1. Bibliografische gegevens.
Bernlef (1984). Hersenschimmen. Amsterdam: Querido.

2. Opdracht en motto.
Het is niet aan iemand opgedragen, maar het heeft wel een motto. Het motto is: A touching dream to which we all are lulled. But wake from separately. Het is geschreven door Philip Larkin.

3. Motivering boekkeuze.
Ik moest een boek uitkiezen om te lezen voor Nederlands, en bij mijn leesautobiografie stond deze bij aanbevelingen en de titel sprak me hierbij aan.

4. Verslag van je leeservaring.

Inhoud:
Het boek gaat over Maarten. Hij woont samen met zijn vrouw in de Verenigde Staten, maar komt oorspronkelijk uit Nederland. Langzamerhand vergeet Maarten steeds meer, dit begint met te vergeten welke dag het is. Hierbij wacht hij op de schoolkinderen terwijl het zondag is. Maar Maarten merkt helemaal niets aan zichzelf, alleen dat hij soms wat dingen vergeet. Dat doet ieder mens toch wel eens? Aangezien het steeds erger wordt en Maarten dingen steeds vaker op een dag vraagt. Regelt Vera achter zijn rug om een afspraak met dokter Eardly. De dokter schrijft medicijnen voor en verteld dat Vera het beste met hem in fotoboeken kan kijken om herinneringen op te halen. Ook komt de dokter wel eens langs om met Maarten te praten over hoe hij zich voelt. Maar de medicijnen helpen niet. Hij onthoudt soms wel dingen, maar daarna vergeet hij het weer. Phil Taylor komt Vera helpen, omdat Vera niet goed weet wat ze er tegen kan doen. Maar hij denkt soms zelfs dat Vera iemand anders is. En hij denkt ook dat zijn vader nog leeft en het nog steeds oorlog is. Het gaat steeds slechter met hem, hierdoor krijgt hij spuiten. En op het laatste wordt hij opgehaald en naar een tehuis gebracht. Hier voelt hij zich helemaal niet goed en weet hij zelf zijn eigen naam niet meer.

Mening:
Ik vond het heel interessant om te lezen, maar het was soms ook wel moeilijk. Dat komt doordat hij soms dingen weet en de andere het weer is vergeten. Het lettertype en de schijfstijl vond ik wel heel fijn om te lezen, hij gebruikt totaal geen moeilijke woorden dus de taal is makkelijk te begrijpen. Het is bij dit verhaal wel erg belangrijk dat je het goed leest, omdat je anders gelijk een heel stuk uit het verhaal mist. Het verhaal is goed om te lezen, omdat het werkelijkheid is. Je kan het zelf ook een keer tegen komen en door dit boek leer je toch wel hoe dementie gaat en hoe de mens begint met dementeren. Verder waren er niet veel flashbacks in het verhaal dus was het makkelijk te volgen. Ook beschrijft de schrijver de dingen die gebeuren erg goed zodat je ze begrijpt. 146 Woorden.

Plaats:
Het verhaal speelt zich vooral af in het huis van Vera en Maarten. Het huis ligt in Gloucester in Engeland.

Tijd:
Het verhaal begint in de winter en aan het einde van het verhaal is het lente, dit wordt duidelijk in het verhaal aangegeven.

Stijl:
Het verhaal wordt verteld in lange en korte zinnen, ook is het verhaal chronologisch geschreven maar wel met flashbacks naar het verleden van Maarten. De tekst is goed begrijpbaar, omdat de dingen goed uitgelegd worden in het verhaal.

Perspectief:
Het wordt verteld vanuit Maarten, je leest wat er met hem gebeurd en wat er in hem omgaat. Er wordt dus geschreven vanuit een ik-perspectief.

Motieven:
Dementie, omdat last heeft van dementie en op het einde van het boek weet hij zelfs helemaal niets meer.
Liefde, Vera blijft bij hem ookal is hij heel erg vergeetachtig en ze wil hem graag helpen met herrineringen op te halen.
Verdriet, omdat Vera de dementie van Maarten helemaal meemaakt en Maarten zelf niet weet wat er gebeurd. Ze huilt ook erg vaak en Maarten begrijpt niet waarom.
Bezorgzaamheid, omdat Vera zich ernstig zorgen maakt om Maarten en hiervoor de dokter heeft gebeld. Ook blijft Phil bij hun in huis om Vera te helpen. Vera wil dat alles weer goed komt.

Thema:
Het thema is de steeds meer toenemende dementie van Maarten, dit is namelijk waar heel het verhaal omdraait er komt bijna niets anders in voor dan zijn gedachten.

