Allemaal willen we de hemel door Els Beerten

Enkele jaren geleden stond ik in de bibliotheek voor een klein dilemma: ik mocht van mama slechts één boek meezeulen op reis. Ja, zo zei het, meezeulen. Ze beschouwde mijn boeken dus als een last.
Toevallig waren er twee romans die mijn voorkeur genoten. Ik herinner me het nog goed: Gone vs. Allemaal willen we de hemel. Twee totaal verschillende thema’s en een compleet andere stijl. Zou ik gaan voor het fantasieverhaal over een wereld waar alle volwassenen plots verdwenen waren? Of bleef ik bij met beide voeten op de grond en koos ik de Vlaamse oorlogsroman? Uiteindelijk won de fantasie het van de oorlog en Gone kon een weekje genieten van de Spaanse zon.

Een flash naar de toekomst! Ik zit in het zesde middelbaar. Een boekenlijst op Smartschool, een nieuwe uitdaging. In de bibliotheek overloop ik snel even de titels en opeens…
Allemaal willen we de hemel.
Een gevoel van herkenning overvalt me. Als de bliksem scheer ik langs de rekken, op zoek naar het beruchte boek. De vervelende onwetendheid wordt gelukkig spoedig beantwoord. Een kaft blijft nu eenmaal langer in het geheugen geprent dan een titel.
Ik besluit de jeugdroman nu een kans te geven en een halfuurtje later ligt hij al op m’n nachtkastje.

Allemaal willen we de hemel, een bijzondere titel. Op de kaft merk ik de graven van de Tweede Wereldoorlog op, onopvallend maar toch herkenbaar. Het verhaal speelt zich inderdaad in die periode af. Het was een tijd dat de Kerk nog opmerkelijk veel macht had. De Vlamingen leefden vooral met de schrik om niet in de hemel te komen. Iedereen wilde gewoon de hemel.
Vijfhonderd pagina’s is niet niks, dat wist ik wel uit ervaring, maar desalniettemin las het boek vlotjes. Het was niet echt nagelbijtend-spannend, toch had het iets fascinerends. Ik werd meegesleept in het verhaal en het was moeilijk om me eruit los te rukken. Vooral de stijl van de schrijfster gaf het boek net dat ietsje meer, vind ik.

Eigenlijk is bijna het hele verhaal een flashback, enkel de proloog en epiloog zijn geschreven in de tegenwoordige tijd. Ook wordt er telkens gesproken, gedacht en gehandeld vanuit de eerste persoon. Elk hoofdstuk heeft een andere ik-persoon, behalve het laatste, omdat alles dan in één klap verandert en de acties elkaar snel opvolgen.
Het hoofdpersonage is Jef, een 21-jarige jongen die een held wil worden. Hij heeft een zus Renée en een broertje Remi. Wanneer de kruidenierszaak een nieuwe uitbaatster krijgt, leert hij Ward, de zoon kennen. Ward en Jef worden al snel vrienden. Ook Renée heeft een oogje laten vallen op deze charmante jongen die iedereen met zijn saxofoon kan betoveren.

