was het raar om dan de film te kijken. Dat heb ik overigens bij alle films, als ik eerst het boek heb gelezen.

Ik had geen moeite met de Belgische teksten, soms was een woord wat anders maar door te lezen kwam je dan achter de betekenis. Ik deed er dan ook niet lang over, ik heb zelfs een extra verhaal gelezen. (Alleen de alenen).

Ik vond het verhaal heel realistisch geschreven, omdat het gewoon mensen zijn die zo hun leven leiden. Het zou zo bij iemand gebeurt kunnen zijn. Maar dan weet ik niet of het wel zo echt was.

Ik had nog nooit een boek als dit gelezen, ik hou meer van Saskia Noort en fictieve boeken, maar ik vond het wel leuk om een keer wat anders te lezen.

Als verwerkingsopdracht kregen we een blaadje met enkele vragen over de film die we moesten beantwoorden. Door deze te maken, let je beter op bij de film en snap je het dus waren.

Verwerkingsopdracht A

1.       Wat vond je van de film? Noem drie trefwoorden die jij goed vindt passen en licht elk trefwoord toe.

          -         Ontroerend, omdat Gunther helemaal niet bij zijn familie past en er alles aan probeert te doen om weg te komen zonder iemand pijn te doen. Bijvoorbeeld als hij op school de schuld op zich neemt voor iets wat hij niet gedaan heeft zodat hij van school af moet en naar het internaat mag zodat hij niet meer bij zijn familie hoeft te blijven.

          -         Mooi, ik vond namelijk dat er erg mooie scènes inzaten, als bijvoorbeeld Gunthers fiets kapot wordt gereden door zijn oom, stopt zijn oma hem geld toe voor een nieuwe fiets. Zij is eigenlijk de enige die echt om hem geeft, dat vindt ik heel mooi.

          -         Zielig. Gunther doet er alles aan om niet zoals zijn familie te worden, maar op sommige momenten gaat het toch mis en op dat moment had ik heel veel medelijden met hem.

2.       In een recensie wordt de film als volgt getypeerd: “stilistisch vuurwerk. Vol ijzersterke scènes, bijzonder ontroerend.” Noem drie voorbeelden uit de film die passen bij deze typeringen en licht toe waarom je daar voor kiest.

          -         De flashbacks. Je ziet hoe het vroeger was, heel erg veel armoede en geen aandacht voor hem. De film is op dat moment redelijk ‘donker’ gemaakt en dat vind ik erg goed.

          -         Ook vond het ik het bezoek van de Strobbe aan de Iraanse familie erg goed. Hoe ze dat hebben gefilmd, zo had ik het me ook voorgesteld toen ik het boek las.

          -         Het bijzonderste moment vond ik toen Gunter graag op Internaat wilde. Hoe hij dat toen tegen zijn vader zei, en hoe zijn vader het oppakte.

3.       Er komt behoorlijk wat humor voor in de film. Noem drie voorbeelden en beschrijf de situaties.

          -         Als ze voor het Guinessbook of records een record bierdrinken proberen te verbeteren en de mensen die meedoen van hun stoel afvallen. De vader van Gunter rijdt zelfs nog in een auto weg.

          -         Humor was ook toen Gunter voor het eerst op het internaat kwam en de leraar hem tot zwijgen oplegde.

          -Een ander stukje humer is als de ooms en vader van Gunther meedoen aan de Ronde van Frankrijk. Ze gaan dan allemaal in hun nakie fietsen door het dorp.

4.       Er zit ook tragiek in de film: droevige, aangrijpende scènes. Noem een voorbeelden en beschrijf de verschillende situaties. Vertel ook waarom jij dat “tragiek” vindt.

-         Ik vind het heftigste stukje uit het boek wanneer de vader van Gunter zo boos op Gunter is omdat hij denkt dat Gunter een vrouw heeft gebeld tegen huiselijk geweld.

Hoe boos de vader dan wordt, hij wilt zelfs met een mes gaan steken. Dan zegt de moeder van Pierre dat zij het heeft gedaan en komt de vader tot bedaren.

5.       Omschrijf Gunther, de hoofdpersoon. Noem vijf eigenschappen van hem en licht ze toe.

          -Gedreven: Gunther is erg gedreven en dat zie je in de film meerdere keren terug. Het moment dat hij naar school moet en zijn band kapot is gaat hij bijvoorbeeld snel rennend naar school omdat hij weet dat dat belangrijk is. Later in de film, wanneer zijn oma een zware vorm van dementie heeft, zie je dat hij haar blijft bezoeken. Het maakt hem dan niet uit dat hij op een gegeven moment geen antwoord meer krijgt van zijn oma omdat hij zoveel van haar houdt. In de film zie je meerdere keren dat Gunther bezig is om een boek te schrijven. Zijn boeken waren al een paar keer afgewezen maar hij blijft doorzetten.

Gunter let ook beter op zich zelf en hij  is later een stuk netter en heeft meer van zijn leven gemaakt dan de hele familie. Dat was ook iets dat hij graag wilde.

