In hoofdstuk twee zijn er al heel wat meer gasten, vooral jongeren, gekomen. Tirza is nog steeds niet aanwezig. De echtgenote blijft proberen Hofmeester te zoenen. Ze zijn de komende tijd immers op elkaar aangewezen. Dan komt er ook een schoolvriendinnetje van Tirza op het feest, Ester (zonder h) Ze wil tomatensap en Hofmeester belooft het voor haar te halen. Maar hij vergeet zijn belofte door de gesprekken die hij voortdurend voert o.a. met de leraren van school. Met de economieleraar spreekt hij o.a. over wat een hedge fund eigenlijk inhoudt. Hofmeester heeft daar namelijk zijn geld in gestort en dat is hij kwijtgeraakt. Het betrof een bedrag van ongeveer 1 miljoen gulden. Een van de belangrijkste oorzaken van de financiële tegenvaller was de aanslag in het WTC te New York. (2001) Een half jaar later wordt het verlies duidelijk. We zijn dus dan in het jaar 2002. De echtgenote vermaakt zich op dat moment met een jonge knul met wie ze aan het dansen is.
Hofmeester denkt aan drie jaar geleden toen Tirza hem gevraagd had wanneer ze ontmaagd zou worden. Ze vraagt ook aan hem hoe ze dat moet doen en Hofmeester vertelt hoe ze zich moet ontkleden, wat ze tegen de jongens moet zeggen en hoe ze zich tegen een jongen moet aandrukken. Tirza drukt zich later tegen haar vader aan en zegt de spreuk die ze van haar vader heeft geleerd: “Ik ben Tirza en ik heb je lief.”

Hoofdstuk 3
Hofmeester herinnert zich ineens dat hij tomatensap voor Ester zou halen. Hij loopt naar de schuur en ineens staat het meisje bij hem. Ze begint tegen hem te praten, eigenlijk is ze geen vriendinnetje van Tirza, maar een klasgenoot. Het is een beetje een vreemd meisje, dat eigenlijk niets wil: ze eet ook geen vis van de schotels die Hofmeester heeft klaargemaakt. Ze praten over de zin van het bestaan en de zin van liefde. Hofmeester begint erotische gevoelens voor haar te krijgen: blijkbaar heeft de echtgenote toch het beest in hem doen ontwaken. Maar hij gaat terug naar het feest en Ester geeft aan dat ze het liefst in de schuur blijft om zichzelf te aaien. Wanneer hij het huis binnenloopt, is Tirza er ineens. Ze stelt haar vriend voor: hij heet Choukri. Maar Hofmeester ziet vanaf het eerste moment Mohammed Atta in de jongen en zo blijft hij hem ook consequent noemen. Met deze knul zal ze de Afrikaanse reis gaan maken. Mohammed Atta is de oorzaak van zijn financiële ondergang en hij heeft daarom meteen een hekel aan hem: bovendien ziet hij Choukri als een directe concurrent in zijn strijd om de liefde voor Tirza. Onder het sardines bakken vertelt hij aan de echtgenote over Atta, maar ze lijkt niet echt geïnteresseerd in die problematiek. Als ze geil geworden door de drank hem opnieuw wil kussen, duwt hij haar weer van zich af. Vieze vrouw, noemt hij haar.

Vier jaar geleden was hij op school geroepen bij de docente mevrouw Van Delven en die had hem verteld over de eetstoornis van Tirza. Ze had anorexia, iets wat wel vaker voorkomt bij hoogbegaafde kinderen. Tirza was 14 jaar . Toen hij thuiskwam, moest hij het aan Tirza vertellen. Ze gedraagt zich toch een beetje vreemd, vraagt hem of hij haar mooi vindt en eist van hem dat hij zegt dat “zij zijn vrouw “is. Tirza is de enige vrouw die hij heeft. Hofmeester haalt daarna uit de bibliotheek allerlei boeken over eetstoornissen.

In het volgende hoofdstuk ziet Hofmeester steeds in de schuur het licht aan en uit gaan. Dat is Ester. Tirza vraagt hem wat hij van Choukri vindt en Hofmeester vertelt dat hij hem op Atta vindt lijken. Hij vindt ook dat ze eigenlijk niet met een terrorist moet omgaan. Hij denkt dat hij haar gebruikt en Hofmeester wil haar beschermen tegen onheil (blz. 227)
Op dat moment komt weer een flashback over de anorexia en de psychiater die Jörgen had geraadpleegd. Controle is in dat opzicht ook een kernwoord. De echtgenote verwijt Hofmeester dat hij de eetstoornis heeft veroorzaakt, omdat Tirza, de hoog-hoogbegaafde, altijd iets van hem moest doen: zwemmen, celloles. Tirza wil ook altijd de beste in iets zijn, omdat ze vreest dat anders niemand van haar houdt. Hij brengt Tirza naar een kliniek in Duitsland en wonderbaarlijk genoeg lijkt Tirza binnen relatief korte tijd van haar eetstoornis te genezen. Na drie maanden mag ze naar huis. Daarna wordt hij weer een voorbeeldige vader die alles voor Tirza over heeft. Hij wil haar dus beschermen tegen Atta. Tirza wordt boos op hem.
Hofmeester gaat even later met een pak sap naar de schuur waar Ester zit. Opnieuw praten ze over de liefde die Jörgen heeft afgeschaft. Ester zegt dat ze dat ook heeft gedaan en dat schept natuurlijk een band. Hij zoent haar en wordt ineens wild en geil: het beest in hem is wakker gekust en hij gaat verder: hij stroopt haar rok naar beneden en begint haar seksueel te betasten. Daarna gaat hij nog verder en wil hij haar penetreren , maar hij kan haar geslachts- opening niet vinden. Op dat moment hoort hij Tirza roepen en hij loopt met de broek op zijn enkels naar buiten waar zowel Tirza als haar lerares Veldkamp staan. Het is natuurlijk een genante vertoning. Later ziet Tirza ook de ontklede klasgenoot Ester in de schuur staan. Hoe kan een vader dit zijn dochter aandoen? Vrijen met een klasgenootje? Binnengekomen in het huis ziet Hofmeester dat zijn vrouw op de tafel met een jonge knul staat te dansen. Hij ruikt de geur van Ester aan zijn handen.