Jef is in feite een broekschijter. Hij laat de anderen meestal de kastanjes voor hem uit het vuur halen en wanneer hij een medaille krijgt voor het redden van vier Belgische militairen, durft hij de harde waarheid niet te vertellen. Ik vind Jef zelf ook niet zo’n aangenaam persoon. Hij is wel lief tegenover z’n familie, maar zijn karakter valt tegen.
In de ogen van broertje Remi is hij echter een held, zoals dat wel vaker voorkomt bij grote broers. Maar sinds Jef die medaille in ontvangst gekregen heeft, begint hij zich wel een beetje hoogmoedig te gedragen, vindt de kleine. Daarom haalt hij op een nacht de medaille van de muur en begraaft hem zorgvuldig in de tuin. Pas als Jef weer normaal doet en mij behandelt als een grote jongen, hang ik hem terug!
Remi vind ik de leukste van de drie. Zijn kinderlijke opvattingen maken hem schattig en ik vaak kan ik het niet laten om met hem te lachen. Ooit heeft hij eens een snorretje op het pasport van Jef getekend, geschaterd dat ze hebben! Maar toen Jef bij de Duitsers geroepen werd, die dachten dat Jef een vals paspoort had, konden ze er niet mee lachen. Pa en ma zijn alles in hun gebrekkige Duits gaan uitleggen bij de militairen. Godzijdank is alles goed afgelopen, maar thuis kreeg Remi zoveel slagen te verduren dat hij er een moment lang duizelig van was. Zo’n pak rammel betekende dat hij wel iets heel ergs had gedaan, dacht hij. Voor de zekerheid zou hij toch even gaan biechten. Misschien kwam hij wel niet in de hemel, je wist maar nooit.
Renée, de grote zus van Remi, vind ik de meest volwassene. Ze denkt op een nuchtere manier en kan wel haar mannetje staan. De trompet die ze van haar opa gekregen heeft, koestert ze enorm. In het begin lukt het haar nog niet zo goed op zuiver te spelen maar naarmate het verhaal vordert, groeit ze uit tot een echt talent.
Ward heeft in principe twee rollen. In het begin is hij een eerlijke jongen die altijd opkomt voor het goede,en helemaal geen mietje als Jef. Dat siert hem, en ook Renée heeft dat gemerkt. Niet veel later worden ze een koppeltje. Jef is echter wel een idealist, hij wil niet zomaar passief de oorlog ondergaan. Wanneer pastoor Albrechts zijn leerlingen aanzet om tegen de Russen te gaan vechten in naam van God, kiest Ward de kant van de Duitsers en vertrekt naar Rusland. De familie van Renée wil niets met de oorlog te maken hebben en Renée zelf voelt zich genoodzaakt hun relatie stop te zetten.

In Rusland is het leven een hel. Ward wordt verplicht om de Hitlereed af te leggen en hij schiet ook vele Russen dood. De kou is ondraaglijk en de vijand veel te sterk. Dat wordt dan ook hun nederlaag. Na de oorlog beseft Ward dat hij thuis niet meer welkom is, van zodra ze zijn kop zien zal hij doodgeschoten worden. Daarom verandert hij zijn naam in Martin Lenz en verminkt zichzelf om nooit meer te hoeven vechten. In het hospitaal wordt hij, zoals in een sprookje, verliefd op het lieve verpleegstertje Isa. Samen kunnen ze heel gelukkig worden.

De wisselende ik-personen en veel verspringingen van tijd waren soms wel verwarrend, maar dat maakte het verhaal mysterieuzer. Door de flashbacks vielen de puzzelstukjes meer en meer op hun plaats. Wanneer ik dacht dat ik eindelijk doorhad hoe de vork aan de steel zat, gebeurde er iets vreselijks: Jef schoot Ward dood in de rechtszaal. Zo eindigde het voorlaatste hoofdstuk. Enerzijds begreep ik Jef wel, hij wilde kost wat kost zijn familie en vooral zichzelf redden, maar toch… Je vriend dood je toch niet, om welke reden dan ook.
Dat laatste fragment is me de hele dag bijgebleven, ik kreeg er zelfs rillingen van. Maar dat is juist de kunst van het schrijven, hoe je de lezer zo kan imponeren dat het in zijn gedachten vastgepind zit, alleszins zeer geslaagd!

Deze roman heeft me al bij al wel geraakt. Hoe een doodgewoon Vlaams gezin de oorlog meemaakte, dat doet me eerlijk gezegd wel iets. Ik heb zelfs enige sympathie voor die tijd. Het leven was veel rustiger, ondanks de oorlog. Technologische snufjes zoals gsm’s en computers bestonden nog niet. Je moest niet bang zijn om ’s avonds alleen in het donker op straat te wandelen, er zou je niets overkomen. Maar het was wel een strenge tijd, vooral de school en de kerk, daar ben ik van geschrokken. De paters en zusters die lesgaven duldden geen tegenspraak. Je was verplicht om wekelijks naar de biecht te gaan. Ik betwijfel of ik dergelijk regime zou aankunnen.

In het algemeen vond ik het een zeer mooi boek en ook de stijl van de schrijfster sprak me erg aan.
Hoewel het geen gemakkelijk onderwerp is, zou ik het mijn vrienden wel aanraden. Deze roman heeft visie over de Tweede Wereldoorlog daadwerkelijk beïnvloed, en dat vind ik het belangrijkst.