Samarendra (Sam) Ambani heeft een van India naar Zwitserland geëmigreerde vader, een Zwitserse moeder en een vijf jaar jongere, gehandicapte zus. Zijn vader, in India een veelbelovend chemicus, is weinig succesvol als uitvinder en verongelukt na een val tijdens een gevaarlijke afdaling. Sam is dan zestien, voelt zich nadrukkelijk de pater familias en wil het 'veelbelovende' van zijn vader waarmaken.
 

Hij loopt stage bij de wereldberoemde architect Max Fehmer, winnaar van de Pritzker-prijs, dweept aanvankelijk met diens opvattingen, maar wil hem voorbijstreven.
Sam heeft een Indisch uiterlijk, maar voelt zich op en top een Zwitser, volledig een westerling. Hij heeft smetvrees, is beschaafd, welgemanierd, idealistisch en perfectionistisch. Met z'n zusje heeft hij een speciale band. 'Hij koestert die momenten dat hij met zijn zus onder de douche staat, het zijn momenten van ongecompliceerde intimiteit' (p. 13-14).
Hii is een typisch Grunbergpersonage: een naïeve antiheld die zich behept voelt met een missie, waarvan hij geen duimbreed wil afwijken; iemand die soms kleine, maar na later blijkt fatale vergissingen maakt, te zeer vastzit in zijn eigen logica, zich verliest in controledwang en zich uiteindelijk gelaten schikt in zijn noodlot.
Hij gedraagt zich autistisch, wereldvreemd. Als zoon, broer, minnaar en architect past hij zich aan, probeert het ieder naar de zin te maken. Zelfs als gevangene en tegenover degenen die hem martelen, blijft hij hoffelijk en denkt hij dat beschaving hem kan redden.
Zijn gebrek aan identiteit wordt pregnant verwoord in de romantitel.

Nina, Sams vriendin, lijkt een perfecte vrouw, zowel innerlijk als uiterlijk. De enige dissonant is een snorretje, maar dat blijkt ze in het tweede deel te hebben afgeschoren. Ze is van goede komaf, heeft Italiaans gestudeerd, is beschaafd en uiterst beheerst en lijkt oprecht van Sam te houden. Ze gaat zelfs mee in zijn gril om op hem te plassen en maakt dit tot een seksritueel. Dat haar liefde toch niet heel diep gaat, blijkt uit haar laatste ontmoeting met Sam, waarin ze hem vraagt een kind van een ander te mogen krijgen, en ze geïrriteerd raakt door zijn weifelachtige reactie.

Schrijfstijl

Vergeleken met eerdere romans van Grunberg is de stijl toegankelijker, beknopter en zakelijker, zijn de zinnen puntiger en de dialogen kaler en verliest de verteller zich niet in (soms absurdistische) uitweidingen. Grunberg merkt in dit verband op: 'in dit boek moest de taal zelf niet afleiden van het verhaal. Zodat de lezer het absurdisme van de situatie waarin Sam terechtkomt als heel reëel ervaart' ( Trouw , 9 juni 2012). De roman leest als een thriller vanwege het hoge verteltempo en de spannende gebeurtenissen.
In die bondige stijl valt een enkele beeldspraak des te meer op, bijvoorbeeld: 'Terwijl ze deze woorden uitspreekt moet hij aan zijn neus denken, de klimop die het balkon dat zijn gezicht is heeft overwoekerd' (p. 194).
Aforismen lijken achteloos rondgestrooid, bijvoorbeeld: 'De afwezigheid van ziekte in zijn leven was geen zegen, maar een verborgen gebrek' (p. 23); 'Geen ethiek zonder esthetiek' (p. 50). 'De kracht van een architect is zijn talent, waarvan je zijn naïviteit moet aftrekken' (p. 62-63).
Net als in eerder werk valt de wrange ironie op. Zo rookt Sam samen met z'n vriendin een sigaret, hoewel hij het smerig vindt, en merkt hij op: 'Was dat niet liefde? Dat alles wat smerig was lekker werd, dat alles wat onheilig was geweest heilig werd' (p. 16). Als Sam terugkomt van zijn reis naar Irak, wil iemand van de regionale Zwitserse televisie hem wel interviewen, maar het hele gesprek moet in acht minuten worden gepropt: Irak is voor Zwitsers niet zo interessant en Sam is niet 'het prototype Zwitser' (p. 96). Een medewerkster van de Zwitserse ambassade vraagt Sam vlak voor zijn executie of hij nog genoeg wc-papier heeft en hoe de nieuwe tv in zijn cel bevalt.
Vertelwijze