          -Rustig: Gunther is een rustige jonge en houdt er niet zoveel van om luidruchtig te zijn of kapsones hebben. Toen hij klein was trok hij zich al een beetje terug en als zijn ooms en vader thuis aan het vervelen waren, bijvoorbeeld aan tafel, hield hij zich erbuiten. Later deed hij dat ook toen hij ijverig bezig was met schrijven.

          -Dapper: Gunther is een erg dappere, slimme jongen. De school directeur had hem aanbevolen om naar een internaat te gaan i.v.m. de thuissituatie. Gunther was het daar mee eens en wilde zijn vader er ook van overtuigen dat dat de beste optie was, ondanks dat hij wist dat dat nog moeilijk kon worden. Gunther is zijn eigen weg gegaan en heeft uiteindelijk  voor zichzelf gekozen. Dat vindt ik erg dapper omdat het vast niet makkelijk is om je eigen weg te gaan als je zo close bent met je familie.

          -Trots/beschermend: Gunther is erg trots op zijn familie, ondanks dat ze geen van allen iets bereikt hebben. Hij is ook trots op zijn afkomst, op zijn eigen manier. Hij laat dat niet zien door de zelfde weg te volgen als zijn vader en ooms. Hij laat dat zien door zijn familie te waarderen. Ze hebben een hele sterke familie band.

          -Verstandig: Gunther is een erg dappere, slimme jongen. De school directeur had hem aanbevolen om naar een internaat te gaan i.v.m. de thuissituatie. Gunther was het daar mee eens en wilde zijn vader er ook van overtuigen dat dat de beste optie was, ondanks dat hij wist dat dat nog moeilijk kon worden. Gunther is zijn eigen weg gegaan en heeft uiteindelijk  voor zichzelf gekozen. Dat was erg verstandig want daardoor is hij toch beter terecht gekomen dan de rest van zijn familie.

6.       Beschrijf welke ontwikkelingen Gutnher doormaakt.

- Gunther’s leven begint niet zo rooskleurig. Hij woont als enigs kind bij zijn vader, ooms en Oma. Hij heeft geen moeder figuur wat vaak wel van belang is in de opvoeding. Zijn ooms waren een heel slecht voorbeeld voor Gunther want die dronken, rookten en ‘neukten’ erop los.

-Hij gaat naar school. De school directeur had hem aanbevolen om naar een internaat te gaan i.v.m. de thuissituatie. Gunther was het daar mee eens en dit is dan ook wat hij gaat doen.

-Hoe meer afstand Gunther doet van zijn familie, hoe meer hij veranderd. Dat komt vooral doordat hij naar dat internaat gaat. Zijn familie heeft geen effect meer op hem en hij kan zichzelf ontwikkelen.

- Hij wordt schrijver.

7.       In de film draait het om een aantal zaken; een aantal dingen komen steeds terug en zijn belangrijk. Noem drie trefwoorden waar het volgens jou om gaat. Licht ieder antwoord toe.

          -Vriendschap/ familie band: Ze doen alles voor elkaar en ze steunen elkaar altijd. Dat zie je ten alle tijden terug in de film. Gunther, zijn vader en zijn ooms hebben zelf geen huis maar ze worden gewoon gratis opgevangen door die oma, ondanks dat ze niet altijd aardig zijn tegen die oma.

          -Alcohol problemen: Iedereen van het gezin, behalve Gunter en zijn oma, hebben alcohol problemen. Daardoor zullen ze eerder dood gaan en ze zijn ook dommer want ze verliezen veel hersencellen en elk probleem drinken ze weg dus hun leven bestaat alleen maar uit zuipen. Gunter leidt daaronder want daardoor presteert hij slecht op school en heeft hij kans om ook zoon "zuipert" te worden.

          -Geen toekomst: Niemand van het gezin lijkt een fatsoenlijke toekomst te (willen) hebben. Zelfs Gunther die schrijver word houd nog trekjes na van zijn familie met het ongewild bezwangeren van zijn vrouw. Ze maken geen van allen iets van hun leven.

Als ze gewoon goed naar school waren gegaan en goed hadden geleerd hadden ze een groot huis kunnen hebben en gewoon een gelukkig leven kunnen lijden zonder problemen maar in plaats daarvan kiezen ze voor zuipen en elke avond naar de kroeg gaan.

8.       Wat wil de film duidelijk maken, welke boodschap zit er in? Licht toe waarom je dat denkt en leg een relatie met de vorige vraag.

Ik denk dat de boodschap in deze film is dat je een goede band met je familie moet hebben en daar ook  trots op kan zijn. Dat je blij moet zijn met wat je hebt en ik denk dat het het belangrijkste is, dat je voor jezelf kiest als dat nodig is. Als je problemen hebt en er zijn moeilijke tijden moet je niet alles voor anderen blijven doen, hoe lief dat ook is. Je moet ooit ergens een streep trekken en voor jezelf opkomen en zeggen: ‘nu is het genoeg.’