Hoofdstuk 5: Tirza komt bij haar vader verhaal halen waarom hij dat gedaan heeft. Ze vindt haar vader een viezerik. Een excuus zou kunnen zijn dat hij dronken was. Hofmeester geeft aan dat hij Tirza zal wegbrengen naar het vliegveld. Dan stuurt hij de laatste feestgangers weg en ontmoet hij de echtgenote. Ze geeft aan dat ze weer bij hem wil wonen, want er is toch helemaal niemand anders meer die hen wil hebben. Ze zal zich voor hem uitkleden in ruil voor kost en inwoning.
Ester is echter nog steeds in het huis en hij bestelt en betaalt een taxi voor haar: het wisselgeld moet ze nog maar eens komen terugbrengen. Tirza vraagt aan haar vader wat er van hem wordt als ze weg is. Hofmeester vraagt aan haar of ze nog eens cello voor hem wil spelen. Dan pakt ze haar cello en begint voor haar vader te spelen. Hij betaalt haar met papiergeld: ze wil het eigenlijk niet aannemen, maar hij dringt aan: koop er wat voor als je met Choukri in Afrika bent. Dan pakt ze het geld toch aan. Dan verdwijnt ze maar Hofmeester valt en krijgt de cello en de muziekstandaard over hem heen. Hij wordt even later weer omhoog geholpen door Tirza. Ze ondersteunt hem en hij noemt haar weer de “zonnekoningin” Hij kan haar niet loslaten. Zij kan hem niet loslaten. Het zit in de familie.

Deel III: De woestijn (blz. 275-430)
In het eerste hoofdstuk van dit laatste deel wordt verteld dat Hofmeester nog een keer een ontmoeting heeft gehad met Ester. Hij wilde zogenaamd het restant van het geld voor de taxi terughebben; in de stad drinken ze wat, maar blijkbaar verwacht Jörgen veel meer van het meisje dan dat zij van hem wil. Ook dat loopt dus op een desillusie voor Hofmeester uit. Intussen schrijven we half juli 2005 en de reis naar Afrika komt er spoedig aan. Hofmeester heeft met Tirza afgesproken dat hij hen naar Frankfurt brengt en dat ze daarvoor nog een weekendje in het huisje van zijn ouders in de Betuwe zullen doorbrengen. Zo geschiedt het ook. Hofmeester werkt in die dagen voornamelijk in de tuin, met een machinezaag houdt hij de fruitbomen kort en ’s avonds spelen ze een spelletje monopoly en bevraagt hij Mohammed Atta over zijn koran. Hij maakt steeds het eten voor hen en op een bepaald moment komt hij de kamer binnenlopen en ziet dat Tirza liggend op de tafel door Mohammed Atta wordt “geneukt” als een beest. Hij is ontstemd en vertelt dat hij zich terugtrekt en in het dorp een portij eten (een rijsttafel voor drie personen ) bestelt. Omdat de beide geliefden daarna slapen, eet hij zelf alles op. In de nacht doet hij van alles (ook graafwerk) in de tuin om die zo goed mogelijk te prepareren voor de winter die eraan zal komen. De volgende morgen brengt hij hen naar het vliegveld van Frankfurt en zwaait hen daar uit. Vervolgens rijdt hij terug naar Amsterdam, maar hij moet onderweg diverse keren braken. Wat is er met hem aan de hand? Is het vanwege zijn dochter die hij nu een tijd lang niet zal zien? Een aantal keren zegt hij dat hij nu aan de epiloog van zijn leven is begonnen.

In hoofdstuk 2 vertelt Hofmeester aan zijn vrouw dat hij de laatste tijd een seksuele relatie met zijn werkster uit Ghana is begonnen./ Het kan haar eerst niet veel schelen, maar later blijkt er toch wel een vorm van jaloezie bij haar aanwezig te zijn. Bovendien is er sprake geweest van anale seks. Ze brengt ook hun vroegere seksuele spel in herinnering: de woonkamer was het vondelpark en Hofmeester moest dan de verkrachter spelen.
Er komt maar geen bericht uit Zuid-Afrika van Tirza. Eerst wordt er gedacht aan het feit dat haar mobiel daar geen bereik heeft en vooral de echtgenote wil de eerste tijd dat hij Tirza met rust laat. Maar als er ook later steeds geen bericht komt, wordt ook zij onrustig. Ook via de ambassade komt er geen nieuws en op een bepaald moment besluit Hofmeester naar Namibië te vliegen. De echtgenote geeft hem twee dingen mee: een blauwe japon voor Tirza en een foto van Tirza. Hij komt na uren vliegen aan in dit zwarte deel van de wereld en hij laat zich door een taxichauffeur naar Windhoek brengen. Ondertussen vertelt hij over zijn dochter en laat vaak de foto’s zien: in hotels en aan serveersters maar niemand heeft Tirza en haar vriend gezien. Hofmeester beschikt in zijn aktetas over een notitieboekje van Tirza en ze heeft daarin alle sms-jes beschreven die ze heeft ontvangen. Hij schrijft op 10 augustus 2005 erin en doet alsof hij Tirza is, die een berichtje van haar vader heeft ontvangen.