Titel:
De titel hersenschimmen komt van dementie. Bij dementie vergeten mensen veel, maar willen wel logisch nadenken. Hierdoor vullen ze hun hersenen op met verhalen of woorden die niet bestaan. En hier komt hersenschimmen vandaan.

Motto:
A touching dream to which we all are lulled. But wake from separately. Dit betekend: Een mooie droom waarin iedereen wordt ingewiegd, maar elk afzonderlijk uit wordt gewekt. Ik denk dat je dit moet opvatten als dat ieder persoon anders is en hierdoor ook dementie in een andere vorm kan voorkomen bij een ander mens. Bij het ene mens duurt het lang en bij het andere mens duurt het kort. En zo zullen mensen ook andere dingen vergeten.

5. Korte samenvatting.
Het boek gaat over Maarten. Hij lijdt aan dementie en vergeet met de tijd steeds meer. De dokters proberen hem nog te helpen en willen graag dat Vera herrineringen met Maarten op probeert te halen. Maar het gaat steeds slechter met hem en op het laatste eindigt hij in een tehuis, waar hij niet eens zijn eigen naam weet.

6. Informatie over de schrijver.
Dit boek is geschreven door Bernlef hij is geboren op 14 januari 1937 in Sint-Pancras. Hij is een Nederlandse schrijver, dichter en vertaler. Als dichter debuteerde Bernlef met Kokkels, hij ontving hiervoor de Reina Prinsen Geerligsprijs. In 1984 werd hij onder het grote publiek bekend met het boek Hersenschimmen. Ook werd deze roman verfilmd.

7. Secundaire literatuur.
1. Vergeten en herinneren, het zijn de thema's bij uitstek van de Nederlandse auteur J. Bernlef (°1937), die met zijn kale en zuinige schriftuur een apart stempel drukte op de Nederlandse literatuur. Lange tijd werkte hij grotendeels in de luwte, maar in 1984 raakte hij met Hersenschimmen onverwacht een gevoelige snaar bij het grote publiek. Zelden was dan ook met zoveel inlevingsvermogen het krimpende universum beschreven van een dementerende man. De kracht van Bernlefs delicate onderneming schuilt erin dat hij - mede door het aanvankelijk volgehouden ik-perspectief - de zich ophopende verwarring van het dementeringsproces bijna fysiek weet over te dragen. Intussen is het boek zowel een tijdloos document over Alzheimer als een ijzersterke roman, die van meet af aan ook een taalexperiment wordt.Maarten Klein, het 71-jarige hoofdpersonage, is een gepensioneerde secretaris van een maritieme organisatie die in een kustplaatsje nabij Boston woont. Op het moment dat hij de geneugten van de oude dag lijkt te kunnen plukken, begint zijn wereld te verkruimelen. Als lezer heb je niet meteen in de gaten wat er aan de hand is, tot Klein in herhalingen begint te vallen. Er treden bewustzijnsstoringen op en het gevoel te verdwalen steekt voortdurend de kop op, terwijl heden en verleden door elkaar wemelen. Plots wil hij terug naar zijn werk of ziet hij zijn vrouw Vera voor zijn moeder aan. En er is het alomtegenwoordige sneeuwlandschap, metafoor voor Maartens langzaam ingesneeuwde geest. Zijn taalvermogen onttakelt stukje bij beetje, tot slechts nog flarden resten en de desoriëntatie totaal is. In een interview uit 1986 met Willem M. Roggeman keek Bernlef terug op zijn procedé: "Het paradoxale van het boek is dat het eindigt in totale vergetelheid maar dat het resultaat, het boek, - als ieder boek - een totaal geheugen is waar nooit meer iets uit weg kan raken." De roman werd in 1987 verfilmd door Heddy Honigmann en in 2006 in bewerking als toneelstuk opgevoerd door het Ro Theater, onder regie van Guy Cassiers.