De roman bestaat uit in twee ongeveer even lange, Romeins genummerde en titelloze delen, die onderverdeeld zijn in respectievelijk 7 en 31 niet genummerde, titelloze hoofdstukken. Opmerkelijk is dat het eerste hoofdstuk van deel I maar liefst 65 pagina's lang is: het bevat relatief veel via flashbacks gepresenteerde informatie over de hoofdpersoon en zijn omgeving.
De opbouw kan cyclisch genoemd worden: in het eerste hoofdstuk loopt Sam met zijn vriendin door de gangen van Schiphol en merkt ze op dat hij snel loopt, in het slothoofdstuk loopt Sam weer door een gang, nu met bewakers, op weg naar zijn executie, en is zijn looptempo opnieuw nauwelijks bij te houden.
Er is sprake van een personale verteller, vrijwel alles wordt gezien door de ogen van Sam, die zijn relaas doet in de onvoltooid tegenwoordige tijd. Verschillende keren duikt echter ook een alwetende verteller op, die ironiserende opmerkingen maakt.

Tijd en ruimte

Hoewel in deel I enkele flashbacks de chronologie doorbreken, wordt het verhaal chronologisch verteld. Tussen de twee delen is een tijdversnelling van circa twee maanden.
Gelet op de op pagina 196 genoemde moord op Hamasleider Mahmoud al Mabhouh (19 januari 2010) en in het verhaal genoemde tijdsaanduidingen, kan het eerste deel geplaatst worden in 2009 (enkele weken in Irak in februari) en het tweede deel in 2010 (reis naar Dubai in januari en in februari; veroordeling en terechtstelling enkele weken later).
Het verhaal speelt in drie landen: Zwitserland (Zürich), Irak (Arbil, Bagdad) en Dubai. Voor Sam is Zwitserland een symbool van veiligheid, neutraliteit, schoonheid en comfort. In Irak en Dubai komt hij erachter dat die waarden daar geen enkele rol spelen.
Thematiek

In deze roman draait het opnieuw om van Grunberg vertrouwde thema's: falen, verlies, het onvermogen om lief te hebben en zich te hechten, en vervreemding.
Sam schiet in allerlei opzichten tekort: als zoon, broer, vriend, geliefde en zakenman, hoewel hij rechtschapen is en het beste met iedereen voorheeft. Hij komt terecht in een vreemde wereld, in steeds slechtere omstandigheden en verliest geleidelijk alle greep.
In verschillende recensies en interviews wordt de vergelijking getrokken met Josef K., hoofdpersoon in Het Proces (1914-1915), de beroemde roman van Franz Kafka, die net als Sam terechtkomt in een absurde wereld, waarin logica en rede lijken te wijken voor macht, repressie en een ondoorgrondelijk rechtssysteem, die overtuigd is van zijn onschuld, maar zich uiteindelijk gelaten bij de hopeloze situatie neerlegt en wordt veroordeeld. Sam verzoent zich met zijn lot en beschuldigt zelfs zichzelf, zoals blijkt uit een telefoontje aan zijn moeder en zijn opmerking aan Sam: 'Ik heb het aan mezelf te wijten' (p. 211).
Die gelatenheid houdt misschien verband met de Joodse identiteit, ook een bekend motief in Grunbergs werk, met het ogenschijnlijke gemak waarmee duizenden Joden zich in de Tweede Wereldoorlog in hun droevige lot schikten.
Grunberg verpakt in zijn roman verschillende boodschappen. Zo laat hij zien dat veiligheid slechts betrekkelijk is: niet alleen in het onveilige Irak, maar ook in het veilige, luxe, kapitalistische Dubai kunnen mensen als Sam slachtoffer worden. Ook stelt hij het streven naar perfectie aan de kaak. Nina, Sams vriendin, is perfect op haar snorretje na, maar laat Sam vlak voor zijn executie vrijwel als een baksteen vallen. Sam wil als architect het hoogste bereiken, blijft tot zijn laatste snik in zijn cel aan een ontwerp voor een opera werken, maar zal als architect snel vergeten worden. Sams arrogantie om als architect de chaos in landen als Irak te lijf te gaan en zo het geluk van de mensen daar te vergroten, staat model voor de westerse arrogantie om bijvoorbeeld democratie in die landen te introduceren, en ook die arrogantie neemt Grunberg op de hak. En tot slot verwoordt Grunberg opnieuw zijn postmoderne levensgevoel: een zwartgallige afrekening met de mythe van de vooruitgang en de waarde van hooggestemde idealen over kunst, cultuur, kennis en wijsheid. In de manier waarop Sams geliefden in de dodencel afscheid van hem nemen, allen al weer bezig met hun eigen toekomst, toont Grunberg zich ook bepaald cynisch over het menselijk vermogen tot liefde.
plaats in de literatuurgeschiedenis