In het derde hoofdstuk reist Hofmeester steeds verder Namibië in. Hij maat een doorreis langs diverse hotels, informeert naar zijn dochter en zijn vrouw belt hem regelmatig om te vragen of hij iets weet. Ze wil ook graag met hem doorgaan, want ze hebben toch niemand meer die om hen geeft. Maar Hofmeester hapt voorlopig nog helemaal niet toe. Hij mist zijn vrouw helemaal niet, maar Tirza uiteraard wel. In een van de steden komt Jörgen een klein meisje tegen dat later Kaisa blijkt te heten. Ze is negen jaar en vraagt bij de kennismaking op straat steeds hetzelfde: “Do you want company, sir?” waarmee eigenlijk wordt aangegeven dat ze een meisje is dat zich aanbiedt voor westerse pedofielen. Hofmeester neemt haar wel mee op reis en laat haar in diverse hotels naast zich slapen. Er wordt niet door hem verteld of hij haar ook daadwerkelijk seksueel misbruikt. Je merkt aan alles dat hij in haar Tirza ziet: als slaapjurk geeft hij de blauwe jurk van Tirza aan haar, hij poetst haar tanden , hij noemt haar enkele keren Tirza, geeft haar cola te drinken wat Tirza ook graag wilde, maar niet vaak kreeg. De hoteleigenaars en de gasten in de hotels kijken natuurlijk wel vreemd naar het stel, maar Hofmeester noemt Kaisa altijd zijn nichtje. Ze vraagt steeds hetzelfde aan hem en Hofmeester behandelt haar min of meer als een volwassene. Hij begint allerlei dingen tegen haar te vertellen. Hij praat met haar over liefde en over zijn wereldbeeld. Een dag of wat later gaat hij in het boekje van Tirza snuffelen: hij ziet haar emailadres en wachtwoord (ibi83) en gaat een briefje naar hem zelf tikken. Daarna belt hij naar huis om te vertellen dat hij een email heeft ontvangen van Tirza. Hij vertelt zijn vrouw niets over zijn kleine gezelschapsdame, maar wel dat Tirza waarschijnlijk in de woestijn zit. Daarna bezoekt hij met de kleine Kaisa haar moeder, die ziek en doofstom in bed ligt en nauwelijks reageert op wat er om haar heen gebeurt. Hij laat wat Namibische dollars op het bed vallen en gaat weer snel weg. Kaisa blijft ondanks alles steeds bij hem. “Do you want company, sir?”

Hoofdstuk vier: Hofmeester heeft zijn plan getrokken: hij weet dat hij in de epiloog van zijn leven is. Hij wil naar de woestijn om daarin te verdwijnen (= sterven) en hij huurt een jeep met chauffeur om dat te kunnen bewerkstelligen. Daarvoor vertelt hij aan Kaisa hoe hij zijn geld verloren heeft, dat hij een seksuele relatie met zijn werkster heeft en hij doet nog steeds alsof ze zijn dochter Tirza is. Hij vertelt ook seksueel genot eigenlijk berust op vernedering van de ander. Het zijn natuurlijk helemaal geen gespreksonderwerpen voor de kleine Kaisa, maar het begint er ook steeds meer op te lijken dat Jörgen het zicht op de realiteit kwijt is geraakt. Hij wil de woestijn in en in een nacht vertelt hij aan Kaisa wat er werkelijk gebeurd is in het vakantiehuisje van zijn ouders. Nadat hij gezien had dat Tirza op de tafel door Atta seksueel werd genomen, was hij in blinde woede ontstoken, omdat hij vond dat het geen vorm van liefde is. Met de pook van de open haard had hij ingeslagen op Tirza en zij was daarbij gedood. Atta was op hem toe komen lopen en hij had de machinezaag van de Marokkaan afgenomen en hem vervolgens in stukjes gezaagd. De beide lijken (een heel lijk en een ander lijk in mootjes) had hij die nacht in de tuin begraven. Het is duidelijk dat het beest dat in hem sliep, echt wakker is gekust. Daarna was hij naar Frankfurt gereden en hij had afscheid genomen van niemand.( Hier ligt een spiegeling met de situatie in deel I waar hij op Schiphol juist afscheid neemt van wildvreemde mensen) Tegenover Kaisa geeft hij nu aan dat hij Tirza zoekt, terwijl hij weet dat ze er niet kan zijn. Maar ook dat hij tegelijkertijd aan het twijfelen is, omdat hij denkt dat alles een spel geweest is dat zich in zijn hoofd afspeelt. (het motief van schijn en werkelijkheid)
De volgende dag gaat hij met de jeep en Kaisa naar de Namibische woestijn en hij neemt zich voor om te gaan verdwijnen onder het zand, maar de kleine Kaisa laat zijn hand niet los (parallel met Tirza aan het einde van deel II) Ze trekt hem weer terug naar de wereld van de hotels. Wanneer hij daar weer aankomt, ziet hij dat zijn vrouw gebeld heeft die hem bericht dat Tirza gevonden is en hem verzoekt om zo spoedig mogelijk naar huis terug te komen.

In het laatste hoofdstuk (blz. 418-430) zit Hofmeester weer met Kaisa in een hotel (Nesthotel)
Hij is al drie dagen niet uit zijn hotel gekomen en hij heeft alleen “company” van Kaisa met wie hij eet en aan wie hij vertelt dat hij spoedig wel zal gaan, maar dat hij terug zal komen naar Namibië om haar op te halen. Hij zal dan een stichting voor straatkinderen oprichten. Op weg naar het vliegveld van Windhoek koopt hij nog schoenen voor zichzelf (kwijtgeraakt in de woestijn) en sandalen voor Kaisa. Hij vertelt haar dat hij zijn hele leven een rol heeft gespeeld (met zijn echtgenote, met zijn eerste dochter met zijn baantje als redacteur) De enige met wie hij “echt” is geweest, is Tirza geweest. Hij zegt ook dat hij Kaisa vergeeft dat ze hem niet heeft laten verdwijnen in de woestijn. Wanneer hij door de douane loopt, hoort hij Kaisa nog hard schreeuwen: “Do you want company, sir ? “. Daarna ziet hij haar niet meer. Via Zürich vliegt hij naar Amsterdam en hij neemt hij de tram naar de Van Eeghenstraat. Het is een drukte van belang in zijn straat: het lijkt wel een mediacircus. Hij hoort een meisje zeggen: “Do you want company, sir ?”Maar het is niet de stem van Kaisa, het is die van Tirza. Hij ziet de echtgenote uit zijn huis komen en op hem aflopen. Hij ziet de mensen van de media op hem afkomen en hij zal meteen reclame maken voor de stichting die hij in het leven wil roepen. De stichting voor kinderen die gezelschap verkopen. Hij moet Tirza bellen dat ze gevonden is. Hij belt haar mobiele en hoort Tirza zeggen: “”Hoi , dit is Tirza. Ik ben er even niet. Maar laat maar een leuk berichtje achter.” (de slotregel op blz. 430)

Titelverklaring
“Tirza”is de naam van de dochter van de hoofdfiguur. Om Hofmeesters liefde voor haar draait in feite de gehele roman. Tirza is trouwens een bijbelse naam die in het boek Hooglied voorkomt. Gunberg laat deze jonge vrouw een relatie aangaan met een Marokkaan die in ieder geval de koran bestudeerd heeft en het boek ook nog bij zich in zijn bagage heeft.