2. In drie nieuwe verhalen laat Bernlef de stilistische en thematische eenheid van zijn hele oeuvre zien, inclusief 'Hersenschimmen'.Onlangs verscheen de vijftigste druk van Bernlefs klassiek geworden roman Hersenschimmen. In Bernlefs schrijverschap is het een markant boek, en dat allereerst vanwege het plotselinge succes dat de auteur er in 1984, na ruim twintig jaar noeste arbeid, mee behaalde. Het zou niet fair zijn om te beweren dat Bernlef de man van één titel is, maar de meeste lezers die Hersenschimmen kennen en bewonderen, zijn niet automatisch kenners en bewonderaars van het hele oeuvre. De uitzonderlijke status berust niet zozeer op de literaire kwaliteiten die de roman ontegenzeglijk bezit, maar op herkenning van en sympathie met hoofdpersoon Maarten Klein en zijn dementeringsproces. Het is het uit het leven gegrepen onderwerp dat inmiddels al een kwarteeuw het grote publiek aanspreekt.
Wie Bernlef beter kent, weet dat Hersenschimmen representatief is voor zijn hele werk. Haast altijd gaat het hem om de manier waarop herinneren en vergeten in elkaar grijpen, om het zacht naderbij sluipen van vergetelheid en dood. Dat proces manifesteert zich niet alleen bij wijze van gaten die in het geheugen vallen, maar ook in depersonalisatie en identiteitsverlies. Veel personages lijken langzaamaan te worden ingesloten door een dikke mist die alle kleuren en contouren uitwist. De grijstinten gaan van de weeromstuit ook mee in zijn weinig flamboyante, soms zelfs matte taalgebruik.
Tegelijk met de jubileumeditie van Hersenschimmen kwam ervan Bernlef een bundel met drie nieuwe verhalen uit. Geleende levens laat weer eens zien hoezeer dit oeuvre een thematische en stilistische eenheid vormt. Vooral 'De rol van zijn leven', waarmee het boek opent, is een echte Bernlef. Hoofdpersoon Jos Kooystra heeft gedurende zijn twintigjarige carrière als acteur niet meer dan één personage vertolkt: de zakenman Nathan Ronselaer, het centrale karakter uit de tv-soap 'Het familiekapitaal'. Daar komt abrupt een eind aan als de jonge kijkers zich steeds minder kunnen identificeren met de stilaan vergrijzende Nathan. Dus wordt hij uit de serie geschreven. Maar zijn persoonlijkheid is zozeer met het door hem gespeelde personage vergroeid, dat hij zich afvraagt wie hij nu werkelijk is.
Het tweede verhaal, 'Geleend leven', gaat over een politie-informant die doelwit dreigt te worden van wraakacties uit het criminele milieu en die daarom voorzien wordt van een nieuwe identiteit. De omkeerbaarheid van schijn en werkelijkheid komt hier nog wat scherper naar voren. Dat geldt ook voor 'Eeuwige roem', het sluitstuk. De handeling is, net als in Bernlefs bekroonde roman Publiek geheim, gesitueerd in een Oost-Europees, voormalig communistisch land. Het regime is nog maar net gevallen en her en der worden de standbeelden van dictator Streifer opgeruimd. Hoofdpersoon Julien Cocq, archiefambtenaar derde klasse, is belast met de bewaking van deze resten persoonlijkheidscultus. Er ontspint zich een hilarische intrige, die ik ter wille van de spanning niet zal onthullen, maar die een zoveelste demonstratie is van Bernlefs onopvallend, maar tegelijk effectief meesterschap.

3. Veel te laat heeft de schrijver J. Bernlef de Constatijn Huygensprijs 1984 ontvangen voor zijn uitgebreide literaire ouevre. Beter laat dan nooit natuurlijk, en bovendien is de auteur pas 47 jaar en bepaald minder bekend bij het grote publiek. Geen reden om hem de gepaste waardering te misgunnen, want Bernlef is, behalve een in te kleine kring bejubeld dichter, ook een uitstekend prozaïst.