In deze roman draait het opnieuw om van Grunberg vertrouwde thema's: falen, verlies, het onvermogen om lief te hebben en zich te hechten, en vervreemding.
Sam schiet in allerlei opzichten tekort: als zoon, broer, vriend, geliefde en zakenman, hoewel hij rechtschapen is en het beste met iedereen voorheeft. Hij komt terecht in een vreemde wereld, in steeds slechtere omstandigheden en verliest geleidelijk alle greep.
In verschillende recensies en interviews wordt de vergelijking getrokken met Josef K., hoofdpersoon in Het Proces (1914-1915), de beroemde roman van Franz Kafka, die net als Sam terechtkomt in een absurde wereld, waarin logica en rede lijken te wijken voor macht, repressie en een ondoorgrondelijk rechtssysteem, die overtuigd is van zijn onschuld, maar zich uiteindelijk gelaten bij de hopeloze situatie neerlegt en wordt veroordeeld. Sam verzoent zich met zijn lot en beschuldigt zelfs zichzelf, zoals blijkt uit een telefoontje aan zijn moeder en zijn opmerking aan Sam: 'Ik heb het aan mezelf te wijten' (p. 211).
Die gelatenheid houdt misschien verband met de Joodse identiteit, ook een bekend motief in Grunbergs werk, met het ogenschijnlijke gemak waarmee duizenden Joden zich in de Tweede Wereldoorlog in hun droevige lot schikten.
Grunberg verpakt in zijn roman verschillende boodschappen. Zo laat hij zien dat veiligheid slechts betrekkelijk is: niet alleen in het onveilige Irak, maar ook in het veilige, luxe, kapitalistische Dubai kunnen mensen als Sam slachtoffer worden. Ook stelt hij het streven naar perfectie aan de kaak. Nina, Sams vriendin, is perfect op haar snorretje na, maar laat Sam vlak voor zijn executie vrijwel als een baksteen vallen. Sam wil als architect het hoogste bereiken, blijft tot zijn laatste snik in zijn cel aan een ontwerp voor een opera werken, maar zal als architect snel vergeten worden. Sams arrogantie om als architect de chaos in landen als Irak te lijf te gaan en zo het geluk van de mensen daar te vergroten, staat model voor de westerse arrogantie om bijvoorbeeld democratie in die landen te introduceren, en ook die arrogantie neemt Grunberg op de hak. En tot slot verwoordt Grunberg opnieuw zijn postmoderne levensgevoel: een zwartgallige afrekening met de mythe van de vooruitgang en de waarde van hooggestemde idealen over kunst, cultuur, kennis en wijsheid. In de manier waarop Sams geliefden in de dodencel afscheid van hem nemen, allen al weer bezig met hun eigen toekomst, toont Grunberg zich ook bepaald cynisch over het menselijk vermogen tot liefde.
plaats in de literatuurgeschiedenis

Het boek is voor het eerst gepubliceerd op 23 mei 2012

Het boek is typerend voor de schrijver want hij schrijft weer over bekende Grunberg thema’s zoals falen, verlies. Door het hele boek heem vol je een soort van tweede laag, een laag waarin hij een verband trekt met zijn Joodse identiteit die net als Sam een droevig lot te maken hebben.

Beoordeling

Ik vond het boek over het algemeen wel oké, ik had hem beter verwacht, dit heeft een aantal reden.

Wat een positieve werking op mij had was de spanning in het boek, je las steeds lekker door. Je kon het boek wel wegleggen maar als je eenmaal bezig was sloeg je de ene naar de andere pagina om.

Wat een negatieve werking had was het feit dat je steeds voelt dat Arnon zich een soort van de situatie zich persoonlijk aantrekken gezien zijn joodse geloof. Na wat de joden hebben meegemaakt in de tweede wereld oorlog, dit droevige lot waar zij (zo goed als) niets aan konden doen daarmee identificeren hij zich lijkt wel steeds mee. In dit boek lijkt Sam ook niets te kunnen doen, in Dubai is besloten dat hij zal geëxecuteerd worden, het maakte eigenlijk niets uit of er een rechtszaak en dergelijke kwam, hij besluit stond vast.

Ik vond zelf het einde ook zeer slap. Zeer voorspelbaar gezien er eigenlijk al direct bekend wordt dat Zwitserland o.a. weinig kan doen tegen Dubai gezien de handelscontacten tussen Dubai en Zwitserland.

Ik kan vergelijken met een ander boek, ik heb naar mijn weten nog nooit een boek gelezen die als onderwerp het Midden-Oosten heeft.

Ik vond het thema wel interessant om er eens een boek over te lezen maar eigenlijk niet veel wijzer van geworden en wordt voornamelijk benadrukt dat het Midden-Oosten corrupt is en mensenrechten er geschonden worden.

Het taalgebruik vond ik wel goed, ik ben ook blij dat Arnon niet zeer diep inging op zijn seks scenes zoals de plasseks in de douche.

Ik zou dit boek zelf niet aanraden ik vond hem daar niet goed genoeg voor, er zijn genoeg andere mooie, boeiende en goede literaire boeken die je ook kunt lezen.