Motto

A couple is a conspiracy in search of a crime
Sex is often the closest they can get. (Adam Philips)

[Letterlijk Een (liefdes) paar is een samenzwering op zoek naar een misdaad. Seks is vaak het dichtst bijzijnde middel dat ze kunnen krijgen.]

Er komen in de roman enkele stelletjes voor die seks ook gebruiken voor de onmiddellijke behoeftebevrediging. Grunberg laat zijn personage Hofmeester zeggen dat het genot van de beleving van seksualiteit eigenlijk de vernedering is.
In deze roman geldt het voor diverse paren die seks met elkaar bedrijven:
- de echtgenote en Hofmeester: seks is een wreed spel en het verwijt is ook dat Hofmeester zijn echtgenote geen orgasme heeft kunnen bezorgen
- de echtgenote en haar jeugdliefde bij wie ze weer weggaat omdat hij haar geen kind kan geven
- de oudste dochter Ibi die een seksuele relatie onderhoudt (ook voor geld om grotere tieten te kunnen kopen) met een huurder die boven de familie woont
- Hofmeester die een seksuele relatie onderhoudt met zijn werkster uit Ghana : ze is illegaal in Holland en hij maakt seksueel misbruik van haar voor zijn fantasieën
- Hofmeester die op het eindexamenfeest van zijn dochter Tirza een seksueel avontuur beleeft met nota bene haar klasgenootje Ester
- Tirza die in het vakantiehuisje in de Betuwe op ruwe wijze door haar vriend Choukri (de Mohammed Atta in de beleving van Hofmeester) wordt verkracht.
- Hofmeester die in Namibië een 9-jarig meisje Kaisa ontmoet dat haar gezelschap aanbiedt en met wie hij het bed deelt, maar waarschijnlijk (?) geen seks heeft.
Grunberg heeft zijn motto in deze roman dus meer dan waar gemaakt.

THEMA

Het belangrijkste thema van Tirza is Liefde/Obsessie van een vader voor een dochter.

Hofmeester heeft na al zijn teleurstellingen in zijn leven zijn laatste hoop gevestigd op zijn jongste dochter: Tirza. Zijn vrouw heeft hem verlaten voor haar jeugdliefde, Ibi op wie hij ook gek bleek op haar 15de al seks te hebben met de huurder. Op zijn werk is hij niet meer nodig en is daarom op non-actief gesteld, daarom is Tirza het enige wat hij nog heeft.

Tirza is voor Hofmeester zijn ‘zonnekoningin’. Jörgen is zo beschermend en probeert zo hard om de ideale vader te zijn; Tirza krijgt celloles, training in zwemmen, brengt haar van alles bij over de grote Russische schrijvers, dat Tirza uiteindelijk een eetstoornis ontwikkelt. Zelfs dan blijft Hofmeester alles voor Tirza doen (iets wat waarschijnlijk juist een negatieve invloed heeft op Tirza, blijkt uit de eetstoornis).

Daarom heb ik als thema Liefde/Obsessie. Want als je hele leven om je dochter draait, als je alles voor haar doet, eigenlijk alleen nog voor háár leeft. Is het dan nog wel liefde? Of neigt dat dan te veel naar obsessie.

Een ander thema dat een groot deel van Jörgens leven bepaald is desillusie. Hofmeester hoopt zo erg op het perfecte leven; een huis van stand, een goede baan, gelukkig getrouwd, twee ideale dochters die zijn zoals hij wilt. Alleen niks daarvan blijkt waar; zijn vrouw verlaat hem voor een jeugdvriend, Ibi blijkt op 15 jarige leeftijd al seks te hebben, waarna ze daarna ook nog trouwt met een allochtoon en naar Frankrijk vertrekt. En Jörgens zonnekoningin Tirza, wat zijn alles is. Zelfs die vertrekt naar Namibië met haar allochtone vriend Choukri. Als klap op de vuurpijl lijkt Choukri sprekend op Mohammed Atta, de gene die zijn financiële kant van het perfecte leven heeft doen verdampen.

Alles waar Jörgen zijn leven op baseerde blijkt één grote desillusie. Geen vrouw, geen baan, geen financiële zekerheid en twee dochters die niet zijn geworden zoals hij dat wilde.


Motieven

Een motief in Tirza is onmacht. Wat Jörgen ook doet om zijn perfecte wereld te creëren/in stand te houden. Je kan niks veranderen aan bepaalde karaktertrekken van mensen (in dit geval zijn ex-vrouw en zijn dochters). Of aan gebeurtenissen die buiten jouw macht liggen (de aanslagen op 11 september). Ook het volwassen worden van Tirza is iets waar Jörgen geen controle over heeft, iets wat hem enorm veel pijn doet; Tirza die hem, Jörgen, niet meer nodig heeft. Als hij Tirza dan door ‘Atta’ verkracht ziet worden, wordt het hem te veel. En doet hij het gene waardoor hij nog wel macht kan uitoefenen, namelijk; hij vermoordt Tirza en snoeit ‘Atta’ met een cirkelzaag.