Dat laatste is opnieuw duidelijk gebleken als we zien hoe hoog zijn recentste roman, Hersenschimmen op de literaire hitlijsten scoort. Het juryrapport spreekt over "grensverschuiving en vergankelijkheid" als steeds terugkerend thema in Bernlef's werk - een passende omschrijving met betrekking tot de kern van Hersenschimmen, een boek dat ik ondanks het geringe gegeven ademloos heb uitgelezen. Het gaat hier, vertelt de flaptekst kort, "niet alleen (om) een roman over dementie en ontstaan daarvan: het is tegelijkertijd een boek over de aanvaarding van het onaanvaardbare: de vergankelijkheid". Het is nog meer: een (bijna) geslaagde poging het onbeschrijfbare in taal uit te drukken.
Een bejaard echtpaar, Vera en Maarten, van Nederlandse afkomst, woont terruggetrokken in het Amerikaanse Gloucester, een plaatsje aan de kust boven Boston. Eerst heel geleidelijk, maar dan in steeds hoger tempo raakt Maarten vergeetachtig, glijdt hij af naar totasle dementatie. Een simpel thema, ogenschijnlijk, maar adembenemend door de schrijver uitgewerkt, Hoe vlot en gevoelig het verhaal ook geschreven lijkt, Bernlef maakt het zich niet makkelijk, vooral omdat het hele proces van vergankelijkheid vanuit het ik-perspectief - dat Maarten zelf - geschreven is. De literaire problemen zijn aanvankelijk niet onoverkomenlijk, De ik-figuur, merken we, vergeet af en toe handelingen, namen, herhaalt zich en gaat steeds meer in het verleden leven. Hij merkt het zelf, schaamt zich ervoor en verzet zich ertegen -tevergeefs, het is iets dat in en met hem leeft, waarvan hij zich onmogelijk kan bevrijden. Maarten staat machteloos: "Mijn hoofd was een grote helverlichte ruimte, volstrekt leeg. En erbuiten windstilte, winterduistenis en Vera's regelmatige ademhalen. Ik stond op en ging in de keuken aan tafel zitten met een glas melk. Robert kwam uit zijn mand aanscharrelen en bleef minutenlang roerloos voor me staan. Er is iets, Robert, fluisterde ik, dat heb je goed gezien, maar God mag weten wat het is. Het zal die rotwinter zijn. Dat is het enige hier, de winters duren me te lang. Staat Vera opeens in haar peignoir voor mijn neus met een gezicht alsof er brand is. Wat doe jij hier in het holst van de nacht aangekelld aan tafel? Ja, dat was natuurlijk wel vreemd, dat ik aangekleed was."Een lang citaat, maar het geeft duidelijk aan hoe vaardig en subtiel de schrijver de toenemende dementie van zijn ik-figuur in het verhaal weet te werven.
Moeilijker wordt dat tegen het einde, als de oude man zich nauwelijks iets meer herinnert, op fladeren van gedachten leeft en zich vergeefs aan een vrijwel leeg omhulsel probeert vast te klampen. Een haast onmogelijke opgave om iemand zonder herinnneringen, met hooguit flisten van impressies van wat buiten hem is, weer te geven. Het luktäBernlef bijna. Korte stukjes van gedavhten en indrukken moeten aantonen dat er althans nog iets in Maarten omgaat - genoeg om op blank papier te noteren. Een laatste wporsteling om contact te houden, ook van de kant van de schrijver. De onmacht van woorden, ontoereikenheid ervan: "Een kwast in hout, een vlek op de vloer, die geven geen duur, alleen maar toestand. (Er zit verdomme nergens meer verhaal in hier). Woorden, dat is wat enerfie geeft, is energie zelf. Een mens hoort van woorden te zijn. Totaal. Zo voor de hand ligt dat". En als woorden op zijn, is het vuur van het leven gedoofd, en buitengewoon knap geschreven boek voorgoed afgelopen. Aan Bernlef om de woorden te hervinden, hij is er rijk aan.

8. Jouw reactie op de recensies.
1. De eerste reactie is erg positief, er wordt bijvoorbeeld gezegt dat er zoveel inlevingsvermogen inzit. Dat geloof ik ook wel, je moet echt goed nadenken wil je zo’n boek vanuit de ik-perspectief vertellen. Als je niet zou weten dat het over dementie gaat zou je in het begin inderdaad niet weten waar het overgaat, omdat iedereen wel eens iets vergeet. Ik ben het alleen niet eens met dat het heden en het verleden door elkaar wemelen, want dat is totaal niet het geval. Hij denkt soms wel dat hij verder terug in de tijd zit, maar het zit niet helemaal door elkaar heen.

2. De tweede recensie is volgens mij ook positief, alleen verteld hij ook veel buiten het boek om. Bijvoorbeeld over zijn andere boeken en hierdoor kan je niet goed opnemen wat zijn mening van het boek is. De literaire kwaliteiten die het boek weldegelijk bezit, dat vind ik ook, je merkt aan dit boek echt dat het literatuur is. Je kan van het verhaal veel leren, als je nog niet veel van dementie weet.

3. De derde recensie is ook erg positief, hij heeft het boek ademloos uitgelezen. Dat is dus een teken dat hij het een heel goed boek vond. Ook is hij het met mij eens dat het boek goed in taal is uitgedrukt en dat de schrijver alles goed heeft verteld. Hij vindt ook dat het boek goed eindigd, en dat ben ik het ook zeker met hem eens.

9. Bronnenlijst.
De informatie over de schrijver:
Koninklijke bibliotheek. Biografie. http://www.kb.nl/dichters/bernlef/ | Opgehaald op 17-01-2011.
Wikipedia. Biografie. http://nl.wikipedia.org/wiki/J._Bernlef |2011. Opgehaald op 17-01-2011.

Recensies:
1e recensie: Leyman, D. Parels uit de Nederlandstalige literatuur. De Morgen. 29-04-2009. Opgehaald op 17-01-2011 van Literom.nl

2e recensie: Goedegebuure, J. Sluipende Vergetelheid. Het Financieele Dagblad. 27-02-2010. Opgehaald op 17-01-2011 van Literom.nl

3e recensie: Vooren, R. Bernlef raakt aan grenzen van de taal. Leidsch Dagblad. 02-01-1985. Opgehaald op 17-01-2011 van Literom.nl