Onmacht loopt in Jörgens geval hand in hand met angst. Vooral de angst om door Tirza verlaten te worden kost hem heel veel moeite. Daarom is angst een tweede motief dat er mede voor heeft gezorgd dat hij zijn Tirza vermoord.

Voor mij heeft het thema geen belangrijke betekenis omdat mijn vader absoluut niet lijkt op Jörgen. Mijn visie op het thema is niet veranderd aangezien het een verzonnen verhaal is, en dus (haast) nooit voorkomt in het echt.

TIJD

De tijd is het verhaal is vrij kort. De eerste twee delen van het boeken spelen zich af op één dag. De dag van het eindexamen feestje van Tirza. Het weekend na Tirza’s feest gaat Jörgen met Tirza en Choukri (‘Atta’) naar de Betuwe. Daarna brengt Hofmeester ze naar het vliegveld. Dit beslaat totaal vier dagen.

Na het vertrek van Tirza keet Jörgen voor twee weken terug naar de Van Eeghenstraat.
Als hij na twee weken nog niks van Tirza hoort besluit hij naar Namibië te vliegen.

Er wordt niet duidelijk beschreven hoe lang hij in Namibië verblijft. Wel schrijft Jörgen op een moment dat het 10 augustus is, het verhaal begon in juni. Het totale verhaal neemt op basis hiervan ongeveer twee maanden in beslag.

Naast het ‘hoofdverhaal’ zijn er allemaal flashbacks uit het geheugen van Jörgen. Daarom is het verhaal niet chronologisch verteld.
Het is ook goed na te gaan in welk jaar dit verhaal afspeelt.

Jörgen belegd in een hedge fund - De aanslagen op het WTC (2001) - Een half jaar na Atta’s aanslag op het WTC stoort Jörgens hedge fund in - De lente van 2001 - Drie jaar later is het eindexamenfeest van Tirza - Het verhaal speelt zich dus in 2005 af.

Persoonlijk gezegd vind ik het onduidelijk als er allemaal flashbacks in het verhaal voorkomen, want dan raak ik de draad van het verhaal een beetje kwijt.

Vanwege de details over 9/11 wekt het een betrouwbare indruk van deze periode, aangezien het in deze tijd en de jaren erna afspeelt.

PERSPECTIEF

Het perspectief van het verhaal ligt bij de op non-actief gezette Jörgen Hofmeester. Hij is over de zestig en beschrijft zijn liefde voor zijn dochter Tirza vanaf het moment dat zij geslaagd is voor het gymnasiumdiploma. Het heden speelt zich af op de avond waarop hij haar een feestje aanbiedt ter gelegenheid van het behalen van het diploma. Eigenlijk leren we door de personale verteller Hofmeester alleen zijn gevoelens en gedachten van binnenuit kennen.

Je kunt aan de hand van deze roman illustreren dat de personale vertelwijze een vorm van onbetrouwbaar perspectief is. In het begin van het derde deel vertelt Hofmeester namelijk wat er gebeurt in het huisje op de Betuwe nadat hij zijn dochter in een seksuele houding met haar vriendje aangetroffen. Maar verderop in dit deel vertelt Hofmeester aan zijn kleine Afrikaanse gezelschapsdame wat er werkelijk heeft plaatsgevonden. Dat verschilt nogal met het verhaal dat hij eerst verteld heeft.

Het perspectief laat me begrijpen waarom Jörgen bepaalde dingen doet, omdat je het vanuit zijn ogen bekijkt. Dit zorgt ervoor dat je je meer betrokken voelt bij het verhaal.

PERSONAGES

Jörgen Hofmeester

Karakterbeschrijving

De hoofdpersoon van het verhaal is Jörgen Hofmeester. Hij is 54 jaar oud en heeft twee dochters, Ibi en Tirza. Daarnaast had hij een vrouw, maar die heeft hem verlaten voor haar jeugdliefde.

Jörgen heeft al veel tegenslagen in zijn leven gehad. Nu is hij geobsedeerd door Tirza. Hij wil haar niet kwijtraken en gaat daarmee dan ook tot het uiterste.

Jörgen is niet knap en krijgt weinig aandacht van vrouwen. Hiervan maakt zijn ex-vrouw, de ‘echtgenote’, gebruik van. Ze vertelt hem vaak dat Jörgen en zij over zijn, niemand wil hen nog hebben. Ze hebben alleen elkaar nog.

Gedragingen en karaktereigenschappen

Jörgen probeert altijd alles goed te doen maar is eigenlijk heel onhandig. Ook gaan er veel dingen fout bij de opvoeding van Ibi. Hij probeert dat dan ook allemaal te verbeteren bij de opvoeding van Tirza. Maar dat gaat te ver. Tirza heeft het gevoel dat goed presteren het enige is wat telt en als dat niet gebeurd zal niemand meer om haar geven. Jörgen dramt door en ziet niet dat hij zijn eigen dochter kapot aan het maken is. Uiteindelijk ziet hij in dat het geen zin heeft, want Tirza krijgt een vorm van Anorexia. Dan wordt alles anders en gaat Jörgen zich anders gedragen. Hij laat Tirza vrijer en ze kan zelf beslissingen nemen.

In de volgende citaat kun je lezen hoeveel Jörgen om zijn dochter geeft. Maar hij geeft zoveel om haar, dat hij niet zonder haar kan. Hij kan haar niet meer bij zich houden en haar beschermen. Daarom ziet hij haar vermoorden als enige oplossing.

Hij drukt haar tegen zich aan en hij begrijpt, niet eerder heeft hij zo duidelijk begrepen, zo overweldigend, zo compromisloos, dat hij geen reden wil hebben zonder Tirza te leven. Zonder haar is leven niet meer denkbaar, en wat niet denkbaar is, is ongewenst. Zij is zijn bestaansrecht.

Wat je verder van Jörgen komt te weten is dat hij erg houdt van koken. Verder valt Jörgen valt op ordinaire vrouwen, ze winden hem op.

Jörgen heeft een negatief zelfbeeld. Eigenlijk vindt hij zichzelf helemaal niets, behalve een vader. Omdat dit het enige is wat hij is, doet hij er dan ook alles aan om zijn rol als vader goed te vervullen. Dat wordt duidelijk in het volgende citaat:

‘Ik ben niemand’, zei hij. ‘Mijn ego was groot, maar ik heb het gehalveerd en jij hebt het verder vermalen tot een gehaktbal. Ik ben de vader van Tirza en Ibi. Vooral dat laatste. Dat is wat ik ben, ja dat, niet veel meer, maar ook niet minder. De vader van Ibi en Tirza. Ik ben vader.

Omgang met andere personen

Jörgen kan niet zo goed met andere mensen omgaan. Hij is niet zo goed in communiceren. Korte gesprekjes kan hij nog aan, maar hij houdt er niet van. Zo maakt hij met de gasten op Tirza’s examenfeest praatjes. Dit doet hij niet omdat hij het leuk vindt, maar omdat hij de perfecte gastheer en dus een leuke vader wilt zijn. Hofmeester heeft weinig contact met mensen, behalve met zijn dochters en ex. Omdat deze personen als enige dicht bij hem staan kan hij zich bij hun soms niet inhouden. Als hij boos is schreeuwt of slaat hij bijvoorbeeld. Dat heeft hij bij Ibi en zijn ex ook gedaan. Bij Tirza kon hij zich helemaal niet meer inhouden, hij heeft haar en haar vriend uiteindelijk vermoord. Dit doet hij (wat je leest vanuit zijn gedachtegang) omdat hij zo zielsveel van ze (en vooral van Tirza) houdt.

Karakterontwikkeling

Jörgen Hofmeester maakt geen karakterontwikkeling mee. Hij leert wel wat van zijn fouten en probeert Tirza beter op te voeden dan Ibi, maar er gaat nog steeds veel fout.

Als Tirza op een gegeven moment anorexia krijgt veranderd hij wel, in plaats van ontzettend zorgzaam en ook een beetje opdringerig te zijn, laat hij Tirza meer met rust en mag ze haar eigen weg gaan. Maar van binnen blijft het de vader die geobsedeerd door zijn dochter is.

Behalve dat kan hij aan het begin van het verhaal, maar ook aan het einde van het verhaal, geen afscheid nemen van mensen. Hij wil mensen niet loslaten, met name zijn dochters. Zij maken hem tot wie hij is.

Omdat hij geen karakterontwikkeling meemaakt is Hofmeester dus een vlak personage.


Tirza Hofmeester

Tirza is niet zozeer een hoofpersonage. Maar omdat Jörgen geobsedeerd is door zijn dochter, vond ik het belangrijk wel een beschrijving van Tirza te geven.

Karakterbeschrijving

Tirza Hofmeester is de jongste en ‘perfecte’ dochter van Jörgen. Ze is een mooi meisje, heeft blond haar en sprekende ogen. Daarnaast is ze erg slim, haar vader vertelt vaak dat ze hoog-hoogbegaafd is. Ze doet dan ook het gymnasium. Ook sleepte haar vader haar altijd naar cello- en zwemles. Volgens Jörgen had ze hier erg veel talent voor. Tirza houdt erg veel van haar vader, maar de druk die haar vader op haar legt wordt haar te veel. Ze durft hier niks van te zeggen. Hierdoor komt het zo ver dat ze anorexia krijgt.

Deze citaten zeggen wat over hoe Tirza was:

Tirza was populair. Een enkele keer had hij vreemde jongens aangetroffen in de badkamer, jongens die hij niet kende en die ook niet aan hem waren voorgesteld, maar wie waren blijven overnachten.

In het citaat hieronder is te lezen, hoe de opvoeding van Hofmeester er voor gezorgd heeft dat Tirza een perfectionistisch onzeker karakter heeft gekregen:

Je weet toch, Tirza, dat wij, mama en ik en Ibi, ook van je houden als je niet hoogbegaafd bent, het maakt ons niets uit wat je bent. Je hoeft niet de beste te zijn, je hoeft niets te zijn, we houden van je zoals je bent.’ Hij verwachtte eigenlijk geen antwoord. Maar er kwam een antwoord. Harder dan haar vorige antwoord. Luid en duidelijk. ‘Nee, papa,’ zei ze, ‘als ik niet de beste ben, houdt niemand van me.

Omgang met andere personen

Tirza heeft veel vrienden, ze heeft graag mensen om zich heen. Ze is populair en kan goed met mensen omgaan. Daarnaast houdt Tirza ook heel veel van haar vader. Jörgen is geobsedeerd door haar, maar ook zij ziet haar vader niet zoals de meeste tienermeisjes hun vader zien. Dat blijkt uit het fragment van ‘de echtgenote’ tegen Jörgen zegt:

Voor Tirza is alles wat jij zegt waar, Tirza verafgoodt je en jij laat je dat maar al te graag aanleunen, je vindt het heerlijk om eindelijk voor iemand een afgod te zijn.

Karakterontwikkeling

Tirza maakt in het boek geen karakterontwikkeling mee. Ze blijft een leuk spontaan meisje dat makkelijk in de omgang is.

Jörgen Hofmeester

Karakterbeschrijving

De hoofdpersoon van het verhaal is Jörgen Hofmeester. Hij is 54 jaar oud en heeft twee dochters, Ibi en Tirza. Daarnaast had hij een vrouw, maar die heeft hem verlaten voor haar jeugdliefde.

Jörgen heeft al veel tegenslagen in zijn leven gehad. Nu is hij geobsedeerd door Tirza. Hij wil haar niet kwijtraken en gaat daarmee dan ook tot het uiterste.

Jörgen is niet knap en krijgt weinig aandacht van vrouwen. Hiervan maakt zijn ex-vrouw, de ‘echtgenote’, gebruik van. Ze vertelt hem vaak dat Jörgen en zij over zijn, niemand wil hen nog hebben. Ze hebben alleen elkaar nog.

Gedragingen en karaktereigenschappen

Jörgen probeert altijd alles goed te doen maar is eigenlijk heel onhandig. Ook gaan er veel dingen fout bij de opvoeding van Ibi. Hij probeert dat dan ook allemaal te verbeteren bij de opvoeding van Tirza. Maar dat gaat te ver. Tirza heeft het gevoel dat goed presteren het enige is wat telt en als dat niet gebeurd zal niemand meer om haar geven. Jörgen dramt door en ziet niet dat hij zijn eigen dochter kapot aan het maken is. Uiteindelijk ziet hij in dat het geen zin heeft, want Tirza krijgt een vorm van Anorexia. Dan wordt alles anders en gaat Jörgen zich anders gedragen. Hij laat Tirza vrijer en ze kan zelf beslissingen nemen.

In de volgende citaat kun je lezen hoeveel Jörgen om zijn dochter geeft. Maar hij geeft zoveel om haar, dat hij niet zonder haar kan. Hij kan haar niet meer bij zich houden en haar beschermen. Daarom ziet hij haar vermoorden als enige oplossing.

Hij drukt haar tegen zich aan en hij begrijpt, niet eerder heeft hij zo duidelijk begrepen, zo overweldigend, zo compromisloos, dat hij geen reden wil hebben zonder Tirza te leven. Zonder haar is leven niet meer denkbaar, en wat niet denkbaar is, is ongewenst. Zij is zijn bestaansrecht.

Wat je verder van Jörgen komt te weten is dat hij erg houdt van koken. Verder valt Jörgen valt op ordinaire vrouwen, ze winden hem op.

Jörgen heeft een negatief zelfbeeld. Eigenlijk vindt hij zichzelf helemaal niets, behalve een vader. Omdat dit het enige is wat hij is, doet hij er dan ook alles aan om zijn rol als vader goed te vervullen. Dat wordt duidelijk in het volgende citaat:

‘Ik ben niemand’, zei hij. ‘Mijn ego was groot, maar ik heb het gehalveerd en jij hebt het verder vermalen tot een gehaktbal. Ik ben de vader van Tirza en Ibi. Vooral dat laatste. Dat is wat ik ben, ja dat, niet veel meer, maar ook niet minder. De vader van Ibi en Tirza. Ik ben vader.

Omgang met andere personen

Jörgen kan niet zo goed met andere mensen omgaan. Hij is niet zo goed in communiceren. Korte gesprekjes kan hij nog aan, maar hij houdt er niet van. Zo maakt hij met de gasten op Tirza’s examenfeest praatjes. Dit doet hij niet omdat hij het leuk vindt, maar omdat hij de perfecte gastheer en dus een leuke vader wilt zijn. Hofmeester heeft weinig contact met mensen, behalve met zijn dochters en ex. Omdat deze personen als enige dicht bij hem staan kan hij zich bij hun soms niet inhouden. Als hij boos is schreeuwt of slaat hij bijvoorbeeld. Dat heeft hij bij Ibi en zijn ex ook gedaan. Bij Tirza kon hij zich helemaal niet meer inhouden, hij heeft haar en haar vriend uiteindelijk vermoord. Dit doet hij (wat je leest vanuit zijn gedachtegang) omdat hij zo zielsveel van ze (en vooral van Tirza) houdt.

Karakterontwikkeling

Jörgen Hofmeester maakt geen karakterontwikkeling mee. Hij leert wel wat van zijn fouten en probeert Tirza beter op te voeden dan Ibi, maar er gaat nog steeds veel fout.

Als Tirza op een gegeven moment anorexia krijgt veranderd hij wel, in plaats van ontzettend zorgzaam en ook een beetje opdringerig te zijn, laat hij Tirza meer met rust en mag ze haar eigen weg gaan. Maar van binnen blijft het de vader die geobsedeerd door zijn dochter is.

Behalve dat kan hij aan het begin van het verhaal, maar ook aan het einde van het verhaal, geen afscheid nemen van mensen. Hij wil mensen niet loslaten, met name zijn dochters. Zij maken hem tot wie hij is.

Omdat hij geen karakterontwikkeling meemaakt is Hofmeester dus een vlak personage.


Tirza Hofmeester

Tirza is niet zozeer een hoofpersonage. Maar omdat Jörgen geobsedeerd is door zijn dochter, vond ik het belangrijk wel een beschrijving van Tirza te geven.

Karakterbeschrijving

Tirza Hofmeester is de jongste en ‘perfecte’ dochter van Jörgen. Ze is een mooi meisje, heeft blond haar en sprekende ogen. Daarnaast is ze erg slim, haar vader vertelt vaak dat ze hoog-hoogbegaafd is. Ze doet dan ook het gymnasium. Ook sleepte haar vader haar altijd naar cello- en zwemles. Volgens Jörgen had ze hier erg veel talent voor. Tirza houdt erg veel van haar vader, maar de druk die haar vader op haar legt wordt haar te veel. Ze durft hier niks van te zeggen. Hierdoor komt het zo ver dat ze anorexia krijgt.

Deze citaten zeggen wat over hoe Tirza was:

Tirza was populair. Een enkele keer had hij vreemde jongens aangetroffen in de badkamer, jongens die hij niet kende en die ook niet aan hem waren voorgesteld, maar wie waren blijven overnachten.

In het citaat hieronder is te lezen, hoe de opvoeding van Hofmeester er voor gezorgd heeft dat Tirza een perfectionistisch onzeker karakter heeft gekregen:

Je weet toch, Tirza, dat wij, mama en ik en Ibi, ook van je houden als je niet hoogbegaafd bent, het maakt ons niets uit wat je bent. Je hoeft niet de beste te zijn, je hoeft niets te zijn, we houden van je zoals je bent.’ Hij verwachtte eigenlijk geen antwoord. Maar er kwam een antwoord. Harder dan haar vorige antwoord. Luid en duidelijk. ‘Nee, papa,’ zei ze, ‘als ik niet de beste ben, houdt niemand van me.

Omgang met andere personen

Tirza heeft veel vrienden, ze heeft graag mensen om zich heen. Ze is populair en kan goed met mensen omgaan. Daarnaast houdt Tirza ook heel veel van haar vader. Jörgen is geobsedeerd door haar, maar ook zij ziet haar vader niet zoals de meeste tienermeisjes hun vader zien. Dat blijkt uit het fragment van ‘de echtgenote’ tegen Jörgen zegt:

Voor Tirza is alles wat jij zegt waar, Tirza verafgoodt je en jij laat je dat maar al te graag aanleunen, je vindt het heerlijk om eindelijk voor iemand een afgod te zijn.

Karakterontwikkeling

Tirza maakt in het boek geen karakterontwikkeling mee. Ze blijft een leuk spontaan meisje dat makkelijk in de omgang is.

Bijfiguren zijn: Ibi Hofmeester (oudste dochter), de ‘echtgenote’ (zoals Jörgen haar het hele boek noemt), Choukri (de vriend van Tirza) en Kaisa (het meisje wat Hofmeester ontmoet in Namibië).
 

Ik voel me niet verwant met de personages omdat het extreme dingen zijn, die ze meemaken. Zelf vind ik het een beetje onwaarschijnlijk.

RUIMTE

Tirza speelt zich op verschillende plaatsen over de wereld af. Het eerste deel speelt zich voornamelijk af in de chique Van Eeghenstraat in Amsterdam. Dit is waar Jörgen zijn ‘huis van stand’ van stand heeft gekocht en waar de familie Hofmeester woont.

De flashbacks van Jörgen spelen zich vooral thuis af met uitstapjes naar Schiphol en naar zijn werk.

In De Woestijn speelt het verhaal zich af op het huisje in de Betuwe. Dan kort in de Van Eeghenstraat en vervolgens in Namibië. In Namibië is Jörgen op een zoektocht naar Tirza, heeft reist van plaats naar plaats. Aan het eind van het verhaal probeert Hofmeester ‘te verdwijnen’ in de woestijn, wanneer dit niet lukt keert hij terug naar de Van Eeghenstraat.
Waar hij waarschijnlijk gearresteerd zal worden.

De ruimte vind ik wel bepalend voor het verhaal. Neem nou Jörgen, die wil verdwijnen. Een woestijn is uitgestrekt en er zijn weinig mensen. De perfecte plaats voor dat scenario.

SPANNING

De spanning in het verhaal zit voornamelijk in het einde, waarin blijkt dat Jörgen zijn dochter en haar vriend heeft vermoord.

Dat gedeelte van het boek is spannend, voor de rest valt het best mee met de spanning.

STIJL

Arnon Grunberg verteld het verhaal van Hofmeester in niet al te moeilijke woorden. Hij schrijft duidelijk en in vrij korte zinnen. Vergeleken met het boek de asielzoeker dat ik ook van hem gelezen heb, leest dit veel makkelijker weg. Wederom keren die mooie uitspraken en formuleringen van hem terug. Ik sta er steeds maar weer van te kijken hoe mooi hij de dingen formuleert en je daar meteen mee het boek in sleurt. Af en toe, en dan vooral in het begin, ontwikkelde het verhaal zich vrij langzaam, totdat het ineens een sprong maakt.

‘’Steeds krampachtiger probeert hij zich te herinneren wat er precies met was, met dat leven van hem, die toekomst die nu nabij is, zo vreselijk nabij. Zijn zonnekoningin. Er staat hem iets bij, alleen zo vaag. Vreselijk vaag. Jörgen Hofmeester staat voor zijn eigen geheugen als voor een ingang naar het paradijs dat hij nooit zal betreden. ‘’ (430)

Mijn eigen taalgebruik wijkt er niet heel veel af. Ik gebruik geen overdreven moeilijke zinnen.

GENRE

“Tirza” is een psychologische roman over een vader-dochterverhouding, maar ook over desillusie, geweld, seksualiteit.

Een psychologische roman is een literair genre waarin meer dan normaal de nadruk wordt gelegd op het innerlijk van de karakters, motieven, omstandigheden en innerlijke handelingen en gedachten die ontstaan.

Eindwaardering

Ik vond het een bijzonder boek. Je weet niet waar het boek heengaat, dit komt door het bizarre karakter van Jörgen en de geheimzinnige vorm van vertellen door de schrijver. Ik had niet gedacht dat Jörgen zijn dochter vermoord zou hebben. Hier kwam ik pas laat achter. Het boek roept vragen in je op. Waarom zou je je eigen dochter vermoorden, wie doet zoiets? Dit maakte het boek wel onwerkelijk. Wel zette me het aan het denken. ‘’Je moet wel erg woedend zijn om dat te kunnen doen’’ en ‘’ Hoe komt het dat dit ongemerkt kan blijven?’’

Daarom was het voor mij moeilijk om mezelf in het hoofdpersonage Jörgen te kunnen verplaatsen. Zijn onvoorspelbare karakter maakte het boek uiterst speciaal. Hij wekte geen sympathie in mij op, maar ik had wel medelijden met hem, dat hij zich zo vastklampte aan zijn dochter. Hij had letterlijk ‘’No life’’.

De schrijfstijl van het boek was niet té ingewikkeld geschreven, maar door de onverwachte wendingen in het verhaal was het lastig om soms helemaal ‘’bij de les’’ te zijn.
Grappig was, dat de schrijver de hoofdpersoon vaak zijn volle naam geeft. De meeste schrijvers zetten de achternaam alleen bij de kennismaking met de personages.

Het eind was verrassend, hierbij komt de ware aard van Jörgen Hofmeester naar boven. Een psychopaat die eindelijk zijn masker afzet.

Ik zou het boek zeker aanraden om te lezen, omdat het toch tastbaar is. Het personage van Tirza valt goed te begrijpen en een klein deeltje van Jörgen ook. Zijn liefde voor zijn dochter. Helaas gaat hij hier iets te ver in. Ook vond ik het leuk dat het zich in meerdere werelddelen afspeelde. Dat gaf het boek variatie.